Kapitulo 15

Ang Sakramento sa Panihapon sa Ginoo

“Samtang si [Jesus] mikuha sa tinapay ug mipikas-pikas niini, ug mikuha sa kopa ug mipanalangin niini, iyang gipresentar ang iyang kaugalingon isip ang Kordero sa Dios nga mao ang mohatag sa espirituhanong pag-amuma ug mahangturong kaluwasan.”

Gikan sa Kinabuhi ni Howard W. Hunter

Si Howard W. Hunter gipadako sa usa ka aktibo nga inahan nga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug buotan nga amahan nga nianang higayuna dili pa sakop sa bisan unsa nga simbahan. Ang iyang amahan wala mosupak sa pag-apil sa pamilya diha sa Simbahan—mitambong pa gani siya usahay sa mga sakrament miting kauban nila—apan dili siya gusto nga ang iyang mga anak mabunyagan sa dihang nag-edad sila og 8 anyos. Iyang gibati nga kinahanglan dili sila mohimo niana nga desisyon hangtud nga modako na sila. Sa dihang si Howard nag-12 anyos na, dili niya madawat ang Aaronic Priesthood ug maordinahan nga deacon tungod kay wala man siya mabunyagi. Bisan tuod nga nakaapil siya kauban sa batan-ong mga lalaki sa ubang mga kalihokan, si Howard grabe nga nasagmuyo nga dili siya makapaambit sa sakrament kauban nila.

“Maglingkod ko sa sakrament miting kauban ang laing batang mga lalaki,” nahinumdom siya. “Sa dihang oras na nga sila mopaambit sa sakrament, mouk-ok ko sa akong lingkuranan. Gibati nako nga walay labut. Ganahan ko nga mopaambit sa sakrament, apan dili makahimo tungod kay wala pa ko mabunyagi.”¹

Dul-an sa lima ka bulan human sa iyang ika-12 nga adlawng natawhan, si Howard miagni sa iyang amahan nga tugutan siya nga magpabunyag. Sa wala madugay, giordinahan siya nga deacon. “Akong nahinumduman ang unang higayon nga mipaambit ko sa sakrament,” miingon siya “Nahadlok ko, apan nalipay nga makabaton sa pribilehiyo. Human sa miting ang bishop midayeg nako sa paagi sa pagdala nako sa akong kaugalingon.”²

Sa dihang si Howard W. Hunter gitawag nga Apostol, kanunay siya nga moapil sa ordinansa sa sakrament kauban ang laing mga General Authority sa Salt Lake Temple. Si Elder David B. Haight, kinsa miserbisyo kauban ni Elder Hunter sa Korum sa Napulog Duha, mihulagway sa kasinatian nga makadungog niya nga mopanalangin sa sakrament:

“Unta ang batang mga lalaki sa Aaronic Priesthood sa tibuok nga Simbahan makabaton sa samang oportunidad nga makadungog ni Elder Howard W. Hunter nga mopanalangin sa sakrament sama sa among nabati didto sa templo. Usa siya ka linain nga saksi ni Kristo. Sa akong pagpaminaw niya nga naghangyo sa atong Langitnong Amahan sa pagpanalangin sa sakrament, gibati nako ang kalawom sa espiritwalidad sa iyang kalag. Ang matag pulong klaro ug makahuluganon. Wala siya magdali, wala magpaspas. Siya ang tigpama-ba alang sa tanang mga Apostoles sa pagpakigsulti sa atong Langitnong Amahan.”³

Kini nga mga asoy naghulagway sa balaang pagtahud ni Presidente Hunter alang sa sagradong mga simbolo sa maulaong sakripisyo ni Kristo.

Sama sa gipakita sa mga pagtulun-an niini nga kapitulo, usa ka paagi nga gitinguha ni Presidente Hunter aron pagtabang sa mga miyembro sa Simbahan nga masabtan ang kaimportante sa sakrament mao ang pagpasabut sa koneksyon niini sa karaang kasaulugan sa Pagpalabay ug sa pagtan-aw og balik sa pagpasiugda sa Manluluwas niining ordinansa atol sa pagpangaon diha sa Pagpalabay kauban ang Iyang mga disipulo.

