Vulica

Na sala cava beka meu na vakatakilai au kina vakamatata ni dodonu meu digitaki?

Gauna:Tuva na gauna me 60 na miniti me baleta na iwasewase ni Vulica.

Sarasara:Na Cava e Vakaraica Tiko? Tikina e 1 (Sega na vidio? Wilika na tabana e 66.)

Veivosaki:Na cava era via kila na itaukei ni cakacaka ena gauna ni veivakatarogi se ena nodra solia vei iko e dua na fomu ni kerekere. Ena vakacava kevaka na isaunitaro o solia e donu vinaka ka sa logaloga vinaka kina o itaukei ni cakacaka?

Wilika:NA TARO NI MACAWA—Meu na vakatakilai au vakacava me rawa kina niu na digitaki?

VEIQARAVI ENA MACAWA—Solia na isaunitaro vinaka vei dauveivakatarogi.

Ena bose oqo ko na vulica kina mo sauma na taro ni veivakatarogi ka vakacavara na kerekere ena kena icakacaka mo na kilai tani kina.

Meu na vakarautaki au vakacava ki na veivakatarogi?

Wilika:Eda rerevaka tiko li na veivakatarogi? Eda dau vakananuma li se cava era na taroga na dauveivakatarogi se cava sara mada era via kila.

Na sala eda rawa ni kila kina. E lewe levu na dauveivakatarogi era dau taroga tu na taro kilai raraba. Vakailawalawa meda sa wilika mada na veika e volai tu ena jati oqo.

TARO KILAILEVU	NA VEIKA ENA GADREVA NA DAUVEIVAKATAROGI ME NA ROGOCA	iYAYA NI SAUNITARO
Na cava o rawa ni tukuna vei au me baleti iko?	O koya e rawa beka ni vosa matata? Sa vakarau beka?	“O Au ena 30 na Sekodi”
Na cava soti o kaukauwa kina?	Ena sotava li na veika edatou gadreva?	iYatuvosa veivesuki
Na cava o via cakacaka kina vei keitou?	Sa matata vua na nona ituvatuva?	iYatuvosa veivesuki
Na cava o bau vakasamataka baleti nomu boso sa oti?	E dau dokai ira li na iliuliu?	iYatuvosa veivesuki
O dau qarava vakacava na gauna ni osooso?	O koya e dau taura na leqa me taukena?	iYatuvosa veivesuki
E vica o nanuma ni o na saumi kina?	Sa veiraurau tiko li na veika e namaka?	Sauma na taro ena dua na taro

Sarasara:“Na Cava e Vakaraica Tiko? iWasewase II” Vakacegu ka qai vakaitavi yani me vaka sa tukuni mai. (Sega na vidio? Wilika na tabana e 67- 68.)

Veivosaki:Na gauna cava ena veivakatarogi ena yaga kina vakalevu na nomu “o au ena 30 na sekodi”? Na gauna cava ena qai yaga kina na nomu iyatuvosa veivesuki? Ko sa kunea beka na ivakarau e rawa ni vuki kina na dredre me rawarawa?

Vakatovotovo:

Taura e 6 se 7 na miniti mo cakava kina na veika oqo “vakatovotovo ni totolo.”

• Tucake ka vuki yani vua e dua na lewe ni ilawalawa.

• Dua vei kemudou me itaukei ni cakacaka; taroga na taro kilai levu mai na jati ka toka e cake

• Na kena ka dua me o koya e vaqara cakacaka, sauma na taro ena iyaragi ni cakacaka.

• Veisautaka nodrau itavi ka tekivutaka tale. Drau veisolitaka na nomudrau railesu!

• Ni o drau sa cakava ruarua na itaukei ni cakacaka kei na vaqara cakacaka toki sara kina dua tale na itokani. Tokaruataka na ka oqo me yacova ni sa lai oti na gauna.

Ni sa oti na bose tomana tikoga na vakatovotovo kei ira nomu matavuvale se itokani. Raica na jati ena tabana e 69 baleta e levu na taro.

Meu na sauma vakacava na taro ena dua tale na taro?

Wilika:Vakacava kevaka meda sega ni rawa ni kila na ka ena vinakata o dauveivakatarogi? Se me da na gadreva e so tale na itukutuku? Ena so na gauna eda rawa ni sauma na taro ena dua tale na taro.

Wilika:Meda raica mada na rua na taro kilai raraba dau tarogi wasoma. Eda na wilika na taro ka raica sara na itukutuku ena imatau.

