iVurevure

Na Cava e Vaqara Tiko o Koya? Tikina e 1

Digitaka na itavi mo matanataka ka vakatovolea na veika oqo.

ITUVAKI: Jose(boso)e vakatarogi Miguel tiko (vaqara cakacaka). Oqo ni sa mai veimama tiko na veivakatarogi.

JOSE: Io, vinaka. Mo vakamacalataka mada na iotioti ni cala levu o a cakava, cava e yaco kina ka cava o qai cakava.

MIGUEL: [Vakasama tiko] Na taro vakacava beka o ya? Na cava e vinakata o koya? Au diva mada ga meu kila na cava e vaqara tiko o koya.

JOSE: [Vakasama tiko] Au via kila ga se kila o koya na cala ni ka e a cakava, kei na nona a vakavinakataka na leqa.

MIGUEL: [Vakasama tiko] Au kila na ka e vinakata tiko o koya. Au vinakata meu vukica na dredre kina rawarawa!

MIGUEL: (Vosa e cake) Vinaka, au nanuma ena dua na gauna e a nanuma o noqu manidia niu sa calata na kena gauna. Na ka dina e yaco, niu a sega ni vakauta na itukutuku ni so na veisau mai na dua na isema vakabisinisi. Mai na gauna o ya, au sa vakadeitaka niu na tukuna vei ira kece na ka e sa yaco tiko!

JOSE: Sa rogo vinaka sara ga oqori Miguel. Kena irogorogo, e rairai o sa vulica e so na ka!

Lesu ki na tabana e 56

Na Cava e Vaqara Tiko o Koya? Tikina e ll

Digitaka na itavi mo matanataka ka vakatovolea na veika oqo. iVakamacala vei Dauveivakarautaki: Ni sa tukuni me veivosakitaki, solia kina ilawalawa mera sauma ka qai toso yani ki liu.

DAUNIVAKAMACALA Eda sa mai tu vata oqo kei Jose (dauveivakatarogi) kei Miguel (vaqara cakacaka) Sa na vakarau taroga oqo o Jose e 4 na taro dau tarogi wasoma. Meda na veitalanoataka se me na sauma vakacava o Miguel. O sa vakarau?

JOSE Bula. Na cava o rawa ni tukuna vei au me baleti iko?

Veivosaki:Na cava e vinakata na dauveivakatarogi me kila? Ena vakayagataka vakacava o Miguel na “o au ena 30 na sekodi” me sauma na taro? (Raica na ituvatuva ena imatau.)

“O Au ena 30 na Sekodi”

1. Yaca

2. iNaki

3. Rawa ka Vakavuli

4. Kilai tani

5. Vakacavara ena dua na taro

DAUNIVAKAMACALA: Vinaka oqo na veika sa vakananuma voli mai o boso.

JOSE: E rawa beka ni solia e dua na isaunitaro matata? Sa tiko dina li vua na kila?

DAUNIVAKAMACALA Sobo, o Miguel ena ganita me vakayagataka nona “o au ena 30 na sekodi.”

MIGUEL: O au o Miguel Fuentes. Au volakerekere tiko meu nomu manidia vou ni veika vakavika. Au sa cakacaka oti ena tabana vata vakaoqo me ono na yabaki kau sa liutaka oti e dua na timi ni lima na kila na veika vakavika. Neitou veiqaravi e a lutu kina ena 15 na pasede na veika e sauma na kabani ka toso cake ena 23 na pasede na veika e rawati. Au a rawata e dua na sitivikiti ni veika vakavika ka dua tiko na noqu laiseni ni matanitu. Ena mua ni macawa au dau taleitaka na qito veicaqe polo. Na cava tale o na gadreva mo kila?

JOSE: Oqori sa bau totoka sara ga, vinaka. Na cava so tale e tiko kina nomu kaukauwa?