“Buhata ninyo kini sa paghandum kanako” (Lucas 22:19).

Mga Pagtulun-an ni Howard W. Hunter

Ang Pagpalabay nagpahayag nga ang kamatayon walay permanente nga gahum ngari kanato.

[Ang Pagpalabay] mao ang labing karaan sa mga kapistahan sa mga Judeo, nagsaulog sa kalihokan nga nag-una sa pagdawat sa tradisyonal nga Balaod ni Moises. Nagpahinumdom kini sa matag henerasyon sa pagbalik sa mga anak ni Israel ngadto sa gisaad nga yuta ug sa lisud nga mga pagsulay didto sa Ehipto nga nauna pa niini. Naghandum kini sa pagkalingkawas sa usa ka katawhan gikan sa pagkasakop ug pagkaulipon ngadto sa kagawasan ug kaluwasan. Kini ang kapistahan sa tingpamulak sa Daang Tugon sa dihang ang kalibutan sa kinaiyahan nagmalamboon, nagtubo, ug nagmabungahon.

Ang Pagpalabay dunay koneksyon sa Kristohanong pagsaulog sa Pasko sa Pagkabanhaw. … Ang Pagpalabay [ug ang Pasko sa Pagkabanhaw] nagpamatuod sa dakong gasa nga gihatag sa Dios ug sa sakripisyo nga nalambigit sa pagtugyan niini. Kining duha ka relihiyusong mga paghandum namahayag nga ang kamatayon “molabay” kanato ug walay permanente nga gahum ngari kanato, ug nga ang lubnganan dili magmadaugon.

Pinaagi sa pagluwas sa mga anak sa Israel gikan sa Ehipto, si Jehova mismo nakigsulti kang Moises pinaagi sa nagsiga nga sapinit didto sa Sinai nga nag-ingon:

“Nakita ko pag-ayo ang kaguol sa akong katawhan nga atua sa Ehipto, ug hingdunggan ko ang ilang pagtuaw tungod sa ilang tinugyanan sa buhat; kay naila ko ang ilang kalisdanan. …

“Busa, umari ka karon, ug pagasugoon ko ikaw ngadto kang Paraon, aron kuhaon mo ang akong katawhan, ang mga anak sa Israel gikan sa Ehipto.” (Ex. 3:7, 10.)

Tungod kay misupak si Paraon, daghang kagul-anan ang miabut sa Ehipto, apan sa gihapon “ang kasingkasing ni Paraon mitig-a, ug siya wala motugot sa pagpalakaw sa mga anak sa Israel.” (Ex. 9:35.)

Agig tubag nianang pagdumili ni Paraon, ang Ginoo miingon, “Ug ang tanan nga panganay sa yuta sa Ehipto mangamatay, gikan sa panganay ni Paraon nga nagalingkod sa iyang trono, hangtud sa panganay sa ulipon nga babaye nga anaa sa likod sa galingan; ug ang tanan nga panganay sa kahayupan.” (Ex. 11:5.)

Isip proteksyon batok niining katapusan ug labing makalilisang nga silot nga gipahamtang sa mga Ehiptohanon, ang Ginoo mimando kang Moises nga pakuhaon og nating karnero nga walay lama ang matag lalaki nga mga anak sa Israel.

“Ug magakuha sila sa dugo ug igabutang nila kini sa duruha ka haligi ug sa balabag sa pultahan sa mga balay diin sila magakaon niini.

“Ug niadtong gabhiona magakaon sila sa unod nga sinugba sa kalayo, ug mga tinapay nga walay levadura; uban sa mga utanon nga mapait magakaon sila niini. …

“Ug mao kini ang pagkaon ninyo kaniya; nga binaksan ang inyong mga hawak, ang inyong mga sapin sa inyong mga tiil, ug ang inyong mga sungkod sa inyong mga kamot; ug magakaon kamo kaniya sa madali gayud: mao kana ang pasko sa Ginoo. …

“Ug mahitabo, nga sa magaingon kaninyo ang inyong mga anak: Unsa ba ang inyong gipasabut niining tulumanon?

