‘Waar bevindt u zich in de cirkelgang van hoogmoed?’, Liahona, december 2024.
Waar bevindt u zich in de cirkelgang van hoogmoed?
Om de cirkelgang van hoogmoed te verlaten, moeten we inzien dat elke zegening die we ontvangen van onze hemelse Vader komt.
Er is een wijdverbreid gedragspatroon in het Boek van Mormon dat gewoonlijk met ‘de cirkelgang van hoogmoed’ wordt aangeduid. Dit fenomeen komt zo vaak voor dat ons het gevoel bekruipt dat de Heer en zijn profeten ons iets belangrijks proberen te leren – dat de Heer het misschien in de kroniek heeft laten opnemen om ons in deze tijd te waarschuwen.
Twaalf uur – het toppunt van hoogmoed
Laten we een klok als metafoor gebruiken en zeggen dat de cirkelgang van hoogmoed begint om twaalf uur – het toppunt van hoogmoed. Als het voor ons twaalf uur is in de cirkelgang van hoogmoed, voelen we ons, net als de Nephieten vanouds, zo succesvol, zo intelligent en zo populair dat we ons onoverwinnelijk wanen. We genieten ervan als anderen ons met onze successen complimenteren, en het irriteert ons als anderen om ons heen complimenten voor hun successen krijgen.
Om twaalf uur zijn we niet geneigd naar de raad van anderen te luisteren. Helaas gaan we dan vaak concluderen dat we God of zijn dienstknechten niet eens nodig hebben. We wuiven hun raad weg. We redden het prima op eigen kracht. We vergeten of verwerpen de raad van koning Benjamin, dat we voor eeuwig bij onze hemelse Vader in de schuld staan om Hem alles te geven wat we hebben en zijn (zie Mosiah 2:34).
Onze hedendaagse profeten hebben ons voor hoogmoed gewaarschuwd. President Ezra Taft Benson (1899–1994) noemde het ‘de universele zonde’ en ‘het grote struikelblok voor Zion’. Ouderling Dieter F. Uchtdorf van het Quorum der Twaalf Apostelen heeft hoogmoed vergeleken met ‘een persoonlijke Rameümptom, een heilig podium dat afgunst, hebzucht en ijdelheid rechtvaardigt’. Hoogmoed vervreemdt ons van God. Dat drijft ons in de cirkelgang van hoogmoed naar twee uur: we krenken de Heilige Geest.
Twee uur – vertrouwen in de arm van het vlees
In eerste instantie denken we misschien dat het niet veel voorstelt als we de Heilige Geest krenken. Nephi heeft dit idee beschreven als ‘sussen […] tot vleselijke gerustheid. […] Alles is wel in Zion [denken we]: ja, Zion is voorspoedig, alles is wel’ (2 Nephi 28:21). Interessant genoeg zijn we om twee uur in de cirkelgang van hoogmoed, als we heel eerlijk zijn, eigenlijk niet zo gelukkig. We hebben het knagende gevoel dat we afglijden. We proberen ons te verzetten tegen de onvoorspelbare stromingen van de cirkelgang van hoogmoed. We klampen ons vast aan successen uit het verleden en blijven hardnekkig ons vertrouwen in de arm van het vlees stellen. Dat is een ernstige vergissing.
Jezus heeft gezegd: ‘Ik ben de Wijnstok, u de ranken; wie in Mij blijft, en Ik in hem, die draagt veel vrucht, want zonder Mij kunt u niets doen’ (Johannes 15:5). Als we de Geest krenken, snijden we onszelf af van de bron van alle geestelijke voeding, en is het slechts een kwestie van tijd voordat we beginnen te verwelken. Zonder de hulp van de Heer en de invloed van de Geest trekt de zwaartekracht van de cirkelgang van hoogmoed ons omlaag naar de mislukking van vier uur.
Vier uur – dwaze mislukking
De Heer heeft tegen Joseph Smith gezegd: ‘Al bezit [een mens] de macht om vele machtige werken te doen, toch moet hij vallen en zich de wraak van een rechtvaardig God op de hals halen, indien hij roemt op zijn eigen kracht en de raadgevingen van God als niets acht, en de stem van zijn eigen wil en vleselijke begeerten najaagt’ (Leer en Verbonden 3:4).
