Founga Ne u ʻIlo Aí
Fakaʻau ke ʻIlo
ʻI heʻeku ako ʻa e ngaahi tokāteline ʻo e ongoongoleleí, naʻe ʻikai liliu ai hoku ngaahi tūkunga faingataʻá, ka naʻá ku ongoʻi fiefia ange ai.
ʻI hoku taʻu 14, ne omi ai ha kau faifekau ʻo e Ngaahi ʻAho Kimui Ní ki homau ʻapí ʻo akoʻi au mo ʻeku fineʻeikí. Naʻe ʻikai fuoloa kuó na fakaafeʻi kimaua ke ma papitaiso. Naʻe ʻikai ke tali ʻe heʻeku fineʻeikí, ka naʻá ku talaange ʻio. ʻI heʻeku fakakaukau atú, ʻoku ʻikai ke u ʻiloʻi ʻe au naʻe fakaului au. Te u pehē, ʻo tatau pē mo ha toʻu tupu tokolahi, naʻá ku kumi pē ʻe au ha faʻahinga meʻa foʻou mei he ngaahi meʻa angamahení ke u fakahoko.
ʻI he taʻu hono hokó ne u ʻalu toko taha pē ki he lotú. Naʻe ʻikai ke u ongoʻi moʻoni ʻe au ʻoku tonu ke u ʻi ai, pea naʻe lahi ha ngaahi meʻa naʻe akoʻi naʻe ʻikai ke fuʻu mahino kiate au. Ka naʻá ku mālohi. ʻI he taʻu hono hokó ne u nofo ai ʻo mavahe mei ʻapi mo ʻalu ki ha akoʻanga māʻolunga ʻa e Siasí ʻi he Kolo Mekisikoú. Neongo naʻá ku saiʻia ʻi he akoʻanga māʻolungá ʻi he lolotonga ʻo ʻeku fuofua ʻaʻahi atú, mo ngāue mālohi ke tali au ki he akó (pea mo fakalotoʻi ʻeku ongomātuʻá ke tuku au ke u ʻalu ki aí), ka naʻá ku fakatokangaʻi vave pē naʻe ʻikai faingofua ke te nofo ʻiate kita pē. Naʻe teʻeki ai pē ke maʻu haʻaku fakamoʻoni. Naʻe teʻeki ai mahino moʻoni kiate au pe ko hai ʻa Siosefa Sāmita pea ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he Tohi ʻa Molomoná. Naʻe toe lahi ange ʻa ʻeku ongoʻi naʻe ʻikai tonu ke u ʻi aí.
Ko hono moʻoní, naʻe ʻikai ke u fakahā ki heʻeku ongomātuʻá. Ne u fakamoleki ha taimi lahi hono fakalotoʻi kinaua ke tuku ke u ʻalu ki he ʻapiako ko ʻení. ʻE anga fēfē haʻaku toe talaange mahalo pē ʻoku ʻikai ko e feituʻu totonu ʻeni kiate aú? Koeʻuhí ko ʻeku loto hīkisiá, naʻá ku fekuki fakalongolongo pē mo ia.
Naʻe fakaʻau ke kovi ange hoku tūkunga faingataʻa ko ʻení ʻi he taimi ne u maʻu ai ha ongoongo kuo vete ʻeku ongo mātuʻá. Naʻá ku ongoʻi ʻo hangē kuo ʻauha kotoa ʻeku moʻuí.
Ko e taimi ʻeni naʻe ʻave ai au ʻe heʻeku pīsopé ʻo ʻeke mai pe ʻoku ou fēfeé. Naʻá ku fakamatala ki ai ʻeku ngaahi taʻe-fiemālié mo ʻeku ngaahi mamahí. Naʻá ku talaange, “ ʻOku ou ongoʻi ʻo hangē ʻoku ʻikai ke u toe ʻilo ʻe au ha meʻá.”
