Mataupu 24

“Ia Pupula Atu Lou Malamalama”

Ia mafuta le Agaga o le Alii i o outou loto, ma i o outou aiga, ina ia taitaia ai tagata ia tofusia i le susulu o lo outou faamaoni, amiosa’o, amiotonu, ma le faatuatua i lo tatou Alii o Iesu Keriso e vivii atu i lo tatou Tama o i le lagi.¹

Folasaga

Na maua e Peresitene Tavita O. MaKei le tusi lenei mai ia Harota L. Kerekori (Harold L. Gregory), o le sa auauna e avea ma Peresitene o le Misiona a Siamani i Sasae i le amataga o le 1950 ma ona tupu:

“Le Peresitene Pele e, MaKei:

“O le a e fiafia lava e faafofoga i se aafiaga na ou oo i ai i lenei vaiaso. E toalua ni alii e tusa e tai fasefulu tausaga le matutua, e leaga lava o la ofu na fai, na o mai e vaai au i le gasologa o le vaiaso. Sa la ta’u mai ia te au ua le toe i ai so la faatuatua, ae ua le mafai ona la liliu atu i se isi lava talitonuga po o ni faalapotopotoga faalelotu sa la iloa. O Palauni (Mr Braun), le suafa e valaau ai le tasi, sa tauanau e ia lana uo o Fasia (Mr. Fascher), e o mai e vaai au. Na fai atu [Palauni] ia Fasia na te iloa la tatou ekalesia ma o le a tatou fesoasoani ia i laua. Sa tetee malosi lava Fasia i aso e lua, ae na iu lava ina la o mai.

“Sa amata le tala a Palauni i lona fai mai sa tutu o ia i le tulimanu o se auala i se tasi aso lea sa ia matauina ai le selau ma selau o tagata o gasolo ane. Sa ia fesili atu i se tasi pe o fea e alu i ai, ma sa ia fai mai, ‘Ou te alu e vaai le Perofeta.’ Sa alu atu ai foi ma Palauni ia. O se faapaiaga o le falelotu i Perelini-Salotenipeki (Berlin-Charlottenburg), ma o lea Perofeta o Uso MaKei.

“Sa ia fai mai, ma o le a ou sii maia ana upu ou te manatua: ‘Ou te lei lagonaina lava se agaga alofa faapena ma se loto lelei e pei ona sa i ai i na tagata i lena aso. Ona tu ae lea o le Perofeta, o se alii umi ua valusefulu ma ona tupu ona tausaga, ma lona ao e mafiafia le lauulu—ua sinasina atoa—ma saunoa mai i tagata. Ou te lei vaai lava i ni foliga talavou faapena i se tagata ua faapena le matua. Ina ua saunoa mai o ia, sa oo mai se mea i totonu ia te au. Mulimuli ane ina ua alu atu o ia i totonu o lana taavale, sa ou matauina lona faatalofa ma uso o le Ekalesia, ma e ui lava sa le o au o so i latou, ae sa ou fetaomi atu i luma ma faatalofa foi ma ia. O se mea sa mafana ma matagofie na oo mai i lo’u tino, ma e sa ou toe maofa foi i ona foliga talavou ma le mama. Ona o mea o le lalolagi ma faigata o’oo’o faalesoifuaga sa faapuaoaina ai teisi le mafaufau, peitai na ou iloa sa tatau lava ona ou toe foi mai e suesue atili.’

“Na ta’u mai e Fasia ia te a’u e leai se isi mea na mafai ona ta’u mai e Palauni na o upu o le ofo ma le maofa i le tagata sa ia vaai i ai. Sa nonofo na alii e toalua i lo’u ofisa ma faalogologo lelei i le savali o le toefuataiga lea sa ou tuuina atu ia i la’ua, e pei sa la pue atua upu taitasi uma. Sa leai ma se pene sa ia i la’ua ma sa la mafatia, ae sa la lotomaualalo ma sa lei faamalieina i la’ua i ekalesia a tagata. Sa ou tuu atu ia i la’ua se Tusi a Mamona, ma sa la folafola mai e o mai i le lotu i le Aso Sa. Ou te talitonu o nei alii e toalua, o pagota Rusia o le taua, ua saunia mo le talalelei.

