Kasaysayan sa Simbahan
31 Ang Husto nga Paagi

Kapitulo 31

Ang Husto nga Paagi

karaang Mesoamerican nga piramid

Ang Salt Lake Tabernacle hilom ug walay lihok sa hapon sa Oktobre 7, 1945, samtang mibarog si George Albert Smith sa pagpamulong ngadto sa mga Santos diha sa kinatibuk-ang komperensiya. Daghan nang mga higayon siya nakapamulong diha sa Tabernacle sulod sa upat niya ka dekada isip usa ka apostol, apan niini nga komperensiya mao ang iyang unang higayon nga mamulong ngadto sa tibuok Simbahan isip ang propeta sa Ginoo.

Mao pa ang iyang pagpauli gikan sa pagpahinungod sa Templo sa Idaho Falls sa habagatang silangan sa Idaho, usa ka pahinumdom nga ang ulahing mga adlaw nga buluhaton nag-uswag. Apan nahibalo siya nga ang mga Santos sa tibuok kalibotan nag-antos human sa mga tuig sa kawad-on ug sa gubat. Ug sila karon nagtan-aw kaniya alang sa paggiya ug kapanigurohan.

“Kini nga kalibotan mahimo untang luwas gikan sa mga kasakit niini sa dugay na nga panahon,” misulti si Presidente Smith sa iyang mananambong, “kon gidawat pa sa mga tawo ang tambag Kaniya kinsa mihatag sa tanan nga Iya.” Iyang gipahinumdoman ang mga Santos sa pagdapit sa Manluluwas sa paghigugma sa ilang mga silingan ug sa pagpasaylo sa ilang mga kaaway. “Kana mao ang espiritu sa Manunubos,” mipadayag siya, “ug kana mao ang espiritu nga ang tanang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinahanglang magtinguha sa pag-angkon kon sila nangandoy nga usa ka adlaw niana mobarog sa Iyang atubangan ug modawat diha sa Iyang mga kamot og usa ka mahimayaong pag-abiabi sa pagpauli.”1`

Sa mga miyembro sa Simbahan, nailhan si Presidente Smith isip usa ka maloloy-on, mahigugmaon sa kalinaw nga lider. Sa panahon nga siya mas batan-on pa nga tawo, misulat siya og personal nga pagtuo sa paggiya sa iyang kinabuhi. “Ako dili magtinguha sa pagpugos sa katawhan sa pagpuyo sumala sa akong mga sumbanan apan hinoon mohigugma kanila ngadto sa pagbuhat sa butang nga husto,” siya misulat. “Ako dili motuyo sa pagpasakit sa mga pagbati ni bisan kinsa, dili bisan kaniya kinsa nakahimo kanako og sayop, apan maningkamot sa pagbuhat kaniya og maayo ug mohimo kaniya nga akong higala.”2

Karon, samtang siya mitan-aw ngadto sa umaabot, si Presidente Smith ilabing nabalaka mahitungod sa pagtabang sa mga Santos kansang mga kinabuhi naguba tungod sa gubat. Mas sayo nianang tuiga, iyang gihangyo ang Church Welfare Committee sa paghimo og usa ka plano alang sa pagpadala og mga pagkaon ug mga sapot ngadto sa Europe. Wala madugay human sa Oktobre nga komperensiya, nakigkita siya sa daghang apostoles sa paghisgot sa pagpadala sa mga manggad tabok sa dagat dihadiha dayon kutob sa mahimo.3

Ang pagpadala og tabang ngadto sa Europe dili sayon nga tahas. Ang Simbahan nagkinahanglan og tabang gikan sa gobyerno sa Estados Unidos sa pagtakdo sa mga paningkamot nga kahupayan ngadto sa daghang mga nasod. Sa paghisgot sa mga detalye, mibiyahe si Presidente Smith ngadto sa Washington, DC, kauban ang usa ka gamay nga grupo sa mga lider sa Simbahan.4

Miabot sila sa kaulohan sa nasod sa usa ka mapanganurong buntag sayo sa Nobyembre. Usa sa daghan nilang mga miting sa mga opisyal sa gobyerno ug mga embahador nga European mao ang usa ka pakig-atubang ni Harry S. Truman, ang presidente sa Estados Unidos. Giabi-abi ni Presidente Truman og maayo ang mga lider sa Simbahan, apan mipahimangno siya kanila nga dili masabtan sa pinansyal nga paagi ang pagpadala og mga pagkaon ug mga sapot ngadto sa Europe nga ang ekonomiya niini dili maayo ug ang bili sa kwarta dili kasaligan. “Ang ilang kwarta walay bili,” gisultihan niya si Presidente Smith.5

Gipasabot sa propeta nga ang Simbahan wala magpaabot nga mabayran. “Ang among mga tawo didto nagkinahanglan og pagkaon ug mga sangkap,” miingon siya. “Gusto namong tabangan sila sa dili pa magsugod ang tingtugnaw.”6

“Unsa kadugay kini ninyo maandam?” Nangutana si Presidente Truman.

“Andam na kami karon dayon,” ang propeta miingon. Iyang gihulagway ang daghan kaayong mga pagkaon ug mga sangkap nga natigom sa mga Santos, uban sa labaw sa duha ka libo nga mga quilt nga gitahi sa mga Relief Society sa panahon sa gubat. Ang Simbahan nagkinahanglan lamang gayod og tabang sa pagpadala niini nga mga manggad ngadto sa Europe.

