Te ’una’una o te mau rehu auahi : Te ’ē’a fa’aora o te fa’a’orera’a hara
Ora ma te hōro’a i te ’una’una i te mau rehu auahi o tō ’outou orara’a e ’ohipa ïa nō te fa’aro’o ’o te pe’e i te Fa’aora.
Tei roto i te buka a Samuela 1, te hō’ē ’ā’amu tei ’ore i mātau-maita’i-hia nō Davida, te ari’i ananahi nō ’Īserā’ela ’e te vahine ra ’o Abigaila.
I muri a’e i te pohera’a o Samuela, ’ua fa’aātea Davida ’e tōna mau ta’ata i te ari’i Saula, ’o tē ’imi ra i te ha’apohe ia Davida. Tē tīa’i ra rātou i te mau nana ’e te mau tāvini a te ta’ata tao’a rahi ’o Nabala te i’oa, e ta’ata ’ōpipiri. ’Ua tono atu Davida 10 o tōna mau ta’ata nō te aroha ia Nabala ’e nō te ani i te mā’a ’e i te mau tauiha’a e hina’arohia.
’Ua pāhono atu Nabala i te anira’a a Davida ma te fa’a’ino ’e ma te fa’aho’i atu i tāna mau ta’ata ma te tauiha’a ’ore.
Nō tōna ’ino’ino, ’ua fa’aineine Davida i tōna mau ta’ata nō te ho’i e ’aro ia Nabala ’e i tōna ’utuāfare ma te parau ē, « i nā reira mai ’oia i te tāho’o mai i te maita’i i te ’ino ra ».1 ’Ua fa’ati’a te hō’ē tāvini ia Abigaila, te vahine a Nabala, i te mau ravera’a ’ino a tāna tāne i ni’a i te mau ta’ata o Davida. ’Ua ha’aputu ’oi’oi Abigaila i te mā’a ’e te mau tauiha’a e hina’arohia, ’e ’ua haere atu e tāparu ’ia fa’a’ore mai i te ’ino.
I tō Abigaila fārereira’a iāna, « ’ua pi’o iho ra [’oia] i raro i mua ia Davida, tīpapa iho ra ’oia i raro … i te repo,
« ’Ua tāpe’a iho ra ’oia i ’ōna ’āvae, ’e ’ua nā ’ō atu ra, ’ei ni’a iā’u e tā’u fatu, teie nei hara, ’ei ni’a iā’u nei …
« E teie nei, … Iehova tei tāpe’a ia ’oe ’ia ’ore ’oe ’ia haere mai e taparahi i te ta’ata, ’e ’ia ’ore ’oe ’ia tāho’o ia ’oe iho, i tō ’oe iho rima …
« … E rave mai ’oe i teie nei ō iti i hōpoihia mai e tō tāvini vahine nei nā tā’u fatu e hōpoi noa atu nā te mau ta’ata e pe’e mai ia ’oe na …
« E fa’a’ore mai ’oe i te hara a tō tāvini vahine nei …
« ’Ua parau mai ra Davida ia Abigaila, ’ia ha’amaita’ihia te Atua o ’Īserā’ela ra ’o Iehova, ’o tei tono mai ia ’oe i teie nei mahana i fārerei mai ai ’oe iā’u :
« E ’ia ora na ho’i ’oe i tā ’oe parau maita’i, ’e ’ia ora ho’i ’oe ’o tei tāpe’a mai iā’u i teie nei mahana, ’ia ’ore ’ia mani’i te toto iā’u, ’e ’ia ’ore au ’ia tāho’o iā’u iho i tō’u iho rima …
« ’Ua rave mai ra Davida i taua ō i hōpoihia e taua vahine ra nāna, ’e ’ua nā ’ō mai ra iāna, ’ia ora na ’oe i te haere’a i te ’utuāfare ; … ’ua fa’aro’o vau i tō parau, ’e ’ua ’itehia ’oe e au ra ».2
Reva atu ra rāua to’opiti ato’a ra ma te hau.
