O Le Usiusitai e Aumaia ai Faamanuiaga
O le iloa o le upumoni ma tali i a tatou fesili silisili e oo mai ia i tatou pe a tatou usiusitai i poloaiga a le Atua.
Ou uso e ma tuafafine pele, ou te faafetai lava i le faatasi ai ma outou i lenei taeao. Ou te talosagaina lo outou faatuatua ma tatalo a o ou tali atu i le avanoa e lauga atu ai ia te outou.
I le aluga o tausaga, ua saili atu ai alii ma tamaitai mo le poto ma le malamalama e faatatau i le olaga faaletino ma lo latou tulaga ma le faamoemoega o i ai, faapea ai foi ma le ala i le filemu ma le fiafia. O lea sailiga o loo faia e i tatou uma taitoatasi.
O lenei poto ma le malamalama o loo maua i tagata uma. O loo i ai i upumoni ia e faavavau. I le Mataupu Faavae ma Feagaiga, vaega 11, fuaiupu 39, tatou te faitau ai, “Aua faauta, ma tagai, o le Alii o le Atua lea, ma ua molimau ai le Agaga, ma ua moni le molimau ma e mau le upumoni e faavavau ma faavavau lava.”
Sa tusia e se tusisolo:
E ui o mea uma i le lagi ma le lalolagi e mou atu ma faaumatiaina,
Ae o le upumoni, o le aotelega o le ola, o le a tumau pea i lo mea leaga sili e mafai ona tutupu,
O le faavavau e le masuia lava e faavavau.1
O le a fesili nisi, “O fea e maua ai sea upumoni, ma e faapefea foi ona tatou iloaina?” I se faaaliga na tuu atu i le Perofeta o Iosefa Samita i Katelani, Ohaio, ia Me o le 1833, na tautino atu ai le Alii:
“O le upumoni o le iloa lea o mea e pei ona i ai, ma e pei ona sa i ai, ma e pei ona o le a oo mai. …
“O le Agaga o le upumoni ua mai le Atua. …
“Ma e leai se tagata na te mauaina se atoatoaga vagana ai ua tausi e ia ana poloaiga.
“O ia o le e tausia … poloaiga [a le Atua], e maua e ia le upumoni ma le malamalama, seia oo ina faamamaluina o ia i le upumoni ma iloa e ia mea uma.”2
E maeu lea folafolaga mamalu! “O ia o le e tausia ana poloaiga, e maua e ia le upumoni ma le malamalama, seia oo ina faamamaluina o ia i le upumoni ma iloa e ia mea uma.”
E le manaomia e oe ma au, i lenei vaitaimi ua anoanoai ai mea ua iloa ina ua toefuatai mai le atoaga o le talalelei, ona sailia le upumoni i ala e le i faia muamua ai lava. Ua uma ona tosi e se Tama Faalelagi alofa lo tatou ala ma saunia se taiala faatuatuaina—o le usiusitai lea. O le iloa o le upumoni ma tali i a tatou fesili silisili e oo mai ia i tatou pe a tatou usiusitai i poloaiga a le Atua.
Tatou te aoaoina le usiusitai i o tatou olaga atoa. E amata a o tatou laiti lava, o e nafa ma le tausiga o i tatou e faavaeina taiala ma tulafono e faamautinoa ai lo tatou saogalemu. O le a faigofie atu le olaga mo i tatou uma pe afai tatou te usitaia atoatoa na tulafono. Peitai o le toatele o i tatou, e aoaoina le atamai e usiusitai ai e ala i aafiaga.
A o ou tuputupu ae, o taumafanafana uma mai le amataga o Iulai seia oo i le amataga o Setema, e nonofo ai lou aiga i la matou tamai fale i Vivian Park i Provo Canyon i Utah.