We kunnen zelf kiezen hoe we ons gedragen, maar we kunnen de gevolgen van ons gedrag niet kiezen. Om vier uur in de cirkelgang van hoogmoed ondervinden we de pijnlijke gevolgen van onze dwaze hoogmoed. We worden ontslagen. Onze relatie loopt op de klippen. We verliezen het respect van de mensen die het belangrijkst voor ons zijn. Erger nog, we verliezen ons zelfrespect. En onze tekortkomingen worden ons pijnlijk duidelijk. Net als Mozes beseffen we dat we toch niet zo belangrijk zijn, ‘hetgeen [we] nimmer [hadden] verondersteld’ (Mozes 1:10).
Zes uur – nederigheid, zachtmoedigheid, onderworpenheid
Mislukkingen en tegenspoed zijn nooit fijn, maar ironisch genoeg blijken ze vaak grote zegeningen te zijn, omdat ze ons in de cirkelgang van hoogmoed naar de nederigheid van zes uur duwen. We proberen geen indruk meer te maken op de mensen om ons heen. We gaan de dingen duidelijker en eerlijker zien. We gaan beter om met kritiek en glimlachen om onze eigen fouten en zwakheden. Het is niet, zoals een christelijke auteur heeft opgemerkt, dat we een lagere dunk van onszelf hebben, maar eerder dat we minder aan onszelf denken.
Om zes uur in de cirkelgang van hoogmoed worden we echt nederig en zachtmoedig. Nederigheid en zachtmoedigheid zijn fundamentele beginselen van het evangelie. We hebben het vaak over geloof, hoop en naastenliefde. Maar de profeet Mormon wees erop dat er nog een vierde deugd is die de andere drie mogelijk maakt:
‘Ik zeg u dat hij geen geloof en hoop kan hebben, tenzij hij zachtmoedig en nederig van hart is.
‘Anders zijn zijn geloof en hoop tevergeefs, want niemand is aannemelijk voor God dan alleen de zachtmoedigen en nederigen van hart; en indien een mens zachtmoedig en nederig van hart is en door de macht van de Heilige Geest belijdt dat Jezus de Christus is, moet hij wel naastenliefde hebben’ (Moroni 7:43–44).
Een andere Schriftuurlijke eigenschap die vaak met de nederigheid van zes uur wordt geassocieerd, is onderworpenheid. Koning Benjamin heeft gezegd: ‘De natuurlijke mens is een vijand van God […] en zal dat voor eeuwig en altijd zijn, tenzij hij […] wordt als een kind: onderworpen, zachtmoedig, ootmoedig, geduldig, vol liefde, gewillig zich te onderwerpen aan alles wat de Heer goeddunkt hem op te leggen, ja, zoals een kind zich aan zijn vader onderwerpt’ (Mosiah 3:19).
Er wordt weleens gezegd dat zachtmoedigheid niet betekent dat we onze zwakheid erkennen, maar dat we de ware bron van onze kracht herkennen. Er is niets zwaks aan zachtmoedigheid. Als we nederig en zachtmoedig zijn, verheffen we onszelf niet; we verheffen God.
Om zes uur in de cirkelgang van hoogmoed, als we echt nederig en zachtmoedig zijn, keren we terug naar God omdat we vaak nergens anders terecht kunnen. Ons hart is gebroken en onze geest is verslagen. Een gebroken hart is een hart dat door ervaring heeft geleerd om gehoorzaam te zijn aan en ontvankelijk te zijn voor de geboden van de Meester. Alleen met een gebroken hart kunnen we werkelijk nuttig en productief in dienst van de Heer zijn. In de Schriften staat dat een gebroken hart een vredige en hoopvolle toestand is, en uiteindelijk een voorwaarde voor eeuwige heerlijkheid (zie 2 Nephi 2:7; Leer en Verbonden 97:8).
Acht uur – zegeningen van de Heilige Geest
Als we ons gebroken hart aan God overgeven en nederig zijn, gaat de Heer ons ‘aan de hand leiden en [ons] antwoord geven op [onze] gebeden’ (Leer en Verbonden 112:10). Onder zijn leiding bewegen we ons in de cirkelgang van hoogmoed in de richting van acht uur, als we de Heilige Geest weer in ons leven uitnodigen.
