Pag-ikyas alang sa Hugot nga Pagtuo ug Kagawasan
Ang tagsulat nagpuyo sa Idaho, USA.
Samtang nagtinguha sila og relihiyusong kagawasan, ang akong mga ginikanan napanalanginan sa kamabination ug kamahinangpon sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, gikan sa Czechoslovakia hangtud sa Canada.
Ang akong mga igsoon ug ako nagtubo nga nakabati sa istorya kon sa unsang paagi ang among mga ginikanan misakripisyo sa pagsunod sa ebanghelyo ug napanalanginan kami tungod sa ilang mga paningkamot. Nakapalambo ko og usa ka dako nga pagbati sa pasalamat sa tanan nga ilang gibuhat ug sa ubang nag-una nga mga taga Czech nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw aron ang ilang mga kaliwatan makadawat og mga panalangin sa ebanghelyo.
Ang akong mama natawo sa Poprad nga kaniadto Czechoslovakia (karon Slovakia). Ang iyang papa nagserbisyo isip sundalo sa Czech atol sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan, ug ang iyang pamilya usa sa daghang pamilya sa sundalo nga mibakwit ngadto sa duol nga kalasangan alang sa kasiguroan gikan sa mga German nga tig-okupar. Sulod sa lima ka adlaw, ang akong mga apohan nagtabon ra og habol kauban sa akong mama ug sa iyang igsoong babaye, nanag-edad og usa ug lima, ang gikaon mao ang rasyon nga pinagahi nga kamay.
Dili mga miyembro ang akong mga apohan niadtong higayona, dili pud sila kanunay nga mag-ampo. Hinoon, atol niining lisud nga kahimtang, nahumok ang ilang mga kasingkasing. Misulat ang akong lola sa iyang journal, “Karong gabhiona gayud gibati nako ang tinguha sa pag-ampo nga magluhod aron mangayo og tabang gikan sa tawo nga mas taas og awtoridad. Mao nga mipadayon ko og gamay ngadto sa unahan sa kalasangan, miluhod, ug nag-ampo uban sa mapainubsanon nga kasingkasing ug mahinulsulon nga espiritu. Nangamuyo ko og tabang.”
Natubag ang iyang pag-ampo. Ang ubang pamilya nga didto sa kalasangan gipamatay dihang nasakpan, apan ang akong apohan ug ilang duha ka anak nga babaye milagrusong napanalipdan. Bisan niining makaluya ug malisud nga kasinatian, ang Ginoo mitisok og liso sa pagtuo ug pagsalig sa kasingkasing sa akong mga apohan.
Hugot nga Pagtuo ug Pagpanglutos
Dihang nahuman ang Ikaduhang Gubat sa Kalibutan pipila ka tuig ang milabay, nagpuyo gihapon ang akong mga apohan sa Czechoslovakia dihang duha ka batan-ong mga misyonaryo nanuktok sa ilang pultahan. Human makatambong sa gamayng branch ug pagpaminaw sa mga diskusyon, nakadawat sila og saksi sa kamatuoran sa ebanghelyo ug mihukom nga magpabunyag. Sa gabii sa pag-interbyu alang sa bunyag, ang misyonaryo ug mga lider sa Simbahan wala mangabut. Nianang pagkasunod nga miting sa branch, nahibaloan sa akong mga apohan nga tungod sa politikanhong kasamok, ang tanang misyonaryo gipabiya sa nasud. Ang bisan unsa pa nga relihiyusong buluhaton karon gidili na. Bisan pa, ang gamayng grupo sa mga Santos sa maong dapit mihupot sa ilang hugot nga pagtuo, karon gidumala pinaagi sa lokal nga pangulo ug mga yawe sa priesthood. Ang akong mga apohan ug akong iyaan patago nga gibunyagan niadtong 1950.
Paglabay sa sunod nga pipila ka tuig, ang mga miyembro sa branch, lakip sa akong lola ug sa akong mama (karon mga tin-edyer na), usahay dad-on sa mga polis aron usisahon mahitungod sa ilang relihiyusong mga gibuhat. Usa ka higayon ang akong lola pugos nga giusisa sulod sa lima ka oras. Ang mga tigpangutana miingon kaniya nga bilanggoon siya sulod sa lima ka tuig kon mahibaloan nila nga nagtudlo siya og relihiyon ngadto sa iyang mga anak.
