Magkat-on

lightbulb-purple

Unsay atong buhaton dinhi sa grupo?

Oras:I-set ang timer sa 60 minutos alang sa seksyon nga Magkat-on.

Basaha:Aron masabtan ang tuyo niining grupo sa self-reliance, paklia ang sulod sa atubangang hapin niini nga workbook ug basaha ang pasiuna.

Ania kita dinhi aron magtinabangay nga makakuha og edukasyon ug molambo ang atong panarbaho. Duna usab kitay mas dakong tumong: ang mahimong self-reliant aron mas makaserbisyo kita sa uban.

Tan-awa:“Education for Self-Reliance” (Walay video? Basaha ang pahina 18.)

Hisguti:Unsa ang inyong nakat-unan o gibati sa video?

Basaha:Magbanus-banos kita ug basahon kining mga pamahayag:

1. Gusto kita nga mahimong self-reliant.

2. Apan wala kitay mga kahanas [skills] karon aron makakuha og maayong trabaho o makatukod og maayong negosyo.

3. Mao nga, nagkinahanglan kita og edukasyon o training aron molambo ang atong mga kahanas.

4. Kining mga kahanas modala kanato sa mas maayong trabaho ug dugang nga kinitaan.

5. Ug ang dugang nga kinitaan pun-an sa dugang nga pagtuo makatabang nato nga mas mahimong self-reliant!

Hisguti:Maayo ba ni nga summary kon nganong nia ta dinhi?

Basaha:Tubagon nato ang mosunod nga mga pangutana sa matag semana sa atong grupo.

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6
Unsa nga matang sa trabaho ang makatabang nako nga mahimong self-reliant?	Unsa nga edukasyon ang maghimo nakong kwalipikado sa akong trabaho?	Unsaon man nako pagbayad ang akong pag-eskwela?	Kinahanglan ba kong mag-loan sa Perpetual Education Fund?	Unsaon man nako nga magmalampuson sa klase?	Unsaon man nako nga magmalampuson sa gawas sa klase?

Hisguti:Ngano kaha nga gisugdan man nato kining semanaha pinaagi sa pagpili sa trabaho nga atong gusto sa dili pa ta modesisyon kon unsang edukasyon ang atong gikinahanglan?

Basaha:Ang tumong sa edukasyon mao ang pagkakuha og maayong trabaho. Sulod sa unom ka semana atong makat-unan ang bahin sa edukasyon. Sa ika 7–12 nga semana atong makat-unan kon unsaon sa pagpangita og maayong trabaho ug molampus niini:

Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11	Week 12
Unsaon nako sa pagpangita ang hustong mga oportunidad sa pagpanarbaho?	Unsaon nako sa pagpresentar ang akong kaugalingon sa makakumbinser nga paagi?	Unsaon nako sa pag-access ang “wala ipahibalo” nga mga trabaho?	Unsaon nako sa pagpakita nga ako ang angayang mapili?	Unsaon nako nga mapaspas ang akong pagpangita og trabaho?	Unsaon nako nga mahimo kong pinakamaayo sa trabaho ug padayon nga magmalampuson?

Basaha:Magtinabangay, atong tubagon kining mga pangutana ug makalampus!

Unsa may akong ikatanyag?

Basaha:Atong tan-awon kon unsaon nato sa pagtinabangay isip usa ka grupo.

Tan-awa:“‘Go and Do’ Learning” (Walay video? Basaha ang pahina 20.)

Hisguti:Magtinabangay kita sa “pag-adto ug sa paghimo.” Unsa may naa nga importante niana nga video? Unsay nakalahi niining paagiha sa pagkat-on gikan sa standard nga mga klase sa eskwelahan o sa simbahan?

Praktisa:Bahina ngadto sa ginagmayng grupo nga may tag-tulo ka tawo. I-atubang ang inyong mga lingkuranan sa usag usa, ug buhata ang mosunod nga kalihokan.

1. Sa daklit ipaila ang inyong kaugalingon—inyong ngalan ug pamilya. Paghisgut og usa ka kalampusan. Sama pananglit: “Nahatagan ko og service award sa trabaho,” o “Nakaserbisyo ko og misyon,” o “Nagpadako ko og tulo ka anak.”

