Mga Pioneer sa Matag Yuta
Ang Simbahan sa Sweden Pagtubo, Paglalin, ug Kalig-on
Ang tagsulat nagpuyo sa Sweden.
Ang Simbahan sa Sweden nakalahutay sa paglalin sa matinud-anong mga miyembro, dili pabor nga mga report sa media, ug nagkakalibutanon nga palibut, apan ang Ginoo mipadali sa Iyang buhat niining pinili nga yuta.
Niadtong 1849, si Presidente Brigham Young mitawag og gamayng grupo sa mga lalaki nga mobiyahe ngadto sa lain-laing bahin sa kalibutan aron sa pagsangyaw sa ebanghelyo. Usa ka kanhi Swedish sailor, si John Forsgren, kinsa namiyembro sa Simbahan sa Massachusetts, USA, ug mibiyahe ngadto sa Walog sa Salt Lake, mihangyo ni Presidente Young nga ipadala sa Sweden isip usa ka misyonaryo. Siya gitawag sa pagserbisyo ug miabut sa Sweden niadtong Hunyo 1850.
Si Elder Forsgren unang mibisita sa iyang mga manghud didto sa Gävle. Ang iyang igsoong lalaki nga si Peter nagmasakit, ug ang mga doktor miingon nga dili na siya mamaayo. Gipasabut ni Elder Forsgren ang katuyoan sa iyang misyon ngadto sa iyang mga igsoon, dayon midihog ug mipanalangin ni Peter, kinsa hingpit nga naayo. Niadtong Hulyo 19, 1850, gibunyagan ni Elder Forsgren ang iyang igsoon, kinsa nahimong unang kinabig sa Sweden.
Ang igsoong babaye ni Elder Forsgren, si Erika, adunay makapaikag nga kasinatian nga nag-andam niya ug ni Peter sa pagdawat sa ebanghelyo. Mga pipila ka bulan sa wala pa moabut ang iyang igsoong lalaki, siya nagsimba, sama sa iyang naandan. Atol sa pagkanta sa himno, siya nakakita og tawo sa iyang atubangan ug miingon, “Sa ikalima nga adlaw sa Hulyo adunay tawo nga moduol nimo nga may tulo ka basahon ug kadtong tanan nga motuo sa mga nahisulat niadtong mga basahona maluwas.” Sa dihang ang iyang igsoon miabut nga may dalang Biblia, Basahon ni Mormon, ug Doktrina ug mga Pakigsaad, siya mituo dayon sa pagpamatuod sa iyang igsoon sa walay pagduha-duha.1
Subo lang, si Elder Forsgren kinahanglang mobiya sa nasud human sa tulo ka bulan. Mga pipila ka tuig ang milabay ubang mga misyonaryo ang gipadala ngadto sa Sweden. Ilang nahimamat ang mga tawo sa Skönabäck, sa probinsya sa Skåne, nga andam modawat sa ebanghelyo. Daghan kaayo ang nakabig nga ang unang branch naorganisar niadtong 1853 nga may 36 ka miyembro. Usa sa unang mga lider sa Skåne mao si Carl Capson, gitawag isip presidente sa branch sa Lund. Mga 100 ka miyembro ang mitambong sa unang komperensya sa Simbahan diha sa kamalig ni Carl, nga gipahigayon og gabii aron paglikay sa pangpanggukod.2
Mga Babaye nga may Hugot nga Pagtuo
Ang mga babaye nga midawat sa ebanghelyo nahimong mga haligi sa kalig-on sa Sweden. Usa ka ehemplo mao si Britta Olsdotter Persson, ang unang tawo nga midawat sa ebanghelyo didto sa Vingåker. Niadtong 1877, aron sa pagsuporta sa iyang pamilya, mibiyahe siya sa Stockholm aron sa pagbaligya sa iyang mga gipang-lala. Didto niya nahimamat ang mga misyonaryo ug nakaamgo nga sila nagtudlo sa kamatuoran ug nabunyagan, sa edad nga 50.