Iyang girekord, “Nagpabilin kong kalma ug miingon, ‘Kon nagtuo mong nakahimo ko og sayop sa pagtudlo sa akong mga anak og relihiyon, nan prisoha ko ninyo.’ Wala sila motubag. Sukad niana balik-balik ko nilang gipatawag. Namulong sila batok sa Simbahan, ug naningkamot sila nga mopalayo mi sa among pagtuo. Unsa man kakusog ang ilang paningkamot mao usab kakusog sa akong pagpadayon sa Simbahan, [kay] ang tinuod nga Simbahan kanunay nga lutuson.”
Gisulat sa akong mama sa iyang journal, “Niining labihan ka lisud nga mga katuigan, ang mga miyembro mag-abut inig ka Dominggo sa apartment sa among branch president. Dili mi makapanganta og kusog mao nga maghagawhaw ra mi. Dili mi gustong mapriso ang among branch president. Sulod sa 18 ka tuig kaming nagpundok nga ingon niana ug nangandoy kami og panahon nga kaming tanan makaadto sa Rocky Mountains ug manimuyo sa [Siyudad sa Salt Lake].” Duna silay paglaum bisan og nianang higayuna ang mga pamilya talagsa ra kaayo nga hatagan og mga papeles sa pagtugot nga makabiya sa nasud.
Dihang naa sa mga baynte anyos ang akong mama, nag-ampo siya uban sa pangandoy nga unta maminyo siya og usa ka miyembro sa Simbahan ug ugma damlag ma-seal sa templo.
Pagkaplag og Bag-ong Kinabuhi
Ang akong papa, kinsa nagdako sa usa ka balangay sa pagpanguma, nagpuyo sa siyudad sa iyang pag-eskwela dihang nahimamat niya ang akong mama. Ang akong mama nagsugod sa iyang panarbaho isip usa ka propesyunal nga opera singer. Sa dihang nagkaila sila, iya siyang gipaila ngadto sa Simbahan. Bisan og wala pa siya mabunyagi, ang akong mga ginikanan nagpakasal niadtong Pebrero 18, 1967.
Dapit sa katapusan sa tuig napanalanginan sila sa pagkatawo sa akong magulang nga lalaki. Walo ka bulan human sa iyang pagkatawo, ang branch president nakadawat og pagpadayag nga ang mga miyembro kinahanglang mangandam aron makagawas sa nasud sa usa ka dapit diin sila gawasnong makasimba. Niadtong Agosto 1968 ang mga Russian misulong sa Czechoslovakia, nagmugna og kasamok sa mga utlanan ug sa tibuok nasud. Ang mga miyembro sa branch kinsa masulundong nangandam mieskapo ngadto sa Vienna, Austria.
Ang akong lola, kinsa mibiya sa nasud kuyog sa akong mga ginikanan, misulat: “Nianang pagkagabii dihang ang tanan sa apartment nangatulog na, nanamilit kami sa among panimalay ug hilum nga mipalayo sa kahadlok nga ang bata magsugod sa paghilak. Kinahanglan nga sekreto ang among pagkahimo niini tungod kay dunay tulo ka espiya sa among building nga nagtrabaho sa secret police. Napanalanginan kami sa Ginoo. Nakaeskapo kami. Dihang mibiya kami nasayud kami nga dili na [gayud] kami makabalik, apan wala kami masayud kon asa kami moadto gikan sa Viena. Niining higayuna wala na kami mabalaka mahitungod niini. Mipadayag ang Ginoo ngadto sa branch president sa Iyang mga saad ngari kanamo kon padayon kaming magmatinud-anon Kaniya.”
Gihangop sa Bag-ong Dapit
Ang akong lola, akong mga ginikanan, ug laing duha ka pamilya mipuyo sa silong sa Böcklinstrasse sa building sa simbahan sa Vienna kapin sa usa ka bulan. Niining bulana ang akong papa gitudloan sa mga diskusyon sa misyonaryo ug nabunyagan. Daghang miyembro sa tulo ka pamilya nakakita og trabaho, ilang gitigum ang ilang sweldo hangtud nga nakalangyaw sila sa Calgary, Alberta, Canada. Tungod sa ngil-ad nga dagan sa panahon sa Calgary, ang ilang eroplano mitugpa sa Edmonton niadtong Nobyembre 5, 1968.