2. Karon, ang laing duha mosulti dayon diha nimo kon unsa nga mga abilidad ang gikinahanglan alang niana nga kalampusan. Kon moingon ka nga, “Nakaserbisyo ko og misyon,” ang uban mahimong moingon, “May kaisug diay ka, kugihan, usa diay ka ka lider ug titser, ug maayong makig-atubang og mga tawo.”

3. Sublia kini ngadto sa matag tawo.

4. Sublia kining tanan diha sa tibuok grupo. Ipakigbahin ang ubang butang nga nahimo sa mga sakop sa grupo ug ang uban nilang mga abilidad.

Basaha:Ang tanang kahanas ug abilidad nga naa nato usa kini ka bahin sa tipiganan [storehouse] sa Ginoo. Basaha ang kasulatan nga naa sa tuo.

“Aron ang matag tawo unta mouswag diha sa iyang kahibalo, nga ang matag tawo unta makaangkon og talagsaon nga mga kahibalo, oo, gani sa gatusan ka pilo, nga ibutang ngadto sa balay tipiganan sa Ginoo … matag tawo nagtinguha sa kaayohan sa iyang silingan, ug nagbuhat sa tanan nga mga butang uban sa usa ka bug-os nga tinguha ngadto sa himaya sa Dios.”

Doktrina ug mga Pakigsaad 82:18–19

Hisguti:Unsaon sa atong grupo sa pagtinabangay aron makatabang sa usag usa?

Praktisa:Lihukon nato ang pinakaunang buhatunon sa grupo. Gahinan nato og lima ka minutos ug desisyunan nato kon unsay itawag nato sa atong grupo.

Isulat ang ngalan sa grupo diha sa ubos:

Unsa nga trabaho sa umaabut ang akong pilion?

Basaha:Atol niining semanaha, atong desisyunan kon unsa nga matang sa trabaho ang atong mahimo aron mas mahimong self-reliant. Dayon, mamalik kita ug mo-report.

Ang mosunod nga pangutana ug buhatunon sa semana mogiya sa atong panaghisgot ug mga commitment.

Basaha:PANGUTANA SA SEMANA—Unsa nga matang sa trabaho ang makatabang nako nga mahimong self-reliant?

BUHATUNON SA SEMANA—Suhiron [Explore] ang akong mga opsyon sa umaabut nga trabaho, magkat-on mahitungod sa mga trabaho gikan sa ubang tawo, ug mag-andam og usa ka plano sa trabaho [work plan].

Praktisa:Isulat ang kantidad nga kinahanglan nimong kitaon matag bulan aron mahimong self-reliant (gikan sa self-reliance nga assessment sa My Path):

Nagkinahanglan ko og kantidad sa matag bulan aron mahimong self-reliant.

Ang My Path nga booklet makatabang ninyo sa paghimo niini nga mga desisyon.

Basaha:Karon, unsa nga trabaho ang inyong gusto sa umaabut nga makahatag niini nga kantidad sa kinitaan?

Tan-awa:“The PEF Preferred Lists” (Walay video? Basaha ang pahina 21.)

Praktisa:Ang facilitator kinahanglang mohatag sa matag sakop sa grupo og kopya sa Preferred Jobs List.

1. Iatubang ang inyong lingkuranan ngadto sa laing sakop sa grupo. Ang tanan, motan-aw sa Preferred Jobs List nga gihatag sa facilitator diha ninyo.

2. Karon tubaga kining mga pangutana:

   • Unsa nga trabaho ang nakakuha sa inyong pagtagad? Duna bay mihaum sa inyong mga kalig-on o kasinatian?

   • Hain nianang trabahoa ang pinakamaayo og sweldo?

   • Hain niana ang nagkinahanglan og dugang nga edukasyon?

   • Sa unsang paagi kini nga lista makatabang ninyo?

Basaha:Kon makakuha na ta og ideya kon unsa nga trabaho ang makahatag sa atong gikinahanglan nga kinitaan, ug kon unsa ang gipangita og maayo [high demand] karon, kinahanglan kitang magkat-on og dugang bahin sa mga opsyon ug mopili. Ang usa ka “plano sa trabaho” makatabang sa atong pagdesisyon sa umaabut natong trabaho o negosyo.

Basaha:Atol sa semana, maghimo kita og usa ka plano sa trabaho (tan-awa sa pahina 24). Kini nga praktis makatabang nato sa pagkat-on kon unsaon kana sa paghimo, usa ka lakang sa matag higayon!