Veivosaki:Na cava e vinakata na dauveivakatarogi me kila? Ena vakayagataka vakacava o Miguel e dua na iyatuvosa veivesuki me saumitaro kina? (Raica na ituvatuva ena imatau.)

iYatuvosa Veivesuki

1. Digitaka e dua na kila vakacakacaka se kaukauwa

2. Me kena ivakaraitaki:

3. Kena macala:

4. Veisotaritaka na veika ena gadrevi

DAUNIVAKAMACALA: Oqo na veika e vinakata o Jose me rogoca.

JOSE Tiko beka vua na kila vakacakacaka edatou gadreva tiko? Ena rawa beka ni vakadinadinataka ena veika ena rawata?

DAUNIVAKAMACALA: Ni oqo na veika e vinakata o Jose, ena rairai ganita me vakayagataka o Miguel e dua na iyatuvosa veivesuki me isaunitaro.

MIGUEL: Me vakaraitaka mada e dua na kena ivakaraitaki. Au dau vaqara tu ga na gaunisala meu musuka kina na ilavo e dau vakayagataki. Me kena ivakaraitaki, rauta na tolu na vula sa oti au a lako vei noqu manidia ka vakamacalataka vua ni keitou sa vakayalia tiko e 3000 ena dua na macawa mai na sausaumi bera. E a sega ni duavata kina o koya, ia, au qai vakaraitaka vua na iwiliwili. Sa qai kerei au o koya meu walia na leqa o ya. Ena 10 na macawa au a rawata kina me vakalailaitaki na sausaumi bera kina 30 na siga dua na inivosi ka sa vakabula mai e udolu. Au na rawa ni mai vakayagataka na kila na iwali ni leqa oqo me veivuke eke ena Sport Corporation.

DAUNIVAKAMACALA: Oqo e dua tale na taro eda sega ni via rogoca!

JOSE: Na cava eso na nomu malumalumu?

Veivosaki:(1) Na cava e vinakata na dauveivakatarogi me kila? (2) Ena sauma vakacava o Miguel ena nona vukica na dredre me rawarawa? (Raica na ituvatuva ena imatau.)

Vukica na Dredre me Rawarawa

1. Wasea e dua na malumalumu ka dau laurai vei ira e levu na tamata.

2. Vakamacalataka me matata nomu sa rawa ni valuta na malumalumu oqori.

3. Vakuria na itukutuku mai na nomu iyatuvosa veivesuki.

DAUNIVAKAMACALA: Oqo na ka e vakananuma tiko o dauveivakatarogi.

JOSE: Sa kila tiko li o koya e dua na malummalumu? Sa bau cakava li e dua na ka me walia?

DAUNIVAKAMACALA: Me vaka ni oqo na veika e gadreva o Jose me rogoca, e rawa ni saumitaro o Miguel ena nona vukica e dua na ca me vinaka.

MIGUEL: Era kaya eso na tamata niu sa rui kauwai vakalevu ena nodra vukei na dauvolivoli mera sauma nodra inivosi ena kena gauna. Io, au sa cakacaka vakaukauwa meu vakatauvatana na sausaumi kei na veiqaravi vei ira na dauvolivoli. Sa levu sara na ka au sa vulica. Ena nodra kauwaitaki vakalevu na dauvolivoli kei na veika era gadreva, au sa vukea sara tikoga na kabani me veisaumi vakatotolo. Au a ciqoma kina na icovi ni qaravi dauvolivoli vinaka duadua ena dua na vula sa oti oqo.

DAUNIVAKAMACALA: Vinaka, sa ikoya oqo na iotioti ni taro dau vakatarogi wasoma.

JOSE: Totoka, Miguel Vinaka vakalevu. Na cava o via cakacaka kina vei keitou?

Veivosaki:(1) Na cava e vinakata na dauveivakatarogi me kila? Ena vakayagataka vakacava o Miguel e dua na iyatuvosa veivesuki me saumi taro kina? (Raica na ituvatuva ena imatau.)

iYatuvosa Veivesuki

1. Digitaka e dua na kila vakacakacaka se kaukauwa

2. Me kena ivakaraitaki:

3. Kena macala:

4. Veisotaritaka na veika ena gadrevi

DAUNIVAKAMACALA: Sa ikoya oqo na veika e vakananuma voli o dauniveivakatarogi.