I roto i teie ’ā’amu, e hi’ohia Abigaila mai te hō’ē huru ’aore rā te hō’ē taipe pūai nō Iesu Mesia.3 Nā roto i tāna tusia tāra’ehara, e nehenehe ’oia e fa’ati’amā ia tātou i te hara ’e i te teimaha o te ’ā’au hepohepo ’e e pūpū mai i te fa’aorara’a e hina’arohia e tātou.4
Mai ia Abigaila tei ineine i te rave i te hara a Nabala i ni’a iāna iho, ’ua nā reira te Fa’aora—ma te rāve’a ta’a ’ore—’ua rave i ni’a iāna i tā tātou mau hara ’e te mau hara a te feiā tei ha’apēpē ’aore rā tei fa’a’ino mai ia tātou.5 I Gētesemāne ʼe i niʼa i te sātauro, ’ua rave ’oia i teie mau hara. ’Ua rave ’oia i te hō’ē rāve’a nō tātou ’ia vaiiho roa i te ’ā’au tāho’o. Taua « rāve’a » ra ’oia ho’i te fa’a’orera’a i te hara—’o tē riro paha ’ei hō’ē ’ohipa fifi roa a’e tei ’ore ā i ravehia e tātou ’e te hō’ē o te mau ’ohipa hanahana roa a’e tei ’ore roa paha e orahia e tātou. I ni’a i te ’ē’a nō te fa’a’orera’a hara, e nehenehe te mana tāra’ehara a Iesu Mesia e tahe mai i roto i tō tātou orara’a ’e e ha’amata i te fa’aora i te mau ’āpo’o hōhonu o te ’ā’au ’e o te vaerua.
’Ua ha’api’i te peresideni Russell M. Nelson ē, tē pūpū nei te Fa’aora ia tātou te ti’ara’a nō te fa’a’ore i te hara :
« Nā roto i tāna tāra’ehara hope ’ore, e nehenehe tā ’outou e fa’a’ore i te hara a te feiā tei hāmani ’ino mai ia ’outou ’e ’o tē ’ore roa e fāri’i i te hōpoi’a nō tā rātou hāmani ’ino ia ’outou.
« E mea ’ōhie ’ia fa’a’ore i te hara a te ta’ata e tītau ra i tā ’outou fa’a’orera’a hara ma te ’ā’au tae ’e te ha’eha’a. Terā rā, e hōro’a mai te Fa’aora ia ’outou i te ti’ara’a ’ia fa’a’ore i te hara a te mau ta’ata ato’a tei hāmani ’ino mai ia ’outou. ’E i reira, e’ita roa tā rātou mau ’ohipa ’ino e ha’ape’ape’a fa’ahou i tō ’outou vaerua ».6
Nā roto i tō Abigaila ’āfa’ira’a atu i te rahira’a mā’a ’e te mau tauiha’a, e nehenehe te reira e ha’api’i ia tātou ē, e hōro’a mai te Fa’aora i te feiā tei pēpē ’e tei fa’a’inohia, te fa’aorara’a ’e te tauturu e hina’arohia e tātou ’ia rapa’auhia ’e ’ia fa’ati’ahia.7 ’Aita tātou e vaiiho-’ōtahi-hia i mua i te fa’ahope’ara’a nō te mau ’ohipa a vetahi ’ē ; tātou ato’a e nehenehe tātou e ora mai ’e ’ia fana’o i te fa’aorahia i te teimaha o te ’ā’au hepohepo ’e i te mau ’ohipa ato’a e tupu mai i muri iho.
’Ua parau te Fatu : « E fa’a’ore au, ’o te Fatu, i te hara a te feiā tā’u i hina’aro i te fa’a’ore atu ; ia ’outou rā ’ua tītauhia ïa ’outou ’ia fa’a’ore i te hapa a te mau ta’ata ato’a ».8 Tē tītau nei te Fa’aora ia tātou ’ia fa’a’ore i te hara nō tō tātou iho maita’i.9 ’Aita rā ’oia e ani nei ia tātou ’ia nā reira ma te ’ore tāna tauturu, tōna here, tōna hāro’aro’ara’a. Maoti tā tātou mau fafaura’a ’e te Fatu, e fāri’i tātou tāta’itahi i te mana pūai, te arata’ira’a ’e te tauturu e hina’arohia e tātou nō te fa’a’ore i te hara ’e ’ia fa’a’orehia tā tātou hara.
