Ntsáo Áłah Aleeh
Hódahgo Iłhózhóoniígí
T’ą́ą́chil 2024 Ntsaago Áłah Aleeh


Hódahgo Iłhózhóoniígí

T’áá áníiltso ndaniitáago bik’ídiikah hódahgo iłhózhóonií Nihizhé’é Yá’ąąshdi Hólónígíí dóó Biye’ Ayóó’áyó’níinii dadíníilzingo bikéé’ deínííkáahgo.

T’áá íyisí bee shik’i hojidlíigo k’ad tádiin nááhai díí ntsaago áłah na’ádleehdóó hanásdzihgo. Éi hoolzhishígí, kéyah t’áá náháaz’áánt’éé’ bikáágo baa hashne’ígí yee ndahshidíłkid. Ánii éí, ła’ t’áá áko yee ndashídíłkid łeh. Díigí át’ao nda’ídíłkid: “Elder Uchtdorf, áłtséédą́ą́’ haindzíí’yę́ę yéego níísínists’ą́ą́’ nt’éé’, áko … t’áadoo beeshnaat’a’ii ła’ baahwíínílne’da.”

Ákoląą, dííjį́į́dóó bik’ijį’, dooshį́į́ ákót’ao na’ídíkidígí diists’a’góó haashį́į́ nizahjį’ ahodoolzhish.

Díí biyi’di “Baa Hózhǫ́ǫgo K’os Ndaalzhood”

Ałk’idą́ą́’ 120 nááhaiyę́ędą́ą́’ Wilbur dóó Orville Wright ts’ída áłtsé bił dah adiit’a’ dóó Kitty Hawk, North Carolina bikáá’góó bił ch’i’ít’a’. Íídą́ą́’ Niłch’itsoh biyi’ dį́įdi t’óó níghanjį’ bił na’ast’a’ígíí binahjį’ łahgo át’ao ínáádahooł’ą́ą́’ dóó ayóó át’áo naat’a’ígíí ádaal’į́įgo hodideeshzhiizh.

N’jiłt’a’go ayoobáá báházid nt’éé’ t’óó bee hahoolzhiizh yę́ędą́ą́’. Ałk’is nidlinígíí díí bił bééhózin nt’éé’. Áadoo bizhé’é, Milton ałdó’ bił bééhózin nt’éé’. Díí bizhé’é ayóó bánáldzidígíí biniinaa, biye’ t’áá áłah t’áá aaníí áníigo bizhé’é yich’į’ haadzíí doo t’áá ałhiijį’ na’iilt’a’da doo níigo.

Áko t’áadoo t’áá ałhiijį’ na’ast’a’da—t’áá hazhó’ó t’áá łáhídi t’éiyá. Kitty Hawkdi bił na’ast’a’dóó tsosts’id nááhai, áko índa bizhé’é Milton Wright t’áá áko bidííniid dóó Wilbur and Orville t’áá ałhiijį’ ts’ídá áłtséhígíí ałhiijį’ oołt’ahgo bíínááł. Bił aneezdáádoo bik’ijį’, Orville bizhé’é náyooskan dóó t’áá éí t’éiyá bił ndi’doot’ahgo bił hait’éedoígí.

Áádoo bééshnaat’a’í ndiit’a’go, Milton tseebídiin dóó bi’áán naaki binááhaigo doo ndi yináldzidgo bił ahééít’á’. Orville áyoo yaa bił hóózhǫǫd bizhé’é bił yá’át’éehgo hadoolghaazh, “Hózhǫ́ hódááhágo, Orville, hózhǫ́ hódááhágo!” níigo.

Éí lá hastiin shił yá’át’ééhni!

Nda’ałt’a’í baa yásht’i’ łeh éí Wrights nilinígí na’ałt’a’go bił béé hózinígíí shído’ ła’ bee shił ééhózin. Shí ałdo’ “hót’ááhdi Nahasdzáán bikáá’go yá biyi’di shił na’ast’a’ béésh-naat’a’ii bit’a’ bik’i ndisǫ́sgo.”

Ashiiké Wrights ałk’is nidlį́įnígí ałtsé bił na’ast’a’, tádiin dóó bi’aan tsosts’id nááhai t’ahdoo shi’dichííhgóó, bóhoneedlį́įgo yik’eh áhoolaa, hazhó’ó baa ntsáháskéezgo, dóó t’áá íyisí baa hózhǫ́ǫgo shá áyiilaa.