JOSE: Sa kila tiko beka na ka tou gadreva? E kauwai tiko beka kina?

DAUNIVAKAMACALA: Me vaka ni oqo na ka e vinakata o dauniveivakatarogi, sa na rawa ni vakayagataka o Miiguel e dua na iyatuvosa veivesuki me isaunitaro.

MIGUEL: Ia oqo Mr. Martinez na vakadidike au cakava baleta na Sport Corporation sa bau veivakadrukai sara ga. Ko sa vakanamata ga ena volitaki iyaya ni qito ka o sa rawa ka sara tiko vakavinaka. Au rogoca ni ko sa vakarau tekivutaka tiko e so na ivoli vovou. Au vinakata meu cakacaka ena dua na kabani rawa-ka ka sa tubu vinaka tiko. Au kila talega e so na ka baleta na qito kei na vakaukauwa yago. Ena loma ni dua na yabaki au a bole meu dauniveiterenitaki ni dua na timi ni veicaqe kau vukea na timi ena nodra vakatorocaketaka na vosota kei na yalodina ena itavi. Au kila na ka o vinakata tiko mo rawata, ia au na vukei iko mo rawata

Lesu ki na tabana e 57

Vakatovotovotaka na Saumi ni Taro Kilailevu

Ni bera noda bose ka tarava, o iko kei na nomu itokani ni veiqaravi matavuvale se nomu itokani vakatovotovotaka na saumitaro.

TARO KILAILEVU	NA VEIKA ENA VINAKATA O DAUNIVEIVAKATAROGI ME KILA BALETI IKO	iYAYA NI SAUNITARO
Na cava o rawa ni tukuna vei au me baleti iko?	O koya e rawa beka ni vosa matata? E tiko li vua na kila vakavuli?	“O Au ena 30 na Sekodi”
Na cava soti o kaukauwa kina?	Ena sotava li na veika edatou gadreva	iYatuvosa veivesuki
Na cava eso na nomu malumalumu?	E dau dina li? Sa vinaka cake li o koya?	Vukica na dredre me rawarawa
Na cava o via cakacaka kina vei keitou?	Sa bau cakava li o koya e dua na vakadidike E tiko beka e so na nona navunavuci?	iYatuvosa veivesuki
Tukuna mada na iotioti ni nomu cala levu.	E dodonu beka na ka e tukuna ena vuku ni nona cala o ya? A vuli rawa mai kina?	Vukica na dredre me rawarawa
Na cava o bau vakasamataka baleti nomu boso sa oti?	E dau dokai ira na nona liuliu?	iYatuvosa veivesuki
O dau qarava vakacava na gauna ni osooso?	E dau taura o koya na leqa me nona leqa?	iYatuvosa veivesuki
Sa bau dua beka na gauna e vakasukai laivi mai kina na nomu vakatutu?	O koya e dau cikecike li? O koya e dau vakasama tu ga vakadodonu?	Vukica na dredre me rawarawa
Na cava soti e nomu navunavuci vakacakacaka?	O koya ena rawa beka ni mai vukei kedatou me tou na rawa--ka E dau dina li?	“O Au ena 30 na Sekodi”
E vica o nanuma ni o na saumi kina?	Sa veiraurau tiko li na veika e namaka?	Sauma na taro ena dua na taro
E dua beka na ka mo ni taroga vei au?	E kauwai tiko beka kina? E dau dina li?	Sauma na taro ena dua na taro

Meu na Veivosakitaka Vakacava na Cakacaka ka sa Donumaki au na kena Madigi? (iTaviqaravi e Vakatau)

Wilika:Ni sa vakadeitaka o itaukei ni cakacaka me sa noda na cakacaka sa na rawa ni da veitalanoataka sara na veika e dau lavaki. Na veika oqori ena wili kina na keda isau, gauna kei na balavu ni cakacaka, veika e lavaki baleta na cakacaka. Na inaki sa ikoya meda vosa vakadodonu kei na tamata kece mera lomavinaka kina ena ka sa mai rawa.

