Valaauga o Uarota poo Paranesi
Galuega


“Galuega,” Punaoa Faufautua (2020).

“Galuega,” Punaoa Faufautua.

Galuega

O se galuega lelei o se tasi o auala lea e mafai ai e tagata ona lava mea e tausi ai i latou lava ma o latou aiga faapea ai ma le faaaogaina o o latou tomai ma maua ai le faamalieina. E ui o ni isi e saili galuega atonu e le’o faigaluega, o le toatele o isi o loo galulue i le taimi nei a e atonu o loo sailiili mo avanoa sili atu, e pei o se suiga i tulaga o a latou galuega po o le siitia o a latou tupe maua.

Po o le a lava le mafuaaga atonu o loo saili galuega ai tagata, o le sailia o se galuega e mafai ona faigata tele, ma soo se tasi o loo sue se galuega e mafai ona i ai ni manaoga eseese. O manaoga na atonu o ni tulaga tautupe, faalelagona, faaletino, pe faaleagaga. A o e galue faatasi ai ma tagata o e o loo sailia ni galuega, saili muamua ia malamalama i na manaoga, ma faatonu sa’o loa lea o i latou i punaoa lea e mafai ona fesoasoani ia i latou e atiinaa’e le manuia faifai pea. Faaali atu lou alofa ia i latou o loo outou galulue faatasi, ma fesoasoani ia i latou ia lagona le faamoemoe ao latou galulue i le faagasologa o le sailiga galuega pe a’o latou saili foi ni avanoa mo aoaoga faaopoopo po o ni avanoa e faigaluega ai mo i latou lava.

Saili ina ia Malamalama

Pe a saili se galuega a se tasi, faamautinoa muamua e fesoasoani ia latou lagona o loo malamalama. E sili ona lelei lea pe a faia aloaia i le faatulagaga o le talanoa taitoatasi e fesoasoani ai i le tagata ina ia mafanafana ma maua ai le naunautai e faasoa ane. Mafaufau ma le agaga tatalo e fai atu fesili e pei o nei i se ala agalelei ma le magafagafa ia fesoasoani ai ia e malamalama lelei i le tulaga o le tagata ma iloatino manaoga:

  • Ou te iloa o le sailia o se galuega e mafai ona faigata. O a mai oe? E mafai faapefea ona ou fesoasoani atu?

  • O le a le tulaga o loo i ai nei lau galuega?

  • O a ituaiga o avanoa o loo e taulai i ai?

  • O a galuega ma avanoa faigaluega e te fiafia e fai?

Fesoasoani i le tagata

A oo ina e malamalama i manaoga faigaluega o le tagata, mafaufau e faaaoga nisi o fautuaga nei. A o oulua talanoa ma ia, ia mautinoa e faaali atu le alofa ma le loto malamalama faapei ona faia e le Faaola. Mo le taiala i le ala e sili ona fesoasoani ai i tagata o loo saili ni galuega, faamolemole iloilo le tusiga “Ala e Fesoasoani ai i Se Tasi o loo Sailia se Galuega” e faaopoopo atu i le tusiga o loo i lalo.

Fesili ae e te le’i faasoaina atu faamatalaga e uiga i se sailiga galuega a le tagata.

  • Ia mafaufau ma le agaga tatalo i isi tagata o e atonu e sili ona fesoasoani i le tagata o loo saili galuega, e aofia ai tagata o uarota ma siteki.

  • Mafaufau e fesili atu i le tagata, “E mafai ona ou faasoa atu nei faamatalaga i isi o e atonu e lelei a latou fesootaiga ma taitai atu ai i se galuega mo oe?”

Faasoa atu tau o faamatalaga e talafeagai ma mea e fiafia i ai le tagata.

  • O le toatele o tagata o loo sailiili ma le loto atoa mo se galuega sa’o , e le soo se galuega, o lea ia mautinoa e faasoa atu tau lava o mea e taitai atu ai i se galuega ma fesootaiga ia e talafeagai ma sini faigaluega a le tagata. E ui lava atonu e lelei ou faamoemoega, ae o le tuuina atu o soo se ituaiga o galuega e mafai ona manatu ai le tagata e te le o malamalama lelei ia te ia.

