Magkat-on

lightbulb-red

Unsaon man nako pagbayad ang akong pag-eskwela?

Oras:I-set ang timer sa 30 minutos alang sa seksyon nga Magkat-on.

Basaha:Kita karon mas maayo na og ideya kon unsa nga edukasyon o training ang makatabang nato nga mahimong kwalipikado sa umaabut nato nga trabaho. Karon ato nang mabana-bana kon pila ang gastuhon sa atong pag-eskwela ug unsaon sa pagbayad niini. Tingali dunay daghang opsyon ug mga kapanguhaan, lakip sa personal nga tinigum, tabang sa pamilya, mga scholarship, ug mga loan.

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6
Unsa nga matang sa trabaho ang makatabang nako nga mahimong self-reliant?	Unsa nga edukasyon ang maghimo nakong kwalipikado sa akong trabaho?	Unsaon man nako pagbayad ang akong pag-eskwela?	Kinahanglan ba kong mag-loan sa Perpetual Education Fund?	Unsaon man nako nga magmalampuson sa klase?	Unsaon man nako nga magmalampuson gawas sa klase?

Tan-awa:“Paying for My Education” (Walay video? Basaha ang pahina 54.)

Basaha:Karong semanaha, atong makit-an ang mga tubag niini nga pangutana ug kini ang atong buhaton:

Basaha:PANGUTANA SA SEMANA—Unsaon man nako pagbayad ang akong pag-eskwela?

BUHATUNON SA SEMANA—Sutaon kon pila ang kwarta nga akong gikinahanglan aron ibayad alang sa programa sa pag-eskwela nga akong nahunahunaan, magkat-on og mga pamaagi sa pagbayad niini, ug maghimo og plano sa pinasyal.

Basaha:Maghunahuna ta og maayo bahin sa kwarta aron makabayad alang sa atong pag-eskwela. Tingali dili kini komportable sa sinugdanan, apan makatabang kini nato nga makaplano sa atong mga pinansyal sa maalamong paagi ug makakakuha og edukasyon nga atong gikinahanglan.

Hisguti: Basaha ang kasulatan nga naa sa tuo. Isip usa ka grupo, hisguti ang mga baruganan nga naa sa kasulatan. Unsa ang inyong gibati mahitungod sa kwarta kon masabtan ninyo kini nga mga baruganan?

“Sa dili pa kamo mangita sa mga katigayunan, pangita kamo sa gingharian sa Dios. Ug human kamo makadawat og usa ka paglaum diha ni Kristo kamo makadawat og mga katigayunan, kon kamo mangita kanila; ug kamo mangita kanila sa katuyoan sa pagbuhat og maayo—sa pagsaput sa hubo, ug sa pagpakaon sa gigutom, ug sa paghatag og kagawasan sa mga bihag, ug sa paghatag og kahupayan sa masakiton ug sa may mga kasakit.”

Jacob 2:18–19

Unsaon nako sa pagkahibalo sa galastuhan?

Praktisa:Basaha og kusog ang mosunod nga example ug hisguti ang mga pagbana-bana samtang magpadayon kamo.

Si Manuel nagplano nga mahimong usa ka refrigeration specialist. Kini nga trabaho gipangita [in demand] sa iyang dapit. Naa kini sa Preferred Jobs List. Siya ug ang iyang asawa, si Elisabeth, nakapili og usa ka programa ug eskwelahan gikan sa Preferred Schools and Programs List, apan wala sila kasiguro kon unsaon sa pagbayad niini. Nagtinabangay sila sa pag-organisar sa ilang pinansyal. Ilang gisubay ang ilang mga mga galastuhan ug kinitaan, ug ilang gi-update ang ilang matag bulan nga kinitaan ug matag bulan nga galastuhan gikan sa My Path nga booklet. Mao kini ang ilang nakit-an:

MATAG BULAN NGA KINITAAN
Kinitaan sa pagtrabaho	1450
Kontribusyon sa pamilya	100
Uban pa nga kinitaan (matag bulan)	100
“A” Total nga Kinitaan Matag Bulan	1650

MATAG BULAN NGA GALASTUHAN
Mga ikapulo, mga halad	170
Abangan	550
Pagkaon	450
Transportasyon	200
Tubig, kuryente, telepono	230
“B” Total nga Galastuhan Matag Bulan	1600

Ilang gisubay kon pila ang ilang ikabayad matag bulan para sa pag-eskwela: “A” Total nga Kinitaan Matag Bulan – “B” Total nga Galastuhan Matag Bulan = “C” o 50.