Ákót’éindi, éí t’áá íyisí baa hózhóondi, nááná łahgo ałdo’ iłhózhóonii t’áá íyisí aláahgo hódahgoógí ałdó’ hólǫ́. Dííjį́, Milton Wright biłhózhǫ́ǫgo ánínáagi átao, “Hózhǫ́ hódááhágo, Orville, hózhǫ́ hódááhágo!” ninée binahjį’hódahgo iłhózhóonii baa hadeesdzih—háádę́ę́’ hach’į’ hól’iihígí, hait’ao nihijéí biyi’ dadooleełígí, dóó ntsaago bee i’diilníłígíí.

Diné Be’iina’ Biká Áhát’į́

Doo baa yá’ áti’da ndi t’áá áníiltso éí iłhózhóonii daniidzin. Ákolá, ałdo’ doo baa yá’ áti’da ndi doo éí t’áá ałtso bił dahózhǫ́ǫ da. Baa yinííł hasin, diné éí t’óó ahoígo, iłhózhóonii ch’éé hadeintá.

Éí ha’át’íísh biniinaa? Iłhózhóonii éí t’áá ła’íígí aláahgo daniidzin, hashyit’ao éí ch’ę́ę́h hadaniitá? Sin ła’ kóní, iłhózhóonii daatsí doo hólónídí biká dadíníit’į́į́.

Iłhózhóonii lá Háadi Bik’í Diikah?

Áłtsé ła’ baa yáda diiltih áko inda éí iłhózhóonii bik’ídiikahígíí, áłtsé ła’ baa hashne’ éí doo hołhózhǫ́ǫgóó dóó hontsékees bąąh dahaz’ą́ągo dóó cha nízhdindleehgo éí t’áá aaníí ádaat’é, dóó “T’óó niłhózhǫ́ í’díínilzin” jiníigo doo bee ádooníił da. Dííjį́ baa hashne’ígí éí doo nahjį’ kódeí níilzinda doodai’ doo t’óó áháníida hontsékees bąąh dahaz’ą́ągo. Ákót’ao nihi ch’į’ ndahwii’nánígí nihił bá bąąh shini’, dóó nihá sodiszin. Ła’ éí, iłhózhóonii yik’í dadínóotááł hontsékees baa áháyanjí azee’ ąh ádeiłínígí bíka’andaajahgo éí t’áá áájí yéego bee bił éédahózin. Díí nhíká andaalwo’ígí baa ahééh daniidzin doo.

Iiná éí doo t’áá áłahjį’ iłhózhǫ́ bee hózhǫ́ǫ da. “Áko éí díí éí ákóhoot’é, t’áá ałtso éí bits’ą́ą́jíígí dahólǫ́.” Dóó Diyin God yicha łeh, Diyin bizaad wólta’ígí biyi’di bikáá’, áko t’áá aaníí nihído’ yiicha dooleeł. T’áadoo lé’é doo baa hołhózhǫ́ǫ́gó éí doo ch’ééh ájííłįįd wolyéeda. Díí iiná biyi’di éí, ákó t’éendi, iłhózhǫ́ dóó bik’ee níjíchahígí t’áá ałhąąh naa’nil. T’áá nihígí át’ao, shí ałdo’ t’áá doo le’é łahda doo shił yá’át’éeh da, bik’ee náshchah, bik’ee doo shił hózhǫ́ǫda, dóó t’áá awołíbee baa shini’ łeh.

Jó ákondi, t’áá shí ałdó’ íishłaaígí bee hoos’įįd nahalingo iłhózhóonii shii’hadeezbingo doo t’ą́ą́’ jótą’ átéegó shił nahoozhǫǫd. Díí táá shí bee ba’áko niisdzį́į́’ éí baa hodéesyélígí baa hodzódlíhígí Yisda’iiníiłii bikéé yisháałgo dóó Bina’nitin Bik’eh honishį́įgo t’éiyá ákót’é.

Hodéesyéelgo Nihá ííłínígí éí doo nahasdzáán bikáá’ aahilyéhígi átéeda. Éí biláago át’é. Éí yéego hódahgo dóó yéego diyingo át’é. Jesus ání. “Shí éí níyá áko iiná yá’át’ééhii baa dadeeshłééł, dóó lą’ígóó yee ádaat’ée doo.”

