Xsa’ ru li paab’aal

Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2019

2:3

Xsa’ ru li paab’aal

Xb’aan li Elder Neil L. Andersen

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Wi yal naqasik’i k’a’ruhaq sa’ li jek’inb’il aatin taqapaab’, namoye’ li qilom chiru li junelik q’e kutan.

Rub’elaj naq kikamsiik chiru krus, li Jesus kik’ame’ chiru laj Pilato sa’ li raqleb’aal aatin. “Ma laa’at lix reyeb’ laj Judio?” kixpatz’ laj Pilato. Li Jesus kixsume: Lin awa’b’ejihom maawa’ re li ruchich’och’ a’in. ... Kinchalk sa’ li ruchich’och’ re tin’aatinaq chirix li yaal. Chixjunil li na’okenk chirix li yaal, narab’i lix yaab’ inkux.”

Toja’ naq laj Pilato kixpatz’, “K’a’ru li yaal?”<¹

Sa’ li ruchich’och’ anajwan, li patz’om, “K’a’ru li yaal?” q’axal ch’a’aj choq’ re li k’a’uxlej li ink’a’ napaab’ank re li Dios.

Wi tatsik’oq sa’ Google rik’in li ch’ol aatin, “K’a’ru li yaal?” wan numenaq jun millon li sumehom taataw. Sa’ li qacellular, mas wi’chik li aatin natawman, chiru li wan sa’ chixjunileb’ li hu sa’ jun li k’uuleb’al hu. Numtajenaq li na’leb’ ut li k’oxlahom wan. Yalaq b’ar nokoxik, wankeb’ lix yaab’ kuxej li neke’b’oqok qe ut neke’xq’unb’esi qach’ool.

Rik’in xnimal li sachok na’leb’ sa’ li kutan wanko wi’, wan xyaalal naq naab’al li kristiaan neke’xk’oxla li na’leb yeeb’il wiib’ mil chihab’ chaq xb’aan laj Protagoras re laj Socrates: “Li k’a’ru yaal choq’ aawe,” chan, “yaal choq’ aawe, ut li k’a’ru yaal choq’ we, yaal choq’ we.”²

Li yaal rikʼin lix evangelio li Jesukristo li kʼojobʼanbʼil wiʼchik

Rik’in naq osob’tesinb’il rik’in lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik, naqach’olob’ chi tuulan qach’ool naq wan li k’a’ru yaal chi tz’aqal ut chi junajwa. Eb’ li junelikil yaal a’in juntaq’eeteb’ choq’ reheb’ chixjunileb’ li ralal ut lix rab’in li Dios.

Sa’eb’ li loq’laj hu naxye, “Ut li yaal, aʼan xnawbʼal li kʼaʼaq re ru joʼ chanru wan, joʼ kiwan, ut joʼ toj taawanq.”³ Li yaal na’ilok chi ixej ut chi uub’ej, ut naxnimob’resi li qilom, us ta yal ka’ch’in ru li kutan wanko wi’.

Li Jesus kixye, “Laa’in li b’e, li yaal, ut li yu’am.”⁴ Li yaal naxk’ut chiqu li b’e li naxik sa’ li junelik yu’am, ut nachal ka’ajwi’ rik’in ut sa’ xk’ab’a’ li qaKolonel, li Jesukristo. Maak’a’ chik junaq b’e.

Li Jesukristo naxk’ut chiqu chan ru toowanq, ut rik’in lix tojb’al rix li maak ut lix waklijik chi yo’yo, naxyeechi’i qe lix kuyb’al li qamaak ut li qayu’am chi junelik chirix li kamk. A’in yaal chi junajwa.

Li Jesukristo naxk’ut chiqu naq maak’a’ naxye ma b’ihomo malaj neb’a’o, ma na’no qu malaj ink’a’, ma nim qana’leb’ malaj yal ka’ch’in. Li qak’anjel sa’ ruchich’och’ a’an xkawob’resinkil li qapaab’aal chirix li Qaawa’ Jesukristo, xsik’b’al ru li us ruuchil li ink’a’ us, ut xpaab’ankileb’ lix taqlahom. Us ta naqab’antioxi lix tawomeb’ li neke’k’anjelak sa’ li ciencia ut li b’anok, eb’ lix yaalil na’leb’ li Dios ninqeb’ wi’chik xwankil chiruheb’ a’an.

