2021
Ma’i Faalemafaufau: E Mafai Ona E Fesoasoani
Aokuso 2021


“Ma’i Faalemafaufau: E Mafai Ona E Fesoasoani,” Mo le Malosi o le Autalavou, Aok. 2021, 2–5.

Ma’i Faalemafaufau: E Mafai Ona E Fesoasoani

E i ai avanoa, e te iloaina ai se tasi ua oo i se ma’i faalemafaufau. O lea, e toatolu tagata ua latou faasoa mai ni mea na fai e isi e fesoasoani ai ia i latou.

Ata
tagata ua atuatuvale

Ata na tusia e Yukai Du

E i ai uma o tatou aso leaga—ma o nisi e matuai leaga lava. Vaai faalemafaufau e faapea ua tupu soo lava ou aso leaga, ma e tusa lava po o a mea e te faia, e le mafai ona e aveesea se “ao pogisa” o lagona leaga ua siomia ai oe.

Ia, o le puleaina o se ma’i faalemafaufau e mafai ona maua ai se lagona faapena. Ma e tusa ai ma se fuafuaga se tasi, e tasi i le fa tagata i le lalolagi ua faamoemoeina e oo i se ma’i faalemafaufau i se taimi i o latou olaga.1

O lona uiga o oe po o se tasi e te iloa atonu o loo aafia ai.

O le maua i se ma’i faalemafaufau e le faapea ua nutimomoia ai oe. Ae, e tatau ona vaai i ma’i faalemafaufau e pei o isi tulaga tau i le soifua maloloina. Ma afai e maua ai se tasi, e mafai ona faigata tele. O le mea moni, e mafai e se ma’i faalemafaufau ona lagona ai le faaesea, lea e mafai ona taofia ai tagata mai le sailia o le fesoasoani. O lenei mea e mafai ona oo atu ai i le le lava o fegalegaleaiga ma fesootaiga, ma iu ai ina leai ni sootaga. Ma o le a faigata atili ai mea uma mo i latou o loo mafatia ma uo ma aiga o e mananao e fesoasoani.

O ni aafiaga patino nei i le ma’i faalemafaufau o ni tagata eseese se toatolu. Ua latou faasoa mai mea na latou faia ma mea na faia e isi e fesoasoani ai ia i latou. E ui e leai ni aafiaga tutusa o ni tagata se toalua, ae o nei tala e mafai ona tuuina mai ai nisi musumusuga ma le taitaiga.

Faaletonu le Mafaufau (Atuatuvale/Faaletonu Lagona)

O le a sou lagona a o e i ai i lena tulaga?

“E eseese tulaga o le atuatuvale ia te au, ma a ou matua lagonaina le faanoanoa, ou te le fia faia se mea. O nisi taimi ou te nofo ai lava i luga o le nofoa ma matamata le TV, ae ou te le matamata lava i ai—na o lou faataupupula lava. I le iuga, ou te maua ai se lagona e le mananao tagata e fai se mea ia te au, ma ou te matua talitonu lava e leai se tasi e tatau ona faia soo se mea ia te au pe a ou i ai i lena tulaga. E matuai leai lava sou lagona faaosofia. Ou te lei manatu lava sa ou atuatuvale pe sa aafia ai au i le ogaoga na i ai seia oo ina ou maua le fesoasoani.”

O a ni mea na fesoasoani ia te oe?

“O fesoasoaniga faifai pea o le aapa mai. Ua ou iloa ai e fesoasoani le i ai o se tasi e naunau e faalogo. E le tau manaomia ona latou malamalama i le mea o ta’u atu, ae e manaia le i ai o se tasi e lagolagoina ou atuatuvalega po o mafaufauga.

“O le taumafai e aveese au lava mai se tasi o ou lagona ‘faanoanoa’ e faatatau uma lava i le filifili e fai. Sa manaomia ona ou filifili pe sa ou manao e fesoasoani ia te au lava pe tumau ai pea. Sa fesoasoani au fualaau, ae sa fesoasoani foi le alu ese ai ma le fale ma faatasi atu ma tagata—e oo lava i le alu i le faletaalo e mafai ona fesoasoani e suia ai lou lagona. O le vaega na sili ona faigata o le iloaina sa i ai sou faaletonu ma le faailoaina atu ai i se isi tagata.”

Popolega

O le a sou lagona a o e i ai i lena tulaga?