Naʻe kamata akoʻi leva au ʻe he pīsope lelei ko ʻení fekauʻaki mo e ongoongoleleí. Naʻá ma kamata ʻi he founga ke fetuʻutaki moʻoni ai mo e Tamai Hēvaní. Hili atu ha taimi peá ma talanoa fekauʻaki mo e Fakaleleí. Naʻá ne akoʻi mai kiate au ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, pea ko e fuofua taimi ʻeni, naʻá ku ongoʻi ai kuó u maʻu ha fakamoʻoni. Naʻá ku fiefia ʻi he ʻi ai ha meʻa ke u piki ki ai ʻi he vahaʻa taimi veiveiua ko iá. Neongo naʻá ku ongoʻi naʻe ʻikai haku ivi ke tokoni ki hoku fāmilí, ka naʻá ku lava ʻo maʻu ha ongoʻi fiefia ʻi heʻeku ofi ki he Tamai Hēvaní. Naʻá ku ʻiloʻi naʻá Ne ʻafioʻi au, pea naʻe liliu ʻe he meʻá ni ʻa e meʻa kotoa pē.
Mahalo ko e meʻa angamaheni pē ke ongoʻi ʻe he kāingalotu foʻou ʻo e Siasí ʻoku ʻikai ke nau lata ʻo hangē ko ia ne hoko kiate aú. Ko e meʻa ne u akó ʻoku tatau ai pē ia kapau ʻoku ʻikai mahino kiate koe ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he founga totonu ʻo e ongoongoleleí. Ko e meʻa ʻoku mahuʻingá ke mahino kiate koe ho vā fetuʻutaki mo e Tamai Hēvaní pea ʻoku ʻi ai Haʻane taumuʻa mo ha palani ki hoʻo moʻuí. ʻOku mahuʻinga ke mahino kiate koe naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí ha fakalelei maʻa hoʻo ngaahi angahalá pea ʻoku mahino kakato koe kiate Ia, neongo kapau ʻoku ʻikai mahino ia ki ha taha. Ko e taimi pē ne u ʻilo ai ʻa e ngaahi tokāteline ko ʻení, ne lelei leva ʻa e meʻa kotoa pē.
ʻOku ou fakamālō ki he faiako ʻofa mo faʻa-kātaki ʻa ʻeku pīsopé, ne hoko ʻa e ako māʻolungá ko ha vahaʻa taimi lelei ʻi heʻeku moʻuí. Ne liliu ʻe heʻeku hū ki he akoʻanga māʻolunga ʻa e Siasí, ʻa ʻeku mahino pe ko hai aú pea mo e tuʻunga ʻe lava ke aʻusia ʻe heʻeku moʻuí. ʻI he taimi ne u ʻosi aí, ne u nofo ʻi he Mekisikou Siti. Ko e ʻuluaki meʻa pē naʻá ku fai ʻi he hili ʻeku maʻu e feituʻu ke u nofo aí ko hono kumi ʻo e falelotu he feituʻu ko iá ke u kei maʻu ha feituʻu hūfangaʻanga, ko ha feituʻu te u lava ʻo tupulaki ai ʻi he ongoongoleleí.
Ne ʻosi ha taimi nounou mei ai, kuó u ngāue fakafaifekau ʻi he Temipale Sikueá ʻi Sōleki Siti. Naʻá ku maʻu ha fiefia lahi moʻoni ʻi he vahevahe mo e niʻihi kehé ʻa e ngaahi moʻoni naʻá ne ʻomi kiate au ha fakavaʻe mālohi ʻi he taimi taʻe-manonga ʻo ʻeku moʻuí.
ʻOku ou houngaʻia ʻi heʻeku hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí. ʻOku ou ʻiloʻi ʻoku ʻafioʻi takitaha kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní pea ʻoku ʻi ai Haʻane palani ki heʻetau moʻuí. Kuo hoko ko ha tāpuaki lahi ke u mamata ki Heʻene fakahā mai ʻEne palani maʻakú.
Taá ko e angalelei ia ʻa Sōnia Patila-Lomelo; toʻo mei he Ko e Hāʻele ʻAnga-ua Maí, tā ʻe Grant Romney Clawson