TARO KILAILEVU	NA VEIKA ENA GADREVA NA DAUVEIVAKATAROGI ME NA ROGOCA	iYAYA NI SAUNITARO	SAUMA NA TARO ENA DUA TALE NA TARO
Na isau cava drau vinakata?	Sa yalodei tiko li o koya me veivosaki?	Sauma na taro ena dua na taro	E vica mada o dou dau sauma tiko kina na itutu oqo?
E dua beka na ka mo ni taroga vei au?	E kila tiko li o koya na cakacaka?	Sauma na taro ena dua na taro	Na cava e taleitaki kina na mai cakacaka eke?

Veivosaki:Na gauna cava ena vinaka duadua kina me saumi na taro ena dua tale na taro? Na gauna cava ena sega kina ni gauna vinaka? Mo na vakavakarau vakacava mo laki taroga na taro vinaka ena gauna ni veivakatarogi?

iVakasala:

Vulica mo kila se na gauna cava e vinaka kei na gauna cava ena sega ni vinaka kina. Kakua ni kauta sara vakayawa na saumi ni taro ena dua tale na taro.

Mo na yadrava toka na veika ena gadreva dina o dauniveivakatarogi. Kakua ni vakaraitaka e dua na irairai ni viaviakila.

Wilika:Ni bera na veivakatarogi, e ganita meda kilai itaukei ni cakacaka vinaka mada ka lako yani ena vakavakarau ni laki taroga na taro e veiganiti. E dodonu talega meda vakavakarau me kuri na taro ena “o au ena 30 na sekodi” se dua na iyatuvosa veivesuki. Me kena ivakaraitaki: “Na kila ni cakacaka cava tale o na gadreva me veitalanoataki?”

Na taro vinaka ena vakavuna na veitalanoa momona!

O iko

Au sa taleitaka sara ga na nomu ivoli. O dou bulia tiko vakacava?

Dauveivakatarogi

Au marautaka ni o kauwai kina! iMatai, keitou kauta mai na ivoli qaqa Oti, keitou …

iTAVIQARAVI E VAKATAU: AU NA VEITALANOATAKA VAKACAVA NA CAKACAKA ENA SOTAVA NA NOQU GAGADRE?
(KAKUA NI CAKAVA OQO ENA GAUNA NI BOSE.)
Kevaka mo digitaka ni bera na bose ka tarava sa na rawa ni o cakava na itaviqaravi oqo. Dua na tiki bibi ni veivakatarogi sa ikoya na veitalanoa. Kevaka o via vulica e levu tale na taleva lesu tale na ka “Meu na Veivosakitaka Vakacava na Cakacaka ena veidonui kei na Veika au Gadreva?” ena tabana e 70–72 ena iwase ni iVurevure. Veivosaki ka vakatovotovotaka kei ira na nomu matavuvale.

Ena vakacava na noqu IVALAVALA kei na kequ irairai?

Vakatovotovo:Ni tucake kece ka cavuta vata vakatolu na itomo ni vosa oqo:

Ena dua walega na madigi ni kena soli na imatai ni veiuqeti!

Veivosaki:Na cava na kena ibalebale oqo vei iko ena nomu tovolea mo na “kilai tani”?

Vakatovotovo:Tosoya nomu idabedabe mo laki cakacaka vata kei na dua tale na lewe ni ilawalawa. Wilika vata na jati oqo. Vakadeitaka se cava o rawa ni vakavinakataka me rawa ni o solia na nomu maqosa vinaka duadua.

IVAKASALA BALETA NA RAWA-KA
iTovo ni Raica na ka	Masulaka mo vukei ka vakacegui. Mo ivakarau vinaka ka veidokai. Mo na tiko kina ena kena gauna donu. Vakaraitaka ni o taleitaka na kabani vakakina o dauveivakatarogi. Matadredredre ka veivakayalovinakataki. Mo ivakaraitaki ni yalodei. Vosa me matata.
Kemu irairai	Mo savasava: matamu, ligamu, itaukuku. Vakayagataka vakamatau na iukuuku (yalewa). Me rairai matau na icakacaka ni ulumu. Mo boiboi vinaka. Koti se toro laivi na kumimu (tagane). Mo rairai vaka e dua na tamata saumi.
iSulusulu	Daramaka na isulu savasava me sega ni kadresu tu (me kua soti ni rairai saulevu). Na isulu me yayani. Vakaisulu me sivia toka ga vakalailai na isulu ni cakacaka: Kevaka mo dau lako icakacaka ena tarausese livai kei na isiqileti, ia vakaisulu yani ena itarausese balavu ka vakasote me veisotari. Kevaka mo dau lako icakacaka ena dua na sote totoka, ia daramaka e dua na sote ka vakaneketai (tagane) se dua na kote ( yalewa).