Chi junpak’al li yaalil na’leb’ re junelik q’e kutan, junelik wanjenaq li b’alaq’il na’leb’ li najalb’ehin reheb’ li ralal xk’ajol li Dios rik’in li yaal. Lix na’leb’ laj tza juntaq’eet anajwan rik’in lix na’leb’ chalen chaq xtiklajik. Ab’ihomaq li yeeb’il wiib’ mil chihab’ chaq:

“Ink’a’ naru teenaw chirix li k’a’aq re ru ink’a’ neke’ril. ... Yalaq k’a’ru naxb’aanu junaq kristiaan moko maak ta.

[Li Dios ink’a’ yoo charosob’tesinkil,] li junjunq chi kristiaan na’usa jo’ chanru xseeb’al xk’a’uxl.”⁵

“Maak’a’ xyaalal naq jun li winq jo’ li Kristo a’anaq Ralal li Dios.”⁶

Li k’a’ru nakapaab’ “a’an xk’oxlahom jun waxil ru k’a’uxlej.”⁷ A’an ajwi’ li naqab’i anajwan, pe’ yaal?

Rik’in xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio, li Dios xk’e chaq qe jun b’e re taqatzol ut taqanaweb’ li aajel ru yaalil musiq’ejil na’leb’: naqatzoleb’ rik’in rilb’aleb’ li loq’laj hu, rik’in tijok, rik’in li k’a’ru naqak’ul, rik’in li na’leb’ k’eeb’il xb’aaneb’ li yo’yookil profeet ut apostol, ut rik’in lix b’eresihom li Santil Musiq’ej, li naru natenq’ank qe re “taqanaw li yaal chirix chixjunil li k’a’aq re ru.”⁸

Li yaal nak’eeman reetal rik’in li Musiq’ej

Naru taqanaw li k’a’aq re ru re li Dios wi naqasik’ sa’ musiq’ej. Laj Pablo kixye, “Maa’ani nanawok xchamal xk’a’uxl li Dios, ka’ajwi’ wi wan xMusiq’ li Dios rik’in, ... xb’aan naq k’eeb’ileb’ reetal sa’ musiq’ej.”⁹

0:38

Ilomaq li jalam-uuch a’in, xb’aan laj Michael Murphy. Chi ilb’il jo’ a’in, maajun wa raj taanaw naq a’an xjalam-uuch lix sa’ ru jun li kristiaan. A’ut naq nakawileb’ li kok’ tz’uqul chi jalan chik aawilom, naru nakawil xch’ina-usal li k’a’ru yiib’anb’il xb’aan laj b’ononel.

Chi jo’kan ajwi’, naqil li musiq’ejil yaalil na’leb’ re li Dios ka’ajwi’ wi noko’ilok rik’in xsa’ ru li paab’aal. Laj Pablo kixye, “Li winq li maak’a’ xMusiq’ li Dios rik’in moko naxk’ulub’an ta li k’a’ru nachalk rik’in xMusiq’ li Dios; memil na’leb’ b’an choq’ re,” xb’aan naq “ka’ajwi’ rik’in li Musiq’ej naru xtawb’al xyaalal.”¹⁰

Eb’ li loq’laj hu, li qatij, eb’ li yo’yookil profeet, ut li maatan re li Santil Musiq’ej neke’xk’ut chiqu chi tz’aqal re ru li musiq’ejil ut yaalil na’leb’ li na’ajman ru choq’ re li qab’eenik sa’ li ruchich’och’.

Li jekinb’il aatin chi na’ilman rik’in xsa’ ru li paab’aal.

Qilaq li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al rik’in xsa’ ru li paab’aal.

