General Conference
He Koa Tiketike Ake
huinga whānui o te hāhi Āperira 2024


He Koa Tiketike Ake

Kia rapu katoa tātou ki te kimi i tētahi koa tiketike ake e ahu mai ana i te whakapau i ō tātou oranga ki tō tātou Matua i te Rangi me Tana Tama Arohaina.

Nōku te manaakitanga nui ki te kōrero i te huinga whānui o te Hāhi mō ngā tau toru tekau. I aua wā, kua uia ngā pātai e pā ana ki ēnei karere e te tokomaha huri noa i te ao. Inātata nei, e kaha ahu mai ana tētahi pātai. Ka pēnei i te nuinga o te wā: “E Erata Uchtdorf, i āta whakarongo au ki tō kōrero rā, engari … kāore au i rongo i tētahi mea e pā ana ki te rererangi.“

Nā, hei te mutunga o te rā nei, tērā pea e kore e rangona atu anō taua pātai mō tētahi wā roa.

I runga i “te Manahau Takahuri o ngā Kapua kua Weheruatia e ngā Hīhī o Te Rā ”

Ka uaua te whakapono kua tata 120 tau ki muri i te wā tuatahi i rere ake a Wilbur rāua ko Orville Wright i runga i ngā onepū o Kitty Hawk, North Carolina. Ka panoni te ao nā ngā rerenga poto e whā i taua rā Tīhema, ā, ka tūwheratia te tatau ki tētahi o ngā hanganga nui rawa i te hītōria o te ao.

He mōrearea rawa te rererangi i aua rā tōmua. I mōhio te tokorua ki tēnei. Ā, i mōhio hoki tō rāua matua, a Milton. Ka tika, nā tōna mataku nui kei mate ana tama e rua i tētahi aituā rererangi i whakaari ai rāua ki a ia e kore rawa rāua e rere tahi.

Ā, kīhai rāua i pērā rawa—hāunga tētahi mea. E whitu tau whai muri iho i taua rā hītori nui ki Kitty Hawk, tukuna rawa e Milton Wright tana kupu whakaae kātahi ka mātakitaki i a Wilbur rāua ko Orville e rere tahi ana mō te wā tuatahi. Tau iho rawa rāua ki te papa, ka kukume a Orville i tana matua kia eke ki runga i te wakarererangi mō te wā tuatahi, me te wā kotahi anake kia kite ake mōna anō ka pēhea.

I te wakarererangi e rewa ake ana i te papa, ka kahakina atu ngā whakaaro o Milton te koroua 82 tau te pakeke, nā konei kāore ōna mataku. Ka koa a Orville i te rongonga i tana matua e hāmama koa ana, “Kia tiketike ake, e Orville, kia tiketike ake!“

E rua, e rua māua ko tēnei tangata!

Tērā pea ko te take e kaha kōrero ana au e pā ana ki te rererangi, arā, koia, e mōhio ana au ki ngā kare ā-roto i pā ai ki ngā Wright. Nāku anō i “paheke iho i ngā herenga kaha o te Whenua, ā, kua kanikani i ngā rangi i runga i ngā parirau hiriwā o te kata.“

Ko te rerenga tuatahi o ngā teina, tuakana Wright, i heipū ake i ngā tau 37 noa i mua i tōku whānautanga mai, nā konā tūwhera ai ngā tatau ki te mātātoa, ki te māharo me te koa tūturu ki roto ki tōku oranga.

Heoi, ahakoa te mīharo nui o taua mahi, kei reira tētahi koa tiketike ake. I tēnei rā, i runga i te wairua o tā Milton Wright karanga koa, “Kia tiketike ake, e Orville, kia tiketike ake,“ e hiahia ana au ki te kōrero e pā ana ki tēnei koa tiketike ake—e ahu mai ana i hea, me pēhea e uru ai ki roto ki ō tātou ngākau, ā, me pēhea e nui kē atu tā tātou rongo.

Te Whainga Matua o te Oranga o te Tangata

Kāore e kore e taea te kī kei te hiahia te katoa kia koa. Hei aha koa, e taea anōtia te kī, kāore e koa ana ngā tāngata katoa. E pōuri ana, ko te āhua nei he uaua mō te tokomaha ki te rapu i te koa.

