‘“Kunnen we onze relatie herstellen?” Met verbale en emotionele mishandeling omgaan’, Liahona, oktober 2024.
‘Kunnen we onze relatie herstellen?’ Met verbale en emotionele mishandeling omgaan
Als u verbaal of emotioneel wordt mishandeld, zoek dan hulp. Vrienden, familieleden, kerkleiders en anderen kunnen u naar hulp doorverwijzen om u veiligheid te bieden, zodat u kunt herstellen en voelen wat u waard bent.
Janet (namen zijn gewijzigd) hertrouwde toen zij 71 jaar was. Tijdens haar huwelijksreis met haar nieuwe echtgenoot werd hij boos op haar. Janet zegt: ‘Ik was nog nooit op die manier door iemand aangesproken.’ Ze was radeloos en diep geschokt.
Na verloop van tijd liep de boosheid van haar echtgenoot helemaal uit de hand. Het ging van schreeuwen naar uitschelden, naar aanvallen op haar karakter. Hij beweerde dat haar vriendinnen en familie belangrijker voor haar waren dan hij.
‘Dat was niet zo,’ zegt ze, ‘maar om de vrede te bewaren, nam ik afstand van hen. Ik zei afspraken met vriendinnen af. Ik zei dan dat ik me niet lekker voelde.’
‘Wat ik ook deed, het was voor hem nooit genoeg’, zegt ze. ‘Ik begon mezelf er de schuld van te geven dat hij boos was en dacht: als ik maar niet zus of zo had gedaan. Ik begon me af te vragen of hij gelijk had en of ik inderdaad een slecht mens was.’
Ze vroeg zichzelf af: Als ik de moeite waard ben, waarom heb ik dan deze persoon uitgekozen? En waarom sta ik toe dat hij zo tegen mij praat? Had ik het kunnen zien aankomen? Hij was zo vriendelijk, attent en liefdevol toen hij haar het hof maakte.
‘Ik werd enorm depressief’, zegt ze. Ze begon te denken dat het beter zou zijn als ze ziek werd en dood zou gaan, zodat ze niet van hem hoefde te scheiden. Ze was al eens eerder getrouwd geweest en kon niet nog eens een mislukt huwelijk verdragen.
‘Ik had met mensen moeten praten,’ zegt ze, ‘maar ik schaamde me enorm. En ik wist dat ze zouden zeggen dat ik bij hem weg moest gaan. Ik wilde niet dat het huwelijk zou eindigen en dat ik weer alleen zou zijn. Ik bleef dus hopen dat het beter zou worden en bleef zijn gedrag goedpraten.’
Iemand mishandelen is een ernstige zonde
Soms accepteren slachtoffers het wangedrag, omdat ze het niet als mishandeling zien. Als iemand een ander verbaal probeert te kwetsen, beheersen of manipuleren, dan is dat emotionele mishandeling. Dat kan de vorm aannemen van de ander zwaar bekritiseren, de schuld geven, isoleren, manipuleren, bedreigen, uitschelden of genegenheid onthouden. Emotionele mishandeling kan in allerlei relaties voorkomen: in vriendschappen, in verkeringen, tussen huwelijkspartners, tussen ouders en kinderen, en zelfs onder collega’s.
‘De invloed van de tegenstander veroorzaakt ook mishandeling en misbruik’, heeft president Russell M. Nelson gezegd. ‘Dat zijn ernstige zonden. Als president van de kerk beklemtoon ik de leringen van de Heer Jezus Christus over dit onderwerp. Laat dit duidelijk zijn: elke vorm van mishandeling of misbruik van vrouwen, kinderen of wie dan ook is een gruwel voor de Heer. Hij treurt en ik treur wanneer wie dan ook kwaad wordt gedaan. Hij heeft verdriet en wij hebben allemaal verdriet voor iedereen die slachtoffer van mishandeling of misbruik is. Zij die deze afschuwelijke daden begaan, zijn niet alleen aansprakelijk volgens de wetten van de mens, maar krijgen ook te maken met de toorn van de Almachtige. […]
‘De Heiland duldt geen mishandeling of misbruik, en als zijn discipelen kunnen wij dat ook niet doen.’
We zijn allemaal zoons en dochters van God, met een goddelijke aard en bestemming. Het evangelie van Jezus Christus leert ons om elkaar lief te hebben (zie Johannes 13:34) en anderen te behandelen zoals wij zelf behandeld willen worden (zie Mattheüs 7:12).