“Ia faamanuia atu le Alii i lau susuga, Uso MaKei. O lau susuga ma o tatou uso uma i le faauluuluga o la tatou ekalesia o ni faataitaiga susulu lava o mea uma e amiotonu ma lelei.”²

E toatele tagata sa vaaia ia Tavita O. MaKei ia uiga ia sa vaai i ai nei alii e toalua—o se faataitaiga o se soo moni o Keriso. Sa faamatalaina se tala e uiga i se tagata pueata o se nusipepa o le sa vaai ia Peresitene MaKei i se taimi muamua lava:

“Sa faia ni fuafuaga mo le tapueina o ata, ae sa le mafai ona alu le alii pueata masani, ma i le fia maua o se tasi na latou filifilia ai le alii pueata o tagata solitulafono—o se tagata ua masani ma ituaiga galuega faigata faapena i Niu Ioka. Sa ia alu atu i le malae vaalele, ma faatali ai iina i le lua itula, ma toe foi mai mai le potu pogisa ma ni luuga o ata e tele. Sa tatau ia te ia ona pue na o ni ata se lua. O le taimi lava lena sa otegia ai o ia e lona pule ma fai atu, ‘O le a le mea ua e faamaimauina ai le taimi ma na sapalai uma e gaosia ai ata?’

“Na tali faase’ise’i moni atu lava le alii pueata, ma fai atu o le a fiafia o ia e totogi mea faaopoopo sa ia faaaogaina, ma e mafai foi e i latou ona tipi lona totogi mo le taimi faaopoopo sa ia faaaoga. … I ni itula e tele mulimuli ane sa aami ai e le sui Peresitene o ia e sau i lona ofisa, na te fia iloa le mea na tupu. Na fai atu le alii pueata o solitulafono, ‘A o o’u tama itiiti lava, sa masani ona faitau mai e lo’u tina ia te a’u ni tala mai le Feagaiga Tuai, ma i lo’u olaga atoa lava sa ou fia iloa ai lava pe faapei foliga o se perofeta a le Atua. Ia, o le aso la lea na ou maua ai le tasi.’ ”³

O Aoaoga a Tavita O. MaKei

Tatou te faatosinaina isi e ala i mea tatou te fai atu ai, o mea tatou te faia, ma tagata e avea ai i tatou.

O tagata taitasi uma lava o ola i lenei lalolagi na te faia se faatosinaga, pe mo le lelei pe mo le leaga foi. E le na o mea e fai atu ai o ia, e le na o mea e faia e ia. Ae o se tagata e i ai o ia. O alii uma, o tagata uma e sulugia mai ai le ituaiga alii po o le tamaitai o i ai o ia. O tagata uma taitasi e tatau ona i ai foliga susulu. Sa silafia e le Faaola lena mea. Soo se taimi lava sa fetaiai ai o Ia ma se tasi, na te lagona lena susulu—pe o le tamaitai Samaria ma lona olaga i le taimi ua fano; pe o le fafine lea sa tuu e fetogi i maa po o alii foi ia na tuu latou te fetogia i maa le fafine; pe o se alii faitulafono, o Nikotemo, po o se tasi o lepela. Sa silafia e Ia le susulu mai tagata taitasi. Ma e faapena foi outou, atoa foi ma a’u. O ituaiga tagata ua avea ai i tatou ma mea tatou te faasusulu atu, na e faaootia ai tagata o siomia i tatou.