Jesus Christ binahat’a’ éí t’áá aaníigo “aláadi iiná baa hózhóonii” át’é! Doo éí ła’ hane’ benáłt’éhégo bee siihasin! Yaa hane’ígí éí hayéél há neiyé dóó njiłjidígíí-ászólígo áyósin. Béé hojósinígí há ałhxanáyiijááh. Yá’ąąshdę́ę́’ yá’át’éehii át’é, bee hódahgo ak’i’diitįįhígí át’é, yéego diyingo bee ałha’diit’aah, hool’áágóó báá dahadzidígi yich’ą́ą́h naaghá, dóó hool’áagóó baa ha’niihgo ayóó’át’é!

Diyin God bináhat’á’ éí ba’áłchiní iłhózhóonii aláahgo yá yinízingo yee yá yik’eh áhoolaa. Éí binyé an’diilyaa—“áko [ni] iłhózhóonii biyi’ yínáał doo”! Éí binyé ni’dizhchį́!

Nihizhé’é Yá’ąąshdi Hólónígíí iłhózhóonii bikáá’ atiinígí doo nihi ts’ąą neiłin da. Éíéí doo nanil’in da. T’áá áníiltso bikáá’góó nihá ahóót’i’!

T’áá haishį́į́ Diyin yikee’ naazinígí t’áá aaníinii bee bich’į’ ha’oozíí’, Yisda’iiníiłii yikék’ehgo deíkáhígí dóó bina’nitin yikéé’ deíkáhígí, Bibee haz’áanii yik’eh dahółinígí, dóó Diyin God yił ałha’da’deest’ą́ągíí yik’eh dahółį́. Dooládó’ ayóó át’áo t’áá aníinii bee ha’oodzíí’ la!

Diyin God Éí T’áadoole’é Lą’í Biláahgo Nihaidoolééł

T’áá áníiltsoh diné ła’ béédahoníílzin doo Diyin God bits’ą́ą́dóó iłhózhóonii hólǫ́ǫ da daaninígí, éí diyin k’ehgo é’él’ínígí t’áágééd nił dahózhǫ́ daaní.

T’áá’aaníí ła’ ákódaat’é dóó t’áá bí ákót’ao yaa ntsídaakees. Ayóó’ádeíníí’ninígí Nihizhé’é Ya’ąąshdi Hólóonii ba’áłchíní t’áá áłtso yéego iłhózhóonii yá yinízin, áko díí nahasdzáán bikáá’góó danizhónígí, yá’ádaat’éehígí dóó baa dahózhónígí, “t’áá áłah yá’át’éehgo hanáá’ bee níl’ínígí dóó … hajéí yaa bił hózhónígí bá.” Shí éí, béést naat’a’ii naasht’a’go ayóo baa shił hózhǫ́. Nááná łahgóó éí dahataałgo dóó bee na’anéhé yee ndaa néego, doodaii’ nda’ach’ąąhgo, doodaii’ tł’óó’góó áhoot’éhígí yi’ ndaakaigo bee bił dahózhǫ́.

T’áá ałtso éí Yisda’iiníilii aláahdi baa hóhzhóonii hane’ yá’át’éehii deínółts’ą́ą́’ dóó baa dahołne’ nihiłní, díí doo t’áá bi’ohgo iłhózhóonii hólǫo da. Ałdadiinínígí éí Diyin God lą’ígóó t’áádoole’é aayiilé. T’áá íyisí hódahgo dóó alaáhgo iłhózhóonii—díí nahasdzáán bikáá’go iłhózhóonii t’áadoo ła’ benáłt’éhída. Díí iłhózhóonii t’áá náásgo bee ha’jólní hajéí neezgai ndi, yínííł yik’ehdidlį́, dóó doo hoł hats’íídgo nahjį’ kwííłį́.