Slachtoffers voelen zich vaak schuldig
Slachtoffers kunnen ten prooi vallen aan angst, schaamte, wanhoop en radeloosheid, en een verbrijzeld zelfbeeld.
Na twee jaar huwelijk met een vrouw die hem mishandelde, was Diego nog maar een schim van zichzelf en had hij zelfmoordgedachten. Achteraf gezien wou hij dat hij de rode vlaggen had gezien. Zijn vrouw had meerdere huwelijken en relaties gehad die op de klippen waren gelopen. Maar in het half jaar van hun verkeringstijd verliep alles gladjes en werd hij verliefd.
Na hun huwelijk kwam haar gedrag als een verrassing en snapte hij er niets van. Ze had kritiek op zijn uiterlijk. Als hij vroeg waarom ze zulke opmerkingen maakte, zei ze dat ze een grapje maakte en dat hij geen gevoel voor humor had. ‘Ik onderging veel verbale mishandeling en gaslighting’, zegt hij.
Hij werd ook lichamelijk mishandeld. Ze spuugde hem in het gezicht en schopte en krabde hem. Diego probeerde, net als veel slachtoffers, het gedrag van zijn vrouw goed te praten. Hij hield zichzelf voor dat ze gewoon een slechte dag had. Hij deed er alles aan om haar gelukkig te maken.
‘Ik poetste de badkamer en kookte,’ zegt hij, ‘maar ze was nooit tevreden. Als man vond ik de lichamelijke mishandeling denk ik het ergst. Ik voelde me zwak en machteloos. Soms verstopte ik me ergens op mijn werk. Dan stortte ik in en huilde ik. Ik was het slachtoffer, maar ze gaf me het gevoel dat alles wat er verkeerd ging mijn schuld was. Ik voelde me schuldig. Had ze gelijk? Ik voelde me zo verdrietig.’
Hij zegt: ‘Ik wilde dat ons huwelijk zou slagen. Ik bad vurig, ging naar de tempel, vastte, las in de Schriften en probeerde op alle mogelijke manieren dichter tot mijn hemelse Vader te komen. Hoop hield mij overeind. Ik bleef maar geloven dat het goed zou komen als ik gehoorzaam was.’
Hulp zoeken
Naar geestelijke kracht zoeken: Slachtoffers kunnen inspiratie en geestelijke kracht zoeken door gebed, vasten, Schriftstudie, priesterschapszegens en kerk- en tempelbezoek. Ze kunnen hulp en steun ontvangen van vrienden, kerkleiders of therapeuten. Bovenal kunnen ze geloof in de Heer hebben, onder gebed zijn leiding zoeken, en erop vertrouwen dat Hij hun ellende voor hun welzijn zal heiligen (zie 2 Nephi 2:2).
Grenzen stellen: Deskundigen geven aan dat het belangrijk is om grenzen te stellen. Een slachtoffer mag zeggen: ‘Op dit moment toon je geen respect voor mij. Ik wil best met je praten, maar alleen als je me vriendelijk en met respect behandelt.’
Maar sommige mensen respecteren die grenzen niet. Diego probeerde grenzen te stellen, maar zijn vrouw bleef ruziemaken. ‘Er valt niet altijd met daders te praten’, legt hij uit. ‘Het is heel erg moeilijk om rustig te blijven als iemand je verbaal aanvalt. Christus zou zijn weggelopen of zachtmoedig zijn geweest. Dat lukte mij niet altijd. Dat had ik beter kunnen doen. Ik denk dat je een bemiddelaar nodig hebt – een kerkleider of een therapeut – om een goed rationeel gesprek te kunnen voeren.’
In dergelijke situaties kan het nuttig zijn om professionele hulp te zoeken. Therapeuten die verstand hebben van emotionele mishandeling kunnen manieren aandragen om met opvliegendheid om te gaan.
De problemen aankaarten: Soms beseffen mensen die kwetsende dingen zeggen niet hoezeer ze de relatie schaden. Ze kunnen veranderen als ze bereid zijn om hulp te aanvaarden. Als de emoties zijn bedaard, kan de persoon voor wie de kwetsende opmerkingen waren bedoeld bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik voel me gekwetst [of niet geliefd of gerespecteerd] als je zulke dingen zegt. Ik zou het op prijs stellen als je …’ Door het gedrag aan te kaarten, geeft u de ander inzicht in wat hij of zij doet en een kans om het beter te doen.