“Ikaw anaa sa hustong paagi,” miingon si Presidente Truman, nakurat sa pagkaandam sa mga Santos. “Malipayon kaming motabang kaninyo sa bisan unsang paagi kami makahimo.”7

Sa wala pa mobiya, gisultihan ni Presidente Smith si Presidente Truman nga ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nag-ampo alang kaniya. Ang propeta mihatag kaniya og giputos og panit nga kopya sa Usa ka Tingog sa Pagpasidaan [A Voice of Warning], usa ka misyonaryong pampleta sa relihiyosong mga materyal nga sinulat ni apostol Parley P. Pratt sa 1837.

Kini nakapahinumdom ni Presidente Smith nga sa panahon sa kinabuhi ni Elder Pratt, ang mga Santos naglisod nga mabuhi. Dili gayod unta sila makapadala og tabang tabok sa dakong kadagatan ngadto sa liboang nagsugakod nga mga tawo. Apan sulod sa milabay nga siglo, ang Ginoo mitudlo sa mga Santos kon unsaon nga maandam alang sa mga panahon sa kasubo, ug si Presidente Smith nalipay nga sila karon dali nga makalihok.8

Samtang ang Simbahan nangandam sa pagkarga sa barko sa tabang ngadto sa Europe, si Helga Birth mipadayon sa iyang serbisyo isip usa ka misyonaryo sa Berlin. Ang Germany sa gihapon anaa sa kasamok nga mga bulan human sa gubat. Ang siyudad sa Berlin ug ang nasod isip tibuok nabahin ngadto sa upat ka sona, matag usa gikontrolar sa lainlaing nag-okupar nga nasod. Tungod kay ang gubat mibiya sa kadaghanan sa mga Santos nga German nga walay panimalay, kasagaran silang mangayo og tabang gikan ni Helga ug sa ubang mga misyonaryo diha sa mission home. Si Herbert Klopfer, ang kasamtangang presidente sa misyon sa silangang Germany, namatay sa usa ka Soviet nga kampo sa bilanggoan, busa ang iyang mga magtatambag, sila si Paul Langheinrich ug Richard Ranglack, nangulo og paningkamot sa pagpangalagad ngadto sa mga refugee.

Nagkinahanglan og dugang pa nga lugar sa pagpapuyo niini nga mga Santos, ang duha ka lalaki nakadawat og pagtugot gikan sa mga lider nga militar sa pagbalhin sa mission home ngadto sa usa ka biniyaang mansyon diha sa gikontrolar sa Amerikano nga sona sa kasadpang Berlin. Ang lungsod nga natawhan ni Helga ang Tilsit, sa laing bahin, anaa sa usa ka bahin sa Germany nga ubos sa pagkontrolar sa Soviet, ug siya walay ideya kon unsaon sa pagpangita sa iyang amahan ug inahan o sa iyang igsoong lalaki nga si Henry, kinsa wala mahibaloi kon buhi ba o patay na. Ni siya dali nga makahibalo haing mga dapita ang mga higala ug kanhi mga miyembro sa branch.9

Sa tinglarag sa 1945, si Helga nakadawat og sulat gikan sa iyang iyaan nga si Luche. Sobra sa usa ka tuig na ang milabay sukad nga sila naluwas gikan sa air raid nga mipatay sa mga apohan ug iyaan ni Helga. Karon, nahibaloan ni Helga, nga ang kasundalohang Soviet mibilanggo ni Lusche ug sa ubang mga refugee nga German diha sa usa ka biniyaang kastilyo duol sa German-Polish nga utlanan. Ang mga awtoridad nga Soviet nakahukom sa pagbuhi kanila, apan kon sila lamang adunay mga paryente kinsa mopapuyo kanila. Dali nga mitubag og balik si Helga, nagdapit sa iyang iyaan sa pagpuyo didto sa mission home.

Miabot si Lusche sa Berlin wala madugay uban sa usa ka babaye nga ginganlan og Eva, usa ka layo na nga paryente kinsa nabilanggo uban kaniya. Ang duha ka babaye nanglawom nga tan-awon ug niwang. Nasinati ni Helga ang daghang kagutom ug pag-antos atol sa gubat, apan ang istorya sa iyang iyaan kabahin sa pagkastigo ug paghikaw hilabihan nga nakapasakit kaniya. Ang gamay nga bata nga babaye ni Eva namatay sa katugnaw ug kawalay kaon, ug si Lusche nakahunahuna sa paghunos sa iyang kaugalingong kinabuhi.10

Ang ubang mga refugee nga Santos sa Ulahing mga Adlaw natultolan usab ang dalan ngadto sa mission home, ug si Paul Langheinrich nakakita og mga dapit alang kanila nga kapoy-an. Wala madugay, labaw sa usa ka gatos ka mga tawo gipapuyo ug gipakaon nga ipon sa usa ka balay. Apan ang amahan, inahan, ug igsoong lalaki ni Helga wala makit-i bisan asa.