Ang iyang pagkakabig ug kakugi sa pagpasiugda sa buhat sa Ginoo sa wala madugay nakadala og daghang bunyag, ug usa ka branch ang naestablisar sa Vingåker. Ang iyang mga kaliwat aktibo gihapon sa Simbahan. Ang apo sa tuhod ni Sister Persson nga si Laila Krylborn misulti, “Nindot kaayong tan-awon kon unsa ang nahitabo sa henerasyon sa among mga anak ug mga apo. Karon ang among pamilya adunay pipila ka mga naghupot sa priesthood ug mga misyonaryo.”
Lain nga babaye nga pioneer mao si Lovisa Munter sa Uppsala. Siya namiyembro niadtong 1886 ug nagmatinud-anon hangtud siya namatay sa edad nga 91. Daghang Dominggo siya moadto sa meeting hall, pasigaon ang suga, ug magpaabut sa ubang mga miyembro nga moabut. Sa kasagaran walay moabut. Inigka alas-11 sa buntag moingon siya sa iyang kaugalingon, “Ang Dios dili angay nga magpaabut.” Siya mokanta, mag-ampo, mamulong og gamay, ug dayon tapuson kini og laing pagkanta ug pag-ampo.
Kon siya may okasyon nga mobiyahe ngadto sa Stockholm sakay og tren, si Sister Munter manghatag og mga basahon [tracts] kabahin sa Simbahan. Ang iyang panulundon sa hugot nga pagtuo nagpadayon: pipila sa iyang mga kaliwat mibalik sa Sweden isip mga misyonaryo.3
Ang mga misyonaryo mibisita usab sa Smedjebacken, sa probinsya sa Dalarna. Lakip niini, ang pamilyang Jansson nga namiyembro sa Simbahan niadtong 1886. Usa sa kaliwat niana nga pamilya mao si Reid Johnson, usa ka misyonaryo kinsa miabut sa Sweden human sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan. Kadaghan siyang mibalik human sa iyang misyon—isip presidente sa misyon, representante sa rehiyon, ug presidente sa templo. Kaliwat usab sa pamilyang Jansson ang usa ka asawa sa propeta, si Sister Frances Monson.
Pagsugakod sa Pagpanggukod
Sa mga dekada, migrabe ang pagpanggukod ngadto sa mga miyembro sa Simbahan. Daghang mga misyonaryo ang napriso, lakip ni Mikael Jonsson, usa ka lumad nga taga-Sweden. Siya giaresto niadtong 1852 ug gidala nga kinadenahan sa 480 ka milya (770 km) ngadto sa Malmö, diin siya gibalhug sa usa ka kastilyong bilanggoan, naluya kay hinikawan sa pagkaon, tubig, ug pahulay. Siya gibisitahan sa usa ka pari, kinsa nakadiskobre nga si Elder Jonsson usa ka intelehinte nga tawo nga may edukasyon. Ang pari miingon nga siya andam motabang niya ug gani misaad nga paeskwelahon siya—ubos sa kondisyon nga siya magpamiyembro sa Lutheran ug isalikway ang “Mormonismo.” Dili isalikway ni Elder Jonsson ang iyang pagtuo, busa siya gi-deport [gipapahawa sa lugar].4
Lain nga matinud-anong misyonaryo mao si Carl A. Carlquist, natawo duol sa Vänersborg niadtong 1857. Sa edad nga 17, siya mibati og dakong tinguha sa pagsangyaw sa ebanghelyo ug gitawag sa pag-apud-apod og mga basahon [tracts] kabahin sa Simbahan sa Jönköping. Siya usa ka kabus, busa ang mga miyembro sa iyang branch, pito ka mga biyuda ug ilang mga anak, mipalit og suit coat ug botas para niya. Si Carl walay overcoat kon moabut ang panahon sa tingtugnaw, apan siya gitugutan sa paghulam sulod sa pipila ka oras kada adlaw gikan sa pipila ka miyembro kon dili pa nila kini gamiton.5