He aha e pērā rawa ai? Mehemea ko te koa te mea kotahi e tino hiahia ana te tangata, he aha tātou e raru nei kia kimihia ai? Kia whakarāpopotohia tētahi waiata kaupoi, tērā pea i te kimi tātou i te koa i roto i ngā wāhi hē.

Ka Rapua te Koa i Hea?

I mua i tā tātou kōrero mō te huarahi e rapu ai i te koa, tukua au kia tūtohi he mea tūturu te mate pōuri me ngā uauatanga o te hinengaro, o ngā kare ā-roto anō hoki, ā, kāore te whakautu i te “Kia kaha kia koa“ noa iho. Ehara i te mea kei te hiahia au ki te whakaiti i ngā mate hinengaro. Mehemea ka huapae mai aua momo wero, kei te tangi tahi au me koutou, ā, e tū tahi ana au me koutou. Ki ētahi tāngata, ko te rapu koa te rapu āwhina i ngā pukenga whakarato mate hinengaro e whakapaua ō rātou oranga ki te whakapakari i taua pukenga whakahirahira rawa. Me whakawhetai tātou mō aua momo āwhina.

Kāore te oranga i te āhuatanga koa mutunga kore. “Nā te mea e tika pū ana anō, kia ai he tauaro i roto i ngā mea katoa.“ Ā, ki te tangi te Atua Ake anō, pērā i tā ngā karaipiture e whakaū e pērā ana Ia, kāore e kore ka tangi anō tātou. Ehara te pōuri i te tohu o te hinganga. I tēnei oranga, tē taea te weherua te koa i te pōuri, he hoa piripono rāua. Pērā i a koutou katoa, kua rongo au i te nanu, te pōuri, te pāmamae me te kaniawhea.

Heoi, kua rongo anō au i te tākiritanga whai korōria e whakakīa ana te wairua ki te koa nui tē taea te kaiponu. Kua kitea mōku ake anō e ahu mai ana tēnei māia rangimārie i te whaiwhai i te Kaiwhakaora me te hīkoi i Tōna Ara.

Kāore e rite ana te rangimārie e homai nei e Ia ki te rangimārie e homai nei e te ao. He pai ake. He tiketike ake, ā, he tapu ake. I kī mai a Ihu, “Kua haere mai Au kia whai oranga rātou, ā, kia ranea ake tō rātou.“

Ko te rongopai a Ihu Karaiti te tino “rongo pai o te koa nui“! He karere tūmanako kāore ōna taurite! He karere pīkau-ioka me te hiki-pīkaunga. O te whakakao-ngāwari. O te makau o te rangi, o te māramatanga tiketike ake, o ngā kawenata tapu ake, te tiaki tapu, me te korōria mutunga kore!

Ko te koa te tino take o te mahere o te Atua mō Ana tamariki. Koia te take i hangaia ai koutou—“kia koa ai [koutou]“! I hangaia ai koutou mō tēnei!

Kīhai tō tātou Matua i te Rangi i huna i te ara ki te koa. Ehara i te mea muna. E wātea ana ki te katoa!

He mea whakaari ki te hunga katoa e hīkoi nei i te ara apataki, e whai nei i ngā akoranga me te tauira o te Kaiwhakaora, e puritia Ana whakahaunga, me te whakahōnore i ngā kawenata e meatia nei e tātou ki te Atua. Kātahi te whakaari mīharo!

Kei te Atua Tētahi Mea Anō Mōu

E mōhio ana tātou katoa ki ētahi e kīa ana kāore he tikanga mō te Atua e koa ai rātou, nā, he koa rawa rātou ahakoa kāore ō rātou whakapono.

E tūtohia ana, ā, e whaiwhakaaro ana ki ēnei whakaaro. E hiahia ana tō tātou Matua i te Rangi kia riro i Ana tamariki katoa te koa nui rawa, nā konei kua whakakīngia e Ia tēnei ao ki ngā āhuareka ātaahua nui, “hei whakakoa i te karu, ā, hei whakakoa i te ngākau.“ Mōku ake, he nui tōku koa i te rererangi. Ka kimihia tērā e ētahi i roto i te waiata, te mahi toi, ngā āhuareka, i te taiao rānei.