De invloed van de Geest verandert ons hart. Net als het volk van koning Benjamin zijn ‘wij niet meer geneigd om kwaad te doen, maar wél om voortdurend goed te doen’ (Mosiah 5:2). We beginnen Gods geboden te onderhouden, en Hij begint zijn zegeningen over ons uit te storten – zegeningen die Hij ons altijd al wilde geven, want dat is zijn aard, maar die wij vanwege onze dwaze hoogmoed weigerden. We beginnen zegeningen te ontvangen omdat we nu de wetten gehoorzamen waarop ze zijn gegrond (zie Leer en Verbonden 130:20–21). We betalen onze tiende en de Heer opent de vensters van de hemel en giet zoveel zegeningen over ons uit dat we ze niet allemaal kunnen ontvangen (zie Maleachi 3:10).
Tien uur – gezegend geluk
Onze nederige gehoorzaamheid aan de geboden zorgt ervoor dat we in de cirkelgang van hoogmoed verdergaan naar tien uur, waar we ons in een staat van gezegend geluk bevinden. We ervaren succes. Dat zou ons niet moeten verbazen, want het is een Schriftuurlijke belofte: ‘Voorts wil ik dat u nadenkt over de gezegende en gelukkige toestand van hen die de geboden van God onderhouden. Want zie, zij worden gezegend in alle dingen, zowel stoffelijke als geestelijke’ (Mosiah 2:41).
Tien uur is in de cirkelgang van hoogmoed een aangename en prachtige plek om te zijn, maar helaas is het ook een gevaarlijke plek om te zijn. Onze kennissen beginnen ons met al onze successen te complimenteren. Helaas gaan we ze geloven.
Als we niet oppassen, kunnen complimentjes ons beoordelingsvermogen vertroebelen en een goddeloos verlangen naar steeds meer lof en eer in ons opwekken. Net als onze aloude tegenstander (zie Mozes 4:1) fluisteren we onszelf in dat wij die eer verdienen, want we hebben het toch maar mooi voor elkaar gekregen!
‘En aldus kunnen wij zien hoe vals, en ook hoe onbestendig, het hart van de mensenkinderen is; ja, wij kunnen zien dat de Heer in zijn grote, oneindige goedheid hen zegent en voorspoedig maakt die hun vertrouwen in Hem stellen.
‘Ja, en wij kunnen zien, juist wanneer Hij zijn volk voorspoedig maakt, ja, door de opbrengst van hun velden en van hun kleinvee en runderen, en door goud en door zilver en door allerlei kostbaarheden van iedere soort en bewerking; […] ja, kortom, wanneer Hij alles doet voor het welzijn en het geluk van zijn volk; ja, dat is wanneer zij hun hart verstokken en de Heer, hun God, vergeten en de Heilige onder de voeten treden – ja, en wel wegens hun gemak en hun buitengewoon grote voorspoed’ (Helaman 12:1–2).
Twaalf uur – opnieuw het toppunt van hoogmoed
Langzaam – en zonder het volledig te beseffen – naderen we opnieuw het toppunt van hoogmoed van twaalf uur, omdat we zo druk op zoek zijn naar lof dat we niet vooruitkijken naar de val die ons wacht, want ‘hoogmoed komt [altijd] vóór de val’ (Spreuken 16:18). En zo duurt de cirkelgang voort.
Laten we eerlijk zijn. De meesten van ons hebben, net als de Nephieten vanouds, al enkele rondjes in de cirkelgang van hoogmoed gemaakt. Ik vroeg me vroeger af hoe het Nephitische volk de hele cirkelgang in een periode van slechts vijf jaar kon doorlopen. Nu weet ik dat we de cirkelgang in vijf jaar kunnen doorlopen, en zelfs in vijf minuten. Het is een verderfelijk denk- en gedragspatroon dat onze samenleving doordringt. Het komt zo vaak voor dat het soms moeilijk te herkennen is.
De cirkelgang van hoogmoed verlaten
Zijn we ertoe veroordeeld om voor altijd in deze oneindige lus van wanhoop klem te zitten? Is er geen manier om uit de cirkelgang van hoogmoed te ontsnappen? Jawel. In feite zijn er twee punten in de cirkelgang van hoogmoed waar we eruit kunnen stappen: het ene leidt tot onze eeuwige vernietiging en het andere tot ons eeuwige geluk.