O se tasi o au uo mamae lava i le taimi o na aso saoloto i le vanu o Danny Larsen, lea sa umia foi e lona aiga se tamai fale i Vivian Park. O aso uma ma te feofeoai ai ma ia i lo latou itu, e fagogota i le tamai vai ma le vaitafe, e ao mai maa ma isi oa, savavali sopo, fe’a’ei, ma olioli i minute taitasi o itula taitasi o aso taitasi.
I se tasi taeao na tonu ai ia i maua ma Danny ma te mananao e fai se afi tolauapi i lena afiafi faatasi ma a maua uo uma i le vanu. Sa manaomia le na ona faamama o se vaega i le fanua e lata ane e mafai ai ona matou potopoto ai. Sa mago lava le vao o le fanua lea, na le talafeagai ai mo lo matou faamoemoega. Sa amata ona ma seiina vao uumi, ma fuafua ai e faamama faataamilo se vaega tele. Sa ma tase’i ma tatoso ese i lo ma malosi uma, ae na o le pau le mea na maua sa na o ni nai vao ona o le fefeu. Na ma iloaina o lea galuega o le a alu ai le aso atoa, ma ua amata foi ona mou atu lo ma malosi ma le naunautaiga.
Ona ou mafaufau lea i le tali tonu lea na oo mai i lo’u mafaufau e valu tausaga le matua. Sa ou fai atu ia Danny, “E na o le pau lava le mea ta te manaomiaina o le susunuina o nei vao. E tau lava na ona ta susunuina o se li’o i totonu o vao!” Sa vave ona ia ioeina, ma ou tamoe atu ai i le matou tamai fale e aumai se afi tusi.
Ina ia leai se tasi o outou e manatu na faatagaina i maua i le valu tausaga e faaaoga se afi tusi, o lea ou te fia faamanino atu ai o i maua uma ma Danny sa faasa ona faaaogaina se afi tusi e aunoa ma le vaavaaiga a tagata matutua. O i maua uma na lapataia soo i tulaga lamatia o afi. Peitai, na ou iloaina le mea na teu ai afi tusi a lo matou aiga, ma sa manaomia ona faamama le fanua. Sa aunoa ma se toe tomanatu, sa ou tamoe atu ai i le matou tamai fale ma aumai se afi tusi, ma faamautinoa e leai se tasi o vaai mai. Sa vave ona ou nanaina i se tasi o a’u taga.
Sa ou toe tamoe atu ia Danny, ma le fiafia ua i ai i la’u taga le tali i le ma faafitauli. Ou te manatua le mafaufau ai o le a mu na o le mea lea ma te mananao i ai ona tape lea e le afi ia lava i se maneta pe ā.
Sa ou tusiina se laau i luga o se maa ma susunu loa le vao ma sasao ae ai. Sa mumu ae e pei sa sasaa i ai se penisini. I le taimi muamua sa ma fiafia lava ma Danny a o ma matamata i le mou atu o le vao, ae na vave lava ona ma iloaina o le a le tapeina e le afi o ia lava. Sa ma popolevale ina ua ma iloaina e leai se isi mea ma te mafaia e taofi ai. Sa amata ona sosolo atu le afi taufaamatau i le vao i luga o le itu mauga, ma lamatia ai laau paina ma isi mea uma i lo latou ala.
Mulimuli ane sa leai so ma faamoemoe ae taufetuli loa mo se fesoasoani. E lei pine ae faataalise atu alii uma ma tamaitai i Vivian Park na avanoa ma taga susū, ma sasa le afi i se taumafaiga e tape ai. Ina ua mavae ni nai itula, sa manavaina ai ni nai lefulefu na totoe ai. Sa faasaoina laau paina ua leva ona ola, faapea ai ma fale ia semanu e oo atu i ai le afi.
Sa ma aoaoina ma Danny ni lesona faigata ae taua i lena aso—o se vaega tupito lava, o le taua o le usiusitai.