Ang mga sundalong Amerikano kinsa mga misyonaryo sa Germany mibisita kanunay sa mission home. Ang usa ka sundalo midala og mga sandwich nga ipakigbahin, hinimo sa humok nga puting pan gikan sa Estados Unidos. Naghinam-hinam si Helga nga mikaon og usa ka sandwich, apan hapit wala kini mihupay sa walay hunong nga kagutom nga misamok kaniya ug sa iyang mga kauban sa balay. Usahay sila moagi og mga adlaw nga walay kaon. Sa dihang si Helga nakahimo sa pagpalit o pagkuha og linabay nga pagkaon, ang daang mga patatas ug tubigon nga gatas mihatag og gamay nga sustansiya. Luya siya kaayo nga pila ka adlaw siya dili makabangon sa katre.11

Ang maayong balita miabot sa Enero 1946, sa dihang usa ka sulat miabot gikan sa iyang amahan, si Martin Meiszus. Nawala ang iyang wala nga mata panahon sa usa ka air raid duol sa katapusan sa gubat ug migahin og pila ka panahon sa usa ka kampo sa refugee diha sa Denmark. Karon nabalik siya sa Germany, nagpuyo sa siyudad sa Schwerin, mga 210 ka kilometro gikan sa Berlin.12 Si Paul ug ang ubang mga lider sa misyon kanunay nga nagbiyahe libot sa Germany sulod sa pipila ka mga bulan, nangita sa wala mapahimutang nga mga Santos ug nagtabang kanila sa pagpundok aron mabuhi. Tungod kay sila nagplano na sa pagbisita sa Schwerin, gidapit nila si Helga sa pag-uban kanila.13

Diha sa naghuot nga tren, naninguha si Helga nga magpabiling init samtang ang hilabihang katugnaw nga hangin mihuros ngadto sa buak nga mga bintana. Sa iyang mga kamot gigunitan niya pag-ayo ang gamay nga kahon sa pipila ka buok ng tsokolating American. Ang kendi nihit, busa nakahukom siya nga iyang tipigan kini alang sa iyang amahan. Sa gihapon, usahay iyang ipaduol ang tsokolate sa iyang ilong aron lamang masimhot ang lami nga humot niini.

Sa Schwerin, sobra ang kalipay ni Helga nga nakita niya ang iyang amahan pag-usab. Natingala siya sa dihang gihatag niya ang tsokolate, ug naninguha siya [ang amahan ni Helga] sa pagpakigbahin niini ngadto kaniya. “Kindchen,” miingon siya. Mahal nga anak.

“Ayaw, Pa,” miingon si Helga. “Daghan ako og nakaon.” Ug kini tinuod––wala na siya mobati og kagutom. Siya puno kaayo sa kalipay.14

Sa pikas nga bahin sa kalibotan, ang dibisyon ni Neal Maxwell sa Kasundalohan sa Estados Unidos kabahin sa nag-okupar nga pwersa sa dakong kayutaan sa Japan. Sa panahon sa gubat, ang nasod nahugno sa liboan ka air raid ug sa atomic nga mga bomba nga gihulog diha sa Hiroshima ug Nagasaki. Si Neal nagdahom nga ang mga Hapon moabi-abi kaniya isip usa ka mangbubuntog nga bayani. Apan labaw sa tulo ka gatos ka libo nga mga sibilyang Hapon ang nangamatay, ug ang iyang kalag gilubag sa kaguol sa pagkakita unsa ang nahimo sa gubat diha sa mga katawhan.15

Sa karon si Neal nagserbisyo isip usa ka unang sarhento sa usa ka kompaniya sa mga tulo ka gatos nga walay pamatasan ug nawad-an sa paglaom nga mga lalaki, kadaghanan kinsa walay laing gusto kon dili ang pagpauli. Bisan og si Neal desinuybe anyos lamang, ang iyang mga dako-dako mihukom nga siya mao ang tukma nga tawo nga makadala og kahusay sa grupo. Si Neal wala kaayo makasiguro.16

“Naghimo ako og daghang mga butang dinhi nga nagkinahanglan og ingon ka hingkod nga paghukom nga ako mangurog kon ako maghunahuna sa responsibilidad,” iyang gisulat ngadto sa iyang mga ginikanan. “Sa pagkatinuod ako usa lamang ka bata, gimingaw pag-ayo ug batan-on nga siya wala makahibalo kon unsa ang buhaton.”17

Sa gihapon, nakakaplag siya og mga paagi sa paglampos isip usa ka lider ug makuha ang respito sa pipila sa mga lalaki. Kanunay siyang moduol ngadto sa iyang Amahan sa Langit nangayo og tabang. Daghang mga gabii, siya nagsuroy-suroy nga nag-inusara sa gawas aron sa pag-ampo, nangita og mas suod nga pakig-uban sa Dios ubos sa puno sa bitoon nga langit.18

Nakakaplag usab siya og kalig-on taliwala sa kaubang mga sundalo nga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Sa tibuok gubat, ang mga lider sa Simbahan miawhag sa mga Santos diha sa militar sa pag-uban, pag-ambit sa sakramento, ug sa paghatag og espirituhanong suporta ngadto sa usag usa. Ang human sa gubat nga Japan, ingon man sa Guam, sa Pilipinas, ug sa ubang mga dapit sa tibuok kalibotan, gatosan ka mga sundalong miyembro nga Santos sa Ulahing mga Adlaw nag-abot.

