2023
Ngāue Fakaetauhi ʻi he Loto-Angavaivai
ʻEpeleli 2023


“Ngāue Fakaetauhi ʻi he Loto-Angavaivai,” Liahona, ʻEpeleli 2023.

Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻo e Ngāue Fakaetauhí

Ngāue Fakaetauhi ʻi he Loto-Angavaivai

ʻE fakatupulaki ʻetau malava ke ngāue fakaetauhi ʻo hangē ko e Fakamoʻuí ʻi hono fakatupulaki ha loto-angavaivai mo ha loto-fiemālie lahi ange ke feilaulaú.

ʻĪmisi
ko ha tangata mo e fefine ʻokú na lotu

Sīsū Kalaisi: Ko Hotau Faʻifaʻitakiʻanga ʻo e Feilaulaú mo e Loto-Angavaivaí

ʻI he kotoa ʻo ʻEne moʻuí, naʻe finangalo lelei ʻa Sīsū Kalaisi ke feilaulauʻi ʻa e fiemālié mo e nongá kae lava ke ngāue fakaetauhi ki he niʻihi kehé. Naʻe ʻikai ha toe feituʻu ʻe toe hā mahino ange ai ʻeni ka ʻi he Ngoue ko Ketisemaní pea ʻi he lolotonga ʻo e ngaahi meʻa ne hoko kimuʻa Heʻene feilaulau ʻi he kolosí. Naʻe tukulolo ʻa e Fakamoʻuí ki he finangalo ʻo ʻEne Tamaí. Naʻá Ne finangalo lelei ke feilaulauʻi Ia maʻá e niʻihi kehé, kau ai ʻa e tangata kaihaʻa ʻi Hono tafaʻakí, ko e kau sōtia angakoví, mo e kakai naʻa nau fakafisingaʻi Iá (vakai, Luke 23:34, 39–43).

ʻĪmisi
ko e Tutuki ʻo Kalaisí

Ko e Tutuki ʻo Kalaisí, ʻi he angalelei ʻa e Church History Museum

Feilaulaú mo e Loto-Angavaivaí ʻi he Ngāue Fakaetauhí

Ko e ako ko ia ke fakavaivaiʻi hotau lotó ki he ʻOtuá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e ngāue fakaetauhí he ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e hoko ʻo hangē ko Iá. ʻOku ʻikai ngata pē ʻi heʻene tokoniʻi kitautolu ke tau aʻusia ʻa e tuʻunga kakato te tau malavá, ka ʻokú ne ʻai ke tau malava ange ʻo faitāpuekina e niʻihi kehé.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuele (1926–2004) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, “ʻOku fakaʻilongaʻi ʻe he loto-angavaivai ki he ʻOtuá e tuʻunga fakamuimuitaha ʻi heʻetau tupulaki fakalaumālié. Ko e toki taimi pē ia ʻoku tau kamata ai ke ʻaonga kakato ki he ʻOtuá! ʻE lava fēfē ke tau lotu fakamātoato ke hoko ko ha meʻangāue ʻi Hono toʻukupú kapau ʻoku feinga e meʻangāué ia ke fai e fakahinohinó?”1

ʻOku tau loto-fiemālie nai ke tali ha ngaahi ngāue ke fai pe muimui ki he ngaahi ueʻi ke ngāué, ʻo aʻu ai pē ki he taimi ʻoku ʻikai faingamālie aí? ʻOku tau loto-fiemālie nai ke fakavaivai ki he finangalo ʻo e ʻOtuá pea feilaulauʻi hotau taimí mo e talēnití ke tāpuekina e niʻihi kehe ʻoku nau fiemaʻu kitautolú, neongo kapau kuo nau faihala mai ʻi he kuohilí? Kapau te tau tali ʻo hangē ko e Fakamoʻuí, ʻi he feilaulau mo e fakavaivai, he ʻikai ha meʻa ʻe kole mai ʻe taʻemalava (vakai, Maʻake 14:36; Sione 19:30).

Ko Hono Fakatupulaki ʻo ha Loto-Angavaivai

ʻI he fakaʻau ke tau ʻiloʻi ʻa e Fakamoʻuí, te tau ʻiloʻi lelei ange ʻa e meʻa ʻoku totonu ke tau fai ke ngāue fakaetauhi ʻi Hono tuʻungá. Te tau lava fēfē ʻo fakatupulaki ʻa e ʻulungaanga faka-Kalaisi ʻo e loto-angavaivaí?

  1. Te tau lava ʻo manatuʻi ʻa e meʻa kotoa pē kuo fai ʻe he ʻOtuá maʻatautolú. Pea te tau lava ʻo manatuʻi koeʻuhí kuo foaki mai ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku tau maʻú, ko e meʻa pē ʻoku ʻatautolu ke foaki kiate Iá ko hono fakavaivai hotau lotó ki Hono finangaló.2

  2. Te tau lava ʻo ʻaukai mo lotu ke maʻu ha loto-angavaivai (vakai, ʻAlamā 13:28; Hilamani 3:35).

  3. ʻI heʻetau ongoʻi e ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, te tau lava ʻo tukupā ke tukulolo mo muimui maʻu pē kiate kinautolu (vakai, Mōsaia 3:19).

  4. Te tau lava ʻo sivisiviʻi totonu ʻetau moʻuí pea tali e fakatonutonu ʻa e Laumālié. Fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ʻeni meia Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní:

    1. “ʻOkú ke loto-fiemālie nai ke tuku ke hoko ʻa e ʻOtuá ko e tākiekina mahuʻinga taha ʻi hoʻo moʻuí?”

    2. “Te ke tuku nai Hono leʻó ke muʻomuʻa taha ʻi ha toe meʻa?”

    3. “ʻOkú ke loto-fiemālie nai ke fakamuʻomuʻa ha meʻa pē ʻokú Ne finangalo ke ke fai, ʻi ha toe meʻa kehe ʻokú ke fakaʻamua?”

    4. “ʻOkú ke loto-fiemālíe nai ke fakamoʻulaloaʻi ho lotó ki Hono finangaló?”3

  5. Tukupā pea faʻu ha ngaahi palani ke liʻaki ha faʻahinga meʻa pē ʻi hoʻo moʻuí kuo muʻomuʻa ia ʻi he finangalo ʻo e ʻOtuá. ʻOku tāpuekina kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau feilaulau ai Maʻaná.4

Paaki