O loo i ai aiaiga ma tulafono e fesoasoani ai e faamautinoa lo tatou saogalemu faaletino. E faapena foi, ua tuuina mai e le Alii ia taiala ma poloaiga e fesoasoani ai e faamautinoa lo tatou saogalemu faaleagaga ina ia mafai ona tatou faatautaia ma le manuia lenei olaga femoumouai faaletino ma toe foi atu ai i se taimi mulimuli i lo tatou Tama Faalelagi.
I ni seneturi ua mavae, i se augatupulaga na mamafa le aoaoina i le tu masani o taulaga e osi i manu, sa tautino atu ai ma le toa e Samuelu, “O le faalogo e sili lea i le taulaga, ma le usiusitai e sili lea i le ga’o o le mamoe poa.”3
I lenei tisipenisione, na faaali atu ai e le Alii i le Perofeta o Iosefa Samita e faapea Na te manaomia “le loto ma le mafaufau malie; ma o e e loto malilie ma usiusitai o le a aia le lelei o le laueleele o Siona i aso nei e gata ai.”4
O perofeta uma, o anamua ma ona po nei, ua iloaina o le usiusitai e taua i lo tatou faaolataga. Na tautino mai e Nifae, “O le a ou alu ma faia mea ua poloaiina ai au e le Alii.”5 E ui na vaivai isi i lo latou faatuatua ma lo latou usiusitai, ae e lei i ai se taimi na toilalo ai Nifae e fai le mea na poloaiina ai o ia e le Alii. E anoanoai tupulaga ua faamanuiaina o se taunuuga.
O le tala i le usiusitai o Aperaamo ma Isaako o se tala musuia lava. Atonu na matuai tiga ma faigata ia Aperaamo le usiusitai i le poloaiga a le Atua, e ave lona atalii pele o Isaako i le nuu o Moria e osi atu ai le taulaga. Pe mafai ona tatou mafaufau i le mamafatu na i ai i le loto o Aperaamo a o ia malaga atu i le nofoaga atofaina? E mautinoa lava o le tiga na matuai mafatia ai lona tino ma faatiga ai lona mafaufau a o ia saisaia Isaako, faataoto o ia i le fata faitaulaga, ma tago atu i le naifi e fasioti ai o ia. Faatasi ai ma lona faatuatua le maluelue ma le faalagolago atoa i le Alii, na ia tali atu ai i le poloaiga a le Alii. E maeu le ofoofogia o le faasilasilaga, ma masalo na matuai olioli o ia ina ua oo mai: “Soia le oo lou lima i le tama, aua foi e te fai se mea e tasi ia te ia; aua ou iloa nei ua e matau i le Atua, ina ua e le taofia lou atalii, o lou atalii e toatasi, a ua e tuu mai ia te au.”6
Sa tofotofoina Aperaamo, ma mo lona faatuatua ma le usiusitai na tuu atu ai e le Alii ia te ia le folafolaga mamalu lenei: “O lau fanau foi e manuia ai atunuu uma lava o le lalolagi; aua ua e usiusitai i la’u upu.”7
E ui e le o talosagaina i tatou e faamaonia atu lo tatou usiusitai i se ala faigata ma matuitui faapea, ae ua manaomia foi mai ia i tatou le usiusitai.
Na tautino mai e Peresitene Iosefa F. Samita ia Oketopa 1873, “O le usiusitai o le uluai tulafono lea o le lagi.”8
Sa saunoa Peresitene Gordon B. Hinckley, “O le fiafia o le Au Paia o Aso e Gata Ai, o le filemu o le Au Paia o Aso e Gata Ai, o le alualu i luma o le Au Paia o Aso e Gata Ai, o le faamanuiaina o le Au Paia o Aso e Gata Ai, ma le faaolataga e faavavau ma le faaeaga o lenei nuu o loo taoto lea i le savavali ai i le usiusitai i fautuaga a le … Atua.”9
O le usiusitai o se uiga tupito lea o perofeta; ua latou maua ai le malosi ma le malamalama i le talafaasolopito atoa. E taua mo i tatou le iloaina tatou te agavaa foi i lenei puna o le malosi ma le malamalama. E faigofie ona avanoa ia i tatou taitoatasi i le asō pe a tatou usiusitai i poloaiga a le Atua.