Mā te pōhiri i te katoa me te tohatoha atu i te rongopai o te koa nui a te Kaiwhakaora, kāore tātou i te whakakore i ēnei puna koa. Kei te kōrero noa iho mātou, nā, kei te Atua tētahi atu mea mōu. He koa tiketike ake—he koa kei tua noa atu i ngā mea katoa e homai ai e te ao. He koa e mau roa ake ana i te pōuritanga o te ngākau, e whakakorehia ana te mokemoke.

Hei tauaro, kāore e toitū ana te koa o te ao. Tē taea. Koia te āhuatanga o ngā mea katoa i te ao kia kaumātua, kia horokiwa, kia pau te hau, ā, kia hē ngā rā. Engari he mea mau tonu te koa ā-atua, nā te mea he mau tonu te Atua. I haere mai a Ihu Karaiti kia hikina ake tātou i tēnei ao kikokiko, ā, kia panonitia mai i te poke ki te poke kore. Kei a Ia anake taua mana, ā, ko Tōna koa anake te mea mau tonu.

Mehemea e whakaaro ana koutou me nui ake tēnei momo koa i ō koutou oranga, e tono ana au ki a koutou kia kōkiri atu i tō haerenga ki te whaiwhai i a Ihu Karaiti me Tana Huarahi. He haerenga kōtuku rerenga tahi tēnei mō te oranga—ā, mō te oranga kei tua. Tēnā koa tukua au kia whakahua i ētahi arapiki i runga i tēnei haerenga tika o te rapunga koa tūturu.

Whakatata Atu ki te Atua

E mahara ana rānei koutou ki te wahine i te Kawenata Hou i pākia ai ki tētahi mate rerenga toto mō ngā tau 12? I whakapaua ana pūtea katoa ki ngā rata, engari ka kino haere. Kua rongo ia mō Ihu; I mōhiotia whānuitia Tōna mana whakaora tīnana. Engari kua taea e Ia te wahine te whakaora? Ā, me pēhea ia e whakatata atu ai ki a Ia? Nā tana mate i “pokea“ ia i raro i te ture a Mohi, nō reira kua whakataua kia noho tawhiti atu i te tangata.

He mea kore taea te haere atu ki a Ia kia tonoa ai Ia ki te whakaora i a ia.

Heoi, e whakaaro ake ia, “Mēnā ka taea noatia te whakapā atu ki Ana kākahu, ka ora ahau.“

Hei te mutunga, ka taea ōna wehi e tōna whakapono. I māia tana kōkiri atu ki waenganui i te wenerau a te mano kia ū tonu atu ki te Kaiwhakaora.

Kātahi ka tae rawa atu ki Tōna aroaro. ka toro atu ia i tana ringa.

Kātahi ka mahu ia.

He āhua rite tātou katoa ki tēnei wahine?

Tērā pea he maha ngā take he aha tātou e pōturi ki te whakatata atu ki te Kaiwhakaora. Ka pāngia tātou e te taunu me ngā whakahēanga a ētahi atu. I runga i ō tātou whakapehapeha, ka whakakorea atu e tātou te wāriu nui o tētahi mea iti noa. Ka pōhēhē pea tātou nā tō tātou āhuatanga e kore e taea te tono atu ki Tana mana whakaora tīnana—he tawhiti rawa atu, ā, he nui rawa rānei ō tātou hara.

Pērā i tēnei wahine, kua ako au mehemea ka whakatata atu au ki te Atua me te toro atu ki te whakapā atu ki a Ia, ka tino taea e tātou te rapu i te mahutanga, te rangimārie, me te koa.

Kimihia

Nā Ihu i ako; “Rapua, kātahi koe ka kite.“

E whakapono ana au ehara tēnei rerenga ngāwari i te whakaari wairua noa iho; he kōrero tūturu.

Ki te rapu tātou i ngā take kia riri ai, kia rangirua ai, kia kawa ai, kia mokemoke ai rānei, nā, ka rapua ērā take.

Heoi, ki te rapu tātou i te koa—ki te kimi i ngā take kia koa, ā, kia whai hari tātou i te Kaiwhakaora, ka kitea ērā take.

Kāore tātou e tino rapu i tētahi mea kāore nei i te rapua.

Kei te rapu koutou i te koa?

Rapua, kātahi koe ka kite.