“Kamo managpanubag: Mao kini ang halad sa pasko sa Ginoo, nga milabay ibabaw sa mga balay sa mga anak sa Israel didto sa Ehipto.” (Ex. 12:7–8, 11, 26–27.)

Human makaikyas ang mga Israelite gikan sa pagkontrol ni Paraon ug sa kamatayon sa panganay sa mga Ehiptohanon, ang mga Israelite sa katapusan nakatabok gayud sa Jordan. Narekord kini nga “ang mga anak sa Israel nanagpuyo sa Gilgal, ug sa hapon sa ikapulo ug upat ka adlaw sa maong bulan, nagsaulog sila sa pasko didto sa kapatagan sa Jerico.” (Jos. 5:10.) Ug kini nga tradisyon gisunod sa mga pamilyang Judeo matag tuig human niana, lakip na ang pamilya ni Jose ug ni Maria ug ang bata, nga si Jesus.⁴

Atol sa pista nga naghandum sa Pagpalabay, ang Manluluwas mipasiugda sa ordinansa sa sakrament.

Sama sa giklaro sa Ebanghelyo ni Juan, ang pista sa Pagpalabay mitimaan sa importante nga mga panghitabo atol sa mortal nga pangalagad ni Kristo. Atol sa unang Pagpalabay sa iyang pangalagad, gipahibalo ni Jesus ang iyang misyon pinaagi sa paghinlo sa templo sa dihang iyang giabog paingon sa gawas ang mga tigpangilis sa mga kwarta ug kadtong namaligya og mga hayop. Sa ikaduhang Pagpalabay si Jesus mipakita sa iyang gahum pinaagi sa milagro sa mga tinapay ug mga isda. Si Kristo mipaila dinhi sa mga simbolo nga sa kaulahian adunay mas dakong kahulugan diha sa Lawak sa Itaas. “Ako mao ang tinapay nga nagahatag og kinabuhi,” siya miingon “Siya nga moari kanako dili gutumon; ug siya nga mosalig kanako dili gayud uhawon.” (Juan 6:35.)

Siyempre, ang pista sa iyang katapusang Pagpalabay mao ang mohatag sa hingpit nga pagpahayag niining karaan nga kasaulugan. Nianang katapusan nga semana sa iyang mortal nga pangalagad, si Jesus nasayud gayud kon unsay kahulugan ngadto kaniya niining partikular nga Pagpalabay. Ang kagubot duol na kaayo. Si Mateo mirekord:

“Ug sa nakatapus na si Jesus sa pagsulti niining mga pulonga, siya miingon sa iyang mga tinun-an,

“Kamo nahibalo nga duha ka adlaw sukad karon mao na ang pista sa pasko, ug ang Anak sa tawo igatugyan na aron ilansang sa krus.” (Mat. 26:1–2.)

Kay hingpit nga nasayud kon unsay nagpaabut kaniya, si Jesus mihangyo kang Pedro ug Juan nga makigsabut alang sa pagkaon sa pagpalabay. Iya silang giingnan nga pangutan-on ang tag-iya sa balay, “Hain ba ang lawak diin adto ako makigsalo sa akong mga tinun-an sa pagkaon sa pasko?” (Lucas 22:11.)

Ang kamingaw sa iyang pagkahimugso nahitabo, nga morag maingon, nga nasubli diha sa kamingaw sa iyang kamatayon. Ang mga milo adunay kalubloban ug ang mga langgam sa kalangitan adunay kabatugan, apan ang Anak sa Tawo walay dapit nga kapahulayan sa iyang ulo sa iyang pagkahimugso o sa iyang katapusang mga gutlo sa mortalidad [tan-awa sa Mateo 8:20].

Sa katapusan, ang pagpangandam alang sa pagkaon sa Pagpalabay nakompleto, sa pagtuman sa dul-an sa usa ka libo ug lima ka gatus ka tuig nga tradisyon. Si Jesus milingkod kauban sa iyang mga disipulo ug, human sa pagkaon sa gisakripisyo nga nating karnero ug sa tinapay ug bino niining karaang pista, iya silang gitudloan og bag-o ug mas balaan nga kahulugan nianang karaang panalangin gikan sa Dios.

Mikuha siya og usa ka lapad, lingin nga mga tinapay nga walay levadura, mipanalangin niini, ug gipikas-pikas kini nga iyang giapud-apod sa mga Apostoles, nga nag-ingon: “Kini mao ang akong lawas nga gihatag alang kaninyo: buhata ninyo kini sa paghandum kanako.” (Lucas 10:19 PM.)

Samtang gibu-bu ang kopa, iya kining gikuha ug, nagpasalamat, midapit kanila sa pag-inom niini, nga nag-ingon, “Kining kopa nga giula alang kaninyo mao ang bag-ong pakigsaad diha sa akong dugo.” (Lucas 10:20.) Si Pablo misulti bahin niini: “Kay sa matag kaon ninyo niining tinapay, ug matag inom ninyo niining kopa, ginasangyaw ninyo ang kamatayon sa Ginoo hangtud sa iyang pag-anhi.” (1 Cor. 11:26.)

Ang tinapay ug bino, imbis nga mga hayop ug mga utanon, nahimong mga simbolo sa lawas ug dugo sa bantugan nga Kordero, mga simbolo nga pagakan-on ug paga-imnon diha sa balaang pagtahud ug agig paghandum kaniya hangtud sa kahangturan.

Niining yano apan dalaygon nga paagi gipasiugdahan sa Manluluwas ang ordinansa nga nailhan karon nga sakramento sa Panihapon sa Ginoo. Pinaagi sa pag-antus sa Getsemani, sa sakripisyo sa Kalbaryo, ug sa pagkabanhaw gikan sa tanaman nga lubnganan, si Jesus mituman sa karaang balaod ug mipasiugda sa usa ka bag-ong dispensasyon base sa mas taas, mas balaan nga panabut sa balaod sa sakripisyo. Wala na kinahanglana nga ang mga tawo mohalad sa unang anak sa karnero gikan sa ilang panon, tungod kay ang Unang Anak sa Dios miabut aron ihalad ang iyang kaugalingon isip “walay kinutuban ug mahangturon nga sakripisyo.”

Kini ang kahalangdon sa Pag-ula ug Pagkabanhaw, dili lamang pagpalabay gikan sa kamatayon, apan usa ka gasa sa kinabuhing dayon pinaagi sa walay kinutuban nga sakripisyo.⁵

Tukma kadto atol sa pagsaulog niining karaang pakigsaad sa pagpanalipod [ang pagkaon sa Pagpalabay] nga kinahanglang pasiugdahan ni Jesus ang mga simbolo sa bag-ong pakigsaad sa kahilwasan—ang mga simbolo sa iyang kaugalingong lawas ug dugo. Samtang siya mikuha sa tinapay ug mipikas-pikas niini, ug mikuha sa kopa ug mipanalangin niini, iyang gipresentar ang iyang kaugalingon isip ang Kordero sa Dios nga mao ang mohatag sa espirituhanong pag-amuma ug mahangturong kaluwasan.⁶

“Samtang siya mikuha sa tinapay ug mipikas-pikas niini, ug mikuha sa kopa ug mipanalangin niini, iyang gipresentar ang iyang kaugalingon isip *ang* Kordero sa Dios.”

Ang atong pag-apil sa sakrament usa ka oportunidad nga tan-awon og balik ang atong kinabuhi ug bag-uhon ang atong mga pakigsaad.