  • Mafaufau e faia se lisi o fesootaiga i totonu o le uarota o e e mafai ona tuuina atu ni fesootaiga aoga mo i latou o loo sue galuega i falefaigaluega ma avanoa eseese.

Fesootai atu i punaoa faapitoa O se tasi o loo saili se galuega e tele ina lē o manatu e te faaali atu ia i latou le ala e faia ai le sailiga o ni a latou galuega pe avea foi ma o latou faiaoga o galuega. I le tele o taimi, e mafai ona sili lou fesoasoani i le faafesootai atu o le tagata i punaoa mai le au atamamai faapitoa i le sailiga o galuega.

  • O punaoa o le lotoifale, vitio i luga o upega tafaiilagi, sailia o upetisaite, tusi, ma tusiga o taimi nei o ni punaoa matagofie uma mo faamatalaga saili galuega.

  • Afai e manao le tagata i se faiaoga mo galuega, fesoasoani ia te ia e fesootai atu i se tagata atamaifaapitoa i metotia tau saili galuega. O se sailiga i le initoneti mo se sailiga galuega e le totogia o le a fesoasoani tele ia te oe ia maua ni ‘au atamamai o loo naunau e fesoasoani.

  • I ni isi o vaega, atonu e te mafai ona ‘fesootai atu i fesoasoani ma punaoa mai le Ekalesia Auaunaga o Galuega,

  • Afai o lenei tagata o loo aafia i faigata faalelagona pe faalemafaufau e mafua i se sailiiliga faigata mo se galuega, mafaufau e faafesootaia o ia i fomai faapitoa po o isi punaoa soifua maloloina faalemafaufau.

Lagolago le Aiga

O faafitauli tau galuega atonu o le a aafia ai tagata o le aiga faapea foi le tagata lava ia. Atonu e manaomia e tagata o le aiga ia le lagolagosua faalelagona, faaleagaga, ma i mea tau tupe. Manatua ia magafagafa i tulaga eseese i aiga taitasi. Ia nofouta i manaoga e ono tulai mai i le soifua maloloina faalemafaufau e fesootai ma mataupu tau galuega, ma faafesootai atu ai i latou e manaomia le fesoasoani i punaoa o tomai faapitoa.

Fefautuaai ma le aiga e uiga i lo latou tulaga tautupe ma talanoaina a latou punaoa. Manatua o le toatele o aupaia o le a faalotolotolua ma le mafai ona fesili mo se fesoasoani tautupe, tusa lava pe latou te manaomiaina. Ia magafagafa i lenei mea ma mafaufau e tuuina atu le fesoasoani i nai lo le faatalitali sei fesili mai. Mafaufau e tagai i le tulaga tautupe o se punaoa mo le fesoasoani.

Faaaoga Punaoa a le Uarota ma le Siteki

E mafai e tagata o le Ekalesia ona lagolago ma fesoasoani ia i latou o e atonu o loo saili galuega. Manatua e fesili atu mo le faatagaga a o le’i faasoa atu faamatalaga e uiga i le sailiga galuega a le tagata. Faasino atu aupaia i le tusiga lea “Le Ala e Fesoasoani ai i Se Tasi o loo Saili mo se Galuega” ia fesoasoani ia i latou ia iloa ma faapefea ona auauna atu i se tasi o loo saili galuega.

Mo tagata o i ai ni papupuni mo galuega (e pei o le le lava o aoaoga, faafitauli faaagafesootai po o le faalelagona, po o faafitauli o le gagana), atonu e te manaomia le mauaina o ni punaoa faaopoopo:

Faailoa ma uunaia le faaaoga o faalapotopotoga ma punaoa o le tautua mo matata i le lotoifale. O punaoa e mafai ona aofia ai:

  • Oifisa a le malo ma ofisa tumaoti.

  • Nofoaga autu o le tautua mo matata faaleaoaoga.

  • NGOs (faalapotopotoga e le lavea i lalo o le malo).

  • Polokalama faaaperenitisi, tagata aoga o loo faigaluega faataitai, po o le aoao i luga o le galuega.

Lolomi