Veivosaki:Na cava e dredre kina na veivosaki ni veisolisoli? Na cava mo laki veivosaki kina ni veisolisoli?

Wilika:Oqo e lima na ikalawa me rawa ni da vakayagataka me da vakarau ena mataqali veivosaki vakaoqo:

• Kila Taumada na Noda Gagadre.

• Vakadeitaka na cava e bibi taudua kei na ka me caka me rawa ni na vakadonui.

• Vulica se cava sa na solia o itaukei ni cakacaka kei na ka e bibi vei iratou.

• Vaqara na veivakauqeti vakasamataka na ka e rawa ni cakava o taukei ni cakacaka kei keda me vinaka kina na yasana ruarua.

• Vakatovotovotaka na veivosaki kei na dua na lewe ni matavuvale se itokani.

Vakatovotovo:Vakayagataka na jati oqo mo vakasamataka kina na nomu cakacaka kei na ka ena gadrevi kina.

Kena ivakaraitaki e tu ena roka dravu, mo vola ga yani e delana.

1. Nabataka ena ituvatuva ni kedra bibi vei iko. Vakayagataka na “1” me kena ka bibi duadua

2. Vakadeitaka se cava o nanuma ni na toka ena kena veimama ni ka ena gadrevi.

3. Veivosakitaka oqo kei na watimu se nomu matavuvale. Mera vakaraitaka na ka era vakaliuca ka qai vakadavora e dua na kena ivakatautauvata. Kevaka me kune na veicalati, ia me na qai caka e dua na kena veivakadonui.

NOQU GAGADRE (Kuria e so tale na ka)	VEIKA AU VAKALIUCA (nabataka yadua,1 me tiko sara e cake)	VEIKA ME VAKALIUCA NA MATAVUVALE (Mera naba taka yadua: 1 mai cake sara)	KENA KA LAILAI DUAUDA ENA CIQOMI (kena ka tiko sara e ra na kena gadrevi)	VAKALIUCA O ITAUKEI NI CAKACAKA (nodratou gagadre/vinakata kena ka bibi duadua kevaka o kila)
iSau	1	2	3000/vula	isau ena tiko mai na 2200 - 3200
Auwa ni Cakacaka	5	1	Sega ena Sigatabu	Cakacaka ena mua ni macawa ni o na gadrevi
Vanua ni cakacaka me savasava	6	5	Sega na wainimate rerevaki	Wainimate ka na vakavuna na totolo ni cakacaka
iTokani Vakacakaacaka	3	6	Dina	Cakacaka e veisiga, cakacaka vakaukauwa
Madigi	2	4	90 na siga ni volitaki ivoli	Matau ena cakacaka vakatimi
Taqomaki ni bula	4	3	-----

Veivosaki:Na cava a vulica mai na veika sa qaravi?

Vakatovotovo:Ia, oqo mo vakasamataka e dua na itaukei ni cakacaka o gadreva mo cakacaka vua. Na cava era gadreva? Taroga se cava na vuna e bibi kina vei ira na ivakarau o ya. Biuta na ka ena vakaliuca na nomu itaukei ni cakacaka ena jati ka toka qori e cake ni bera nomu veivakatarogi.

Veivosaki:Mai na ka o sa sotava oti, ko na vakasotara vata vakacava na nomu gagadre kei na ka ena vinakata na itaukei ni cakacaka

iVakasala:

Kevaka sa rui lailai na ka e solia mai, tovolea mo vagagalu mada. Waraka me 10 na sekodi mo qai sauma lesu. Dau yaco ena so na gauna ni na solia o koya o veitalanoa vata tiko e dua na vakatutu e vinaka cake me voroka na veigaluvi.