Li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley kixk’utb’esi “Li Junkab’al: Jun Jek’inb’il Aatin choq’ re li Ruchich’och’ ” rik’in li aatin a’in: “Rik’in xk’ihal li ruchich’och’il na’leb’ li k’utb’il jo’ li yaal, rik’in xk’ihal li b’alaq’il na’leb’ chirix li aajel ru xb’aanunkil ut xpaab’ankil, rik’in xk’ihal li q’unb’esink ch’oolej ut li aaleek re xk’ulb’al chi timil lix tz’ajnil li ruchich’och’, xqeek’a naq tento taqak’e eetijb’al.”¹¹

Li jek’inb’il aatin natikla: “Chixjunileb’ li yo’lajenaqeb’—li teelom ut li ixq—yo’ob’tesinbileb’ jo’ chanru xjalam-uuch li Dios. Li junjunq raab’ileb’ musiq’ejil alalb’ej malaj rab’inb’ej chiru choxahil na’b’ej yuwa’b’ej, ut xb’aan a’an, li junjunq wan xchoxahilal li ak xk’am chaq, ut li toj taareechani.”

A’aneb’ a’in yaalil na’leb’ li wankeb’ chi junelik. Laa’ex ut laa’in ink’a’ yal xooyu’amo’ chiru ruchich’och’.

Nawulak chiwu li aatin a’in: “Sa’ li wanjik naq maji’ neke’yo’la, li musiq’ejil alalb’ej ut rab’inb’ej ke’xnaw ru ut ke’xloq’oni li Dios jo’ xJunelik Yuwa’, ut ke’xk’ulub’a lix k’uub’anb’il na’leb’.”¹²

Laa’o koowan naq maji’ nokoyo’la. Chi junelik q’e kutan, ak k’ojk’o aniho laa’o. Chi ink’a’ tz’aqal tawb’il ru qab’aan, li qak’iijik naq maji’ nokoyo’la naxb’eresi aniho laa’o arin sa’ ruchich’och’.¹³ Laa’o kiqak’ulub’a lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios. Kiqanaw naq taqak’ul li ch’a’ajkilal, li rahilal, ut li rahil ch’oolejil sa’ li ruchich’och’.¹⁴ Kiqanaw ajwi’ naq li Kolonel taachalq, ut naq wi taqak’ut naq k’ulub’ejo, toowakliiq sa’ li wakliik chi yo’yo, ut “tatiqmanq loq’alil sa’ xb’een qajolom chi junelik q’e kutan.”¹⁵

Ch’olch’o ru li jek’inb’il aatin: “Naqach’olob’ naq lix b’ehil natikla wi’ li yu’am sa’ li ruchich’och’, a’an k’ojob’anb’il xb’aan li Dios. Naqajultika xyaalal naq li yu’amej wan xloq’al, ut naq aajel ru sa’ lix junelik k’uub’anb’il na’leb’ li Dios.”

Lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’ naxk’e xch’ooleb’ li b’eelomej ut li ixaqilb’ej chixk’amb’aleb’ chaq li kok’al sa’ li ruchich’och’, ut naxk’e qateneb’ankil chi aatinak re xkolb’aleb’ rix li k’uula’al maji’ neke’yo’la.

Ch’ina-us jo’ chanru neke’xk’uli rib’ li na’leb’ sa’ li jekinb’il aatin

Wi yal naqasik’i k’a’ruhaq sa’ li jek’inb’il aatin taqapaab’, namoye’ li qilom chiru li junelik q’e kutan. Rik’in xk’oxlankil li jek’inb’il aatin rik’in tijok ut rik’in rilob’aal li paab’aal, mas wi’chik naqataw ru chan ru naq eb’ li na’leb’ wankeb’ li sa’ jun xchaq’al ru junajil, re xk’utb’esinkil lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’ choq’ reheb’ li ralal xk’ajol.¹⁶

0:23

Ma tento raj taasachq qach’ool naq chirix naq eb’ lix yo’yookil profeet li Qaawa’ neke’xch’olob’ li rajom xch’ool a’an, toj wankeb’ li patz’om? Wankeb’ junjunq li tex’tz’eqtaana xyaab’ xkux li profeet sa’ junpaat,¹⁷ a’ut wankeb’ chik li te’xk’oxla rik’in tijok eb’ lix patz’omeb’ maak’a’eb’ xb’alaq’—patz’om li te’sumeeq ru rik’in kuyum ut rik’in xsa’ ru li paab’aal Wi ta kikutb’esiman li jek’inb’il aatin sa’ najter kutan, toj ke’wan raj patz’om, ka’ajwi’ jalan jalanqeb’ rik’ineb’ li re li kutan a’in. Jun rajb’al li profeet, a’an qatenq’ankil chixsumenkileb’ li patz’om maak’a’eb’ xb’alaq.¹⁸