Praktisa:Iatubang ang inyong lingkuranan ngadto sa laing sakop sa grupo ug buhata og dungan kining pagpraktis.

Step 1. Basaha ang duha ka mga example. Dayon, kini para sa pagpraktis lang, isulat ang usa ka matang sa trabaho nga imong gikonsiderar diha sa blangko nga box ubos sa “Ang Imong Example.” Sa sunod nga linya, isulat ang mga ngalan sa tawo nga mahimo ninyong mapangutana bahin nianang matang sa trabaho.

ANG AKONG PLANO SA TRABAHO: UNSANG TRABAHOA ANG MAKATABANG NAKO NGA MAHIMONG SELF-RELIANT?
	Example 1	Example 2	Ang Imong Example
Paglista og tulo ka matang sa trabaho nga imong ikonsiderar.	Auto Mechanic	Medical Technology Operator

KINSA ANG MGA NAHIBALO BAHIN NIINI NGA MATANG SA TRABAHO?
Paglista og 3–5 ka tawo nga imong maistoryahan bahin sa matag trabaho.	Miguel, amigo nga mekaniko Roberto, salesman og mga sakyanan Carlos, akong uyoan	Naomi, nagtrabaho sa ospital Dorine, nurse Susy, eksperto sa computer

Step 2. Basaha ang mga pangutana ug ang mga example sa ubos. Sulati ang mga box para sa “Ang Imong Example.” Alang niining praktis, kinahanglan nimong motag-an.

UNSAY AKONG IPANGUTANA NIINING MGA TAWHANA?
	Example 1 (Auto Mechanic)	Example 2 (Medical Technology Operator)	Ang Imong Example
Pila ang akong malauman nga kitaon sa matag bulan sa akong pagsugod? Pila ang akong malauman nga kitaon sa matag bulan human sa usa ka tuig nga pagtabaho?	Sugod nga sweldo: 3500 Human sa usa ka tuig: 4500	Sugod nga sweldo: 4200 Human sa usa ka tuig: 5000
Unsaon nako nga mahimong kwalipikado sa matag matang niini nga trabaho?	Mechanical school, 8 ka bulan 1 ka tuig nga kasinatian Dunay kaila, dunay mga kontak	Med tech school, 2.5 ka tuig 1.5 ka tuig nga kasinatian Nakapasar sa math, mga klase sa science
Duna bay lokal nga mga eskwelahan?	Oo	Oo
Aduna bay nagkadaghang panginahanglan niining matang sa trabaho?	Hinay, kasarangan ra ang nanginahanglan	Paspas, daghan ang nanginahanglan
Pilay gastuhon aron makasugod?	6000 para sa mga kahimanan	4000 para sa certification exam

Step 3. Basaha ang mga example ug dayon i-summarize ang inyong mga tubag sa ikatulo nga kolum. Hinumdumi, kini praktis lamang. Magtigom ta og mas klaro nga impormasyon karong semanaha. Kon mahuman na mo, balik mo uban sa mas dako nga grupo.

HAIN NIINING TRABAHOA ANG MAINGON OG MAKAHATAG KANAKO OG KINITAAN UG MOHAUM SA AKONG MGA KALIG-ON UG KAHANAS?
	Example 1 (Auto Mechanic)	Example 2 (Medical Technology Operator)	Ang Imong Example
Unsa man ang akong nakat-unan bahin niini nga mga opsyon? Hain man niini ang ingon og pinakamaayo para nako?	Mas mubo nga pag-eskwela, gamay ang gasto, igo ra ang kinitaan para sa panginahanglan, diyutay ra ang nanginahanglan.	Taas og panahon ang gikinahanglan para mahimong kwalipikado, taas nga pag-eskwela, mas dako nga gasto, mas maayo og kitaon, daghan ang nanginahanglan.

Basaha:Human makakuha og impormasyon niining semanaha kinahanglan kita nga modesisyon. Mahimo kitang mag-ampo, mobasa sa atong patriyarkal nga mga panalangin aron kita matabangan. Hinumdumi: (1) Magsugod ta kon pila ang gikinahanglan natong kitaon aron ma-self reliant. (2) Dayon magpili ta og trabaho nga atong gusto sa umaabut nga makahatag nianang kinitaan. (3) Human niana, atong madesisyunan ang edukasyon o training nga maghimo natong kwalipikado nianang trabahoa.