Als we om vier uur met mislukking of ellende geconfronteerd worden en het gevoel hebben dat alles verloren is, en als we dan in plaats van nederig te worden, boos worden; als we de hoop verliezen of toegeven aan zelfmedelijden; of als we anderen – inclusief God – de schuld van ons ongeluk geven, verlaten we de cirkelgang van hoogmoed. Maar we stappen dan wel uit in de neerwaartse richting van vernietiging, net als de Nephieten vanouds.
Maar om tien uur, als het lijkt alsof we geen kwaad kunnen doen, als alles goed gaat, als we in plaats van hoogmoedig te worden dan dankbaar worden, verlaten we de cirkelgang van hoogmoed. Maar deze keer verlaten we die opwaarts in de richting van God. Om de cirkelgang van hoogmoed om tien uur te verlaten, moeten we beseffen dat elke zegening die we ontvangen van onze hemelse Vader komt. Hij is de bron van al het goede in ons leven – de bron waaruit elke zegening ontspringt. We moeten de lering van koning Benjamin aanvaarden dat wij ‘allen afhankelijk [zijn] van hetzelfde Wezen, namelijk God, voor al ons bezit, voor zowel voedsel als kleding, en voor goud en voor zilver en voor alle rijkdommen van allerlei aard die wij bezitten’ (Mosiah 4:19).
Met succes om tien uur aan de krachtige invloed van de cirkelgang van hoogmoed ontsnappen is niet gemakkelijk, maar wel mogelijk. Er zijn een paar voorbeelden in de Nephitische kroniek die dat bewijzen. Overweeg dit eens:
‘Niettegenstaande hun rijkdommen, of hun sterkte, of hun voorspoed, waren zij toch niet verheven in de hoogmoed van hun ogen; noch waren zij traag om aan de Heer, hun God, te denken; want zij verootmoedigden zich buitengewoon voor zijn aangezicht.
‘Ja, zij waren indachtig welke grote dingen de Heer voor hen had gedaan, dat Hij hen had bevrijd uit de dood, en uit knechtschap en uit gevangenissen en uit allerlei benauwingen, en dat Hij hen had bevrijd uit de handen van hun vijanden.
‘En zij baden voortdurend tot de Heer, hun God, zodat de Heer hen volgens zijn woord zegende en zij sterk werden en voorspoedig waren in het land’ (Alma 62:49–51; zie ook Alma 1:29–31).
Ieder van ons bevindt zich waarschijnlijk ergens in de cirkelgang van hoogmoed. Waar bevindt u zich? Als u zich om vier uur bevindt, als u het gevoel hebt dat alles verloren is en u een totale mislukkeling bent, wanhoop dan niet. U bent op een goede plek. Geef anderen niet de schuld van uw falen. Wend u nederig tot God en erken dat u van Hem afhankelijk bent.
‘Vertrouw op de Heere met heel je hart, en steun op je eigen inzicht niet.
‘Ken Hem in al je wegen, dan zal Hij je paden rechtmaken’ (Spreuken 3:5–6).
Maar als u zich om tien uur badend in het valse licht van succes bevindt, wees dan voorzichtig. Bedwing de neiging om u naar binnen te keren en hoogmoedig te worden. ‘Tel dan al uw zegeningen één voor één.’ Volg de Schriftuurlijke raad op om te bedenken wat de Heer allemaal voor u heeft gedaan (zie Moroni 10:3). Het avondmaalsgebed herinnert ons eraan dat wij ons ertoe verbinden Hem niet een paar uurtjes, maar altijd indachtig te zijn (zie Leer en Verbonden 20:77, 79). We mogen Hem en zijn offer niet als vanzelfsprekend beschouwen. We mogen niet nalaten Hem voor elke zegening dankbaar te zijn.
Al het goede komt van God. Hij is de bron van elke zegening die we ontvangen. Als ons hart vol dankbaarheid voor zijn barmhartige goedertierenheid is, worden we tegen hoogmoed beschermd en wordt de weg vrijgemaakt om aan de cirkelgang van hoogmoed te ontsnappen.
Naar de toespraak ‘The Pride Cycle’, gehouden aan de Brigham Young University op 7 november 2017.