… I le avea ai ma tagata taitoatasi, e ao ona tatou mafaufau i mafaufauga faatamalii atu. E le tatau ona tatou uunaia mafaufauga mataga ma inosia po o ni faanaunauga maualalo. O le a tatou faasusuluina atu na uiga pe afai e ia i tatou. A tatou mafaufau i mafaufauga faatamalii, a pele ia i tatou ma tatou uunaia na faanaunauga faatamalii, o le a vaaia lena susulu pe a tatou feiloai ma tagata, aemaise lava pe a tatou feoeoea’i ma i latou.⁴

O le aafiaga a a tatou upu ma mea e fai e maoae naua i lenei lalolagi. O taimi uma lava o le olaga e te suia ai i sina vaega ia olaga o le lalolagi atoa. … Ia, e le o mea o siomia ai, e le o tofiga; a o le mea lena e faaaafiaina [isi] i lenei lalolagi, o uiga o tagata. E tusa lava pe o le a le ituaiga tagata e i ai oe, o le a lagona ma matauina e tagata. E te susulu atu, e le mafai ona e natia. Atonu e te faafoliga atu i se isi mea, ae o le a le faaaafiaina ai tagata.⁵

E taua … lo tatou sailia, i lenei olaga faapea foi i tusi faitau, o se mafutaga a ni alii ma ni tamaitai sili ma aupito i tamalii. Fai mai Tomasi Kalaile (Thomas Carlyle), se alii tusitala maoae Peretania, “O alii maoae e feoeoeai i ai i soo se itu, o ni paaga aoga ia. E le mafai ona tatou vaavaai atu, pe o le a lava le le atoatoa, i se tagata maoae e aunoa ma le maua ai o se mea mai ia te ia. O ia o se ‘vaipuna o le malamalama, ’ lea e lelei ma manaia ona latalata mai.”

A outou suesueina olaga maoae o nei “vaipuna o le malamalama” o le lalolagi, o le a e aoaoina se mea lava e tasi ua avea ai o latou igoa ma ni igoa tumau. O le mea lenei: O i latou taitoatasi sa tuuina mai se mea o lona olaga e avea ai le lalolagi ma mea e sili atu. Sa latou lei faaaluina lo latou taimi atoa e saili ai na o oa ma le filemu, ma se “taimi lelei” mo i latou lava, ae na maua lo latou olioli aupito sili i le faia o se mea e fiafia ai isi ma maua ai se lagona mafana sili atu. O galuega lelei uma faapena e olaola pea e faavavau, e ui lava atonu o le a le faalogo le lalolagi e uiga ia i latou.⁶

E leai se galuega lelei, leai se upu agalelei e mafai ona tautalagia e aunoa ma ni ona aafiaga e tuua ai mo le lelei i luga o tagata uma. O nisi taimi atonu ai e laitiiti se lelei, peitai e pei o se maa e togi atu i se vai ona amata ai lea o se galu mai le ogatotonu ma faaauau ai pea ona tele seia pa’ia ai auvai uma o le vai, e faapena foi au galuega, e faia gugu, o le tele lava lena, ma e le lauiloa, e le tautalagia, e le faaviiviia, ona faaauau pea ona susulu ma tuia ai loto e tele.⁷

Ia faamanuia atu le Atua ia te outou, o’u uso pele o le aufaigaluega, outou le Au Pulega Aoao, o au peresitene o siteki, au epikopo, o au ofisa uma ma faiaoga i le lalolagi atoa, o uso uma lava o le Ekalesia. Ia faatasi ai le Agaga o le Alii i o outou loto, ma totonu o o outou aiga, ina ia taitaiina ai tagata o le a tofusia i lo outou susulu o le faamaoni, amiosa’o, amiotonu, ma le faatuatua i lo tatou Alii o Iesu Keriso e vivii atu i lo tatou Tama o i le lagi.⁸

E mafai ona avea aiga o le Au Paia o Aso e Gata Ai ma faataitaiga o tulaga feauga lelei ma le alofa.