Unsaon man nako sa pagpresentar ang akong plano sa trabaho?

Basaha:Sa sunod semana, atong ipresentar ang atong mga plano sa trabaho nga ipadungog ngadto sa grupo. Mao nga atong tan-awon kining example ug dayon mag-praktis.

Tan-awa:“My Work Plan in Three Minutes” (Walay video? Basaha ang pahina 22.)

Praktisa:Barug ug pagkuha og laing sakop nga wala pa nimo ikauban sa pagpraktis karong adlawa. I-presentar kining example sa plano sa trabaho (naa sa mga pahina 7–9) sama nga kini imoha. Sunda ang mga example diha sa video. Kon ikaw walay pipila sa impormasyon, gamita lang ang imong imahinasyon.

1. Gahini og usa ka minuto ang pagsulti bahin sa inyong mga pagpili og trabaho ug kon si kinsa ang inyong napangutana bahin sa mga trabaho.

2. Gahini og usa ka minuto ang pagpakigbahin sa mga tubag sa pangutana nga inyong gipangutana.

3. Gahini og usa ka minuto ang pagsulti kon asa niining mga example sa mga opsyon sa pagpanarbaho ang inyong pilion ug ipasabut kon ngano.

4. Dayon gahini og duha ka minutos sa pagpangayo og feedback gikan sa laing tawo. Pangutan-a: Unsaon nako sa paghimong mas maayo ang akong plano sa trabaho? Unsaon nako sa pagpresentar niini nga mas epektibo?

5. Magpuli-puli mo og tahas [role] ug ang laing tawo ang pahimoa sa presentasyon.

Hisguti:Uban sa tibuok nga grupo, hisguti kon unsaon ninyo sa pagkuha og impormasyon atol sa semana ug unsaon ninyo sa pagpresentar ang inyong mga plano sa trabaho sa sunod semana. Mangutana ug mopakigbahin og mga ideya.

Basaha:Atol sa semana, pagkuha og impormasyon ug ibutang kini sa plano sa trabaho diha sa sunod nga pahina. Makig-istorya sa daghang mga tawo kutob sa imong mahimo. Mangutana og daghan! Kon nagkinahanglan mo og dugang luna nga kasulatan, makadugang kamo og usa ka plano sa trabaho diha sa pahina 24.

ANG AKONG PLANO SA TRABAHO: UNSANG TRABAHOA ANG MAKATABANG NAKO NGA MAHIMONG SELF-RELIANT?
Maglista og tulo ka matang sa trabaho nga inyong ikonsiderar.

KINSA ANG MGA NAHIBALO BAHIN NIINING MATANG SA TRABAHO?
Maglista og 3–5 ka tawo nga maistoryahan bahin sa matag trabaho.

UNSAY AKONG IPANGUTANA NIINING MGA TAWHANA?
Pila ang akong malauman nga kitaon sa matag bulan sa akong pagsugod? Pila ang akong malauman nga kitaon sa matag bulan human sa usa ka tuig nga pagtrabaho?
Unsaon nako nga mahimong kwalipikado sa matag matang niini nga trabaho?
Duna bay lokal nga mga eskwelahan?
Nagkadaghan ba ang panginahanglan niini nga matang sa trabaho?
Pilay gastuhon aron makasugod?
Ubang mga pangutana?

HAIN NIINING TRABAHOA ANG MAINGON OG MAKAHATAG KANAKO OG KINITAAN UG MOHAUM SA AKONG MGA KALIG-ON UG KAHANAS?
Unsa man ang akong nakat-unan bahin niini nga mga opsyon? Hain man niini ang ingon og pinakamaayo para nako?

Unsaon nako sa pagdumala nga maalamon ang akong kwarta?

Basaha: Ang pagka-self-reliant naglakip sa paggasto og gamay kay sa atong kinitaan ug dunay kwarta nga tinigum. Ang tiniguman makatabang nato nga masulbad ang wala damha nga mga galastuhan o makatabang sa pagsangkap sa atong kaugalingon ug sa atong mga pamilya kon ang atong kinitaan mas ubos kay sa atong gilauman. Isip usa ka sakop niini nga grupo, mo-commit kita nga magtigum matag semana, bisan usa ka sensilyo o duha.