“O le popole na ou lagonaina ai ua pei lou faiai ua 100 maila i le itula le saoasaoa ma e pei e le mafai ona ou faatoilaloina se mea. Sa ou lagonaina le le mautonu ma e pei o le a le mafai ona ou pulea lou olaga ma galuega mo le aso. Sa ou lagona le tuuatoatasi ma le leai o se tasi na iloaina le mea na ou oo i ai. O le vaega aupito faigata mo au o le manaoga faifai pea e faatusatusa au lava i isi. Sa ou faafitia sa i ai sou popolega mo se taimi umi lava seia oo ina ou alu i se suega o le atuatuvale i le ofisa o le fomai.”

O a ni mea na fesoasoani ia te oe?

“O sootaga faamaoni na fesoasoani ia te au e foia ai lou popole. Ina ua amata ona ou talanoa atu i tagata, sa latou faalogo ma fesoasoani ia ou malamalama i lou gafatia e faavavau. Na latou aveesea mea na lofituina ai lou mafaufau ae mo se taimi umi lava e lei taua.

“Ou te lagona e pei e eseese tagata uma, ae ina ia fesoasoani ia te au lava ia, sa manaomia ona ou faatulagaina. O le galuega faigofie lava o le fuafuaina o au galuega i aso taitasi na fesoasoani ou te lagona ai e pei e mafai ona ou taulimaina le aso. Sa ou tatalo soo foi. Sa fesoasoani mai le Tama Faalelagi ia te au ia iloa e tatau ona ou tapeina au faasalalauga faaagafesootai mo se taimi ona sa ou faatusatusaina lou olaga i olaga o isi tagata, lea na mafua ai ona ou popole. Sa fesoasoani tele lena mea.”

Faaletonu i le Taumafa

O le a sou lagona a o e i ai i lena tulaga?

“Mo au, o se faaletonu o le ‘ai e faaletino e pei foi o le faalemafaufau. Ina ua ou i ai i le ogatotonu o le faaletonu o la’u ‘ai, sa foliga mai ua leai se manogi o meaai. E le faapea ou te lei manao e ‘ai, ae na matuai le mafai lava ona ou ‘ai faaletino. Sa i ai se patu faifai pea i lou fa’a’ī sa taofia ai au mai le ‘ai i soo se mea.

“Sa ou lagonaina le tuuatoatasi ma le saisaitia, e pei e leai se tasi e ono mafai ona malamalama pe aisea e le lava ai ni au meaai e ‘ai—sa pau lava o a’u ma le faaletonu o la’u ‘ai. I le faaiuga, sa ou iloaina ai o le auala lea sa ou taulimaina ai mea eseese i lou olaga. Sa ou lagonaina na o le pau le mea na mafai ona ou puleaina i lou olaga o le mea lea sa ou faia (po o le tulaga foi lea e lei) tuuina i lou tino.”

O a ni mea na fesoasoani ia te oe?

“Sa i ai sau uo e masalo sa uunaia e le Agaga e talanoa mai ia te a’u. I se tasi aso a o ma talanoa, sa ia fai mai ia te a’u, sa ia matauina au masani uiga ese i le ‘ai—o ni nai u laiti, faamisi o meaai, ma isi. E ui lava o lena talanoaga sa lei mafua ai i lena taimi ona ou maua le fesoasoani sa ou manaomia, ae na tatalaina se faitotoa na mafai ai ona ou taliaina le mea moni e faapea sa i ai se faaletonu i la’u ‘ai ma sa manaomia ona maua se fesoasoani.

“Sa amata ona ou faamalositino e le aunoa ma sili atu le tatalo ma le mafaufau i ai, ma sa ou tauina atu i tagata o lou aiga e sili ona ou latalata i ai lo’u faaletonu i le ‘ai. O le faamalositino na fesoasoani ia te au e faamanino ai lou mafaufau, ma o talanoaga faamaoni sa ou maua na fesoasoani ia te au e talanoaina ai faafitauli autu. Sa avea o se faagasologa, ae ua mafai ona iu ina ou faapea atu, o le pizza le meaai ou te fiafia i ai! ”

Ata
o se tamaitai o loo fesoasoani i se alii e tu i luga

Faamatalaga

  1. Tagai “O le Lipoti o le Soifua Maloloina o le Lalolagi 2001: o Faaletonu Faalemafaufau e aafia ai le toatasi i tagata e toafa,” faalauiloaga o talafou o le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina o le Lalolagi, 28 Set., 2001, who.int.

Lolomi