’Ia ’ite mai ’outou, e’ita te fa’a’orera’a i te hapa a vetahi e tu’u ia ’outou i te vāhi e ha’apēpē-tāmau-noa-hia ai ’outou. « E nehenehe tātou e ha’a nō te fa’a’ore i te hapa a vetahi ’ē, ’a fāri’i ato’a ai tātou i te fa’aurura’a a te Vārua ’ia fa’aātea ’ē atu ia rātou ra ».10
Mai ia Abigaila i tauturu ia Davida « ’ia ’ore tō[na] ’ā’au ’ia pēpē »11 ’e ’ia fāri’i i te tauturu e hina’arohia e āna, e nā reira mai te Fa’aora i te tauturu ia ’outou. ’Ua here ’oia ia ’outou, ’e e fārerei ’oia ia ’outou i ni’a i te ’ē’a « ma te ora i raro a’e i tōna pererau ».12 Tē hina’aro nei ’oia i tō ’outou hau.
’Ua riro vau iho ’ei ’ite nō te temeio a te Mesia i te fa’aorara’a i tō’u ’ā’au hepohepo. Ma te parau fa’ati’a a tō’u metua tāne, tē fa’a’ite nei au ē, ’ua pa’ari au i roto i te hō’ē fare, e vāhi e ’aita roa vau i ’ite noa i te pārurura’a, nō te rahi o te hāmani-’ino-ra’a i te pae manava ’e tae noa atu i te parau. I tō’u ’āpīra’a ’e i te mau matahiti feiā ’āpī pa’ari, ’ua riri roa vau i tō’u metua tāne ’e ’ua ’ī roa tō’u ’ā’au i te ’ino’ino nō te reira pēpē.
I te roara’a o te mau matahiti ’e i roto i tā’u mau tauto’ora’a ’ia ’ite i te hau ’e te fa’aorara’a i ni’a i te ’ē’a nō te fa’a’orera’a hara, ’ite a’e ra vau ma te hōhonu ē, taua ā Tamaiti a te Atua tei rave i ni’a iāna tā’u mau hara, ’o te Fa’aora ato’a ïa ’o te hōro’a ato’a i te ora i te feiā tei ha’amāuiui hōhonu iā’u. ’Aita vau e nehenehe e ti’aturi mau i te parau mau mātāmua ma te ti’aturi ’ore i te piti.
’A rahi noa ai tō’u here nō te Fa’aora, rahi noa ato’a tō’u hina’aro e mono i te māuiui ’e te riri nā roto i tāna rā’au fa’aora. E ravera’a te reira ’o tei tupu e rave rahi matahiti nā roto i te itoito, te paruparu, te ha’apa’o tāmau ’e te ’itera’a nāhea ’ia ti’aturi i te mana hanahana Atua o te Fa’aora nō te fa’aora ’e nō te fa’a’ore i te pēpē. Tē vai ra ā te ’ohipa e ti’a iā’u ’ia rave, ’inaha rā tō’u mafatu, ’aita ïa i ni’a fa’ahou i te ’ē’a nō te ’arora’a. ’Ua hōro’ahia mai « te hō’ē māfatu ’āpī » nō’u13—terā tei fāri’i i te here hōhonu ’e te vai maoro o te hō’ē Fa’aora nō’u iho, tei fa’aea mai i pīha’i iho iā’u, tei arata’i marū noa iā’u ’e ma te fa’a’oroma’i i te hō’ē vāhi maita’i a’e, tei ta’i nā muri iā’u, tei ’ite i tō’u māuiui.
’Ua ’āfa’i mai te Fatu iā’u, te mau ha’amaita’ira’a mono mai tā Abigaila i hōpoi i te mea tei hina’arohia e Davida. ’Ua ’āfa’i mai ’oia i te mau ’orometua i roto i tō’u orara’a. ’E te mea marū roa a’e ’e te mea fa’ataui roa a’e o te reira mau mea ato’a, ’o tō’u ïa aura’a e tō’u Metua i te ao ra. Nā roto iāna, ’ua ’ite au ma te māuruuru te here marū, te pārurura’a ’e te arata’ira’a a te hō’ē Metua maita’i roa a’e.
