Stap 4

Waarheid

Beginsel: Maak schriftelijk een diepgaande en onbevreesde morele inventaris van uzelf op.

Bij stap 3 besloot u om op de Heer te vertrouwen. U gaf uw wil en uw leven over aan zijn goede zorgen. Bij stap 4 toont u uw bereidheid om op God te vertrouwen. U maakt een diepgaande en onbevreesde schriftelijke inventaris van uw leven op: u evalueert de gedachten, gebeurtenissen, emoties en daden in uw leven, of vat die samen, en maakt uw inventaris zo volledig mogelijk.

Het zal niet makkelijk zijn om een onbevreesde en diepgaande inventaris van uw leven op te maken. Met onbevreesd bedoelen we niet dat u helemaal geen vrees zult voelen. U zult waarschijnlijk veel emoties voelen als u uw leven beschouwt, variërend van verlegenheid tot schaamte of vrees. Onbevreesd betekent dat u zich niet door uw angsten laat hinderen in het inventarisproces. Bij stap 4 betekent het dat u zich vast voorneemt om volkomen eerlijk te zijn als u zich concentreert op de gebeurtenissen in uw leven en dat u naar uw eigen zwakheden kijkt, niet die van een ander.

In het verleden hebt u waarschijnlijk verkeerd gedrag gerechtvaardigd en andere mensen, plaatsen of dingen de schuld gegeven van de problemen die u zelf had veroorzaakt. Nu gaat u de verantwoordelijkheid op u nemen voor wat u in het verleden hebt gedaan en in het heden doet, ook al moet u pijnlijke, beschamende of moeilijke gebeurtenissen, gedachten, emoties of daden toegeven.

Als de gedachte aan het opmaken van een diepgaande, onbevreesde inventaris van uzelf u overweldigt, weet dan dat u niet alleen staat. Ons hart gaat naar u uit. We denken terug aan onze moeilijkheden om de bereidheid te vinden deze stap te doen. Velen onder ons vroegen zich af of we stap 4 niet gewoon konden overslaan en toch onze verslaving konden overwinnen. Mar uiteindelijk moesten we geloven wat onze voorgangers hadden gezegd: ‘Zonder een diepgaande, onbevreesde morele inventarisatie blijft (…) het geloof dat écht werkt in het dagelijks leven buiten bereik.’ (Twelve Steps and Twelve Traditions [1981], p. 43.)

Onze verslaving zat ons vermogen om eerlijk na te denken over ons leven in de weg. Het beperkte ons vermogen om de schade en de verwoesting die het aanrichtte in al onze relaties te begrijpen. Voordat we op de Heiland konden vertrouwen, hadden we een raamwerk nodig waarin Hij ons kon helpen om ons verleden eerlijk op een rijtje te zetten. Stap 4 verschaft ons dat raamwerk. Het was de ‘krachtige, ijverige inspanning om te ontdekken welke innerlijke hindernissen ons in de weg staan en hebben gestaan.’ (Twelve Steps and Twelve Traditions, p. 42.)

De inventarisatie is ook een stap om ons leven meer in overeenstemming te brengen met de wil van God. Door die inventarisatie vonden we negatieve gedachten, emoties en daden die ons leven beheersten. Door die destructieve elementen in ons leven te ontdekken, namen we de eerste stap om ze uit de weg te ruimen. Een inventarisatie maken was moeilijk, maar deze stap deed de deur open naar het extra geloof en de extra hoop die we nodig hadden om ons herstelproces voort te zetten en onze verslaving te overwinnen.

Hoe een inventarisatie werkt

Zodra we de noodzaak voor stap 4 hadden erkend, waren de volgende vragen: ‘Maar hoe maak ik een inventaris op? Wat heb ik daarvoor nodig?’ Een inventaris opmaken is een heel persoonlijk proces, en er is niet maar één goede manier om het te doen. U kunt anderen raadplegen die het al gedaan hebben en kunt daarnaast de Heer om leiding vragen bij het opmaken van uw eigen inventaris. Hij zal u helpen om waarheidsgetrouw en met liefde uw herinneringen en gevoelens op een rijtje te zetten.

Eén manier om een inventaris op te maken is lijstjes te maken met herinneringen aan mensen; instellingen of organisaties; beginselen, ideeën of overtuigingen; situaties of omstandigheden die positieve en negatieve gevoelens opwekken (inclusief verdriet, spijt, boosheid, wrok, angst en verbittering). Sommige zaken zullen op meerdere lijstjes voorkomen. Dat hindert niet. Probeer het nu niet te beoordelen of te analyseren. Voorlopig is het belangrijker om zo grondig mogelijk te werk te gaan.

Kijk bij het opmaken van uw inventaris niet alleen naar uw gedrag in het verleden, maar onderzoek vooral ook de gedachten, gevoelens en overtuigingen die tot uw gedrag leidden. Uw gedachten, gevoelens en overtuigingen zijn in feite de wortels van uw verslaafde gedrag. Als u uw neigingen met betrekking tot angst, hoogmoed, wrok, boosheid, koppigheid en zelfmedelijden niet allemaal onder de loep neemt, bouwt u uw onthouding op een zwak fundament. U gaat dan door met uw oorspronkelijke verslaving of schakelt over op een andere. Uw verslaving is een symptoom van andere ‘oorzaken en toestanden.’ (Alcoholics Anonymous [2001], p. 64.)

Sommige mensen delen hun leven op in categorieën zoals leeftijd, cijfers op school, woonplaatsen of relaties. Anderen beginnen gewoon met brainstormen. U zult zich waarschijnlijk niet meteen alles herinneren. Blijf binnen en laat de Heer u alles te binnen brengen. Laat de uitkomst open en voeg steeds de herinneringen die u te binnen schieten toe aan uw inventaris.

Bent u klaar met uw lijst, probeer dan met hulp van de Heer iets te leren van elke herinnering. Sommige mensen maken van dit deel van hun inventaris een tabel of schema met kolommen onder elk van de vijf koppen hieronder. Ze beperken hun notities tot korte opmerkingen. Anderen maken een pagina voor elke vermelding op de lijst en schrijven er antwoorden op voor elk van de vijf categorieën.

Voorval. Wat was er gebeurd? Geef in enkele woorden een korte beschrijving van uw herinnering aan de gebeurtenis. Het moet eerder een samenvatting dan een lang verhaal zijn.

Gevolg. Wat was het gevolg voor u of voor anderen?

Gevoelens. Wat voor gevoelens had u bij dit voorval? En welke gevoelens hebt u er nu over? Bedenk hoe uw angsten er misschien toe hebben bijgedragen dat het gebeurde.

Zelfonderzoek. Welke invloed hebben uw zwakke of sterke kanten op de situatie gehad? Ziet u in uw houding en daden enig teken van hoogmoed, zelfmedelijden, zelfmisleiding of koppigheid? Noteer ook gevallen waarin u het goede deed.

De Heilige Geest kan u helpen om u te verootmoedigen en de waarheid onder ogen te zien, zelfs als die pijnlijk is. Met hulp van de Heer kunt u uw sterke en zwakke kanten herkennen (zie Ether 12:27). De onderstaande vragen kunnen nuttig zijn:

• Welke uitkomst wenste ik in deze situatie, en waarom?

• Hoe probeerde ik de situatie onder controle te houden?

• Ging het mij wel wat aan?

• Welke stappen ondernam ik — of niet — om te krijgen wat ik wilde?

• Negeerde ik de werkelijkheid?

• Waren mijn verwachtingen van mijzelf en van anderen redelijk?

• Loog ik tegen mijzelf of tegen anderen?

• Negeerde ik de gevoelens van anderen en dacht ik alleen aan mezelf?

• Heb ik de slachtofferrol gespeeld om anderen te manipuleren, aandacht en sympathie te krijgen, me bijzonder te voelen enzovoorts?

• Heb ik hulp van God en van anderen afgewezen?

• Stond ik erop gelijk te hebben?

• Voelde ik me gekleineerd door een gebrek aan erkenning?

Geïnspireeerde raad. Welke raad geeft de Heer inzake dit voorval? Bedenk dat u niets te vrezen hebt als u zich aan de Heiland onderwerpt. U bent hier om te leren goed van kwaad te onderscheiden, en de Heiland kan u helpen om uzelf en anderen te vergeven. Noteer wat u denkt en voelt als u nadenkt over geïnspireerde raad uit de Schriften en van kerkleiders.

Vier noodzakelijke elementen

Vier elementen zijn van essentieel belang voor een goede morele inventaris: schrijven, eerlijkheid, steun en gebed. Die elementen van een morele inventarisatie zullen u helpen om zonden en tekortkomingen te herkennen en te overwinnen.

Schrijven. Een inventarisatie van uw leven werkt het beste als u die opschrijft. U kunt een geschreven lijst vasthouden en doornemen, en die raadplegen wanneer u dat nodig vindt; ongeschreven gedachten worden makkelijk vergeten en afleidingen kunnen het denkproces onderbreken. Als u over uw morele inventarisatie schrijft, kunt u helderder nadenken over de voorvallen in uw leven en kunt u zich er met minder afleidingen op concentreren.

Sommigen proberen het opschrijven van hun morele inventaris te vermijden omdat ze zich ervoor schamen of omdat ze bang zijn dat iemand anders leest wat ze hebben opgeschreven. Laat u niet door die vrees tegenhouden. Uw spelling, grammatica, handschrift of typevaardigheid doen er niet toe. Al schrijft u in hiëroglyfen, zorg dat u uw inventaris opschrijft. Tot u het tastbaar maakt, hebt u de vierde stap niet gedaan. Doet u de vierde stap, bedenk dan dat perfectionisme — proberen een perfecte inventaris op te stellen en anderen te behagen — u ervan kan weerhouden om volledig te zijn.

De angst dat iemand leest wat u hebt geschreven, kan een reële zijn, maar u kunt die overwinnen. Diegenen onder ons die een inventaris hebben opgesteld, hebben deze angst ook gehad. We moesten er zelf alles aan doen om onze inventaris vertrouwelijk te houden en moesten de rest aan God overlaten. We moesten meer geven om onze genezing dan ons ego of onze reputatie. Voor de inventarisatie moesten we voortdurend Gods hulp inroepen. We vroegen Hem om ons te beschermen en ons te leiden in het proces. Bedenk dat stap 4 inhoudt dat u uit de schaduw van de schaamte stapt en toegeeft dat u zich moet bekeren. Als u onder gebed bedenkt hoe en waar u uw inventari-satienotities veilig kunt opbergen, zal de Heer u leiden.

Eerlijkheid. Het kan beangstigend zijn om eerlijk te zijn tegenover uzelf aangaande de zonden die u hebt begaan. Veel mensen kijken liever niet te lang in de spiegel van het verleden omdat ze bang zijn dat het spiegelbeeld een waar beeld van hun huidige leven kan geven. Als u nu de vierde stap doet, moet u de waarheid over uw leven en uw angsten recht in de ogen zien.

Bij uw inventarisatie zult u niet alleen uw zwakheden ontdekken, maar zult u ook uw sterke kanten gaan begrijpen en waarderen. Neem in uw inventaris uw goede eigenschappen en positieve daden op. In werkelijkheid bent u een combinatie van zwakke en sterke kanten. Krijgt u de bereidheid om de hele waarheid over uw verleden onder ogen te zien — of die nu goed of slecht is — dan staat u de hemelse machten toe om u de waarheid te openbaren en uw verleden in het juiste perspectief te zetten. De Heer zal u helpen om de koers van uw leven aan te passen en uw goddelijk potentieel te verwezenlijken. U zult er achter komen dat u net als alle andere mensen bent, met sterke en zwakke kanten. U kunt uzelf dan als de gelijke van andere mensen gaan zien.

Steun. De bemoediging en steun van andere mensen die het herstelproces begrijpen, kan u helpen. Zij kunnen u leiden bij het ontdekken van de methode, de structuur of de benadering waar u het meeste aan hebt bij het evalueren van uw verleden. Ze kunnen u bemoedigen als u ontmoedigd raakt.

Gebed. Als u de omvang van stap 4 overweegt, en wat een uitdaging die inhoudt, bedenk dan hoe de Heer u bij alle vorige stappen heeft geholpen. Toen u zich tot God wendde om troost, bemoediging en leiding, kreeg u de hulp waar u ook veel aan zult hebben bij het opmaken van een inventaris. Paulus heeft gezegd dat de Heer ‘de God [is] die ons altijd troost en ons in al onze ellende moed geeft’ (2 Korintiërs 1:3–4). Als u elke keer bidt voordat u over uw inventarisatie schrijft, zal God u helpen. U komt erachter dat dit waar is als u deze schijnbaar onmogelijke stap doet: God kan en zal altijd voor u klaarstaan, als u het maar vraagt.

U van uw verleden bevrijden

Sommige mensen kijken niet graag naar het verleden omdat ze bang zijn om per ongeluk valse herinneringen te scheppen uit vage of overdreven indrukken. Overweeg bij het opmaken van uw inventaris uitsluitend die herinneringen die duidelijk genoeg zijn om op te pakken en te evalueren. Ook in dit opzicht is op God vertrouwen het antwoord. Als u uw inventaris met een oprecht gebed in uw hart opmaakt, met een eerlijke bedoeling en met geloof in Christus, kunt u erop vertrouwen dat Hij u alles in herinnering zal brengen dat zal bijdragen tot uw herstel.

Eén heerlijk gevolg van stap 4 doen, is dat u een grote stap doet om u te bevrijden van het gedrag dat uw verleden heeft getekend. De weerspiegeling die u van uzelf ziet bij deze stap, kan u aanzetten tot een verandering van levenskoers, als u dat toelaat. Wegens de liefde en de barmhartigheid van de Heiland hoeft u niet te zijn wat u was. Vraagt u bij het onder de loep nemen van uw leven om de leiding van de Heer, dan gaat u uw ervaringen beschouwen als kansen om te leren. Dan merkt u dat het ontdekken van zwakheden waar u zo lang onder hebt geleden u in staat stelt om verder te gaan met een nieuw leven.

Actiestappen

Schrijf in een dagboek; vraag om de leiding van de Heilige Geest

Voor velen onder ons was een inventarisatie onze eerste poging om iets over ons leven op te schrijven. Een dagboek kan blijvend een uiterst krachtig middel tot herstel zijn. Profeten van de Heer hebben vaak gesproken over het belang van een dagboek. President Spencer W. Kimball, bijvoorbeeld, heeft daarover geschreven: ‘Schrijf uw ervaringen op, uw diepste gedachten, uw successen en mislukkingen, uw vriendschappen en overwinningen, uw indrukken en uw getuigenis.’ (‘The Angels May Quote from It’, New Era, oktober 1975, p. 5.)

Als u onder gebed over uw leven schrijft, geeft u de Heilige Geest de kans u te helpen om iets te leren van elke ervaring. Als u nog geen dagboek bijhoudt, moedigen wij u aan om daarmee te beginnen. Als u er al een bijhoudt, moedigen wij u aan om vaker te bidden voor het schrijven, zodat de Heer u kan onderrichten en u kan verrijken door zijn Geest.

Schrijf een verslag van uw leven, zowel het heden als het verleden

Een inventarisatie kost tijd. Het is niet nodig om te haasten, maar begin er wél aan. Waar u begint, is niet van even groot belang als uiteindelijk tot een evaluatie te komen van uw verleden zoals u zich dat herinnert en de inspiratie van de Heer het u ingeeft. Schrijf gewoon de herinneringen op die er bij u boven komen. Wat u opschrijft, is vertrouwelijk, en u bespreekt het alleen maar met een vertrouwenspersoon die u onder gebed kiest bij stap 5. Uw inventaris gaat over u en over uw relatie met uzelf, met God en met anderen. Als u moed verzamelt om uzelf te zien zoals u werkelijk bent, zal God uw ogen openen en begint u zichzelf te zien zoals Hij u ziet: als een van zijn kinderen met een goddelijk geboorterecht. Doe deze stap en verlies dat geboorterecht niet uit het oog.

Gedenk uw zonden niet meer

Hebt u uw geschreven inventaris volledig en is de juiste tijd hiervoor aangebroken, dan kunt u het beste die delen vernietigen die uitingen van boosheid of andere negativiteit bevatten, verhalen over begane zonden, en andere gevoelige zaken waarvan u niet wilt dat anderen die lezen of dat toekomstige generaties ze zien. Die notities vernietigen, kunt u zien als een symbool van uw bekering, en het kan een krachtige bijdrage leveren aan het loslaten van het verleden. De Heer zei tegen Jeremia het volgende over zijn volk: ‘Ik zal hun ongerechtigheid vergeven en hun zonde niet meer gedenken’ (Jeremia 31:34). Wij zouden het voorbeeld van de Heer moeten volgen en zowel onszelf als anderen zonden vergeven.

Studie en begrip

De volgende schriffteksten en uitspraken van kerkleiders kunnen u helpen bij stap 4. Gebruik ze bij het mediteren, studeren en schrijven. Denk eraan dat u eerlijk en concreet bent bij het schrijven.

Uw leven onder loep nemen

‘Ik roep ieder van u op om uw leven aandachtig onder de loep te nemen. Bent u afgeweken van de normen waarvan u weet dat die u gelukkig zullen maken? Is er ergens een donker hoekje dat nog uitgeruimd moet worden? Doet u momenteel dingen waarvan u weet dat ze verkeerd zijn? Vult u uw geest met onreine gedachten? Als het rustig is en u helder kunt nadenken, zegt uw geweten u dan dat u zich moet bekeren?