Sa wala madugay si Carl milalin ngadto sa Utah ug giminyoan si Hulda Östergren, usa ka Swedish nga imigrante. Siya mibalik sa Sweden og kaduha nga nag-misyon, lakip na sa pagkapresidente sa Scandinavian Mission. Kadaghanan sa iyang katapusang misyon gigahin sa pagkorihir sa sayop nga mga report nga gimantala kabahin sa Simbahan ni Reverend P. E. Åslev, usa ka pastor kinsa nakapuyo sa Siyudad sa Salt Lake ug giswelduhan aron sa pagpasiugda og kalagot batok sa Mormon didto sa Sweden. Sama pananglit, niadtong 1912, si Åslev misulat og artikulo sa newspaper Svenska Dagbladet diin siya nagtumo-tumo nga si Brother Carlquist daghan og asawa.6 Ang mga paningkamot ni Carl naglakip sa pakighimamat ni Haring Gustaf V ug sa pagpanghimakak sa mga tumo-tumo ni Åslev diha sa publiko.7
Aron sa pagtabang sa pagsumpo sa mga tumo-tumo ni Åslev, usa ka lokal nga miyembro, si Einar Johansson, mitanyag nga mahimong representante sa Simbahan. Iyang gikiha si Åslev tungod kay miingon siya nga ang mission office sa Simbahan “usa ka negosyo sa pagpalit ug pagbaligya og mga ulipon nga puti [white-slavery business],” usa ka tumo-tumo nga makadaut sa reputasyon sa Simbahan.8 Si Brother Johansson nahimong importante nga lider sa Simbahan sa Sweden, lakip na sa pagkapresidente sa branch sa Stockholm.9
Bisan pa sa pagpanggukod niining panahona, daghan ang nakabig sa ebanghelyo. Ang pinakamalampuson nga tuig mao ang 1862, diin 640 ka tawo ang nabunyagan ug nakumpirmahan. Hinoon, daghan sa mga kinabig sa wala madugay mibiyahe sa Utah. Niadtong higayona, ang mga lider midasig niining paglalin aron paglig-on sa Simbahan didto. Ang resulta niana nga paglalin makita karon: mga katunga sa mga lumulupyo sa Utah adunay mga kagikan nga Scandinavian.
Apan, niadtong 1910, si Presidente Joseph F. Smith mibisita sa Stockholm ug midasig sa mga miyembro nga magpabilin ug tukuron ang Simbahan sa Sweden.
Ang Simbahan human sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan
Sa dihang nagsugod ang Ikaduhang Gubat sa Kalibutan, ang tanang Amerikano nga mga misyonaryo kinahanglang mouli. Ang lokal nga mga lalaki sa Sweden gihangyo sa pagserbisyo isip mga misyonaryo. Si C. Fritz Johansson, kinsa namiyembro sa Simbahan niadtong 1931, gitawag isip bag-ong presidente sa misyon. Usa ka tuig sa wala pa ang gubat, iyang gibaligya ang iyang tindahan ug nahimong misyonaryo uban sa iyang asawa ug tulo ka anak. Sa dihang natapos ang gubat, si Presidente Johansson ug pito ka mga misyonaryo gikan sa Sweden gitawag sa pag-abli og usab sa misyonaryo nga buhat sa Finland, nga nahunong tungod sa gubat.
Sa dihang ang mga misyonaryo nga Amerikano mibalik sa Sweden niadtong 1946, sila nagpahigayon og mga klase sa Iningles isip kabahin sa ilang misyonaryo nga buhat, ug daghan sa ilang estudyante nahimong miyembro sa Simbahan. Hinoon, ang paglambo wala molungtad og dugay tungod kay daghang mga miyembro nga taga-Sweden milalin ngadto sa Utah. Kahadlok sa ilang kanhi nga mga kaaway, pagdasig sa presidente sa misyon, ug ang kahigayunan nga madawat ang ilang mga ordinansa sa templo midasig sa 250 ka aktibong mga miyembro sa pagbiya sa Sweden sa mga 1948 hangtud 1950.