’Ua parau Richard G Scrott : « E’ita ’outou e nehenehe e tumā i tei ravehia, e nehenehe rā ’outou e fa’a’ore i te hapa.14 E fa’aora te fa’a’orera’a hapa i te mau pēpē hāhano ’e te ’oto rahi, inaha e fa’ati’a te reira i te here o te Atua ’ia tāmā i tō ’outou ’ā’au ’e tō ’outou ferurira’a i te ta’ero o te riri ’ū’ana. E tāmā te reira i tō ’outou mana’o nō te hina’aro e tāho’o. E mono mai te reira i te ha’amo’ara’a, te fa’aorara’a ’e te fa’aho’ira’a mai te here o te Fatu ».15
’Ua fāri’i ato’a tō’u metua tāne tāhuti nei i te tauira’a temeio o te ’ā’au i teie mau matahiti i ma’iri a’e nei ’e ’ua fāriu atu i te Fatu ra—te mea ’o tā’u i ’ore roa i mana’o i roto i teie orara’a. Te tahi atu fa’a’itera’a pāpū nō’u nō te mana hope ’e te fa’ataui o Iesu Mesia.
’Ua ’ite au e nehenehe ’oia e fa’aora i tei hara ’e tei harahia mai. ’O ’oia te Fa’aora ’e te Tara’ehara o te ao nei ’o tei hōro’a i tōna ora ’ia ora fa’ahou tātou. ’Ua parau ’oia : « Tei ni’a iho iā’u te Vārua o te Fatu, ’oia i fa’atāhinu mai iā’u ’ei poro haere i te parau maita’i i te ta’ata ri’i, ’ua tono mai ’oia iā’u ’ei fa’aora i te feiā ’ā’au ’oto ’ei poro haere i te ora nō tei tītī ’e ’ia hi’o fa’ahou te matapō, ’e ’ei tu’u ho’i i te feiā i ha’aparuparuhia ra ».16
tei ’oto te ’ā’au, tei roto i te tītīra’a, tei ha’aparuparuhia, i tei matapōhia nā roto i te pēpē ’aore rā i te hara, tē pūpū nei ’oia i te fa’aorara’a, i te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a ’e i te ha’amatarara’a. Tē faʼaʼite pāpū nei au ē, te fa’aorara’a ’e te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a tāna e pūpū nei, e mea mau te reira. Tei te ta’ata iho tōna taime fa’aorara’a, ’e e’ita e ti’a ia tātou ’ia ha’ava i tō verā taime. E mea faufa’a ’ia fa’ata’a nō tātou iho te taime tano nō te fa’aora ’e nō te riro ’ei feiā maita’i i ni’a ia tātou iho i roto i te reira ’ohipa. Tei roto i te Fa’aora te aroha ’e te tāu’a, ’e tē ti’a ineine nei nō te pūpū i te tauturu e hina’arohia e tātou.17
I ni’a i te ’ē’a nō te fa’a’orera’a hara ’e te fa’aorara’a, tē vai ra te mā’itira’a ’eiaha e rave tāmau noa i te mau hōho’a ’aore rā i te mau aura’a ’ī’ino i roto i tō tātou ’utuāfare ’aore rā i te tahi atu vāhi. Nō te feiā ato’a i raro a’e i tō tātou mana, e pūpū atu tātou i te hāmani maita’i nō te ri’ari’a rahi, te here nō te riri rahi, te marū nō te rohirohi, te pārurura’a nō te hepohepo ’e te hau nō te tātama’ira’a.
’A hōro’a i te mea i fa’a’erehia ai ’outou, e tuha’a pūai ïa nō te fa’aorara’a hanahana e roa’a nā roto i te fa’aro’o ia Iesu Mesia. Mai tā Isaia i parau, ’ia ora ma te hōro’a i te ’una’una’i i te mau rehu auahi o tō ’outou orara’a,18 e ’ohipa ïa nō te fa’aro’o ’o tē pe’e nei i te hi’ora’a teitei o te hō’ē Fa’aora, tei mamae i te mau mea ato’a ’ia ti’a iāna ’ia fa’aora te mau mea ato’a.