Dili pa lang kaayo dugay ako … [adunay] pribilehiyo nga makatambong sa tulumanon sa sakrament sa among kaugalingong ward. … Samtang ang mga priest nag-andam sa sakrament, nanganta mi og:

Amahan, kami dungga;
Ihatag Imong grasya.
Pag-ambit sa timaan,
Sa dako mo nga gugma.

[Mga Himno, nu. 99]

Usa ka priest ang miluhod atubangan sa gipikas-pikas nga pan ug nag-ampo: “Nga sila unta mokaon agi og handumanan sa lawas sa imong Anak, ug mosaksi nganha kanimo, O Dios, ang Amahan sa Kahangturan, nga sila andam sa pagdala nganha kanila sa ngalan sa imong Anak, ug sa kanunay mohinumdom kaniya ug maghupot sa iyang mga sugo.” (D&P 20:77.) Ang mga deacon nagbulag-bulag sa tibuok chapel aron ipaambit ang gipikas-pikas nga pan. Usa kanila ang miabut sa among linya ug gikuptan ang silver nga tray samtang miambit ko. Dayon gikuptan nako ang tray aron makaambit si Sister Hunter, ug iya kining gikuptan alang sa tawo nga tupad niya. Sa ingon ang tray gipasa-pasa diha sa linya, ang matag usa nagpaambit ug gipaambit.

Naghunahuna ko sa mga panghitabo nianang gabhiona dul-an sa duha ka libo ka tuig na ang milabay sa dihang si Jesus gibudhian. … Ang sakramento sa Panihapon sa Ginoo gipasiugdahan aron mohulip sa gisakripisyo [nga hayop] ug mahimong pahinumdom sa tanan nga moambit nga tinuod gayud siyang misakripisyo alang kanila; ug mahimong dugang nga pahinumdom sa mga pakigsaad nga ilang gihimo nga mosunod Kaniya, motuman sa Iyang mga sugo, ug magmatinud-anon hangtud sa katapusan.

Samtang [ako] naghunahuna bahin niini, ang tambag ni Pablo diha sa iyang sulat ngadto sa simbahan sa Corinto misantup sa akong hunahuna. Miingon siya: “Busa bisan kinsa nga magakaon sa tinapay, ug magainom sa kopa sa Ginoo, sa paagi nga dili takus, makasala batok sa lawas ug dugo sa Ginoo.

“Apan ipasusi sa matag usa ka tawo ang iyang kaugalingon, ug unya pakan-a siya sa tinapay, ug paimna siya sa kopa.

“Kay bisan kinsa nga magakaon ug magainom sa walay pagpakaila sa lawas sa Ginoo, nagakaon ug nagainom siya sa hukom sa silot alang sa iyang kaugalingon.” (1 Cor. 11:27–29.)

Nabalaka ko. Akong gipangutana ang akong kaugalingon niini: “Ako bang gipahimutang ang Dios nga labaw sa tanang butang ug gituman ang tanan Niyang mga sugo?” Dayon namalandong ko ug nakasabut sa akong kahimtang. Ang paghimo og pakigsaad ngadto sa Ginoo nga kanunayng motuman sa Iyang mga sugo usa ka seryuso nga obligasyon, ug ang pagbag-o niana nga pakigsaad pinaagi sa pag-ambit sa sakrament ingon usab ka seryuso. Ang solemne nga mga gutlo sa paghunahuna samtang gipaambit ang sakrament importante kaayo. Kini mga gutlo sa pagsusi sa kaugalingon, pag-analisar sa kaugalingon, pag-ila sa kaugalingon—usa ka panahon sa pagpamalandong ug determinasyon nga molambo.

Niining higayuna ang laing priest nagluhod atubangan sa lamesa, nag-ampo nga ang tanang moinom “mohimo niini agi og handumanan sa dugo sa imong Anak, nga gipaagas alang kanila; … nga sila sa kanunay mahinumdom kaniya, nga sila unta makabaton sa iyang Espiritu uban kanila.” (D&P 20:79.)

Dihay hilum nga pagpamalandong, ang kahilum nabalda pinaagi sa tingog sa masuso kansang inahan daling migakos kaniya. Ang bisan unsa nga mobalda sa kahilum atol niining sagradong ordinansa morag dili angay; apan sigurado nga ang tingog sa usa ka masuso dili makapasagmuyo sa Ginoo. Siya, usab, gikugos sa usa ka mahigugmaong inahan atol sa sinugdanan sa mortal nga kinabuhi nga nagsugod sa Bethlehem ug nahuman sa krus sa Kalbaryo.

Ang batan-ong mga lalaki mitapos sa pagpaambit sa sakrament Dayon misunod ang mga pulong sa pagdasig ug panudlo, usa ka panapos nga himno ug pag-ampo; ug ang sagradong mga gutlo nga “dili gyud matugaw” natapos [tan-awa sa “Hilum nga Pag-ampo,” Mga Himno, nu. 86]. Sa among pagpauli … misantup kini sa akong hunahuna: Pagkanindot kon ang tanang mga tawo adunay panabut sa katuyoan sa bunyag ug sa kaandam nga modawat niini; ang tinguha sa pagtuman sa mga pakigsaad nga gihimo niana nga ordinansa nga moserbisyo sa Ginoo ug mosunod sa Iyang mga sugo; ug, agig dugang, ang tinguha nga moambit sa sakrament sa adlawng Igpapahulay aron mobag-o niadtong mga pakigsaad nga moserbisyo Kaniya ug magmatinud-anon hangtud sa katapusan. …

Kay nakatambong sa sakrament miting ug nakaambit sa sakrament nakapahimo sa adlaw nga mas makahuluganon, ug akong gibati nga mas nasabtan nako ang rason nganong ang Ginoo miingon, “Ug nga kamo mahimo unta nga labaw nga moamping sa inyong mga kaugalingon nga walay buling gikan sa kalibutan, ug kamo moadto sa balay alampoanan ug mohalad sa inyong mga sakramento diha sa akong balaan nga adlaw;

“Kay sa pagkatinuod kini mao ang adlaw nga gitudlo ngadto kaninyo sa pagpahulay gikan sa inyong mga kahago, ug mohatag og mga paghalad sa inyong mga pag-ampo ngadto sa Labing Halangdon.” (D&P 59:9–10.)⁷

Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Pagtudlo

Mga Pangutana

Ribyuha ang mga pagtulun-an ni Presidente Hunter kalabut sa Pagpalabay sa karaang Israel (tan-awa sa seksyon 1). Unsa man ang atong makat-unan gikan sa Pagpalabay? Sa unsang paagi nga ang Pagpalabay adunay koneksyon sa pagsaulog sa Pasko sa Pagkabanhaw?
Ribyuha ang asoy ni Presidente Hunter kalabut sa pagpasiugda sa Manluluwas sa sakrament (tan-awa sa seksyon 2). Nganong kini nga panghitabo mahinungdanon nganha kaninyo? Sa unsang mga paagi nga ang sakrament usa ka “pakigsaad sa kahilwasan” alang kanato?
Unsay nakahatag kaninyo og impresyon kalabut sa asoy ni Presidente Hunter bahin sa pag-ambit sa sakrament diha sa seksyon 3? Unsa ang atong makat-unan gikan niini nga asoy aron mahimo ang sakrament nga mas makahuluganon? Sa unsang paagi nga ang pag-ambit sa sakrament nahimong usa ka panalangin nganha kaninyo?

May Kalabutan nga mga Kasulatan

1 Mga Taga-Corinto 5:7–8; 11:23–29; 3 Nephi 18:3–14; 20:8–9; Moroni 6:5–6; D&P 20:75–79; 27:1–2

Tabang sa Pagtudlo

“Sa atong pagtudlo sa ebanghelyo, kinahanglang ilhon nato nga ang Espiritu Santo mao ang tinuod nga magtutudlo. Ang atong pribilehiyo mao ang pagserbisyo isip instrumento diin ang Espiritu Santo makatudlo, makapamatuod, makahupay, ug makadasig” (Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag [1999], 41).