Dayon ilang gisubay kon pila ang ilang ikabayad sulod sa usa ka tuig: “C” (50) x 12 (ka bulan) = “D” (600). “D” o 600 ang total nga ilang ikabayad sa matag tuig alang sa pag-eskwela.

Dayon ilang gisubay kon pila ang ilang mga galastuhan sa pag-eskwela, “E.”

Ug sa katapusan, ilang gisubay kon pila ang dili nila kaya nga bayaran sa kasamtangan, “F.”

Kinahanglan sila nga mobayad niini nga kantidad pinaagi sa pagtrabaho og lain, pinaagi sa pag-loan, o sa ubang paagi.

GALASTUHAN SA PAG-ESKWELA (sulod sa usa ka tuig)	INSTITUTO TECHNICO [TECHNICAL INSTITUTION]
Tuition	9800
Idugang ang mga Exam ug Balayranan	500
Idugang ang mga Libro ug mga suplay	1200
I-minus ang mga Scholarship	-1150
“E” Ang Akong mga Galastuhan sa Pag-eskwela	=10350
“D” Ang mahimo namong ibayad	-600
“F” Ang dili namo mabayaran	=9750

Hisguti:Si Manuel ug Elisabeth magkinahanglan og dugang nga 9750 aron makabayad sa unang tuig sa pag-eskwela. Inyo bang nakita kon giunsa nila sa pagsubay? Hisguti ninyo ang inyong mga pangutana.

Pila ang akong kinitaan? Unsa ang akong mga galastuhan?

Basaha:Karon, maghimo ta og kaugalingon natong plano sa pag-finance sa pag-eskwela.

Praktisa:Sa inyong kaugalingon, gahini og pipila ka minutos ang pagsulat niini nga porma. Pagmatinuoron sa inyong kaugalingon. Mahimong mogamit kamo og lapis. Dayon, atol sa semana, trabahoa uban sa inyong pamilya aron mas tukma kini. Sa pagkakaron, paningkamuti ninyo nga mabana-bana ang mga kantidad.

Gamita ang mga kantidad nga imong gisubay sa luyo sa My Path.

MATAG BULAN NGA KINITAAN (ilakip ang kinitaan sa kapikas, kon minyo)
Kinitaan sa pagtrabaho:
Kontribusyon sa pamilya alang sa galastuhan sa pag-eskwela
Ubang kinitaan
Ubang kinitaan
“A” Total nga Kinitaan Matag Bulan

MATAG BULAN NGA GALASTUHAN
Mga ikapulo, mga halad
Mga tinigum
Pagkaon
Housing
Tubig
Mga gasto sa medikal
Transportasyon
Mga galastuhan sa pag-eskwela
Mga bayad sa utang
Mga sinina
Kuryente
Telepono
Uban pa
“B” Total nga Kinitaan Matag Bulan

Human ninyo masulat ang inyong kinitaan ug mga galastuhan, subaya kon pila ang inyong mahimong ibayad alang sa inyong pag-eskwela matag bulan:

“A” Total nga Kinitaan Matag Bulan – “B” Total nga Galastuhan Matag Bulan = “C” .

Kon ang “C” 0 o mas ubos, wala kamoy ekstra nga kwarta nga ikagasto sa inyong pag-eskwela.

Kon ang “C” mas dako kay sa 0, nan subaya kon pila ang inyong ikabayad sulod sa usa ka tuig:

“C” x 12 (ka bulan) = “D” .

Ang“D” mao ang total nga inyong ikabayad matag tuig alang sa gastuhanan sa pag-eskwela.