Naq maji’ na’ok choq’ Awa’b’ej sa’ xb’een li Iglees, li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixye: “Eb’ li profeet neke’ilok chi uub’ej. Neke’ril li xiwajel rahilal xk’ojob’ laj tza sa’ qab’e, malaj li toj tixk’ojob’. Eb’ li profeet neke’ril ajwi’ chi junxilaj li xninqal ru k’anjel ut chaab’ilal li neke’oyb’enink reheb’ li neke’ab’in, chi wankeb’ xch’ool chixpaab’ankil.”¹⁹

Ninch’olob’ xyaalal li yaal ut li musiq’ejil wankilal natawman naq wankeb’ sa’ junajil lix yaab’eb’ xkux li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju.

Li ruchich’och’ naxnajtob’resi rib’

Chiru lin yu’am laa’in, maak’a’jo’ naq qilom chi jalmank lix paab’ahom li ruchich’och’ chirix naab’aleb’ li na’leb’ li k’utb’ileb’ sa’ li jek’inb’il aatin. Naq toj saajin chaq, ke’wan naa’bal sa’ li ruchich’och’ li ke’el chaq rik’in lix chaq’rab’ li Qaawa’, li chaq’rab’ re saq ru ch’oolej naqaye re, naq ka’ajwi’ taa’uxq li tz’ejwalejil wank sa’ xyanq jun winq ut jun ixq li sumsuukeb’ chi tz’aqal jo’ chanru li chaq’rab’. Naq yookeb’ chi nume’k li chihab’, ke’wan naab’al li ke’xkanab’ xkolb’aleb’ rix li k’uula’al maji’ neke’yo’la, ut ki’ok chi k’ulub’amank li tz’eqok k’uula’al. Chirix chik a’an, wankeb’ naab’al li xe’el chaq rik’in lix chaq’rab’ li Dios naq li sumlaak a’an jun loq’laj junajil li wan wi’ jun winq rik’in jun ixq.²⁰

0:20

Naq naqileb’ naab’al chi elk chaq chiruheb’ li nub’aal kixk’ojob’ li Qaawa’, najultiko’ qe li kutan a’an sa’ Kafarnaum naq li Kolonel kixch’olob’ xyaalal lix Diosilal, ut “naab’aleb’ lix tzolom ke’sutq’iik chirixeb’ ut ink’a’ chik ke’roochb’eeni.”

Toja’ naq li Kolonel kixpatz’ reheb’ li Kab’laju, “Ma teeraj ajwi’ xik laa’ex?”

Laj Pedro kichaq’ok ut kixye:

“Qaawa’, ani aj-ik’in tooxik? Aawik’in wank li aatin nak’ehok li junelik yu’am.

“Ut laa’o naqapaab’ ut naqanaw naq laa’at li Kristo, li Ralal li Yo’yookil Dios.”²¹

Moko chixjunileb’ ta neke’xk’am rib’ chi tustu rik’in li yeeb’il sa’ li jek’inb’il aatin

Wankeb’ naab’al, li saaj jo’ ajwi’ li tiix, li tiikeb’ chixpaab’ankil li raatineb’ li profeet, us ta li wankeb’ wi’ sa’ lix yu’ameb’ ink’a’ naxk’am rib’ chi tustu rik’in li yeeb’il sa’ li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al: wankeb’ kok’al li xe’chiq’e’ xyu’ameb’ naq xe’xjach rib’ lix na’ xyuwa’, li saaj neke’ril chi eetz’uuk li chaq’rab’ re saq ru ch’oolej xb’aaneb’ li ramiiweb’, li ixq ut li winq li neke’xk’ul xnimal li ra naq lix sum xwan rik’in jalan, li b’eelomej ut li ixaqilb’ej li ink’a’ neke’ru chi alank k’uula’al, li ixq ut li winq li xjuneseb’ wan xb’aan naq ink’a’ xe’ru chi sumlaak.