Vakatovotovo:Cakava na drama oqo kei na nomu matavuvale se vata kei na nomu itokani.

1. Wilika na ituvaki oqo: Ena imatai ni nona vakatarogi, a kila kina o Kofi ni isau ni itutu oqo e tiko mai na 95 ki na 105 ena dua na siga. Oqo sa mai tiko o koya ena ikarua ni veivakatarogi. Sa solia vua o itaukei ni cakacaka e dua na cakacaka me 96 dua na siga Ia o Kofi ena gadreva toka e 100 dua na siga. Ena veivuke talega kevaka mena vukei ena gaunisala ni veilakoyaki ka sa vakadeitaka talega o koya me na kua toka ni cakacaka ena Sigatabu.

2. Dua vei kemudrau me dramataka na itaukei ni cakacaka kei koya ka dua me o Kofi. Na itaukei ni cakacaka me tekivuna ena nona solia vei Kofi na cakacaka me 96 ena dua na siga. Me kerei koya me na cakacaka ena rua na Sigatabu ena dua na vula. O Kofi me na tovolea me veivosakitaka e dua na iwali ni duidui me na vinaka kina nodrau yasana ruarua.

3. Drau veisautaka nomudrau itavi ka tovolea tale mada.

Veivosaki:Sa qai bau vakaevei toka? Ko bau sauma lesu na taro ena dua na taro? Ko bau nanuma li mo veivosakitaka na veika tale e so?

Wilika:Oqo e dua na sala e rawa ni na basika ena nona sasaga tiko o Kofi. Meda sa wilika mada yani na ituvatuva sa tu oqo. O cei ena wini? Erau sa walia li na duidui ni cakacaka ena Sigatabu?

NA IMATAI NI ISOLISOLI	SA KA BIBI KI NA KABANI	KA BIBI VEI KOFI	NA VEITALANOA NI VEISOLISOLI E A CAKAVA O KOFI	VAKATUTU KA VAKAVOUI
iSau me 96 ena dua na siga	Na kabani e rawa ni sauma me yaco sara kina 98 dua na siga me vakataki Kofi ena ivakatagedegede ni kila nei Kofi.	O Kofi ena gadreva e 100 dua na siga. E 3 mai na 100 ena saumi mada ga kina na ilakolako ki cakacaka	Kerea o Kofi kina kabani me 97 ena dua na siga ka sauma na nona ivodovodo ni basi e 3 dua na siga.	Sa vakadonuya na kabani na vakatutu nei Kofi me saumi ena 97 ka saumi nona ivodovodo ni basi e 3. Sa tiko na nona veidinadinati na kabani vata kei na kabani ni basi. Ena sauma walega e 1 ena dua na siga me ivodovodo nei Kofi.

Veivosaki:Vakacava kevaka mo na sega ni rawata mai vei ira e dua na isoqoni vinaka? Mo sa tucake ga ka lako laivi mai na madigi oqo ni sega ni sotava na nomu gagadre?

Wilika:Na vakatovotovotaki ni kila na veivosaki ni veisolisoli sa na rawa ni yacova na itinitini vinaka sara vei ira kece era na vakaitavi tiko. Na veidinadinati cava ga o sa na vakayacora, kerea e dua na kena ivakadei volai kei na kena tikinisiga. O ya e taqomaki kece kina na tamata.

iVakaraitaki ni iVolakerekere

iVolakerekere ni LVV

Yaca:iOtiotiPulaqariiMataiAmit

Tikinisiga:Vakaraubuka, 6 ni Tiseba, 2013

iTikotiko:1234 Any Street,. Hyderbad

Talevoni:1234567890

Imeli: [e-mail]

iTutu:Dauveituberi ni cakacaka

iSau Ena Gadrevi:70000

Tikinisiga/Gauna:Janueri 2014

Ko a sa bau cakacaka mada ena kabani oqo?

• Io

• Sega X

Kevaka e io, ena gauna cava?

Ko sa bau vakacalai mada vakalawa?