Unsa ang akong mga gastuhanan sa pag-eskwela?

Basaha:Sunod, atong tan-awon ang atong mga gastuhanan sa pag-eskwela.

Praktisa:Paningkamuti nga masulatan kining mga blangko ug himoa ang pagbana-bana. Gamit og lapis. Kon nakapili kamo og usa ka piho nga programa, sulati ang usa ka kolum. Kon naghunahuna kamo og duha o tulo ka programa, sulati kana nga mga kolum aron ikakumpara kini. Pagtinabangay kamo o uban sa inyong facilitator kon nagkinahanglan mo og tabang.

Ang example para kini sa usa ka tuig. Kon mas mubo ang inyong programa, i-adjust ang inyong mga pagbana-bana. Ang SRS Preferred Schools and Programs List ug ang impormasyon sa inyong plano sa pag-eskwela makatabang kaninyo.

ANG AKONG PLANO SA PINANSYAL (sulod sa usa ka tuig)	Example Radiologist med tech	Program 1	Program 2	Program 3
Tuition (usa ka tuig)	12000
Idugang ang mga exam ug ubang bayranan (entrance, lisensya, pag-certify, final exam, ug ubang bayranan—usa ka tuig)	+ 2000	+	+	+
Idugang ang mga libro ug mga suplay (usa ka tuig)	+ 1000	+	+	+
I-minus ang mga scholarship o mga grant (kon aduna—usa ka tuig)	- 1000	-	-	-
“E” Akong mga Gastuhanan sa Pag-eskwela (usa ka tuig)	= 14000	=	=	=
“D” Unsay mahimo namong bayaran (usa ka tuig)	- 1000	-	-	-
“F” Nahibilin nga bayranan (usa ka tuig)	= 13000	=	=	=

Pila ang akong ikabayad sa akong galastuhan sa pag-eskwela?

Praktisa:Tan-awa sa ilawom nga bahin sa tsart sa ibabaw.

Kon ang “F” 0 o ubos pa, makagasto kamo sa tanan ninyong gastuhanan sa pag-eskwela—congratulations!

Kon ang “F” mas dako pa kay sa 0, nan kinahanglan kamong mangita og paagi nga makabayad og mas dako pa niini. Mahimo ninyong hulipan ang mga gap og dugang pa nga mga scholarship, laing trabaho, o loan.

Unsa ang akong mga opsyon kon dili ko makabayad nga ako ra?

Basaha:Pinakamaayo kon makabayad ta sa atong gastuhanan sa pag-eskwela nga kita ra, bisan kon nagkinahanglan kini og sakripisyo. Kon ang atong mga pagbana-bana nagpakita nga dili ta kagasto sa tibuok natong gastuhanan sa pag-eskwela nga kita ra, nan mangita ta og laing mga kakuhaan.

Hisguti:Isip usa ka grupo, pagpuli-puli og basa matag seksyon niini nga table. Hisguti sa makadiyot ang matag opsyon. Unsa kaha ang maayo alang nimo?

OPSYON SA PAG-FINANCE	MGA KALIG-ON	MGA KAHUYANG
Magsugod og laing trabaho samtang nag-eskwela	Dili mangutang o mananto. Magkat-on o palamboon ang mga kahanas [skill]. Mangita og maayong mga kontak.	Tingali lisud ang dunay duha ka trabaho ug molampus sa mga klase. Tingali lisud sa pamilya. Tingali dugay pa aron makahuman sa programa.
Manghulam sa pamilya	Mga tawo nga inyong nailhan ug gisaligan. Gusto nila nga molampus kamo.	Makaapekto sa relasyon sa pamilya. Tingali lisud kon dunay emerhensya nga mahitabo sa pamilya.
Mangita og mga scholarship o mga grant	Dili mangutang o mananto. Naghatag og kagawasan sa pag-eskwela nga walay laing trabaho.	Tingali lisud pangitaon. Apan ang paningkamot may igo nga balus!
Mag-apprentice o mag-intern nga may bayad	Magkat-on og mga kahanas nga may kalabutan sa pag-eskwela. Magbaton og kasinatian. Tingali makagiya sa pagpanarbaho.	Tingali lisud ang pagtrabaho, pag-eskwela ug mag-apprentice.
Mag-loan sa bangko o sa ahensya sa gobyerno	Mag-establisar og credit sa usa ka bangko. Ang ubang loan gikan sa gobyerno gamay ra og interes.	Ang interes tingali taas. Usa kini ka loan ug kinahanglang bayaran.
Mo-apply og loan sa Perpetual Education Fund (PEF)	Magamit sa takus nga mga miyembro sa Simbahan. Gamay og interes. Ang performance incentives magamit aron makatabang ninyo nga makabayad sa loan.	Usa kini ka loan ug kinahanglang bayaran (aron ang uban maka-loan).