Ang pagbiya sa mga kaparyentihan, kultura, ug sa yuta nga ilang gimahal tingali usa ka lisud nga sakripisyo, apan ang mga kalisdanan sa daghang paagi usa ka sinugdanan. Sa pag-abut sa Calgary nga may usa ra ka maleta, sudlanan sa bata, ug CAD $32, dako kaayo ang panginahanglan sa akong mga ginikanan.
Ang mga miyembro sa Canada diha dayon misugod sa pagserbisyo sa akong pamilya, matinabangon nga mihatag og tabang sa transportasyon, para pangpamalit, ug pagpangita og balay nga kaabangan. Sulod sa usa ka semana ang akong mga ginikanan ug apohan duna nay balay nga may mga higdaanan, usa ka lamesa ug mga lingkuranan, usa ka sofa, kuna, mga habol, plato, ug gani mga pagkaon sa kabinet. Misulat ang akong mama sa iyang journal nga makita ang makasurprisa ug makalipay nga wala dahuma nga mga kagamitan ug sa dakong pasalamat sa serbisyo nga gihatag.
Kauban sa lawom nga mga pagbati sa pasalamat, aduna pay ubang mga emosyon. Makalitan ka tinuod sa lahi nga kultura ug sa kalisud nga kat-unan. Ang unang tuig sa pagpuyo sa Calgary daghan kaayong klase sa English ug paglakaw ni Papa sa kabugnaw para motrabaho. Gihimo nila ang tanang mahimo aron makaestablisar og usa ka pagbati sa panimalay, apan sa gihapon usa kini ka panahon sa pagsulay uban sa daghan kaayong kausaban. Ang mga Santos sa bag-o nilang ward sa Calgary mitrabaho sa pagsulbad sa problema sa pinulongan aron mamahimong suporta ngadto sa bag-ong nangabut nga mga miyembro. Matag Dominggo ang akong pamilya makatigom og kalig-on samtang mitambong sila og sakrament miting sa pagbag-o sa ilang mga pakigsaad, mosalig sa Espiritu sa pagtudlo kanila og Iningles.
Mga Panalangin sa Kahangturan
Ang among pamilya nga may lima ka sakop na-seal sa Cardston Alberta Temple niadtong Oktubre 1976. Gipangandoy sa akong mama kining adlaw nga talan-awon nga kapin sa 20 ka tuig nang milabay ug sa katapusan, sa usa ka nasud ug pinulongan nga lisud niyang mahunahuna isip usa ka batan-on, natubag ang iyang mga pag-ampo. Hapit na ko mag-otso anyos niadtong higayuna, ug duna koy talagsaong mga panumduman sa nagsidlak nga mga mata ug pahiyum sa akong mga ginikanan dihang kaming mga anak misulod sa sealing room.
Ang akong lola didto usab sa templo nianang adlawa. Akong nahinumduman ang iyang kahinam nga makita ang mga suga sa templo dihang nangabut kami sa Cardston. Mga tuig ang milabay, human miretiro sa iyang trabaho sa Calgary, mibalhin siya sa Cardston ug migahin og daghang oras sa pagserbisyo sa templo. Ganahan siyang mopatukar sa organ ug maghatag og balaang pagtahud didto. Ang iyang pagpamatuod ug gugma sa Manluluwas gipamatud-an pinaagi sa iyang kamabination ngadto sa tanan sa iyang palibut. Para nako siya ang ehemplo sa usa ka lig-on nga Santos sa Ulahing Adlaw nga babaye.
Akong gibati ang hilabihang pasalamat sa akong mga ginikanan—sa mga pioneer sa akong pamilya—sa ilang mga sakripisyo sa panarbaho, sa mga kaliwat sa pamilya, sa yutang natawhan, ug sa mga kabtangan. Maingon og daghan kaayo sila og gisakripisyo, apan gipanalanginan sila sa Ginoo sa hilabihan—ug ang ilang kaliwatan—sa pagsunod sa mga baruganan sa ebanghelyo.