• Io

• Sega X

Kevaka e io, mo vakamacalataka:

Vuli Ka

Koronivuli Torocake:Dua tale na Koronivuli Levu

iTikotiko:1234 Another Street, Hyderbad

Mai na:2002

Kivei Ira Na:2007

O a qeretueti beka?

• Io X

• Sega

Dipiloma:Sitivikiti

Koliji:Dua tale na Koliji ni Vuli Cakacaka

iTikotiko:4321 Any Street Gangtok

Mai na:2011

Kivei Ira Na:2013

O a qeretueti beka?

• Io X

• Sega

DiqiriSitivikiti

iTuvatuva Vakamatanivola

YACAMU TAUCOKO:Vivek Singh

Veimaliwai:iVakavuvuli

Talevoni:1234567891

YACAMU TAUCOKO:Shrati Patel

Veimaliwai:Boso

Talevoni:1234567892

YACAMU TAUCOKO:Kavita Ram

Veimaliwai:iTokani cakacaka

Talevoni:1234567893

Cakacaka mai liu

iTutu Vakacakacaka:Supavaisa

Tekitekivu ni isau:40000

Tinitini ni isau:45000

Tavi:Supavaisa ni tamata cakacaka

Mai na:2010

Kivei Ira Na:2011

Vu ni nona vakacegui:Lesu tale i cake

Kabani:Dua ga na Kabani

Talevoni:1234567894

iTutu Vakacakacaka:Dauveituberi ni cakacaka

Tekitekivu ni isau:30000

Tinitini ni isau:32000

Tavi:Vakavulici ira na tamata cakacaka

Mai na:2008

Kivei Ira Na:2010

Vu ni nona vakacegui:Cakacaka Vou

Kabani:Dua tale na Kabani

Talevoni:1234567895

Au vakadinadinataka ni noqu isaunitaro sa donu ena noqu kila taucoko.

Keveka mena vakavuna noqu vakacakacakataki na noqu ivola kerekere oqo, au sa vakadeitaka ni kevaka me na laurai eso na itukutuku veivakacalai ena noqu ivolakerekere se noqu veivakatarogi, sa na rawa ni vakavuna noqu vakacegui.

Saini:Amit Pulagari

Tikinisiga:Vakaraubuka, 6 ni Tiseba, 2013

Tomani na ivakaraitaki

WIlliam Owusu iTikotiko 1234 Any Street, Accra, Ghana Talevoni 1234567896 E-mail: [e-mail]

iTukutuku Yadua
Yacamu Taucoko	WIlliam Owusu
Tagane se Yalewa	Tagane
Tikini Siga ni Sucu	16 ni Epereli, 1980
Vanua e Sucu Kina	Kumasi, Ghana
iTuvaki ni Vakawati	Sega ni vakawati

iTuvaki ni Rawa-ka Vakavulili
2007–2011	Sitivikiti mai Dua na Koronivuli ni Maqosa vakacakacaka
2000	Taurivola mai Dua na Koronivuli Torocake

Cakacaka soti mai vei
2004-2006	Veiqaravi vakadaukaulotu tudei
2007–2011	Cakacaka vaka iliuliu ni dua na tiimi ena Dua na Vale ni Kana
2011–	Cakacaka vaka agent ena Dua na Limousine

Veitabanivuli ni Veituberi
2009	Vakacavara na Vuli ni vakacuru itukutuku
2013	Vakacavara na vuli ni qaravi ni dauvolivoli
2012	Vakacavara na vuli ni Bisinisi Lalai

Kila va Komupiuta
2003	Vakacuru itukutuku, yavu ni itukutuku, initaneti / imeli

Languages
Ashanti Twi	Vosanisucu
Vakavalagi	Vinaka

veika e taleitaki me vakayacora
	Dauwilivola, qitora na veiqito e so, initaneti

iTuvatuva Vakamatanivola
1. Sandra Osei	Talevoni 1234567897
2. Eric Katoka	Talevoni 1234567898

iDusidusi