2020
ʻIkai Haohaoa ka ʻoku Kei Fakaofo
ʻAokosi 2020


Ngaahi Peesi Fakalotofonuá

ʻIkai Haohaoa ka ʻoku Kei Fakaofo

Lotu he Sāpaté ʻi ʻApi mo e Fāmili Tofá

Naʻe tailiili ʻa Sasinitā Tofa ko ha faʻē ki ha fānau ʻe toko nima, heʻene teuteu ke fakahoko e lotu fakafāmili ʻo e ʻuluaki Sāpaté ʻi ʻapí. Naʻá ne fie maʻu ke maau mo fakaʻofoʻofa ʻenau lotú—hangē ko e Sāpate kotoa pē ʻi honau Uooti ʻOtahuhú ʻi he Siteiki ʻŌtala ʻAokalani ʻi Nuʻu Silá.

Naʻe kumi holo ʻe Sasinitā ʻi hono peitó ha sioki ʻoku fakaʻofoʻofá mo ha seti ipu iiki ke fakahoko ʻaki ʻenau sākalamēnití. Ka ko e meʻa naʻá ne maʻú ko ha hina vai ʻaisi mo e ngaahi ipu tī naʻa nau faitatau. Naʻá ne ʻiloʻi kuo pau ke fai ia, ʻo ne kiʻi ongoʻi loto-foʻi. ʻOkú ne kata, ko ʻene ʻuhingá ki he mā pē ʻoku nau lava ke fakatau maí ʻa e mā ʻosi tofi ʻoku faʻa fakatau atu ʻi he falekoloa ʻo e kaungāʻapí, “Pea ko e mā tola ʻe taha pē naʻa mau maʻú. Naʻe ʻikai pē ko e mā sai mo foʻou ia ʻa e fale taʻo maá.”

Naʻe hiki e tokanga ʻa Sasinitaá ki he lotofalé, ʻo ne fakakaukau ʻe tokoni ha fuʻu fakamaʻa lahi ke fakaafeʻi e Laumālié ki honau ʻapí. Naʻe ʻikai ko ia toko taha pē naʻá ne fai ʻa e teuteú.

Koeʻuhí ko e poupou ʻa e niʻihi ʻo ʻena fānaú, naʻe akoako ʻe hono husepāniti ko ʻElenesí ʻa e tāpuakiʻi ʻo e sākalamēnití koeʻuhí ke ne lau maʻuloto ia. ʻOku pehē ʻe Sasinitā, “Naʻa mau ʻilo he ʻikai ke ʻi ai ʻa e kau pīsopelikí ʻi he ʻaho ko iá ke nau fakaʻatā ʻa e ongo lotú. Koeʻuhí ko e fuofua taimi ia ki hoku husepānití ke ne tataki ʻa e lotu sākalamēnití, ne u lava ʻo tala naʻá ne ongoʻi ko ha fuʻu fatongia mafatukituki ia ke fakahoko ke tonu e meʻa kotoa.”

Ka, naʻa nau kei fie maʻu pē ke hoko ʻenau fuofua lotu he Sāpaté ʻi ʻapí ko ha aʻusia fakaʻofoʻofa. Ke fakaʻilongaʻi ʻa e ʻahó, ko Sasinitā—ko ia ʻoku angamaheni ʻaki ʻene fili ʻa e vala Lotu ʻo ʻene fānau īkí—ka naʻá ne fakangofua kinautolu takitaha ke nau fili honau valá, kehe pē ko e vala mei honau vala ‘Sāpate lelei tahá’. Naʻe fiefia ʻa e fānaú.

Ne hoko mai e pongipongi Sāpaté mo ha fuʻu fakatovave fakaʻulia ke fakamāʻopoʻopo e lotofalé, ʻahiʻahi e ngaahi leá mo e hivá, teuteuʻi e fānaú (pea ʻikai fakatokangaʻi ʻe he Faʻeé ʻa e taʻe suú mo e vala ʻoku ʻikai ke matamatalelei) pea ke kamata taimi totonu ʻenau lotú.

Ka, ʻi he taimi ne faifai pea tangutu fakataha ai ʻa e fāmilí ki laló, ne ongo fakafokifā kia Sasinitā ʻa e molumalu ʻo e meʻa ne nau fakahokó.

ʻI he pongipongi makehe ko ʻení, ʻi ha fokotuʻutuʻu lelei ʻi honau ʻapi, ko ia mo ʻene fānaú—kiʻi valevale ʻe taha, toko taha ʻoku teuteu ke ngāue fakafaifekau pea ko e toengá ʻoku nau kei ʻi he Palaimelí—naʻa nau fakatahataha ʻi he malumalu ʻo e mafai tataki ʻo e Lakanga Fakataulaʻeiki Māʻoniʻoní, ʻa ia ʻoku moʻui taau hono husepānití ke ne maʻú.

Ko e manatu ʻeni ʻa Sasinitaá, “Naʻe fakalotomāfana moʻoni ʻa e mamata ki hono tāpuakiʻi mo tufa e sākalamēnití ʻe he tamai ʻo ʻeku fānaú.” ʻI he momeniti ko iá, naʻe lōmekina ia ʻe ha ongo mālohi ʻo e loto-houngaʻiá mo e tupulaki ʻo e mahino naʻá ne maʻú.

ʻI he taimi faingataʻa hangē ko ʻení, ʻa e ʻikai lava ke ʻalu ki he falelotú, ke fakahoko ha houalotu sākalamēniti maʻa hono fāmilí ʻi he malumalu ʻo e mafai lakanga fakataulaʻeiki tataú, pea ke ongoʻi ʻa e Laumālie tatau naʻa nau mei maʻu ʻi ha fakatahaʻanga lotu ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, ʻoku pehē ʻe Sasinitā, “Ko ha tāpuaki moʻoni ia.

ʻOku ou maʻu ha loto-houngaʻia foʻou ki he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku ongo fakatōkilalo mo loloto ʻa e moʻui taau hoku husepānití ke ne tāpuakiʻi homau fāmilí ʻaki hono mālohí. Ko e hā pē ha meʻa ʻoku lolotonga hoko he māmaní he taimi ní, ʻoku ou ʻilo ʻoku faitāpuekina pē kimautolu [ʻe he ʻEikí] ʻi homau ʻapí.”

Paaki