Pīkauria ngā Pīkau o Ētahi atu

Nā Ihu i ako, “He nui ake tō te tuku manaakitanga i tō te whiwhi.“

Tērā pea, i ta tātou rapunga ki te koa, ko te huarahi pai ake kia rapua tēnā, koia, ko te kawe koa ki ētahi atu?

E ngā teina me ngā tuāhine, e mōhio ana koutou, ā, e mōhio ana ahau he pono! He rite te koa ki te kāho paraoa, ki te ipu hinu rānei e kore rawa e mimiti. Ka whakarea te koa tūturu ina tohaina atu.

Ehara i te mea me tuku mea nui, tētahi mea uaua rānei.

E taea ana e tātou te mahi i ngā mea ngāwari.

Pērā i te inoi mō tētahi atu i runga i tō ngākau katoa.

Me tuku mihi pono ki tētahi.

Mā te whakatau i te mauri o tētahi, kia rongo ai ia i tō whakaaro nui, tō kaingākau, me tō aroha.

Mā te tuku i tō karaipiture pai rawa ki a koe me tōna tikanga ki a tātou.

Mā te whakarongo noa rānei.

“Ina kei te mahi whakarato tātou ki ō huānga kei te mahi whakarato anake ki tō koutou ki tō Atua,“ ā, ka utua nuitia tō atawhai e te Atua. Ka hoki anō te koa e tukuna atu e koe ki ētahi atu i runga i te “mehua pai, kua pēhia iho, ā, kua harurutia ngātahitia, ā, e pūrena ana.“

“Kātahi Ka Aha Tātou i Reira?“

Hei ngā rā, ngā wiki, me ngā marama e tata mai ana, māku koutou e pōhiri kia:

  • Huri pono atu i runga i te ngākau katoa kia whakatata atu ki te Atua.

  • Rapua māriretia ngā wā tūmanako, rangimārie, me te koa ia te rā, ia te rā.

  • Kawea mai te koa ki ētahi atu i tō taha.

E aku teina me aku tuāhine aroha, ōku hoa aroha, i a koutou e rapua ana te kupu a te Atua kia hohonu ake tō māramatanga mō te mahere mau tonu a te Atua, kia whakaae ki ēnei pōhiritanga, ā, kia ū ki te hīkoi i Tana Huarahi, e hipa atu ana i ngā māramatanga katoa,“ i roto pū anō hoki i ngā pōuritanga. Ka nui ake tō rongo i te mehua o tō te Atua aroha taurite kore e pupuhi ake ana i tō ngākau. Ka ngoto te pūaotanga o te māramatanga Tikitiki o Rangi ki te ātārangi o ō taumahatanga, ā, ka tīmata tō rongo i ngā korōria tē taea te whakahua me ngā whakamāharo o ngā mea tē kitea, ngā mea pai rawa atu, o te rangi. Ka rongo koe i tō wairua e rewa ake ana i te kukumetanga ihotanga o tēnei ao.

Ā, he pērā i te tangata pai a Milton Wright, tērā pea ka whakaara ake i tō reo i runga i te koa me te hāmama, “Kia tiketike ake, Matua, kia tiketike ake!“

Kia rapu katoa tātou ki te kimi i te koa tiketike ake e ahu mai ana i te whakapau i ō tātou oranga ki tō tātou Matua i te Rangi me Tana Tama Arohaina. Koinei tōku inoi pono me tōku manaakitanga i runga i te ingoa tapu o Ihu Karaiti, āmine.

Ngā Taipitopito

  1. John Gillespie Magee Jr., “High Flight,” poetryfoundation.org.

  2. Tirohia Christopher Klein, “10 Things You May Not Know about the Wright Brothers,” History, Mar. 28, 2023, history.com.

  3. Magee, “High Flight.”

  4. Rua tekau mā whā rau tau ki muri, i kitea e Aristotle ko te koa te tino mea e kōingo ana ngā tāngata katoa. I tana tuhinga Nicomachean Ethics, nāna nei i ako ko te mea pai rawa atu i te oranga koia ko te mea e whaia nei e tātou hei mutunga iho anō (hei tauaro ki ngā mea e whaia nei e tātou hei ara ki tētahi atu mutunga). Ko te koa, i runga i ngā mea katoa, he tino mea pērā ia. “He rite tonu tā tātou hiahia ki te koa hei painga mōna ake,“ ko tāna, “kāore rawa hei ara ki tētahi atu mea“ (The Nicomachean Ethics of Aristotle, trans. J. E. C. Weldon [1902], 13–14).