E faasusulu atu e o tatou aiga ituaiga tagata ua avea ai i tatou, ma o lena susulu e sau mai mea tatou te fai atu ai ma uiga tatou te faaalia i totonu o le aiga. … E tatau ona e fesoasoani i se aiga lelei atoatoa e ala i lau amio, o le pulea o ou manaoga, [pulea o] lou lotoita, pulea au upu, aua o mea na o le a avea ai lou aiga ma aiga ua oo i ai ma foliga o le a sulugia atu i tuaoi. …

Sa asiasi atu se tama i se fale fou o lona atalii. Sa mitamita le atalii e faaali ia te ia le potumoe fou, o mea fou na fauina i le umukuka. Ina ua maea le la faatasiga, na faapea atu le tama, “Ioe, ua matagofie lava, ae ou te lei vaai lava i se faailoga o le Atua i lou fale.” Ona faapea mai lea o le atalii, “Na ou toe foi atu, ma a o ou vaavaai atu i totonu o potu, sa ou matauina ai e leai se lagona o le faatasi ai o le Togiola po o le Faaola.”

O le mea o loo ou fai atu ai o le, ua ia i tatou se tiutetauave e sili atu nai lo se isi lava taimi muamua, i le avea ma alii o le perisitua, i le avea ma tamaitai o le Ekalesia, ia avea o tatou aiga ma ni aiga faapena e faasusulu atu ai i o tatou tuaoi le tulaga feauga lelei, alofa, tiute faalealaalafaga, ma le lotonuu. Ia tuu atu i o tatou tuaoi e vaai i ai ma faalogo i ai. Ia ‘aua lava nei i ai i se aiga o se Au Paia o Aso e Gata Ai se palauvale, se faitio, se faaalia o le ita po o le lotovale po o le inoino foi. Ia puleaina! ‘Aua le faaalia! …

Ua faatuina e le Faaola mo i tatou le faataitaiga, ia toafilemu e le aunoa, ia le aunoa ona pulea, faasusulu atu se uiga e mafai e tagata ona lagonaina a o latou pasi ane. … ia fesoasoani mai le Atua ia i tatou e faasusulu atu le malosi, loto pulea, agalelei, alofa moni, o le isi lea ta’u o le alofa, o le manatunatu i isi, ma moomooga uma pito sili ona lelei mo tagata ola uma.⁹

Ia faamanuia atu le Atua ia te outou, o’u uso pele o le aufaigaluega. Ia faamanuia outou i o outou aiga. Ia faailoa atu lo outou faatuatua i a outou galuega i o outou aiga. Outou tane, ia faamaoni i a outou ava, e le na o mea e fai, a o mafaufauga; ava e, ia faamaoni i a outou tane. Le fanau e, ia faamaoni i o outou matua; ‘aua nei outou faapea o ni tu tuai o latou talitonuga ma e sili atu se mea ua outou iloa nai lo i latou. Teine e, ia outou mulimuli i lena tina loto alofa ma ana aoaoga. Tama e, ia outou faamaoni i o outou tama, o e mananao i le fiafia ma le manuia mo outou, lea e o’o mai i le na o le ola lava i mataupu o le talalelei. O tagata ese i le vaai i ni aiga faapena, o le a faapea mai, “Ia, afai o le iuga lena o talitonuga FaaMamona, ou te manatu ua lelei.” E te faailoa atu e ala i lou faatuatua ma mea e faia i le olaga i aso taitasi lou tagata moni lava.¹⁰

Ia tuu atu i tagata sailiili naunautai o e ua talitonu atili mai mea ua latou vaai i ai nai lo mai mea ua latou faalogo ai, ma maua, mai a latou suesuega, e faamaonia mai e “Mamona” e ala i faataitaiga i le aiga, o tapuaiga, ma i a latou auaunaga i le Atua, latou te talitonu ma iloa o le Atua o lo latou Tama.¹¹

A tatou ola e tusa ai ma o tatou talitonuga, o la tatou faataitaiga lelei o le a taulaina ai le Ekalesia ma avea ma malamalama i le lalolagi.