‘Voor uw gemoedsrust nu en voor uw geluk in de eeuwigheid, bekeer u alstublieft. Stel uw hart open voor de Heer en vraag Hem om u te helpen. U verdient dan de zegen van vergiffenis, gemoedsrust en de wetenschap dat u gereinigd en volledig gemaakt bent. Breng de moed op om de Heer nu te vragen u de kracht tot bekering te geven.’ (Richard G. Scott, Conference Report, april 1995, p. 103; of Ensign, mei 1995, p. 77.)

• Stap 4 is een manier om de raad van ouderling Scott op te volgen. Zoek een rustig moment uit om te bidden om leiding en moed voor de inventarisatie van uw leven. Zoek onder gebed een tijd uit voor zelfevaluatie en schrijf op wat er bij u opkomt als u de vragen van ouderling Scott overdenkt.

Het verleden erkennen

‘Keert u af van uw zonden; schudt de ketenen af van hem die u wil vastbinden; komt toch tot die God die de Rots van uw redding is’ (2 Nephi 9:45).

• U kunt u pas afkeren van zonden en de ketens van verslaving afleggen als u erkent dat die zonden en ketens bestaan. Schrijf over de weerstand die u voelt als u bedenkt hoe het is om volkomen eerlijk te zijn over uw verleden.

Ontkenning vervangen door waarheid

‘Indien wij zeggen, dat wij geen zonde hebben, misleiden wij onszelf en de waarheid is in ons niet’ (1 Johannes 1:8).

• Een belangrijk kenmerk van verslaving is ontkenning of zelfmisleiding — als iemand ontkent een probleem te hebben. Welke genezende gevolgen kan het hebben om ontkenning te vervangen door de waarheid?

• Hoe kan stap 4 daar aan bijdragen?

De hoop op herstel

‘Ja, ik herinnerde mij al mijn zonden en ongerechtigheden, waarvoor ik met de pijnen der hel gekweld werd; ja, ik zag dat ik weerspannig was geweest tegen mijn God en dat ik zijn heilige geboden niet onderhouden had’ (Alma 36:13).

• Uw zonden herinneren kan pijnlijk zijn, maar u kunt er een begin mee maken aan een nieuw leven vol gemoedsrust (zie Alma 36:19–21). Vraag iemand die deze stap heeft gedaan wat hij of zij er aan heeft gehad. Hoe kunt u door de hoop op herstel beter de pijn van berouw doorstaan totdat u de vreugde van vergiffenis krijgt?

De waarheid

‘Door de macht van de Heilige Geest kunt gij de waarheid van alle dingen kennen’ (Moroni 10:5).

• Sommigen hebben misschien moeite om zich de pijnlijke waarheid van het verleden te herinneren of die te erkennen, maar de Heilige Geest kan u daarmee helpen, en kan u helpen om stap 4 te doen. U kunt die zegeningen zelfs ontvangen als u de gave van de Heilige Geest niet hebt. Schrijf op hoe de Heilige Geest u kan leiden in uw inventarisatie.

• Waarom is het belangrijk de waarheid omtrent uw huidige situatie te kennen?

• Waarom is het belangrijk de waarheid te kennen dat u een kind van God bent?

Zwakke en sterke kanten

‘Als de mensen tot Mij komen, zal Ik hun hun zwakheid tonen. Ik geef de mensen zwakheid, opdat zij ootmoedig zullen zijn; en mijn genade is genoeg voor alle mensen die zich voor mijn aangezicht verootmoedigen; want indien zij zich voor mijn aangezicht verootmoedigen en geloof hebben in Mij, zal Ik zwakke dingen sterk voor hen laten worden’ (Ether 12:27).

• Pas dit vers toe door er uw eigen naam in te zetten, alsof de Heer rechtstreeks tot u sprak. Schrijf op wat er in u opkomt als u aan deze tekst denkt en aan uw toepassing ervan.

‘De waarheid zal u vrijmaken’

‘En gij zult de waarheid verstaan, en de waarheid zal u vrijmaken’ (Johannes 8:32).

• Eerlijk zijn tegenover uzelf en de Heer, oftewel de ‘Geest der waarheid’, is de sleutel tot vrijheid van de leugens die u gevangen houden in uw verslaving. Leert u Hem kennen, dan bevrijdt Hij u door zijn kracht en aanwezigheid in uw leven van uw verslaving. Hoe kan het erkennen van waarheid uw relatie met Jezus Christus verbeteren?