Kini nga grupo kasagaran adunay wala damha nga mga kasinatian sa misyonaryo. Wala madugay pagkahuman sa gubat, ang mga sundalong Santos sa Ulahing mga Adlaw sa Italy gihatagan og pagtugot sa pakig-atubang ni Papa Pius X11 didto sa punoang buhatan sa Simbahang Katoliko. Ilang gisultihan ang papa mahitungod sa pagduaw sa Manluluwas didto sa Kasadpang Tunga sa Kalibotan ug mihatag kaniya og usa ka kopya sa Basahon ni Mormon.19

Sa Japan, sa laing bahin, ang lokal nga mga Santos kinsa wala misimba sulod sa mga katuigan nangita sa grupo sa mga sundalo ug miapil sa ilang mga miting. Ubos sa bag-ong miokupar nga gobyerno, ang mga Hapon may kagawasan sa pag-usisa sa ilang espirituhanong mga pagtuo, ug pipila ka mga sundalo nga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang midapit sa ilang mga higala nga Hapon sa pagkat-on mahitungod sa Simbahan. Sa wala madugay, ang mga sundalong Amerikano sama ni Neal magtupad og lingkod uban sa ilang kanhi mga kaaway, nag-ambit sa sakramento ug nag-uban og kat-on mahitungod sa ebanghelyo ni Jesukristo.20

Si Neal daghang mga bulan sa serbisyo militar nga kompletohon sa dili pa siya makapauli sa panimalay. Apan ang iyang mga kasinatian sa Okinawa, ug karon sa dakong kayutaan sa Japan, milig-on sa iyang tinguha sa pagserbisyo og misyon sa labing dali nga posible niyang mahimo.21

“Adunay daghang mga tawo nga hinog na alang sa ebanghelyo kinsa ingon lamang ka Kristiyano sama kanato,” misulat siya ngadto sa iyang pamilya sa panimalay, “apan adunay dako nga panginahanglan sa ebanghelyo sa paggiya kanila.”22

Balik sa Germany, si Paul Langheinrich mikontak sa pangulo sa mga pwersa sa Soviet didto sa Berlin. Liboan ka mga refugee nga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa karon nagpuyo sa mga dapit nga gi-okupar sa Soviet, ug si Paul nabalaka alang sa ilang kaayohan. “Tungod sa dili matugkad nga mga lihok ni Hitler,” misulat siya, “daghan sa atong mga miyembro anaa karon sa dagkong mga dalan, walay panimalay o lungsod nga pinoy-anan, gipapahawa o gisalikway.”

Si Paul mihangyo sa komandante alang sa pagtugot sa pagpalit og mga pagkaon ug ipadala kini ngadto sa mga Santos. Isip usa ka tigsiksik sa genealogy alang sa German nga gobyerno, gibati usab niya nga naaghat sa pagpangutana kon siya makapangita ba sa importanting mga rekord nga gitagoan sa dili maadto nga dapit sa nasod sa pagpanalipod niini gikan sa pagkadaot o pagkawat. Tungod kay ang mga Santos nga German magkinahanglan niini nga rekord pila ka adlaw sa paghimo og templo nga buhat alang sa ilang mga kagikanan, gusto ni Paul nga tipigan kini.

“Kini nga mga rekord walay bili nganha kaninyo,” gisulatan niya ang komandante. “Alang kanamo, kini dili mapalit.”23

Usa ka semana ang milabay, nadawat ni Paul ang pagtugot sa pagpalit bisan unsa nga mga pagkaon nga gikinahanglan sa mga miyembro sa Simbahan. Ug kutob may kalabot ang mga rekord sa genealogy, kon makaplagan sa mga Santos, sila libre sa pagtipig niini.24

Sa kadugayan si Paul nakahibalo mahitungod sa usa ka koleksiyon sa mga dokumento didto sa kastilyo sa Rothenburg, amihanang kasadpan sa Berlin. Usa ka tugnaw kaayo nga adlaw sa Pebrero 1946, siya ug ang iyang napulog unom ka misyonaryo nga lokal milakaw tungas sa dalan nga puno sa yelo ngadto sa karaang kastilyo, nga mibarog diha sa ibabaw sa tuktok sa bungtod. Sa dihang nakasulod na, ang mga lalaki nakakaplag og mga pundok sa mga rehistro sa parokya, microfilm, ug mga basahon nga naglangkob og mga kasaysayan sa kagikan [genealogy] sa German.25

Pipila sa gidaghanon sa mga rehistro gatosan na ka dugay ug naglangkob og liboan ka mga ngalan ug mga petsa, ang pipila nakasulat sa nindot nga sinulatan sa German. Tag-as nga mga lukon sa papel nagpakita og kasangahan sa pamilya nga gihulagway sa klaro nga kolor. Kadaghanan sa gitagoan anaa sa maayong kondisyon, bisan og pipila sa mga rekord natabonan sa yelo ug sa nyebe ug ingon nga dili na masalbar.26

Sa dihang nakuha ni Paul ug sa lokal nga mga misyonaryo ang mga rekord, ang tanan nga buhatunon mao ang pagdala niini nga dili maunsa ngadto sa ubos sa bungtod. Nakakuha si Paul og usa ka paabangan nga trak ug trailer sa pagkarga sa mga rekord ug pagdala niini ngadto sa tren sa mga pasahero padulong sa Berlin. Apan sa milabay ang panahon, ang trak wala moabot.27

Sa katapusan usa ka misyonaryo miabot, naglakaw nga nagtungas sa bungtod. Ang trak naaberiya sa tunga-tunga padulong sa ibabaw, ang mga ligid niini madakin-as sa mga dalan nga may yelo.28

Si Paul mihukom nga kini panahon sa pag-ampo. Gihangyo niya ang tulo ka misyonaryo sa paglakaw uban kaniya ngadto sa mga kakahoyan, ug sila nangamuyo alang sa tabang sa Ginoo. Sa higayon nga sila miingon og “amen,” nadungog nila ang tingog sa makina ug nakita ang trak nga miliyok sa kurbada.