I le aluga o tausaga ua ou iloa ai tagata e le mafaitaulia o e na patino lava le faatuatua ma le usiusitai. Ua faamanuiaina ma uunaia au e i latou. Sei ou faasoa atu se tala o ni tagata faapea se toalua.
O Walter Krause o se tagata faamaoni tele o le Ekalesia sa nofo faatasi ma lona aiga i le mea ua igoa nei o Siamani Sasae ina ua maea le Taua Lona Lua a le Lalolagi. E ui i faigata na la fetaiai ona o le leai o se saolotoga i lena nofoaga o le lalolagi i lena taimi, ae o Uso Krause o se alii e alofa ma auauna atu i le Alii. Sa ia faataunuuina ma le faamaoni ma le maeaea ia tofiga taitasi na tuu atu ia te ia.
O le isi alii, o Johann Denndorfer, o se tagatanuu Hanikeri, sa liliu i le Ekalesia i Siamani ma sa papatisoina iina i le 1911 i le 17 o ona tausaga. E lei leva lena ae toe foi atu i Hanikeri. Ina ua mavae le Taua Lona Lua a le Lalolagi, sa toetoe lava a avea o ia ma pagota i lona lava nuu, i le aai o Debrecen. Sa aveesea foi le saolotoga mai tagata Hanikeri.
O Uso Walter Krause, na te lei iloaina Uso Denndorfer, na mauaina se tofiga e avea ma ona faiaoga o aiga ma ia asiasi soo atu ia te ia. Sa valaau atu Uso Krause i lana soa o faiaoga o aiga ma fai atu ia te ia, “Ua ta maua se tofiga e asia ia Uso Johann Denndorfer. Pe e te avanoa ta te o faatasi ma au i lenei vaiaso e asi o ia ma avatu ia te ia se savali o le talalelei?” Ona ia toe faaopoopo atu lea, “O Uso Denndorfer e nofo i Hanikeri.”
Sa tei lana soa ma fesili mai, “O afea ta te o ai?”
“O taeao,” na tali mai ai Uso Krause.
“O afea ta te toe foi mai ai?” na fesili ai le soa.
Sa tali mai Uso Krause, “Oi, pe a ma se vaiaso—pe afai lena ta te toe foi mai.”
Sa tuua loa e le soa o faiaoga o aiga ma o e asia Uso Denndorfer, na malaga i le nofoaafi ma le pasi mai le nofoaga i matusasae o Siamani e oo atu i Debrecen, Hanikeri—o se malaga umi. Sa lei toe maua e Uso Denndorfer ni faiaoga o aiga talu mai le taimi ao lei amataina le taua. O lenei, ina ua ia vaaia nei auauna a le Alii, sa lofituina o ia i le lotofaafetai ua la o atu. I le taimi muamua sa ia musu ai e faatalofa atu ia i laua. Ae, sa ia alu atu i lona potumoe ma aumai se atigi pusa mai se tamai kapeneta sa i ai lana sefuluai na ia teuina mo tausaga e tele. Sa ia tuu atu le sefuluai i ona faiaoga o aiga ma faapea atu, “O lea la ua ma lelei ma le Alii. O lea la ua ou lagonaina le agavaa e faatalofa i aao o auauna a le Alii!” Sa tau mai e Uso Krause ia te au e faapea sa le mafai e upu ona faamatalaina lona ootia na i ai pe a mafaufau atu i lenei uso faatuatua, o le sa leai se fesootaiga ma le Ekalesia mo le tele o tausaga, sa aveesea ma le usiusitai ma le tumau mai lona totogi tau le lava le 10 pasene e totogi ai lana sefuluai. Sa ia teuina ma lona le iloa po o afea ma pe mata na te maua foi se avanoa e totogi ai.