Łahjígo éí, nohokáá’ bee iłhózhóonii, doo nízaagóó bííghah da. Doo bííghah da. Nahasdzáán bikáá’go hólónígí t’áá ałtso sání ndahaleeh, dadiłdzid, chééh dahidikááh, doo daii’ t’oo baa’ih ndahaleeh. Ákondi iłhózhóonii diyinígí éí hool’áágóó yit’ih, háálá Diyin God éí hool’áágo hiná. Jesus Christ níyá t’áadoole’é ats’íís k’ehgo doo dina’ígí dóó doo yá’áshǫ́ǫnii nahjį’ kwiidoolííł bitsásk’ehgóne’ yá’ádaat’éehii neidoolééł. T’áá Bít’éiyá ákótao yee bidziil, dóó t’áá Bít’éiyá Bibee iłhózhóonii doo ádįįhgóó náásyit’ih.

Íinínídzingo shį́į́h she’iina’ iłhózhǫ́ǫnii yéego bee hinishnáadoo nínízin, ánhidishníigo éí Jesus Christ bikéé’ yínááł dóó Bibee Í’ool’įįł bik’ehgo bee Bikéé’ yínááł. Ne’iina’ bee bikéé’ yínááł—k’ad dóó biláahgo. T’áá shǫǫdí díí ła’ nihá bik’eh áhashłééh éí be’oł’į́įgo náásgóó t’áá íyisí iłhóonii biyi’góó yínáał doo.

Diyin God T’áá Áhxandę́ę́ bikéé Ninínááh

Da béé nílniihísh Diyin Bizaad New Testament biyi’di asdzání dił bąąh háálį́įgo t’áadoo biká’oolyeedígo naakits’áadah binááhai yęę? Adzee’ííłíní yich’į’ na’iiléego bibéeso ásdįįd, áko t’óó yówóda ádzaa. Jesus éí yaahodiiz’ts’ą́ą́; Bibee adziilii yee na’áłdziih ha’níigo. Áko náBidoołdzih daats’í? Dóó hashyit’ao éí Yígháahjį’ ndoogááł? Bitah honeez’gaaígí biniinaa “t’óó baa’ih dabó’ní” Moses bibeehaz’áanii bik’ehgo, dóó éí biniinaa doo t’áá haida yich’į’ naagháada.

T’áá bahat’áádí Yich’į’ ndoogáłígí dóó ne’íídídóołkiłígí doo báhaz’ą́ą da nahalin.

T’ahdii, yaantsékeesgo íinízin “Bi’éé’ t’éiyá bidinishchid, ndi hadaałt’é nídeeshdleeł.”

Joobáá’ágo índa, doo náldzidgo oodlánígí ya’oozlí’. Diné dabijoołá dóó bich’adahashké ndi Yisda’iiníiłii yich’į’ nikiníyá.

Joobáá’ágo inda, yaa doo ts’ǫłgo bíighah silį́į́’. Bigaan’ yee yich’į’ dahdiilnii’.

Dóó náádzíí’.

Nihí daats’íísh ałdó’ díí asdzání át’éhígi ádahniit’é?

T’óó ahayóigo biniinaa Yisda’iiníiłii bíighahjį’ ndiidááłígí bich’į’ dasiiti’. Łahdę́ę́’ nihaadaadloh doo éí doo daii’ danhódziih doo niizingo. Adaadzííníidlíigo biniinaa, t’áadoole’é ílíinii t’óó báházinígo nihaa doodeł yęę t’óó nihił ch’ídoogááł. Bee nihąąh dahaz’ánígí nanHidoołdzih yęę doo yee has’ą́ą da niidzingo—t’áá íyísí bich’į’ nízaadi doo bíí níigahda doodai’ nihibąąhígí át’éi t’óó adahayói niidzin łeh.

Áko díí asdzání ádzáa ádaayę́ęgi át’ao, bits’ą́ą́doo shił béehóózin éí Diyin God bich’į’ dashdiigháahgo dóó Bizhdilchi’go, náháłdzih, dóó hoł hasht’ehodit’eeh, dóó iłhózhóonii bik’íjíghaah.

Biká da Dínóhį́į́’

Jesus na’neeztą́ą́’ kóníigo, “Hanítáago, áko bik’ídíí nááł.”

Yinishdlą́ągo díí áha’ninígí éí t’áá aaníí áha’níigo ha’oodzíí’; éí t’áá aaníigo ádaat’é.

T’áadoolé’é bik’ee háháchi’ doógí, doo joodlánígí, bik’ee doo hołhózhónígí doodai’ baa ts’ázhdoolnihígí, neíníidlíigo ałdo’ bik’ídiidááł.