Gisultihan sa drayber si Paul nga iyang gitangtang ang trailer aron makaabot sa kastilyo. Gituyo niya ang pagpaliyok sa trak ug sa pagbiya, apan gidani siya ni Paul sa pagpabilin ug sa pagtabang kanila sa pagbalhin kutob sa gidaghanon sa mga rekord nga posibleng madala ubos sa dangog nga dalan. Wala ang trailer, bisan pa niana, ang trak dili igo ang gidak-on sa pagbalhin sa tanang mga rekord. Kon gusto nila nga mapagawas ang tanan igo nga masugatan ang kargahanan nga trak sa sunod nga adlaw, ang yelo diha sa dalan kinahanglang matunaw. Sa makausa na usab, si Paul ug ang mga misyonaryo miduol ngadto sa Dios diha sa pag-ampo.29

Nianang gabhiona ang ulan init. Sa dihang nimata si Paul sa pagkabuntag, ang dalan wala nay yelo. Nahibaloan usab niya nga ang kargahanang trak nadugay og pipila ka adlaw, naghatag sa mga misyonaryo og panahon nga gikinahanglan nila sa pagkarga sa matag masalbar nga rekord. Si Paul dili makalimod diha sa kahibulongang pagpakita sa tahas sa Dios, ug siya mapasalamaton nga nahimong himan diha sa Iyang mga kamot.

Sa dihang ang kataposan sa ilang karga miabot sa estasyon sa tren, si Paul ug ang mga lalaki namulong og usa ka kataposang pag-ampo. “Nahimo nato ang atong bahin,” sila nag-ampo. “Karon, mahal nga Dios, kami nagkinahanglan Kanimo sa pagdala niining kargahanang trak ngadto sa Berlin.”30

Sa Mayo 22, 1946, si Arwell Pierce, presidente sa Mexican Mission, mibarog uban ni Presidente George Albert Smith sa ibabaw sa Pyramid of the Sun, usa ka bantugang makasaysayanong luna nga amihanang silangan lamang sa Siyudad sa Mexico. Ang bato nga piramid, nga sa makausa nahimong sentro sa karaang siyudad nga nahimong nabantog isip ang Teotihuacán, misaka og labaw sa saysenta ka metros sa taas ug nagpakita og maanindot nga mga talan-awon sa palibot nga dapit. Bisan og si Presidente Smith anaa na karon sa iyang hinapos sa mga setenta anyos, nakasaka siya og daghang mga hagdanan sa piramid uban sa kasayon, nagkomedya ni Arwell ug sa mga misyonaryo kinsa kauban nila.31

Malipayon si Arwell nga ang propeta mianha sa Mexico. Kini ang unang higayon nga may presidente sa Simbahan nga misuroy sa misyon, ug ang pagbisita nangahulogan og dako kaayo ngadto sa lokal nga mga Santos. Sulod sa katapusang dekada, ang Simbahan sa Mexico gibahin sa kinadak-ang bahin sa mga Santos ug sa dose ka gatos ka mga tawo kinsa mipasakop sa Ikatulong Kombinsiyon. Ang pagbisita ni Presidente Smith mitanyag og usa ka tinuod nga higayon alang sa pakig-uli––usa ka butang nga gipaningkamot ni Arwell sa kakugi sulod sa milabay nga upat ka tuig.32

Sa dihang si Arwell nahimong presidente sa Mexican Mission sa 1942, ang pagkabahin tali sa Ikatulong mga Konbensyonista ug sa ubang mga Santos sa Mexico hilabihan sa kalig-on. Sa dihang si Arwell gi-set apart sa Unang Kapangulohan, si J. Reuben Clark mihatag kaniya sa responsibilidad sa paghusay sa panagbingkil.33

Sa una, ang mga Konbensyonista mga madudahon sa bag-ong presidente sa misyon. Sama sa iyang mga gipulihan, si Arwel usa ka lungsuranon sa U.S., ug ang mga Konbensyonista dili mainitong midawat kaniya. Kay sa maninguha sa pagpugos kanila sa pagtan-aw sa sayop sa ilang mga paagi, mihukom si Arwell sa pagkuha sa ilang pagsalig ug panaghigalaay.