Ia fesoasoani mai le Atua ia i tatou ia agai i luma … ua faatumuina i le Agaga o le Alii, ina ia maua e alii ma tamaitai uma se avanoa e galulue ai i le Ekalesia—ma o lona uiga o lena mea o tagata uma—ina ia mafai ona filifili e ola i se olaga amio lelei ma mama lena e pulea le malosi o le lalolagi, ma ia mataia e le lalolagi. I se otootoga, ia tatou saunia mea e faamaoni i le vaaiga a tagata uma. Afai e mafai, i le lautele tatou te mafai ai, ia tatou ola fealofani ma tagata uma—e le o le faatoilaloina o le leaga i le leaga, po o le faatoilaloina e le leaga, ae o le faatoilaloina o le leaga i le lelei. Ona tu atu ai lea o le Ekalesia e fai ma malamalama i le lalolagi. O lona taunuuga lena.¹²

“Ia faapea ona pupula atu lo outou malamalama i luma o tagata, ina ia latou iloa la outou amio lelei, latou te vivii atu ai i lo outou Tama o i le lagi” [tagai i le Mataio 5:16; 3 Nifae 12:16]. Ia atonu e leai se isi ala e sili ona aoga e mafai ona molimau atu ai le upumoni i luma o tagata, nai lo le faatumauina e Au Paia uma o Aso e Gata Ai ma le tausia o le faalagolagoina e a tatou uo o i fafo atu, o se uso faamaoni o le Ekalesia a Keriso.

O lenei, ina ia faia lena mea e ao ona tatou faamaoni i mea uma. Afai o i tatou o ni konekarate, ma ua ioe e tuu i totonu sea mea ma sea mea i se fale, ia tatou tuu atu lena mea i ai. Afai tatou te ioe i tuutuuga o se konekarate, e tuu i totonu se selau ma le limasefulu futu o mea e faavevela ai le fale (i le taumalulu), ia tatou tuu i totonu le selau ma le limasefulu futu. O auiliiliga na, a ea, ae o auiliiliga foi na o le a faamasinoina ai oe e tamaloloa sa outou osi feagaiga ma au mea e fai. Afai tatou te aveina i le maketi ia pateta o se ituaiga faapitoa, ma sa tatou faamatala atu faapena lena ituaiga, ia tatou iloa o se suesuega lea e faamaonia ai e sa’o a tatou faamatalaga. Sa ou faaanoanoa ina ua ou faalogo atu i se tasi o le kamupani faatau oloa siiatoa o fai mai, sa ia tatalaina ni taga o fua o faatoaga, na aumai i le kamupani mai le faatoaga, ma maua ai ni mea e ese mai ai, e pei o maa ma palapala, ua tuu i totonu e faamamafa ai. Sa ou lei fesili atu ia te ia po o le a le ekalesia a na tamaloloa; ou te lei fesili atu foi i se igoa; a o mea faapena o ni mea e le faamamaluina, e leai se uso moni o le Ekalesia a Keriso e mafai ona alu ifo i lalo i se faiga faatogafiti faapena. Ia pupula atu lo outou malamalama i luma o tagata. I lenei lalolagi i aso nei o loo manaomia ai ona i ai se tapasa, o se nuu e tu matilatila atu e fai ma faataitaiga i le lalolagi i le faamaoni ma fesootaiga talafeagai.¹³

Pe ana sei mafai lava ona tatou faatumauina tulaga faatonuina o le talalelei a Iesu Keriso, o le a mautu le lumanai o le Ekalesia. E moni, o le a vaai alii ma tamaitai i se malamalama o le a le natia i lalo o se fua saito, a o se tasi e tu mai i luga o le mauga, ma o le a latou tosina atu i ai, ma o le a taitaiina e saili atili le upumoni e ala i a tatou mea e fai ma galuega ma ala i foliga tatou te faasusulu atu o le amio lelei ma le amiosa’o, nai lo mea tatou te fai atu ai.¹⁴