Usa niini nga pamilya mao silang Oskar ug Albertina Andersson, kinsa namiyembro sa Simbahan niadtong 1915. Human sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan, sila si Oskar, Albertina, ug pito sa ilang mga anak kinsa naminyo og mga miyembro mihimo og makapasakit sa dughan nga desisyon sa pagbaligya sa tanan nilang kabtangan ug “mobiyahe paingon sa Zion.” Gikan 1949 hangtud 1950, 29 ka miyembro sa pamilyang Andersson mibiya sa Sweden. Si Oskar ug Albertina mibiya sa ilang panimalay, tulo ka anak, ug upat ka apo, kinsa dili na nila makita pag-usab. Miabut sila sa usa ka disyerto ug siyudad diin ang pinulungan sa mga tawo dili nila masabtan. Apan para niining matinud-anong mga miyembro, ang mahiduol sa templo mas importante kaysa bisan unsang butang.
Ang mga sakop sa pamilyang Andersson nagserbisyo sukad isip mga misyonaryo ug mga lider sa Simbahan sa tanang dapit sa kalibutan, lakip isip Area President sa Africa ug presidente sa templo sa Sweden.
Apan ang ubang mga miyembro sa Simbahan mihukom nga magpabilin sa Sweden ug nahimong mga lider. Usa niini mao si Bo Wennerlund, usa ka batan-ong amahan kinsa nabunyagan niadtong 1949. Siya nahimong importante nga lider sa Simbahan sa Sweden, nagserbisyo isip presidente sa misyon, representante sa rehiyon, ug presidente sa templo.
Mga Panalangin sa Templo sa Sweden
Ang paglalin nahunong sa dihang usa ka templo gipahinungod sa Switzerland niadtong 1955. Sulod sa 30 ka tuig ang mga miyembro sa Sweden mohimo og pipila ka adlaw nga biyahe sakay sa tren, sa bus, sa sakyanan, ug gani sa eroplano—usahay kadaghan sa usa ka tuig.
Ang mga miyembro mibati og hingpit nga kalipay sa dihang ang templo gitukod sa Stockholm ug gipahinungod niadtong 1985. Si Berit Vennerholm, miyembro sa Västerhaninge Ward, naghulagway sa pagpahinungod nga “dugay nang gipaabut ug mahimayaong kasinatian. Ang ako gyud nga mahinumduman mao nga among giwarawara ang among puti nga mga panyo ug misyagit og, ‘Hosanna!’”
Ang napili nga dapit sa templo nagpakita sa kamot sa Ginoo sa proseso. Human sa daghang diskusyon uban sa pipila ka munisipalidad sa dapit sa Stockholm, duha ka angayan nga lote ang nakit-an. Ang komite sa lokal nga mga lider sa Simbahan misugyot sa usa niini, ang Presidente sa Simbahan mihukom nga ang lain nga dapit mas maayo. Kini nga desisyon napamatud-an nga dinasig, tungod kay ang pikas nga lote sa kaulahian namatud-an nga dili angay para sa usa ka templo.
Bisan tuod ang Simbahan naglisud nga makadawat og positibong atensyon sa Swedish media, usa ka higayon nahimo kini niadtong 1984, sa dihang ang batan-ong managsuon nga lalaki sa pamilyang Herrey nakadaug sa pinakadakong kontest sa awit sa Europe. Ang ilang pagpakita diha sa telebisyon ug sa mga newspaper mihatag og maayong publisidad sa Simbahan, ug daghang mga batan-on ang nagpamiyembro sa Simbahan niining higayona.
Sa kaulahiang mga 1980, laing miyembro nga nakasinati og maayong press coverage mao ang 35 anyos nga U.S. ambassador ngadto sa Sweden, si Gregory Newell, kinsa kanunay makita sa lain-laing mga hitabo sa publiko. Siya ug ang iyang asawa mibalik sa Sweden niadtong 2011 aron sa pagdumala sa Sweden Stockholm Mission hangtud Hulyo 2014.