Misugod siya sa pagtambong sa mga miting sa Ikatulong Konbensyon ug nagpalambo og panaghigalaay ni Abel Paez, ang lider sa organisasyon, ingon man sa ubang mga Kombinsiyonista. Ang mas daghang panahon nga iyang gigahin uban kanila, mas mituo siya nga ang panag-uliay posible. Ang mga Konbensyonista sa gihapon mihupot sa ilang hugot nga pagtuo sa kinauyokan nga doktrina sa gipahiuli nga ebanghelyo. Mipadayon sila sa pagdumala sa mga programa sa Simbahan, ug mituo sila sa Basahon ni Mormon. Kon siya makatabang kanila sa pagkakita sa tanan nga ilang nalaktawan pinaagi sa pagbulag sa ilang mga kaugalingon gikan sa kinatibuk-an sa mga Santos, mituo siya nga sila mobalik. Apan kinahanglan siyang mopadayon sa mainampingong paagi.

“Kita wala kaayoy nahimo nga maayo sa milabay nga panahon uban sa bagis nga mga paagi,” mipahibalo siya sa Unang Kapangulohan. “Manghinaot kita nga ang kalooy ug maayong panabot, mapailubon nga pangatarongan mohimo og pipila ka kaayohan.”34

Ubos sa direksiyon sa Unang Kapangulohan, nangulo si Arwell og mga paningkamot sa pagtukod o pagpanindot sa daghang mga chapel sa Mexico, nagtubag sa usa ka kakulangan nga nagsamok sa mga Konbensyonista sa dihang sila unang mibulag gikan sa Simbahan. Nakigkita usab siya kasagaran ni Abel sa pag-awhag kaniya sa pagtinguha og pakig-uli. “Unsay inyong gikinahanglan dinhi sa Mexico mao ang usa ka organisasyon sa stake,” misulti siya ni Abel ug sa mga Konbensyonista. “Dili kita makabaton og usa ka stake sa Mexico hangtod kita mas magkahiusa.”35

Gipahinumdoman niya si Abel nga ang mga Konbensyonista mipalabay sa mga panalangin sa templo. Sa 1945, ang unang Kinatsila nga pinulongan nga mga pagtoga nahitabo didto sa templo sa Mesa, Arizona. Bisan og daghang mga Santos nga mga Mexicano ang dili makaabot og gasto sa biyahe ngadto sa Mesa, si Arwell miingon nga mituo siya nga usa ka adlaw niana adunay mga templo sa Mexico nga si Abel ug daghan kaayong uban nga mga Konbensyonista ang makasulod.36

Usa ka adlaw, nakadawat si Arwell og tawag sa telepono gikan ni Abel. Siya ug pipila sa ubang Ikatulo nga mga lider sa Konbensiyon buot nga makigkita kaniya sa paghisgot sa pakig-uli. Ang mga lalaki nagsultihanay sulod sa hapit unom ka oras. Sa wala madugay, human naila ang mga paagi nga sila nasayop, si Abel ug ang uban mihukom sa paghangyo sa Unang Kapangulohan nga dawaton pagbalik isip mga miyembro sa Simbahan. Si Presidente Smith ug ang iyang mga magtatambag mirebyo sa hangyo ug mihukom nga kon ang mga Konbensyonista andam sa pagbiya sa ilang relasyon sa grupo ug mopaluyo sa presidente sa Mexican Mission, sila makahimo nga mamiyembro pag-usab sa Simbahan ni Jesukristo.37

Karon, samtang si Arwell misuroy sa misyon uban ni Presidente Smith, sila nakigsulti sa mga Konbensyonista kinsa gusto nga mobalik. “Walay nahimong rebelyon dinhi,” naobserbahan ni Presidente Smith, “walay pagsinabtanay lamang.”38

Sa Mayo 25, 1946, gidala ni Arwell si Presidente Smith ngadto sa Ermita Branch sa Siyudad sa Mexico. Labaw sa usa ka libo ka mga tawo, daghan kanila mga sakop sa Ikatulo nga Konbensyon, nagdasok ngadto sa gamay nga chapel ug sa usa ka gidugang nga tolda sa pagpaminaw sa propeta nga mamulong. Ang pipila sa mga Konbensyonista naguol nga si Presidente Smith manghimaraot kanila, apan hinuon siya namulong kabahin sa panag-uyon ug panaghiusa og balik. Human niana, kadaghanan sa mga Konbensyonista mipasalig sa pagbalik sa hingpit ngadto sa Simbahan.39

Pipila ka adlaw, sa usa ka miting sa duol sa lima ka gatos ka mga Santos diha sa siyudad sa Tecalco, mipasalamat si Abel ni Presidente Smith sa pag-anha sa Mexico. “Kini atong katuyoan sa pagsunod sa pagkapangulo ug mga panudlo sa kinatibuk-ang mga awtoridad sa atong Simbahan ug sa presidente sa Mexican Mission,” misulti siya sa kongregasyon. “Kita nagsunod sa usa ka propeta sa Ginoo.”40

  1. George Albert Smith, sa One Hundred Sixteenth Semi-annual Conference, 169–70; “Pres. Smith Gives Keynote to Sessions,” Deseret News, Sept. 29, 1945, Church section, [1]. Hilisgotan: George Albert Smith

  2. Bryant S. Hinckley, “Greatness in Men,” Improvement Era, Mar. 1932, 35:269–72, 295–96; Whitney, Through Memory’s Halls, 309; Preston Nibley, “Presidente George Albert Smith,” Relief Society Magazine, Hulyo 1945, 32:390–91.