Hisguti: Sa ubang dapit, maayo nga ideya ang pagtigum og kwarta sa bangko. Sa ubang dapit, dili kini maayo nga ideya, sama sa nasud diin ang kwarta ubos ra kaayo og bili o kon ang mga bangko dili sigurado. Maayo ba ang kahimtang sa pagtigum og kwarta sa bangko sa inyong dapit? Asa nga bangko ang nagtanyag og pinakamaayong tubo sa pagtigum?

Basaha: Ang laing bahin sa pagka-self-reliant mao ang pagka-gawasnon sa personal nga pagpangutang. Ang personal nga mga loan gigamit aron makagasto ta og labaw kay sa kaya natong mabayaran. Gitambagan kita sa mga propeta nga likayan ang personal nga pagpangutang, ug kon kita maself-reliant mas maminusan ug malikayan nato ang personal nga pagpangutang (bisan og ang pagpangutang nga inegosyo maayo sa ubang sitwasyon).

Ang mga medikal nga emerhensya sagad ang hinungdan sa dagkong problema sa pinansyal. Ang insurance ug mga healthcare program sa gobyerno kasagaran makapugong niini nga mga problema. Ang pagkuha og insurance o medical program sa gobyerno mamahimong importante nga bahin sa atong dalan padulong sa self-reliance.

Hisguti: Ang ubang matang sa insurance (sama sa health insurance ug life insurance) dali rang makuha ug mas mapuslanon kay sa ubang matang sa insurance. Ang ubang mga insurance provider maayo ug ang uban manikas. Unsa ang pinakamaayong mga opsyon sa insurance sa inyong dapit?

Ngano nga ang Manluluwas gusto nga kita maself-reliant?

Hisguti: Ngano nga ang Manluluwas gusto nga kita ma-self-reliant?

Basaha: Basaha ang kinutlo nga naa sa tuo.

“Ang pagpahinungod mao ang paggahin o paghalad og usa ka butang nga ingon ka sagrado, gihalad alang sa balaanong mga katuyoan.”

D. Todd Christofferson, “Mga Hulagway sa Gipahinungod nga Kinabuhi,” Ensign ug Liahona, Nob. 2010, 16

Hisguti:Sa unsang mga paagi ang atong mga paningkamot nga makatrabaho magsilbi nga usa ka “balaanong katuyoan,” sama sa gisulti ni Elder Christofferson?

Basaha:Adunay gahum ang Ginoo sa pagtabang nato nga mahimong self-reliant. Siya miingon, “Kay tan-awa, Ako mao ang Dios; ug Ako mao ang usa ka Dios sa mga milagro” (2 Nephi 27:23). Samtang kita mohalad, o mopahinungod, sa atong mga paningkamot nga molampus sa atong pagpanarbaho alang sa balaanong katuyoan nga mahimong self-reliant, ang Ginoo mogiya kanato pinaagi sa inspirasyon. Kon atong ipakita ang atong pagtuo pinaagi sa pagpaminaw ug pagsunod sa Iyang mga pag-aghat, ang Ginoo mohimo sa Iyang mga milagro ug mohimo og daghan gikan sa atong mga paningkamot kay sa atong mahimo sa atong kaugalingon.

Unsaon nako sa pag-andam nga makakuha og PEF loan?

Kon kamo ug ang inyong pamilya walay ikagasto, ug dili kamo makakuha og laing lokal nga kapanguhaan sa pinansyal, mahimo kamong kwalipikado sa PEF loan nga makatabang og bayad sa inyong pag-eskwela. Ang inyong plano sa trabaho makatabang usab ninyo nga maandam alang sa PEF loan. Kon nagtuo mo nga kinahanglan ninyo ang PEF loan, tubaga kini nga mga pangutana samtang inyong buhaton ang inyong plano sa trabaho ug tipigi kini nga impormasyon alang sa inyong application sa PEF.

ANG AKONG PLANO SA TRABAHO: UNSANG TRABAHOA ANG MAKATABANG NAKO NGA MAHIMONG SELF-RELIANT?
Kasamtangan nga Trabaho
Mga oras sa inyong pagtrabaho kada semana (sa tanang trabaho):
(Mga) matang sa trabaho:
Kinitaan matag bulan:

Umaabut nga Trabaho (kinahanglang naapil sa SRS Preferred Jobs List o ang eksepsyon kinahanglang i-request)
Umaabut nga matang sa trabaho:
Gibana-bana nga kinitaan matag bulan (human makompleto ang programa):