Hisguti:Inyo bang nakita ang kamaayo sa eskwelahan, kon ikonsiderar ang bayranan ug kalidad?

Kon naghunahuna kamo nga mag-loan, mabayaran ba ninyo kini? Isip usa ka patakaran, ang inyong bayranan sa loan matag bulan human sa inyong pag-eskwela kinahanglang dili molapas sa 10 porsyento sa total nga kinitaan matag bulan nga inyong gilauman.

Kon nagkinahanglan mo og dugang pa nga impormasyon bahin sa gastuhanan sa pag-eskwela, kinsa man ang makahatag og tubag? Hisgutan ba ninyo kini sa inyong pamilya? Asa pa mo mahimong moadto alang sa dugang nga impormasyon?

Unsaon man nako sa pagpresentar Ang Akong Plano sa Pag-finance sa Pag-eskwela?

Praktisa:Sa sunod semana inyong ipresentar ang inyong plano sa pinansyal sa tulo ka minutos o mas minus pa. Mahimo ninyong gamiton ang script sa ubos. Kinahanglang dili ninyo ipakigbahin ang bisan unsang kompidensyal nga impormasyon. Human sa inyong pagpresentar inig ka sunod nga semana, ang grupo mo-explore og usa ka opsyon sa pinansyal—usa ka loan gikan sa Perpetual Education Fund.

Atol sa semana, pangitaa kini nga mga tubag aron isulat sa mga blangko. Praktisa ang inyong presentasyon ngadto sa inyong pamilya o sa uban.

ANG AKONG PLANO SA PAG-FINANCE SA PAG-ESKWELA

Akong gikumpara ang (numero) ka mga eskwelahan alang sa kantidad ug balor. Ang tulo ka pinakamaayong eskwelahan para nako mao ang: , , . Niining puntoha, mituo ko nga ang eskwelahan maoy pinakamaayo para nako tungod kay . Akong gitan-aw ang akong kinitaan ug mga galastuhan sa akong pamilya. Nakat-unan nako kining mga butanga: . Gihimo nako ang mga pagbana-bana sa pagsusi kon makagasto ba ko sa akong pag-eskwela nga ako ra ug akong nakita nga (ako makahimo o dili makahimo). (Kon makagasto mo sa inyong kaugalingon, laktaw ngadto sa number 9; kon dili mo makagasto, padayon sa number 6.) Nagkinahanglan ko og ikadugang (kantidad) alang sa unang tuig sa akong pag-eskwela pinaagi sa lain nga trabaho, mga scholarship, tabang sa pamilya, o sa usa ka loan. Human niining tuiga, nagkinahanglan ko og mga (kantidad) pa alang sa sunod nga mga katuigan sa pag-eskwela. Nasugdan na nako ang pag-explore sa laing mga opsyon sa paggasto sa akong pag-eskwela. Sa pagkakaron, naghunahuna ko sa opsyon nga . (Kon pilion nimo nga mopakigbahin) nag-ampo ko bahin sa akong pag-eskwela ug sa akong plano sa pinansyal ug . gusto nako ang inyong tambag ug tabang. Kamo ba dunay mga ikasugyot para nako? Isulat ang bisan unsang mga ideya dinhi.