Wan jun wamiiw li xinnaw ru chiru jun may chihab’, li ink’a’ sumsu xb’aan naq nareek’a naq junes reheb’ rech winqilal wan ratawom. A’an xkana chi tiik xch’ool chixpaab’ankileb’ lix sumwank re li santil ochoch, xnimob’resi lix seeb’al chi yiib’ank ut chixb’aanunkil lix trab’aaj, ut xk’anjelak chi anchal xch’ool sa’ li Iglees ut sa’ li tenamit. A’an xye we, “Nintaw ru k’a’ut naq wankeb’ ani neke’reek’a jo’ laa’in ut neke’xsik’ ru naq ink’a’ te’xpaab’ li chaq’rab’ re saq ru ch’oolej sa’ li ruchich’och’ li wanko wi’ anajwan. A’b’an ma ink’a’ kixye li Kristo qe naq “miqak’am qib’ rik’in li ruchich’och’ a’in”? Ch’olch’o chiwu naq lix na’leb’ li Dios jalan rik’in lix na’leb’ li ruchich’och’.”

Eb’ lix chaq’rab’ li winq rajlal neke’q’axeb’ru xnub’aaleb’ lix chaq’rab li Dios. Choq’ reheb’ li neke’xsik’ xb’aanunkil li rajom li Dios, na’ajman li paab’aal, li kuyum, ut li anchal ch’oolej. ²²

Li wixaqil ut laa’in naqanaw ru jun li ixq moko sumsu ta, numenaq ka’k’aal chihab’ xyu’am, li k’a’jo’ naq wan xna’leb’ sa’ xtrab’aaj ut nak’anjelak chi kaw xch’ool sa’ lix teep. A’an ajwi’ na’ab’in chiruheb’ lix chaq’rab’ li Dios A’an xtz’iib’a:

“Woyb’enihom li kutan naq tin’osob’tesiiq rik’in jun b’eelomej ut eb’ li kok’al. Toj yookin chi oyb’enink. Wan naq, naweek’a naq maa’ani nikinixk’oxla ut naq injunes wankin, a’ut nink’e inch’ool naq ruuchil xk’oxlankil k’a’ru li maak’a’ we, nink’oxla k’a’ru wan we, ut chan ru naru nintenq’aheb’ li was wiitz’in.

“Li k’anjalak chiruheb’ li wech alal, chiru lin teep, ut sa’ li santil ochoch xinixtenq’a. Moko wankin ta injunes ut chi ink’a’ k’oxlanb’ilin, xb’aan naq laa’in, ut chiqajunilo, wanko sa’ jun li junkab’al li nim wi’chik.”

Wan ani naxtaw ru

Wankeb’ li te’yehoq re, “Laa’at ink’a’ nakataw ru li wankin wi’.” Maare ink’a’ nintaw ru laa’in, a’b’an ninch’olob’ xyaalal naq wan ani naxtaw ru.²³ Wan naxnaw ru li iiq yookex chixk’amb’al xb’aan naq a’an kixq’axtesi rib’ sa’ li awimq ut chiru li krus. Naq nekesik’ a’an ut nekepaab’eb’ lix taqlahom, ninye chi yaal eere naq a’an texrosob’tesi, ut tixtaqsiheb’ li iiq li q’axal aal wi’chik chiru li nekexru chiriiqankil eejunes. Tixk’e eere eb’ li junelikil amiiw, ut li k’anjel naru teeb’aanu. Ut mas nim wi’chik, texxnujob’resi rik’in xnimal xwankil li Santil Musiq’ej, ut tixk’e chi lemtz’unk lix sahil xch’ool sa’ eeb’een. Maajun chik na’leb’, maajun chik b’e chiqak’oxla xk’amb’al li naxtz’eqtaanank re li ochb’eniik xb’aan li Santil Musiq’ej ut li osob’tesink re li junelik q’e kutan.

Ninnaw naq yo’yo li Kolonel. Ninch’olob’ xyaalal naq a’an lix yo’leb’aal chixjunil li yaal li aajel ru, ut naq a’an tixtz’aqob’resi ru chixjunil li k’a’ru kixyeechi’i reheb’ li neke’paab’ank reheb’ lix taqlahom. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.