Als de persoon bereid is om te luisteren, kunnen beide personen hulp zoeken. Ze kunnen samen in therapie gaan en bespreken welk gedrag de relatie schaadt en welk gedrag de relatie herstelt. Ze kunnen samen aan het opbouwen van de gewenste relatie werken.
Als de persoon echter niet wil luisteren en blijft volharden in het schadelijke gedrag, hoeft het slachtoffer niet in een relatie te blijven waarin hij of zij mishandeld wordt. Voor echtparen houdt dit misschien niet altijd een echtscheiding in, maar kan het ook een tijdje afstand nemen inhouden, totdat de huwelijkspartner zich aan duidelijke grenzen kan houden die bij een gezonde relatie horen.
Ongezonde patronen niet tegen beter weten in in stand houden: Zuster Kristin M. Yee, tweede raadgeefster in het algemeen ZHV-presidium, heeft gezegd:
‘Op het pad van vergeving en genezing hebben we de keuze om ongezonde patronen of relaties binnen ons gezin of daarbuiten te doorbreken. We kunnen allen in onze invloedssfeer vriendelijkheid bieden in plaats van wreedheid, liefde in plaats van haat, zachte woorden in plaats van kwetsende, veiligheid in plaats van angst, en vrede in plaats van strijd.
Iets kunnen geven wat u zelf is ontzegd, is een krachtig onderdeel van de goddelijke genezing die mogelijk is door middel van geloof in Jezus Christus.’
Met Gods hulp genezen
Diego ging in therapie en sprak regelmatig met zijn bisschop. ‘Ik weet niet of ik zonder de hulp van mijn bisschop, een geweldig liefdevolle man, door die ervaring heen zou zijn gekomen. En de tempel was mijn bron van troost.’
Diego vond het moeilijk om na zijn scheiding te genezen, maar zegt: ‘Ik heb veel van de relatie geleerd en ben op alle vlakken gegroeid, waardoor ik een betere man, vader, persoon, priesterschapsdrager, zoon, vriend en partner ben geworden. Ik deed er alles aan om het huwelijk te laten slagen, maar het mocht niet baten. Ze had haar keuzevrijheid en maakte een keuze.’
Na drie jaar geprobeerd te hebben om iets van haar huwelijk te maken, vroeg Janet een echtscheiding aan en trok ze tijdelijk bij een van haar kinderen in. ‘De eerste dagen en weken waren het moeilijkst’, weet ze zich te herinneren. Ze stortte haar hart uit in gebed en las dagelijks trouw in het Boek van Mormon en conferentietoespraken waar ze troost uit putte.
Ze bleef regelmatig naar de kerk gaan, ging in therapie en ontving nuttige geestelijke raad van haar bisschop. ‘Ik had heel veel aan mijn therapeut en ik voelde me veel beter nadat ik met mijn bisschop had gesproken’, zegt ze.
Een vriendin bracht haar op het idee om haar lievelingsteksten op te zeggen en hardop te zeggen wat ze met haar leven wilde. Janet deed dat trouw en leerde inspirerende Schriftteksten uit het hoofd. Ze had twee lievelingsteksten:
‘Wees sterk en moedig, schrik niet en wees niet ontsteld, want de Heere, uw God, is met u, overal waar u heen gaat’ (Jozua 1:9).
‘Wees niet bevreesd, want Ik ben met u, wees niet verschrikt, want Ik ben uw God. Ik sterk u, ook help Ik u, ook ondersteun Ik u met Mijn rechterhand, die gerechtigheid werkt’ (Jesaja 41:10).
Ze putte kracht uit de kennis dat het de zending van de Heiland is ‘om te genezen die gebroken van hart zijn, om aan gevangenen vrijlating te prediken, […] om verslagenen weg te zenden in vrijheid’ (Lukas 4:18–19, cursivering toegevoegd).
Ouderling Patrick Kearon van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft tot slachtoffers van mishandeling en misbruik van die genezende zending van de Heiland getuigd:
‘Diep vanuit zijn verzoenend lijden schenkt Hij hoop die u verloren gewaand had, kracht die u nooit meende te kunnen hebben, en genezing waarvan u zich niet kon indenken dat die mogelijk was. […]
‘Met uitgestrekte armen biedt de Heiland u de gave van genezing. Richt u vol moed, geduld en geloof op Hem, dan kunt u spoedig deze gave aanvaarden.’