Jó ákondi, ilhózhóonii haniitáago—binahjį’ nihiłhózhóodoógí hádíníit’į́į’do dóó baa nihił hózhóogo Yisda’iiníiłii bikéé’ yiidáał doogo, bik’í dadíníitááł.

T’áá łááháda t’éiyá t’áadoole’é bik’íniitááh doo hádíníit’į́į́’ígí.

Iłhózhóoniísh hantá?

Nanítá, dóó bik’í díníítááł.

Ałhidiníłnáao Bee Nihich’į’ Nahwii’nánígí Bá Áłká Anájah

Jesus na’neeztą́ą́’ kóníigo, “Ayóó’átao hak’ihojidlíido a’jíléego ha’ídeełígí biláahgo.”

Da’ iłhózhóonii haniitáago, bee bik’ídiidáłígí éí t’áá haida yaa bił hózhóodoógí bá ííłíigo ya?.

Shik’is dóó shiláhkéí, nił bééhózin dóó shił bééhózin díí táá aaníí ákót’éhígí! Iłhózhóonii éí tóshjeeh ak’áán bee si’ą́ nahalin éí doodai’ éí ak’ah tózis bee si’ą́ nahalin éíí éí doo ádoodįįł da. T’áá aaníí iłhózhóonii łahgóó bee jiijooba’go t’óó ahayoíjigo dinísééh.

Doo éíí t’áadoole’é ayóó ánóolninígí binahjí’ ál’į́į da doodaai’ nantł’ahígí doo binahjį’ ál’į́į da.

Doo nantł’ahgo bohonéedzą́ągo ádiilnííł.

Díigi át’ao ááłdishní t’áá haida nihijéí biyi’doo básozdilzingo.

T’áá aaníí ádii’níigo yá’ádaat’éehii bee baa hwii’niihgo.

T’áá haida nihaaníyáago bíká adiilwoł, yá’át’éehgo baantsíikees doo, ilį́įgo baantsíikees doo, dóó ayóó’ííníi’niidoo.

Diyin bizaad saad nił yá’át’éhígí ła’ bee bił dahólne’ dóó hait’ao nihídéét’i’go yaa yáłti’ígí.

Éí doodai’ t’óó íísinółts’ą́ą́’ ndi.

“Áko diné bíka’ anánílwo’go t’óó Diyin God t’éiyá bika’ anánílwo’ doo,” dóó ayóo jiiníba’ígí bá Diyin God nich’į’ lą’ígo nát’ą́ą́ niná’doodlééł. Nááná ła’ yaa biłhózhóonii bá íinilaago nát’ą́ą́’ nich’į’ kóndoo’nííł “yá’át’éehii bee bínéél’ąądgo, bii’ béheesgilgo, dóó ałhiijį’ yisgáadgo, dóó hó’ąhanéedo.”

Ákohgo haash Dadii’nííł?”

Yíídéeską́ą́go, damóo na’oodleeł bik’eh, dóó náhidizíídgo, díí ádoołííł nihidishníi doo:

  • T’áá aaníí ánt’į́įgo, njééí-t’áá nt’éé bee Diyin God t’áá áhandę́ę́’ bichį’ yínááł.

  • T’áá áhwííjį́ sihasin hantáago bik’ídíínááł, dóó nił hodéesyéél do, dóó nił hózhóo doo.

  • Diné ninaago bił dahózhóogo íínsindo.

Shik’is dóó shilahkéí dóó ła’ náádashiki’isígí ayóó ádanhíínísh’níinii, Diyin God hool’áágo binahat’a’ bidahoołaahgo yéego bik’ida’didootį́į́ł, anhiłnínígí bida’doołííł, dóó t’áá awołíbee bibee í’ool’įįł bikéé’ deínókáa doo, binahjį’ nihił bééhózindoo “Diyin God bee hoł hodéesyelígí, éí ak’i’diitįįh aláahgoógí át’é,” azhą́ yiníł ałníí’yínáał ndi. Diyin God bee ayóó’ó’níh lą’ígóó ba’akodínóosįįł t’áadoo ła’ benáłt’éhégóó njééí biyi’di dínóosééł. Yá’ą́ą́shdę́ę́’ nik’i’diidíingo nich’į’ nahwii’nánígí nikééjigó dooleeł, dóó ayóó ádaat’ei dóó ayóo ntsi’iiłkeesgo doo yiiltséhígí nił bééhodoozįįł, hadaałt’éego, yá’ąąshdi áhoot’éhígí átao. Hołoot’ah nahalingo áníníszólígo hódahgo hódíínííł díí nahasdzáán biláahgo.