  3. Unang Kapangulohan ngadto ni Marion G. Romney, [First Presidency to Marion G. Romney], Hulyo 12, 1945, First Presidency Letterpress Copybooks, volume 131; George Albert Smith, Journal, Okt. 18, 1945; Widtsoe, Diary, Okt. 18, 1945; Gibbons, George Albert Smith, 296.

  4. “Pres. Smith in East on Mission of Mercy,” Deseret News, Nob. 10, 1945, Church section, [1].

  5. George Albert Smith, Journal, Nob. 2–7, 1945; Widtsoe, Diary, Nob. 2–7, 1945; George Albert Smith, sa One Hundred Eighteenth Semi-annual Conference, 5–6; Gibbons, George Albert Smith, 298.

  6. Gibbons, George Albert Smith, 298; George Albert Smith, sa One Hundred Eighteenth Semi-annual Conference, 6.

  7. George Albert Smith, sa One Hundred Eighteenth Semi-annual Conference, 6; “Pres. Smith Returns from Successful Trip to Capital,” Deseret News, Nob. 17, 1945, Church section, [1], 7; “Trademarks of Elder Anderson,” Deseret News, Abr. 25, 1970, Church section, 3; Anderson, Prophets I Have Known, 103.

  8. George Albert Smith, Journal, Nob. 2 ug 3, 1945; George Albert Smith, sa One Hundred Eighteenth Semi-annual Conference, 6.

  9. Meyer and Galli, Under a Leafless Tree, 108, 113, 117, 118, 123, 139; Minert, In Harm’s Way, 523–25; Minert, Under the Gun, 495, 503–4; Scharffs, Mormonism in Germany, 117; Minert, “Succession in German Mission Leadership,” 556, 558–61; Paul Langheinrich, Statement, Peb. 21, 1971, sa Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Peb. 20, 1943; Slaveski, Soviet Occupation of Germany, 151; Gross, Myth and Reality of German Warfare, 19–20. Hilisgotan: Germany

  10. Meyer and Galli, Under a Leafless Tree, 101–3, 123.

  11. Meyer and Galli, Under a Leafless Tree, 113, 115–16, 117; Paul Langheinrich, Statement, Peb. 21, 1971, sa Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Peb. 20, 1943.

  12. Birth, Mission Journal, Ene. 14 ug 21, 1946; Meyer and Galli, Under a Leafless Tree, 118; Kuehne, Mormons as Citizens of a Communist State, 365.

  13. Ranglack, Langheinrich, and Neuman, “First Trip thru the Mission,” 1–3; Ranglack, Langheinrich, ug Neuman, “Second Trip thru the Mission,” 1–4; “Report on the East German Mission as of 10 Agosto 1945,” 1–4; Kuehne, Mormons as Citizens of a Communist State, 360–66; Birth, Mission Journal, Ene. 22, 1946.

  14. Meyer ug Galli, Under a Leafless Tree, 120; Birth, Mission Journal, Ene. 26, 1946; Kuehne, Mormons as Citizens of a Communist State, 365.

  15. Maxwell, Personal History, kahon 1, folder 3, 14; Takagi, Trek East, 292; Clapson, Blitz Companion, 97–118; Maxwell, Oral History Interview [1999–2000], 32.

  16. Maxwell, Personal History, kahon 1, folder 3, 144; Maxwell, Oral History Interview [1999–2000], 32–34.

  17. Neal A. Maxwell ngadto nila ni Clarence Maxwell ug Emma Ash Maxwell [Neal A. Maxwell to Clarence Maxwell and Emma Ash Maxwell], Mayo 2, 1946, Neal A. Maxwell World War II Correspondence, CHL.

  18. Maxwell, Oral History Interview [1999–2000], 33–34; Neal A. Maxwell ngadto sa “Dearest Family [Neal A. Maxwell to “Dearest Family],” Mar. 27, 1946, Neal A. Maxwell World War II Correspondence, CHL.

  19. Takagi, Trek East, 294–95; Boone, “Roles of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints in Relation to the United States Military,” 655–65; “Reunions Slated during Conference,” Deseret News, Okt. 2, 1946, 12; “Okinawa Gathering in Castle,” Deseret News, Hulyo 21, 1945, Church section, 1; William Mulder, “Okinawa Conference,” Improvement Era, Dis. 1945, 48:734, 769; “Servicemen Report Okinawa Activities,” Deseret News, Peb. 16, 1946, Church section, 9; Maxwell, Oral History Interview [1999–2000], 32; Ricks, “Chaplain’s Diary,” 461–65.

  20. Takagi, Trek East, 293; Britsch, From the East, 82–85; Allred, “Missionary Role of LDS Servicemen in Occupied Japan,” 63–65; Maxwell, Oral History Interview [1999–2000], 31–32. Mga Hilisgotan: Japan; Mga Branch sa mga Miyembro nga Sundalo [Servicemember Branches]

  21. Maxwell, Oral History Interview [1999–2000], 31, 35; Maxwell, Personal History, kahon 1, folder 3, 12–13; Hafen, Disciple’s Life, 125.

  22. Neal A. Maxwell ngadto sa “Dearest Ones [Neal A. Maxwell to “Dearest Ones],” Okt. 31, 1945, Neal A. Maxwell World War II Correspondence, CHL.