Ia tatou faatuina se faataitaiga o le tulaga feauga lelei ma le filemu i le lalolagi. Ia tatou faamaonia atu e tusa pe o tatou i ai i Aferika, Amerika i Saute, Niu Sila, po o Ausetalia, e tasi lava i tatou uma ia Keriso. E na o le tasi lava le mea e vaai atu i ai: ia molimau atu i le lalolagi o le talalelei a Iesu Keriso ua toefuataiina mai i lona atoatoa, ma o le talalelei a Iesu Keriso ona pau lea o le fuafuaga ua tuuina mai i le tagata e mafai ona oo mai ai le filemu o taulaga, ma le filemu o malo.¹⁵

Talosia ia oo mai i loto o tagata uma, ma totonu o tatou aiga uma, le agaga moni o Keriso, lo tatou Togiola, o le moni o loo soifua, o lana taitaiga musuia, ou te iloa e moni lava ia.

O le talalelei o lo tatou taula lea. Ua tatou iloa ona tulaga. A tatou ola ai, ma lagona, ma molimau atu i le lalolagi e ala i se tulaga o tatou ola ai, o le a tatou fesoasoani i lona faatupulaia ma lona galueaiina. Ia tautala lelei e uiga i ai, e uiga i le perisitua, e uiga i le Au Pulega; ia faasusulu atu tulaga faatonuina o le talalelei i o tatou olaga.¹⁶

Fautuaga mo Suesuega ma Talanoaga

Aisea e taua ai ona manatua o le aafiaga a a tatou upu ma mea e fai e maoae lava i lenei lalolagi.? (Tagai i itulau 254–55.) Pe sa e vaai faapefea i le mafai e galuega laiti o le amiotonu ona maua ai se aafiaga o’oo’o o faatosinaga?
O a ni auala e faatosinaina ai e o tatou mafaufauga ma mea e fai ma foliga tatou te faasusulu atu i isi?
O le a se mea e mafai ona tatou fai i a tatou mafutaga faaipoipo ma o tatou aiga e faailoa atu ai o i tatou o ni soo o Keriso? (Tagai i itulau 255–57.)
O ai nisi o tagata o a latou faataitaiga sa faaaafiaina ai oe? Aisea ua matua faaaafiaina ai lava e nei tagata lou olaga?
O a ni auala e mafai e la tatou faataitaiga ona maua ai se eseesega i o tatou aiga, nofoaga e faigaluega ai, ma alaalafaga? (Tagai i itulau 257–59.) O le a se mea e mafai ona e fai i lenei aso e faasusulu mai ai le malamalama o Keriso i lou olaga?
Aisea e avea ai le faataitaiga ma se vaega taua o galuega faafaifeautalai? O a ni aafiaga na oo ia te oe ia sa avea ai ni faataitaiga lelei a le Au Paia o Aso e Gata Ai ma mea na musuia ai isi e sailiili i le Ekalesia?

O Mau e Faatatau i Ai: Mataio 5:14–16; Alema 5:14; 17:11; 3 Nifae 12:14–16; 18:16, 24

President McKay — Sa mulimuli Peresitene MaKei i le apoapoaiga a le Faaola: “Ia faapea ona pupula atu lo outou malamalama i luma o tagata, ina ia latou iloa la outou amio lelei, latou te vivii atu ai i lo outou Tama o i le lagi” (Mataio 5:16).

woman touching Jesus’ robe — A o tatou mulimuli i le faataitaiga a le Faaola, o le a tatou “faasusulu atu le malosi, loto pulea, agalelei, alofa moni, … manatunatu i isi, ma moomooga sili mo tagata ola uma.“