Dóó diné yá’át’éehii Milton Wright, ánínáagi át’ao nił hózhǫ́ǫgo hadidíílwosh, “Yéego hódahgo, Shizhé’é, yéego hódahgo!” diníigo.

T’áá áníiltso ndaniitáago bik’ídiikah hódahgo iłhózhóonií Nihizhé’é Yá’ąąshdi Hólónígíí dóó Biye’ Ayóó’áyó’níinii dadíníilzingo bikéé’ deínííkáahgo. Díí t’áá íyisí biká sodiszin dóó bee nihik’ijidlíi doo Jesus Christ bízhi’ bínahjį’, áamen.

Nda’asdzoh

  1. John Gillespie Magee Jr., “High Flight,” poetryfoundation.org.

  2. See Christopher Klein, “10 Things You May Not Know about the Wright Brothers,” History, Mar. 28, 2023, history.com.

  3. Magee, “High Flight.”

  4. Twenty-four hundred years ago, Aristotle observed that happiness is the one thing all humans desire most. In his treatise Nicomachean Ethics, he taught that the greatest good in life is the thing we pursue as an end itself (as opposed to those things we pursue that are a means to some other end). Happiness, above all else, is just such a thing. “We always desire happiness for its own sake,” he said, “and never as a means to something else” (The Nicomachean Ethics of Aristotle, trans. J. E. C. Weldon [1902], 13–14).

  5. See Harry Enten, “American Happiness Hits Record Lows,” CNN, Feb. 2, 2022, cnn.com; Tamara Lush, “Poll: Americans Are the Unhappiest They’ve Been in 50 Years,” Associated Press, June 16, 2020, apnews.com; “The Great Gloom: In 2023, Employees Are Unhappier Than Ever. Why?” BambooHR, bamboohr.com.

  6. See Wanda Mallette, Patti Ryan, and Bob Morrison, “Lookin’ for Love (in All the Wrong Places)” (1980).

  7. 2 Nephi 2:11

  8. See John 11:35; Moses 7:28–37.

  9. See 2 Nephi 2:11

  10. See John 14:27

  11. John 3:16

  12. Luke 2:10, New Revised Standard Version.

  13. See Matthew 11:28–30

  14. 2 Nephi 2:25.

  15. If you have any concerns about whether or not your Father in Heaven will accept you and allow you to receive His joy, I invite you to prayerfully read Christ’s parable of the prodigal son (see Luke 15:11–32). In that parable, we learn how our Heavenly Father feels about His children and how He awaits and celebrates our return after we have strayed from Him! From the moment we “come to ourselves” (see verse 17) and begin the journey home, He will see us, for He stands watching and waiting. And what is He waiting for? For us! As we draw near to Him, He will celebrate our return and call us His child.

  16. Doctrine and Covenants 128:18 This revelation also explains, “It pleaseth God that he hath given all these things unto man; for unto this end were they made” (verse 20).

  17. To those who draw near to God, He gives this grand promise: “I will draw near unto you” (Doctrine and Covenants 88:63; see also James 4:8).

  18. See Mark 5:24–34.

  19. See Bible Dictionary, “Clean and Unclean.”

  20. Mark 5:28.

  21. Matthew 7:7.

  22. By bearing each other’s burdens, we “fulfil the law of Christ” (Galatians 6:2; see also Mosiah 18:8).

  23. Acts 20:35.

  24. See 1 Kings 17:8–16.

  25. Mosiah 2:17.

  26. In his Epistle to the Romans, Paul states that God “will render to every man according to his deeds: to them who by patient continuance in well doing seek for glory and honour and immortality, eternal life: … glory, honour, and peace, to every man that worketh good” (Romans 2:6–7, 10).

  27. Luke 6:38. Our very salvation and eternal happiness may depend on our compassion and kindness to others (see Matthew 25:31–46).

  28. Luke 3:10.

  29. Philippians 4:7.

Béé’ídlééh