Sa maliu Uso Walter Krause i le iva tausaga talu ai i le 94 o ona tausaga. Sa ia auauna atu ma le faatuatua ma le usiusitai i lona olaga atoa ma sa avea ma uunaiga ia te au ma i latou uma na iloaina o ia. Pe a talosagaina e faataunuu ni tofiga, e le mafai ona ia fesiligiaina, e le mafai ona ia muimui, ma e le mafai ona ia faia ni alofaga.
Ou uso e ma tuafafine, o le suega tele lava o lenei olaga o le usiusitai. “O le a tatou tofotofoina ai i latou,” na fetalai ai le Alii, “e vaai pe latou te faia mea uma o soo se mea e poloaiina ai i latou e le Alii lo latou Atua.”10
Na tautino mai le Faaola: “Aua o i latou uma o e e fia mauaina se faamanuiaga i lo’u lima ia mau i le tulafono na tofia mo lena faamanuiaga, ma ona tulaga, e pei ona sa faatutuina mai i luma atu o le faavaega o le lalolagi.”11
E leai se isi faataitaiga sili atu o le usiusitai o i ai nai lo lo tatou Faaola lava ia. Na saunoa Paulo e uiga ia te Ia:
“E ui lava o ia o le Alo, a o mea sa tiga ai o ia na aoaoina ai o ia ia usiusitai;
“Ua faaatoatoaina foi o ia, ona avea ai lea o ia ma tupuga o le ola e faavavau ia i latou uma o e usiusitai ia te ia.”12
Sa faailoa e le Faaola le alofa faamaoni o le Atua e ala i le soifua i se soifuaga atoatoa, e ala i le faamamaluina o Lana lava misiona. Sa lei faasausili o Ia. Sa lei faafefeteina o Ia i le faamaualuga. Sa lotonuu o Ia. Sa lotomaualalo o Ia. Sa faamaoni o Ia. Sa usiusitai o Ia i taimi uma.
E ui na faaosoosoina o ia e le alii o pepelo, o le tiapolo lava lea, e ui na Ia vaivai faaletino mai le anapogi i le 40 aso ma le 40 po ma sa matelaina, ae ina ua ofo atu i ai e le tiapolo ia Iesu ni talosaga aupito sili ona faatosina ma taufaaosooso, sa ia tuu mai ia i tatou se faataitaiga faalelagi o le usiusitai e ala i le musu e alu ese mai mea sa Ia silafia e sa’o.13
Ina ua fetaiai ma tiga i Ketesemane, lea sa Ia onosaia ai ia tiga ma o “lona afu foi ua pei o alualu toto ua pau ifo i le eleele,”14 o Ia o le faataitaiga atoatoa o le Alo usiusitai i Lona fetalai mai, “Lo’u Tama e, a e finagalo i ai, ia e ave ese lenei ipu ia te au: a e aua le faia lo’u loto, a o lou finagalo.”15
E pei lava ona faatonuina e le Faaola Ana uluai Aposetolo, ua faapena foi ona Ia faatonuina oe ma au: “Mulimuli mai ia te au.”16 Pe ua tatou naunau ea e usiusitai?
O le malamalama lea tatou te sailia, o tali o loo tatou mananao ai, ma le malosi ua tatou manaomia i nei aso e faafetaiaia ai luitau o se lalolagi faigata ma fesuisuiai e mafai lava ona fai mā tatou pe a tatou naunau e usiusitai i poloaiga a le Alii. Ou te toe sii maia le fetalaiga a le Alii: “O le e tausia poloaiga [a le Atua], e maua e ia le upumoni ma le malamalama, seia oo ina faamamaluina o ia i le upumoni ma iloa e ia mea uma.”17
O lau tatalo faamaualalo ina ia faamanuiaina i tatou i taui silisili ua folafolaina i e usiusitai. I le suafa o Iesu Keriso, lo tatou Alii ma le Faaola, amene.