’Ua ora Iosepha nō ’Aiphiti i te hō’ē orara’a ma te mau rehu auahi. ’Ua au-’ore-hia ’oia e tōna mau taea’e, ’ua ha’avarehia, ’ua ho’ohia ’ei tītī, ’ua tāpe’a-hape-hia i roto i te fare tāpe’ara’a, ’e ’ua ha’amo’ehia e te hō’ē ta’ata tei fafau e tauturu iāna Noa atu rā, ’ua ti’aturi ’oia ia Iehova. « Tei ia Iosepha ra o Iehova »19 ’e ’ua ha’amo’a i tōna mau tāmatara’a, ’ei ha’amaita’ira’a nōna iho ’e ’ei fa’ahaerera’a iāna i mua—’e i te fa’aorara’a i tōna ’utuāfare ’e ia ’Aiphiti tā’āto’a.
I tō Iosepha fārereira’a i tōna mau taea’e ’ei ta’ata fa’atere rahi i ’Aiphiti, ’ua fa’a’ite mai tāna fa’a’orera’a hapa ’e tāna hi’ora’a ātea pāpū maita’i nā roto i te mau parau nehenehe tāna i parau :
« E tena na, ’eiaha e ’oto, ’eiaha ho’i e riri ia ’outou iho, ’o ’outou i ho’o mai iā’u i’ō nei ; nā te Atua ho’i i tono mai iā’u i’ō nei nā mua ia ’outou, ’ia ora te ta’ata …
« E teie nei, e ’ere nā ’outou i tae mai ai au i’ō nei, nā te Atua rā ».20
Nā roto i te Fa’aora, ’ua riro mai te orara’a o Iosepha ’ei « ’una’una o te mau rehu auahi »21
’Ua parau Kevin J. Worthen, te peresideni nō BYU, « e nehenehe te Atua e fa’ahaere mai i te maita’i […] ’eiaha nā roto noa i tō tātou mau manuiara’a, nā roto ato’a rā i tō tātou mau manuia-’ore-ra’a ’e te mau manuia-’ore-ra’a o rātou ’o tei ha’amāuiui ia tātou. E mea maita’i ’e e mea pūai te Atua ».22
Tē fa’a’ite pāpū nei au ē, te hi’ora’a maita’i rahi roa a’e nō te here ’e nō te fa’a’orera’a hara ’o tō te Fa’aora ïa paraura’a, ’a mamae ai ’oia i te maramara, « e tā’u Metua, e fa’a’ore mai i tā rātou hara ; ’aore ho’i rātou i ’ite i tā rātou e rave nei ».23
’Ua ’ite au ē, tē hina’aro nei tō tātou Metua i te ra’i ra i te maita’i ’e i te tīa’ira’a nō tāna mau tamari’i tāta’itahi. I roto i te Ieremia, tē tai’o nei tātou, « ’ua ’ite ho’i au i te ’ōpua tā’u i ’ōpua ia ’outou nei, tē parau mai ra Iehova, e ’ōpuara’a hau ïa ».24
’O Iesu Mesia tō ’outou iho Mesia, tō ’outou Tāra’ehara ’e Fa’aora here, tei ’ite i te mau tāparura’a o tō ’outou ’ā’au. Tē hina’aro nei ’oia i tō ’outou fa’aorara’a ’e te ’oa’oa. ’Ua here ’oia ia ’outou. Tē ta’i nei ’oia nā muri ia ’outou i roto i tō ’outou mau māuiui ’e tē ’oa’oa nei i te fa’ati’a hope ia ’outou. ’Ia ti’a ia tātou ’ia rave ma te ’ā’au ’e ’ia rave i tōna rima here e toro noa ra 25 ’a haere noa ai tātou nā te ’ē’a fa’aora o te fa’a’orera’a hara, o tā’u ïa pure i te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.