  5. Tirohia Harry Enten, “American Happiness Hits Record Lows,” CNN, Feb. 2, 2022, cnn.com; Tamara Lush, “Poll: Americans Are the Unhappiest They’ve Been in 50 Years,” Associated Press, June 16, 2020, apnews.com; “The Great Gloom: In 2023, Employees Are Unhappier Than Ever. He aha ai?“ BambooHR, bamboohr.com.

  6. Tirohia Wanda Mallette, Patti Ryan, and Bob Morrison, “Lookin’ for Love (in All the Wrong Places)” (1980).

  7. 2 Nīwhai 2:11.

  8. Tirohia Hōani 11:35; Mohi 7:28–37.

  9. Tirohia 2 Nīwhai 2:11.

  10. Tirohia Hōani 14:27.

  11. Hōani 10:10.

  12. Luke 2:10, New Revised Standard Version.

  13. Tirohia Matiu 11:28–30.

  14. 2 Nīwhai 2:25.

  15. Mehemea he āwangawanga ōu mēnā rānei e whakaae, e kore whakaae rānei tō Matua i te Rangi kia whiwhi koe i Tana koa, kei te pōhiri au i a koutou kia pānuitia te pakitairite a te Karaiti e pā ana ki te tama morimoria i runga i te inoi (tirohia Ruka 15:11–32). I taua pakitairite, ka ako tātou me pēhea tō tātou Matua i te Rangi mō Ana tamariki me Tana tatari, me Tana whakanui i tō tātou hokinga atu whai muri iho i tā tātou kotititanga atu i a Ia! Mai te te wā “e tae ki a tātou anō“ (tirohia whiti 17) kātahi ka tīmata te hokinga ki te kāinga, ka kite Ia i a tātou, nā te mea kei te tū Ia e mātaki ana, ā, e tatari ana. Ā, kei te tatai Ia ki te aha? Ki a tātou! I a tātou e whakatata atu ana ki a Ia, ka whakanuia e Ia tā tātou hokinga, ā, ka karangahia tātou, ko Tana tamaiti.

  16. Whakaakoranga me ngā Kawenata 59:18. Ka whakamāramahia anō hoki e tēnei whakakitenga, “E āhuareka ana ki te Atua i te mea kua homai e Ia ēnei mea katoa ki te tangata; nā te mea kua hangaia ēnei mō tēnei mutunga“ (whiti 20).

  17. Mō te hunga e whakatata atu ana ki te Atua, ka tukuna e Ia tēnei whakaari: “Ka whakatata atu au ki a koe“ (Whakaakoranga me ngā Kawenata 88:63; tirohia anōtia Hēmi 4:8).

  18. Tirohia Matiu 5:24-34.

  19. Tirohia te Papakupu Paipera, “Clean and unclean.”

  20. Maka 5:28.

  21. Matiu 7:7.

  22. Mā te pīkau i ngā pīkauranga o ētahi atu, ka “whakatutukihia te ture o te Karaiti“ e tātou (Karatia 6:2; tirohia anōtia Mōhia 18:8).

  23. Ngā Mahi 20:35.

  24. Tirohia 1 Kīngi 17:8–16.

  25. Mōhia 2:17.

  26. I roto i tana Pukapuka ki ngā Romana, ka kī ake a Paora, nā, mā te Atua “e tuku ki ngā tāngata katoa kia rite ki āna mahinga: ki te hunga e ū tonu ana i runga i te manawanui i runga i te mahi pai e rapua nei te korōria me te hōnore me te oranga mutunga kore, te oranga tonutanga: … te korōria, te hōnore, me te rangimārie, ki ngā tāngata katoa e mahi pai ana“ (Romana 2:6–7, 10).

  27. Ruka 6:38. Ka puta tō tātou tino whakaoranga me tō tātou koa mau tonu i tō tātou aroha, me tō tātou atawhai ki ētahi atu (tirohia Matiu 25:31–46).

  28. Ruka 3:10.

  29. Piripai 4:7.

Print