Ko e hā ʻoku fie maʻu ai ke mahino kiate au fekauʻaki mo e femanakoʻaki ʻa e fefine mo e fefine pe tangata mo e tangatá?

Ngaahi Tali ki he Ngaahi Fehuʻi ʻOku Lahi Hono ʻEké

• ʻOku ʻuhinga e femanakoʻaki ʻa e fefine mo e fefine pe tangata mo e tangatá (SSA), ki he femanakoʻaki fakaeloto, fakaesino, feʻofaʻaki, pe femanakoʻaki fakasekisuale ʻa ha tangata mo e tangata pe fefine mo e fefine. Kapau ʻokú ke foua ʻa e femanakoʻaki ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné, te ke lava ʻo fili pe ʻikai fili e tuʻunga fakasekisuale ke ui ʻaki koé. Tatau ai pē pe ko e hā e tūkungá, ko e femanakoʻaki ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné, ko ha foʻi lea fakatekinikale ia ʻokú ne fakamatalaʻi e meʻa ʻoku hokó kae ʻikai ui ʻaki kita. ʻOku fakaʻaongaʻi ʻe he uepisaití ni ʻa e foʻi leá ni ke fakakau mai ki ai e kakai ʻoku ʻikai ke nau ongoʻi fiemālie hono ui ʻaki kinautolu ha hingoá (label), ka ʻoku ʻikai ko hono fakaʻikaiʻi ʻo pehē ʻoku ʻikai ha meʻa ko e fakafāfine, fakatangata pe fakatouʻosi.

• ʻOku ʻikai tatau ʻa e femanakoʻaki ʻa e fefine mo e fefine pe tangata mo e tangatá ki he tokotaha kotoa pē. ʻOku fili ha kakai ʻe niʻihi ke fakaʻaongaʻi ha hingoa ke ʻiloʻi ai honau tuʻunga fakasekisualé, pea ko ha niʻihi ʻoku ʻikai pehē. ʻOku ʻomi ʻe he fakamatala ko ʻení ha tefitoʻi ʻuhinga ʻo e ngaahi fakahingoa fakasekisuale angamahení.

• ʻE lava ke ʻuhinga ʻa e tuʻunga fakasekisualé ki he ongoʻi fakaelotó, feʻofaʻakí, pe femanakoʻaki fakasekisualé kae pehē ki ha ongoʻi pe ko hai kita. ʻOku tokoni ki ha niʻihi ke fakafaikehekeheʻi ʻa e femanakoʻaki fakasekisualé, femanakoʻaki fakaelotó, mo hono ʻiloʻi kitá kae ʻoua ʻe fakatahaʻi fakakulupu kinautolu ko e “tuʻunga fakasekisualé.”

• Ko e ngaahi hingoa angamaheni tahá ko e lesbian (femanakoʻaki ha fefine mo ha fefine), gay (femanakoʻaki ha tangata mo ha tangata), mo e bisexual (tangata pe fefine ʻoku manako fakatouʻosi pē he ongo tuʻungá). ʻE lava foki ke fakaʻaongaʻi ʻe he kakai fefine ʻe niʻihi ʻa e foʻi lea gay ke fakamatalaʻi ʻaki kinautolu. ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kakaí ha ngaahi hingoa kehe, pea ko e niʻihi ʻoku nau foua ʻa e femanakoʻaki ʻa e fefine mo e fefine pe tangata mo e tangatá ʻoku nau fili ke ʻoua naʻa fakahingoa ʻaki ia kinautolu. ʻOku malava pē ke liliu ʻa e founga ʻoku fili ai ʻe he kakaí ke fakahaaʻi ʻaki kinautolú, ʻi he hili ha ngaahi taimi.

• Ko e femanakoʻakí ʻoku ʻikai ko ha tuʻunga ia ke fakamatalaʻi ʻaki ha taha. ʻOku fili pē ʻe he kakaí ʻa e founga ke fakahaaʻi ʻaki kinautolú. ʻOku ʻi ai ha kāingalotu ʻoku nau mālohi ʻi he Siasí, maʻu lekomeni temipale mo tauhi e fono ʻo e angamaʻá ka ʻoku nau tala ʻoku nau femanakoʻaki fakaetangata mo tangata, fefine mo fefine, pe fakatou fefine mo tangata. ʻOku ʻi ai ha kāingalotu ʻoku nau mālohi ʻi he Siasí ʻoku nau foua ʻa e femanakoʻaki ʻa tangata mo tangata pe fefine mo fefine ka ʻoku ʻikai ʻaupito ke nau fili ke fakahingoa kinautolu. Ko hotau tefitoʻi tuʻungá ko e hoko maʻu pē ko e fānau ʻa e ʻOtuá.

• ʻOku fihi e ngaahi holi fakasekisualé pea ʻoku fakatupu ia ʻe ha ngaahi meʻa lahi. Neongo ʻe lava ke tala ʻe he femanakoʻaki ʻi he ʻofá, fakaelotó pe fakasekisualé ho tuʻunga fakasekisualé, ka ʻoku ʻikai totonu ke ke fakakaukau ʻoku pehē. ʻOku malava pē ke hokohoko mo feliliuaki e holi fakasekisualé ia.

• ʻOku kehekehe ʻaupito ʻa e femanakoʻaki ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné mei he taʻefiemālie ki hoto tuʻunga tangata pe fefiné (gender dysphoria). Hangē ko ʻení, ko e niʻihi ʻoku taʻefiemālie ki honau tuʻunga tangata pe fefiné, ʻoku nau foua pe ʻikai foua ʻa e femanakoʻaki ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné, pea ko e konga lahi ʻo kinautolu ʻoku nau foua e femanakoʻaki ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefiné, ʻoku ʻikai ke nau loto ke liliu honau tuʻunga tangata pe fefiné. Mei he tafaʻaki fakaeʻatamaí mo e tokoni fakalotú, ʻoku kehekehe pē ʻa e ongo meʻá ni.