  23. Slaveski, Soviet Occupation of Germany, xii, 37; Paul Langheinrich ngadto ni Georgy K. Zhukov [Paul Langheinrich to Georgy K. Zhukov], Ago. 9, 1945, kopya, sa Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Ago. 9, 1945; “Report on the East German Mission as of 10 Agosto 1945,” 1; Kuehne, Mormons as Citizens of a Communist State, 384; Allen, Embry, ug Mehr, Hearts Turned to the Fathers, 225; Paul Langheinrich, “Yesterday and Today,” Improvement Era, Sept. 1946, 49:569.

  24. Vasily D. Sokolovsky ngadto ni Richard Ranglack [Vasily D. Sokolovsky to Richard Ranglack], Ago. 16, 1945, sa Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Ago.16, 1945.

  25. Paul Langheinrich, “Report of Procurement of Church Records, Films and Photocopies,” Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Ago. 16, 1945; Kahlile Mehr, “Langheinrich Legacy,” Ensign, Hunyo 1981, 23–24; Allen, Embry, ug Mehr, Hearts Turned to the Fathers, 226; Kuehne, Mormons as Citizens of a Communist State, 386.

  26. Paul Langheinrich, “Report of Procurement of Church Records, Films and Photocopies,” Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Ago. 16, 1945; Corbett, “Records from the Ruins,” 12–13.

  27. Allen, Embry, ug Mehr, Hearts Turned to the Fathers, 226–27.

  28. Paul Langheinrich, “Report of Procurement of Church Records, Films and Photocopies,” Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Ago. 16, 1945; Allen, Embry, ug Mehr, Hearts Turned to the Fathers, 226.

  29. Paul Langheinrich, “Report of Procurement of Church Records, Films and Photocopies,” Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Ago. 16, 1945; Kuehne, Mormons as Citizens of a Communist State, 385–87; Kahlile Mehr, “Langheinrich Legacy,” Ensign, Hunyo 1981, 23.

  30. Corbett, “Records from the Ruins,” 16; Paul Langheinrich, “Report of Procurement of Church Records, Films and Photocopies,” Germany Hamburg Mission, Manuscript History and Historical Reports, volume 1, Ago. 16, 1945. Hilisgotan: Family History ug Genealogy

  31. George Albert Smith, Journal, Mayo 22, 1946; Pierce, “Story of the Third Convention,” 4–5; Pérez de Lara, “Temple of the Sun,” 36–41; “An American Pyramid,” Brooklyn (NY) Daily Eagle, Ago. 25, 1935, B11.

  32. Pierce, “Story of the Third Convention,” 5; Carmen Richardson, “1,200 Mexican Members Return to Church during Pres. Smith’s Visit,” Deseret News, Hunyo 15, 1946, Church section, [1]; “The Life and Ministry of George Albert Smith,” sa Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: George Albert Smith [Teachings of Presidents of the Church: George Albert Smith], xxxiii–xxxiv; Tullis, Mormons in Mexico, 139, 145, 150–51, 157. Hilisgotan: Ikatulo nga Konbensiyon [Third Convention]

  33. Pierce, “Story of the Third Convention,” [1]; Arwell L. Pierce, Blessing, Ago. 13, 1942, First Presidency Mission Files, CHL.

  34. Pulido, “Solving Schism in Nepantla,” 92, 95–96; Tullis, Mormons in Mexico, 148, 150–52; Arwell L. Pierce ngadto sa Unang Kapangulohan [Arwell L. Pierce to First Presidency], Nob. 9, 1942, First Presidency Mission Files, CHL.

  35. Arwell L. Pierce ngadto sa Unang Kapangulohan [Arwell L. Pierce to First Presidency], Mar. 8, 1943–A; Mar. 8, 1943–B; Abr. 9, 1945; Okt. 10, 1945; Unang Kapangulohan ngadto ni Arwell L. Pierce [First Presidency to Arwell L. Pierce, Abr. 19, 1943–A; Abr. 19, 1943–B; Nob. 29, 1943, First Presidency Mission Files, CHL; Pulido, “Solving Schism in Nepantla,” 97; Mexican Mission Manuscript History, Mar. 31, 1943.

  36. Pulido, “Solving Schism in Nepantla,” 96–97.

  37. Arwell L. Pierce ngadto sa Unang Kapangulohan, Apr.10, 1946; Unang Kapangulohan ngadto ni Abel Paez, [First Presidency to Abel Páez], Mayo 9, 1946, First Presidency Mission Files, CHL; Tullis, “Shepherd to Mexico’s Saints,” 139–46.

  38. George Albert Smith, Journal, Mayo 21 ug 22, 1946; Pierce, “Story of the Third Convention,” 5; Herrera, Historia del Mormonismo en Mexico, 80–81.

  39. Arwell L. Pierce ngadto nila ni J. Reuben Clark ug David O. McKay [Arwell L. Pierce to J. Reuben Clark and David O. McKay, Hunyo 6, 1946, First Presidency Mission Files, CHL; Bravo, Oral History Interview, 28; George Albert Smith, Journal, Mayo 25, 1946; Carmen Richardson, “1,200 Mexican Members Return to Church during Pres. Smith’s Visit,” Deseret News, Hunyo 15, 1946, Church section, [1].

  40. Arwell L. Pierce ngadto nila ni J. Reuben Clark ug David O. McKay [Arwell L. Pierce to J. Reuben Clark and David O. McKay], Hunyo 6, 1946, First Presidency Mission Files, CHL.