Si Presidente Newell midumala sa nagkadaghan nga mga misyonaryo, gikan sa 84 ngadto sa 205. Tungod kay nihit ug mahal kaayo ang mga apartment sa Sweden, iya kining gihulagway isip usa ka “milagro nga ang misyon nakakita og dugang 56 ka apartment para sa bag-ohay nga mangabut nga mga misyonaryo.”
Tinuoray nga Paglambo
Panahon human sa gubat, ang Sweden nagkaanam og ka kalibutanon nga nasud. Hinoon, adunay daghang milalin nga nagtinguha sa Dios. Kada unom nga taga-Sweden karon natawo gawas sa nasud. Kadaghanan sa mga nagpamiyembro sa Simbahan sa Sweden mga imigrante. Si Presidente Newell mihulagway sa pipila ka bag-ong mga kinabig: “Ang mga kaigsoonan gikan sa 28 ka lain-laing mga nasud nakabig sa Simbahan sa Sweden. Akong gipahayag akong panglantaw nga ang Ginoo nagpundok sa Israel pinaagi sa pagkatag nila gikan sa ilang lumad nga mga kayutaan. Sa tinuoray adunay pagpadali sa buhat sa atong panahon niining pinili nga yuta.”
Ang Simbahan nagtubo usab mismo sa mga miyembro. Ang mga multi-stake conference nakapadani sa daghang mga batan-on gikan sa mga silingang nasud ug nakatabang sa pagmugna og bag-ong mga pamilya. Ang mga programa sa gobyerno nga hatagan og kwarta ang mga ginikanan nga adunay mga bata ug kabatan-onan ug bayran ang mga leave sa mga bag-ong ginikanan nakapahimong posible sa magtiayon nga adunay dakong pamilya.
Karon, kadaghanan sa aktibong mga batan-on nagserbisyo og misyon sa tanang dapit sa kalibutan. Usa ka returned missionary, si David Halldén, ang unang misyonaryo sa Yekaterinburg, Russia, karon adunay talagsaong pamilya nga adunay unom ka anak. Iyang gisaysay kon sa unsang paagi ang ebanghelyo nakatabang sa iyang pamilya: “Adunay daghang mga impluwensya nga makapahisalaag sa mga bata. Ang ebanghelyo nakatabang namo sa paglig-on kanila ug pag-angkon sa ilang pagsalig.”
Bisan pa man sa kalibutanong palibut ug pipila ka bati nga publisidad, daghang matinud-anong mga miyembro ug lig-ong mga lider sa Simbahan nagpuyo sa Sweden. Ang mga miyembro nakadayeg sa tabang nga nahimo sa mga pagtulun-an ug mga kalihokan sa Simbahan ngadto sa mga pamilya ug indibidwal, ug ilang tinguha nga daghan pa ang modawat sa makapalipay nga mensahe ni Jesukristo ug sa Iyang Pag-ula.
Ang mga miyembro sa Västerås nagpundok niini nga panimalay sa mga 1950.
Ang Mormon Tabernacle Choir mipasundayag sa Stockholm Concert Hall niadtong 1982.
Mga litrato pinaagi ni Michael Ellehammer, gawas kon gipahibalo; ibabaw sa wala: litrato pinaagi sa PinkBadger/iStock/Thinkstock; tunga-tunga sa wala: litrato ni Ezra Taft Benson nga mibisita sa Stockholm; sa ubos sa wala: litrato pinaagi sa adisa/iStock/Thinkstock
Litrato sa Västerås Branch meetinghouse ug sa mga misyonaryo sa maayong kabubut-on sa Church History Library; LITRATO NI Peter Forsgren SA MAAYONG KABUBUT-ON NI Susan Easton Black
Sa tuo: litrato ni Presidente Monson nga nagbisita sa hari sa maayong kabubut-on sa Church News