Meu na vakalewena vakacava e dua na fomu ni kerekere?

Wilika:Eda vinakata meda vakayagataka na noda gauna ena veitaratara ena veirai mata kei na veivakatarogi ena noda ilawalawa vakacakacaka. Ia, ena rairai ganita meda vakalewena na ivola ni kerekere ena fomu se ena initaneti. Na ivolakerekere ena vaka toka na veivakatarogi ena pepa.

Vakatovotovo:Dabe vata kei na rua tale na lewe ni ilawalawa. Vakalewena na ivolakerekere ena rua na tabana ka tarava. Qai wilika na veika oqo ka veivosakitaka na kena vakatorocaketaki na ivolakerekere. Ni oti na bose, railesuva na tabana e 73–75.

iWASE NI IVOLAKEREKERE	NA CAVA ERATOU VAQARA TIKO	IYARAGI KEI NA IVAKASALA
iVakamacala Yadudua	E dua beka na ka e rawa ni sega ni vakabau kina o koya (me vaka na basulawa se na leqa tale eso)?	Sauma kece na taro. Vakayagataka na itukutuku “o au ena 30 na sekodi”. Vosa vakadodonu ka kakua soti na vakamacala vakasivia.
Vuli Ka	E tiko li vua na kila vakavuli?	Kevaka e rawa, tekivu mai na dikiri levu duadua se sitivikiti ka lesu tale. Vakuria ena veika ni vuli e a tauri kei na sitivikiti kece sa rawati. Vakaikuritaka ena itukutuku ni iyatuvosa veivesuki.
iTukutuku ni Cakacaka	E tiko li vua na kila edatou vaqara tiko?	Kevaka e rawa tekivu mai na iotioti ni cakacaka ka qai gole lesu yani. Tovolea mo drotaka na vanua e lala se mo na vakamacala kina. Vakayagataka na itukutuku ni iyatuvosa veivesuki.
iTuvatuva Vakamatanivola	E tiko li na itukutuku me na ganita kina vei au meu sasaga veitaratara vata kei koya?	Vakarautaka e dua na ivola ni cakacaka (kerea na veivakadonui) baleta na nomu ivalavala (vosa vakadodonu) kei na dua baleta na kila vakacakacaka kei na ka o sa rawata.
iCovi se Vakavinavinaka	E tiko li vua na kila vakacakacaka?	Kevaka e rawa, tekivu ena kena ka bibi duadua ka gole kina kena ka sega soti ni bibi. Vakaikuritaka ena itukutuku ni iyatuvosa veivesuki.
Raraba	E savasava tu li na ivolakerekere?	Volavola vakamatata. Cakava me na rairai vinaka ni da sarava tu yani.

FOMU NI KERE CAKACAKA
Yaca:

Tikinisiga:

iTikotiko:

Talevoni

Imeli:

iTutu:

iSau Ena Gadrevi:

Tikinisiga ena rawa ni tekivu kina:

Ko a sa bau cakacaka mada ena kabani oqo?

• Io

• Sega

Tikinisiga:

Kevaka me io, ena gauna cava?

Ko sa bau vakacalai mada vakalawa?

• Io

• Sega

Tikinisiga:

Kevaka e io, mo vakamacalataka:

Vuli Ka

Koliji:

iTikotiko:

Mai na:

Kivei Ira Na:

O Kila Beka Li?

• Io

• Sega

Dipiloma

Koronivuli Torocake:

iTikotiko:

Mai na:

Kivei Ira Na:

O Kila Beka Li?

• Io

• Sega

Diqiri:

iTuvatuva Vakamatanivola

YACAMU TAUCOKO:

Veiwekani:

Talevoni:

YACAMU TAUCOKO:

Veiwekani:

Talevoni:

YACAMU TAUCOKO:

Veiwekani:

Talevoni:

Cakacaka mai liu

iTutu Vakacakacaka:

Tekitekivu ni isau:

Tinitini ni isau:

Tavi:

Mai na:

Kivei Ira Na:

Vu ni nona vakacegui:

Kabani:

Talevoni:

iTutu Vakacakacaka:

Tekitekivu ni isau:

Tinitini ni isau:

Tavi:

Mai na:

Kivei Ira Na:

Vu ni nona vakacegui:

Kabani:

Talevoni:

Au vakadinadinataka ni noqu isaunitaro sa donu ena noqu kila taucoko.

Kevaka me na vakavuna noqu tauri meu cakacaka na noqu ivolakerekere oqo ka qai laurai e muri ni veicalati sa na vakavuna na noqu na vakacegui tale.

Saini

Tikinisiga: