Vosa ni Vakanuinui kei na Veivakacegui ena Gauna ni Mate

“Na cava e tu me vakacegui keda me vaka ena gauna ni mate? E tu vei keda na vuna me da taukena kina na vakanuinui cecere duadua kei na veivakacegui me baleti ira na noda era sa mate mai vei ira na vo kece tale ni tamata e vuravura.”

Na Bula nei Josefa Simici

Na vakaloloku ena nodra mate na noda daulomani e tara vakavica vata na bula ni Parofita o Josefa Simici. Ena ika 15 ni June, 1828, e Harmony, Pennsylvania, o Alvin, na imatai ni luvedrau tagane o Josefa kei Ema, a mate ena dua na gauna lekaleka ni a qai sucu oti ga. Ena gauna erau a toki kina o Josefa kei Ema mai Niu Ioka ki Kirtland, Ohio, ena Feperueri 1831, e a sa bukete tale tiko kina o Ema, ena gauna oqo e sa drua. E sega ni dede na nodrau tadu mai ki Kirtland o Josefa kei Ema, erau a toki sara ki na dua na valekau lailai ena were nei Isaac Morley e dua na lewe ni Lotu. Ekea, ena ika 30 ni Epereli, erau a sucu kina na gone lalai o Thadeus kei Louisa, ia e sega ni dede na nodrau bula, erau a mate ena loma ga ni vica na auwa ni nodrau sucu.

Ena gauna vata ga ko ya e Warrensville, Ohio, e dua na tauni voleka ga ekea, e a mate talega kina o Julia, na marama wati Baraca John Murdock, e a qai vakasucu talega kivei rau na drua bulabula vinaka. Ena dua na matavuvale ka wili kina e lima na gonelalai, e sa vakila o Baraca Murdock ni sa na dredre me qaravi rau na drua ka rau qai tadu vou ga mai, e a qai kerei Josefa kei Ema me rau susugi rau na drua oqo ka me sa nodrau. Erau a vakayacora vakakina o Josefa kei Ema, erau vakavinavinakataka na nodrau kauti rau mai na gone dramidrami, na yadrau ko Joseph kei Julia, ki na nodratou matavuvale. E vakaciriloloma sara, na mate nei Joseph lailai ni oti e tinikadua na vula ena Maji 1832, e vu mai na nona a sega ni taqomaki vinaka mai na cagi batabata ni bogi ni a tauvi misila tiko ena gauna era boroya kina na Parofita e dua na ilawalawa ca ena kuluta ka vakabira yani kina na vuti ni manumanu. Ena mate oqo, erau sa buluta oti kina na itubutubu yalorarawa oqo e lewe va mai na lima na imatai ni luvedrau, sa qai vo ga o Julia, na luvedrau duadua ga e se bula.

Mai na lewe tinikadua na luvedrau o Josefa kei Ema —e lewe ciwa na luvedrau ka lewe rua erau susuga—eratou lewe lima walega eratou bula me yacova ni ra sa uabula: o Julia, e a sucu ena 1831; Joseph III, sucu ena 1832; Frederick, sucu ena 1836; Alexander, sucu ena 1838; kei David, sucu ena Noveba 1844, ni oti e lima na vula mai na mate nei tamana. Na luvedrau tagane o Josefa kei Ema o Don Carlos ka vula 14 e a mate ena 1841, kei na dua na luvena tagane a sucu ena 1842 ka mate ena siga vata ga ka sucu kina.

Ena gauna ni nona bula, eratou a mate talega na lewe tolu na taci Josefa Simici ena mate sega ni namaki. E a mate o Ephraim ni se qai sucu oti ga ena 1810, o Alvin, na tuakai Josefa, a mate ena 1823 ni sa yabaki 25, kei Don Carlos, na tacina ka a mate ena 1841, ka a yabaki 25 talega.

E a sotava tale e dua na ka rarawa levu na Parofita ni o tamana, e dau vakanuinui tu kina ena ivakasala kei na kaukauwa, a mate ena 1840 e Nauvoo, Illinois. Ena gauna e a vakila kina o Tata Simici ni sa voleka ni mate, e a kaciva mai na nona matavuvale ki na yasa ni nona idavodavo. E a vosa vua na marama watina, ka kaya, “Niu raici ira na luvequ ka vakila ni dina ga era a susugi cake mai me ra cakava na cakacaka ni Turaga, ia e dodonu me ra lako sivita mai na iyaloyalo ni leqa kei na veivakatovolei ena gauna taucoko era bula tiko kina e vuravura, e mosi na utoqu kau sa rerevaka vakalevu na noqu biuti kemudou ka ni sa vakavolivoliti kemudou tu na meca.”¹

Oti e sa qai vosa veitarataravi vakayadudua kivei iratou na luvena tagane kei na luvena yalewa, ka solia vei iratou na iotioti ni nona veivakalougatataki. Me vaka e vola tu vakaivola na tinani Parofita, e a cavuta na vosa ni veivakadeitaki oqo kivua na Parofita o Josefa:

“ ‘Josefa, na luvequ tagane, o sa lesi ki na dua na ilesilesi cecere ka ilesilesi vakalou. O sa lesi mada ga mo cakava na cakacaka ni Turaga. Taura ena yalodina ko na vakalougatataki kina, kei ira na luvemu era taravi iko. O na bula tikoga mo vakacavara na nomu cakacaka.’

“Na ka oqo e a tagi kina vakadomoilevu o Josefa, e tagicaka, ‘Isa, Tamaqu, ena rawa beka vei au?’ ‘Io,’ e kaya o tamana, ‘o na bula tiko mo tuvana na ituvatuva ni cakacaka kecega sa solia vei iko na Kalou mo cakava. Sa ikoya oqo na iotioti ni noqu veivakalougtataki kivei iko ni bera niu mate ena yaca i Jisu.’ ”²

Na kena vakayagataki na veika dredre e sotava mai na nona bula vakaikoya kei na veiuqeti ni nona kila na Veisorovaki ni iVakabula, e a rawa kina vei Parofita Josefa Simici me solia na vakacegu ka gadrevi vakalevu kivei ira na Yalododonu era rarawa tu.

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Ena gauna era mate kina na lewe ni matavuvale daulomani se itokani, e tu vei keda na vakacegu uasivi ena noda kila ni da na laki sota vata tale ena vuravura ka tarava.

E a vosa na Parofita ena dua na koniferedi ni Lotu e Nauvoo ena ika 7 ni Epereli, 1844. E a tukuna kina na veika me baleti King Follett na nona itokani, ka sa qai mate walega: “Kemuni na Yalododonu daulomani: Au na kerea [me baleta] na nomuni vakarorogo na ivavakoso niu na vosa tiko vei kemuni me baleta na iulutaga na mate. Na mate nei Elder King Follett, na tacida daulomani, ka a lauqaqi ena tobu ni a lutuki koya e dua na vokete vatu vakaitamera, ka sa vakavuna me muataki au vakatotolo ki na iulutaga oqo. Au a kerei mai vei ira na nona itokani kei na veiwekani meu vosa, ia me vaka na kedra lewe levu ena ivavakoso oqo era vakaitikotiko ena korolevu oqo me vakakina o ira eso ka ra vakaitikotiko ena veikoro lelevu tale eso, ka ra sa mate na nodra itokani, au vakila na noqu vagalalataki meu vosa vakararaba ena iulutaga, ka wasea vei kemuni na noqu vakasama, me vaka na noqu rawata, me vaka niu na vakauqeti mai na Yalo Tabu meu taura na iulutaga oqo. Au gadreva na nomuni veimasulaki kei na vakabauta meu rawa ni vakayacora kina na ivakaro ni Kalou sa Kaukauwa sara kei na isolisoli ni Yalo Tabu, me rawa kina niu tuvalaka yani na veika dina ka me rawarawa kina mo ni kila, ka me na vakadeitaka na ivakadinadina ki na yalomuni kei na nomuni vakasama na dina ni veika au na tukuna. …

“… Au kila ni dina na noqu ivakadinadina; o koya gona, ena gauna au vosa tiko kina kivei ira era vakaloloku tiko oqo, na cava o ni sa vakayalia? O ira na wekadra kei ira na nodra itokani era veitawasei walega mai na yagodra ena dua na gauna lekaleka: na yalodra ka tiko vata kei na Kalou era sa biuta na vale qele ena dua walega na gauna lekaleka, me vaka na kena itukutukuni; ka ra sa tiko ena gauna oqo ena dua na vanua e rawa kina me ra veitalanoa me vaka ga eda dau cakava e vuravura. …

“… Na cava e tu me vakacegui keda ka veisemati vata kei na mate? E tu vei keda na vuna me da taukena kina na vakanuinui cecere duadua kei na veivakacegui me baleti ira na noda era sa mate mai vei ira na tamata cava ga e vuravura; e baleta ni da sa raici ira ena nodra lako voli ena kilikili ena keda maliwa, ka raici ira ni ra mate ena liga i Jisu. …

“Oi kemuni na vakaloloku tiko e tu na gauna mo ni reki kina, niu vosa tiko ena mate nei Elder King Follett; me baleta na turaga watimuni ka tama e sa lako me laki wawa me yacova na tucaketale mai na mate—me yacova ni sa vakataucokotaki tale; baleta na gauna ni tucaketale ena tucake na nomu itokani ena taucoko ni marau ka lako ena lagilagi vakasilesitieli. …

“E soli vei au na kaukauwa meu kaya, ena kaukauwa ni Yalo Tabu, ni sega na gauna mo rere kina; ni sa lako o koya ki na nona vale na dodonu. Kakua ni vakaloloku tiko, kakua ni tagi. Au kila mai na ivakadinadina ni Yalo Tabu ka tiko vata kei au; ka na rawa mo waraka na nomu itokani me lako mai mo drau sota ena itekitekivu ni vuravura vakasilesitieli. …

“E tiko e dua na tamaqu, taciqu tagane, luvequ, kei na itokani ka ra sa gole yani ki na vuravura ni yalo. Era na yali walega ena dua na gauna lekaleka. Era sa tu vakayalo, ka keimami na sota vata tale. Ena vakasauri sara me sa na uvuci kina na davui. Ena gauna eda sa veitalatala kina ena bula oqo, eda sa na kidavaki ira na tinada, tamada, itokani, kei ira kece sara eda lomana, ko ira sa nei Karisito ka ra sa moce tu. E sa na sega ni rerevaki na ilawalawa, veivakacacani, se vakacacani vakalawa kei na ivesu; ia ena yaco me marau tawamudu.”³

E a mate o Elder Lorenzo D. Barnes ena nona veiqaravi tiko vakadaukaulotu e Igiladi. E a vosa na Parofita me baleta na nona mate ena dua na soqoni ka a vakayacori ena Valetabu e Nauvoo ka se bera ni tara vakaoti: “Au na tukuna vei kemuni na ka au vinakata. Kevaka meu sa na kacivi ni mataka meu laki davo ena ibulubulu, ena mataka ni tucaketale meu veitauri liga vata kei na tamaqu, ka tagi, ‘I tamaqu,’ ka na kaya mai o koya, ‘I na luvequ, i na luvequ,’ ena gauna ga e tadola kina na ibulubulu ka se bera ni da lako tani mai na noda ibulubulu.

“E rawa me da vakasamataka baleta na mate kei na tucaketale ena dua na kena ivalavala? Io, kevaka eda vulica me da bula vakacava ka da mate vakacava. Ena gauna eda sa davo sobu kina me da vakasamataka me da tucake vakacava ena mataka lailai; ka sa matalau dina vei ira na veitokani me ra davo vata, veimokoti ena loloma, moce ka yadra ena veimokomoko ka vakavoui na nodra veivosaki.

“O ni nanuma beka ni duatani kevaka meu tukuna na veika au a raica ena raivotu ka veisemati vata kei na iulutaga vakatubu marau oqo? O ira era a mate vei Jisu Karisito e rawa me ra namaka me ra umani e na reki e taucoko ni ra sa tucake tale ka ra a taukena se bula voli kina eke.

“E matata vinaka sara na raivotu, niu a raici ira na tamata, ni bera na nodra cabe mai na ibulubulu, me vaka era duri cake tiko mai vakamalua. Era veitauri liga ka veivosakitaka, ‘Na tamaqu, na luvequ tagane, na tinaqu, na luvequ yalewa, na taciqu tagane, na taciqu yalewa.’ Kei na gauna e sa rogo mai kina na domo me ra tucake na mate, vakasamataka mada meu a davo koto e yasai tamaqu, na cava mada na imatai ni reki ni utoqu? Meu sotavi tamaqu, tinaqu, taciqu tagane, taciqu yalewa; kei na gauna eratou sa tiko kina e yasaqu, au na mokoti iratou ka ratou na mokoti au. …

“E mosi vakalevu cake sara vei au na vakanananu ni vakarusai vakadua mai na vakanananu ni mate. Kevaka me a sega na noqu nanamaki meu na raica tale na tamaqu, tinaqu, taciqu tagane, taciqu yalewa kei na itokani, ena kacabote na utoqu ena dua na gauna lekaleka, ka sa dodonu meu lako sobu ki na noqu ibulubulu. Na nanamaki meu na raici ira na noqu itokani ena mataka ni tucaketale e vakamarautaka na yaloqu ka vakavuna meu vosota na ivalavala ca ni bula. O ira na noqu itokani e sa vaka me ra lakova e dua na ilakolako balavu, kei na nodra lesu mai eda na sota vata ena reki e levu cake sara . …

“Kivei Marcellus Bates [e dua na lewe ni Lotu e a mate na marama watina] meu vakacegui koya mada. Ena dua na gauna walega oqo drau sa na laki veitokani vata tale kei na nomuni itokani ena dua na vuravura ni lagilagi, kau sa vakaraitaka vakatautauvata kivei kemuni na itokani nei Baraca Barnes kei kemuni taucoko sara na Yalododonu o ni vakaloloku tiko. Sa ikoya oqo e dua na domo ni ivakasala kivei keda taucoko sara me da vakabibitaka ka gugumatua ka biuta vakatikitiki na dredre, dokadoka kei na ivalavala lialia, ka vakavakarau ki na mate ni mataka.”⁴

O ira na itubutubu e yali na luvedra ni ra sa mate era na ciqomi ira ena tucaketale me vaka ga na nodra vakadavori ira sobu.

Ena veibulu nei Marian Lyon yabaki rua, e kaya na Parofita: “Sa tiko tale oqo vei keda na domo ni ivakasala ka rorogo tiko ena keda maliwa, ka vakaraitaka kina na sega ni vakadeitaki ni bula vakatamata; kei na noqu veigauna galala au dau vakasamataka na iulutaga, ka taroga na taro, na cava mada na vuna ni ra gone dramidrami, gonelalai tawa cala, ka ra kautani mai vei keda, vakabibi o ira era rairai vuku vakalevu sara ka taleitaki. Na vuna kaukauwa duadua ka ra tiko kina ena noqu vakasama sai ira oqo: Na vuravura oqo sa ikoya e dua na vuravura ni cakaca vakaitamera; ka sa … tubu cake tiko vakalevu na cakaca kei na qito duka. … Na Turaga sa kauta tani e lewe vuqa, o ira sara mada ga na gone dramidrami, ni rawa me ra drotaka na yaloca ni tamata, kei na rarawa kei na cakaca ni vuravura ena gauna oqo; era sa rui savasava, rui totoka, me ra bula e vuravura; o koya gona, kevaka me vakasamataki vakadodonu, me isosomi ni vakaloloku e sa tu vei keda na vuna me da marau me vaka ni ra sa vagalalataki mai na ivalavala ca, ka ra na suka tale mai vei keda ena dua na gauna totolo. …

“… Na duidui walega e tiko ena kedrau maliwa na mate ni qase kei na mate ni gone sa ikoya, e dua ena bula vakadede mai lomalagi ena rarama tawamudu kei na lagilagi mai vei koya tale ka dua, ka sa vagalalataki vakatotolo cake vakalailai mai na rarawa, cakaca ni vuravura oqo. Veitalia ga na lagilagi taucoko oqo, ena yali vei keda ena dua na gauna, ka vakalolokutaka na ka e sa yali, ia eda sega ni vakaloloku me vakataki ira ka sega tu na nodra inuinui.”⁵

“E dua na taro e rawa me tarogi—’O ira na tina era na taura lesu tale beka na luvedra ena tawamudu?’ Io! Io! Kemuni na tina, o ni na taura lesu tale na luvemuni; baleta ni sa soli vei ira na bula tawamudu, baleta ni sa saumi oti na nodra idinau.”⁶

“Oi kemuni na gonelalai … e dodonu mo ni tucake ena gauna ga o ni mate kina; e rawa vei keda ekea me da kidavaki ira na luveda dramidrami lomani ena lagilagi vata ga—ena loloma vata ga ena lagilagi vakasilesitieli.”⁷

E a tukuna o Peresitedi Joseph F. Smith, na ika ono ni Peresitedi ni Lotu: “E a vakatavulica o Josefa Simici ni gone dramidrami ka a bulu ena nona mate ka na lesu tale mai ena nona tucaketale me vaka e dua ga na gone; ka, dusia tiko na tinana na gone e sa mate, e kaya vua: ‘ Ena tiko vei iko na reki, na marau kei na vakacegu ena nomu susuga na gone oqo, ni oti na tucaketale, na yago ni gone ena tubu me tautauvata kei na levu ni yalona.’ …

“Ena 1854, au a sotavi tinaqu lailai [o Agnes Smith], na marama wati Don Carlos Smith, na tamaqu lailai, o koya na tinani gone lailai o ya [o Sophronia] e a talanoataka tiko, o Josefa Simici, na Parofita, ena nona a tukuna vua na tinani gone ni dodonu me tiko vua na reki, na marau, kei na vakacegu ena nona susuga na gone o ya, ni oti na tucaketale, na yago ni gone ena tubu me tautauvata kei na levu ni yalona; ka ni kena o ya ena levu cake sara kina na reki me vakatautauvatani mai na kena e rawa me rawata ena bula vakavuravura, baleta ni sa na vagalalataki mai na rarawa kei na rere kei na sega ni rawati na bula vakavuravura, kei na nona kila vakalevu cake mai na kena e rawa me kila ena bula oqo. Au a sota vata kei na marama yada o ya, na tinani gone o ya, e qai tukuna vei au na veika a yaco ka wasea vei au na nona ivakadinadina ni sa ikoya oqo na ka e a kaya o Parofita Josefa Simici ena gauna e a vosa tiko kina ena veibulu vua na luvena gone yalewa lailai.“⁸

O Mary Isabella Horne kei Leonora Cannon Taylor erau a mate na dui luvedrau gone lalai. E nanuma lesu o Sisita Horne ni a solia vei rau vakaveitacini o Parofita Josefa Simici na vosa ni veivakacegui oqo: “E kaya vei keirau ni dodonu me keirau ciqomi rau na gonelalai oqo ena mataka ni tucaketale ena gauna ga erau se qai vakadavori sobu kina, ena savasava kei na yalo galala, ka dodonu me keirau susugi rau ka qaravi rau me vaka ni keirau tinadrau. E kaya ni o ira na gonelalai era na susugi cake mai ena tucaketale me vaka ga na nodra se qai vakadavori sobu, ka ra na rawata na vuku taucoko sara e gadrevi me vakatawani kina na itikotiko vakatui, veiliutaki kei na kaukauwa.”⁹

Ni da vakalolokutaki ira tiko na noda daulomani era sa mate, e rawa me da vakabauta ni “Kalou ni vuravura taucoko ena cakava na ka dodonu.”

E a vakaraitaka na Parofita ena veibulu vei Ephraim Marks yabaki 24: “E sa ikoya e dua na gauna bibi ka rerevaki. E sega vakadua niu bau vakila na levu cake ni kena bibi; na noqu vakasamataka na mate nei Alvin na tuakaqu tagane qase duadua, ka mate e Niu Ioka, kei Don Carlos Smith, na taciqu tagane gone duadua, ka a mate e Nauvoo. E sa dredre dina vei au na noqu bula e vuravura ka raici ira na gonetagane oqo ni da vakanuinui tu vei ira ena veitokoni kei na veivakacegui me ra kau tani mai vei keda ena maliwa ni nodra itabagone. Io, e sa dredre dina me da duavata ena veika oqo. Au dau vakasamataka ena so na gauna ni dodonu meu vakila vakalevu cake na duavata ena noqu sa na mate yani o au kevaka me sa lewa vakakina na Kalou; ia au kila ni dodonu me da tu vakadua ka kila ni sa va-Kalou, ka duavata ena Nona lewa; e sa dodonu taucoko. Ena taura walega e dua na gauna lekaleka ni bera ni da mate taucoko me vaka ga na kena ivakarau: e rawa ni yaco vei au me vakatalega kina o kemuni.”¹⁰

Ena ika 6 ni June, 1832, a vola vakaoqo o Josefa Simici vei Ema Simici: “Au a rarawataka dina na noqu rogoca na mate ni luvei Hyrum gonelailai. Au vakasamataka ni rawa me da lomani koya ena so na kena itagede, ia e dodonu me da duavata taucoko ena noda ivotavota ka me yaco ga na lewa ni Turaga.”¹¹

Ena ika 20 ni Janueri, 1840, a vola vakaoqo o Josefa Simici vei Ema Simici: “Au a taura e dua na ivola mai vei Hyrum, ka marau na yaloqu niu kila kina ni ratou a bula taucoko tiko na noqu matavuvale. Ia na yaloqu e vakalolokutaki ira era mate yani, ia e sega ni yali na inuinui, baleta niu na raici ira tale ka tiko vata tale kei ira. O koya gona, e rawa me da duavata vakalevu cake sara ki na veika e vakayacora na Kalou.”¹²

“Ena kena rokovi na mate e Saioni, eda vakila na noda vakaloloku vata tiko kei ira era vakaloloku tiko, ia mo nanuma matua tiko ni Kalou ni vurvura taucoko ena cakava na ka dodonu.”¹³

“Era lewe vuqa sara era sa mate, ka biuta tu mai vei keda na rarawa ni vakanananu, ia eda sega ni levea rawa na mate. Ena gauna e sa vosa mai kina na Kalou mai lomalagi me kacivi keda yani, e dodonu me da vakarorogo ki na Nona ivakaro.”¹⁴

Ena somate nei James Adams, e kaya na Parofita: “Na imatai ni gauna au raici koya kina mai Springfield, [Illinois,] ena noqu ilakolako tiko mai Missouri ki Washington. E raici au o koya me vaka e dua na vulagi, kauti au sara ki nona vale, vakauqeti au ka vakamarautaki au, ka soli ilavo vei au. E a dua na noqu itokani voleka duadua sara. … E a sa vakatakilai vua me balelta na nona mate, ka sa lako ki na dua na cakacaka bibi cake sara. Ena gauna era sa vakavakarau kina na tamata, e sa vinaka cake vei ira me ra sa lako ki na ilakolako oqo. E sa mate o Baraca Adams me rawa ni veivuke ena kena dolavi na katuba ka vunautaki na kosipeli ena kedra maliwa na sa mate. Na yalodra o ira na dodonu era sa laveti cake ki na dua na cakacaka vakaitamera ka lagilagi vakalevu cake sara; era sa vakalougatataki ena nodra sa takali yani ki na vuravura ni yalo.”¹⁵

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e (vi–xii), me ikuri ni veivuke.

Na cava soti na nomu vakasama se o vakila ena nomu wilika na veika ena tabana e 193–96? E rawa vakacava na veika e sotavi oqo me vakauqeta na gaunisala ni nona veivakavulici o Parofita Josefa me baleta na mate kei na tucake tale?
Na iwase oqo e tiko kina na itukutuku e a wasea o Josefa Simici vata kei ira na tamata era a vakalolokutaka tiko na nodra mate o ira na nodra daulomani (tabana e 196–99). Ena veitukutuku oqo, e a solia kina na Parofita na “vakanuinui kei na veivakacegui” mai na kena vakatavulici na ivunau ni kosipeli ka vakaraitaka kivei ira era vakarorogo tiko na kena vakayagataki vakacava na ivunau oqo ena nodra bula. Ena nomu vakananumi ira tiko na nomu daulomani era sa mate yani se o ira era sa vakarau mate, na dina ni kosipeli cava e vakacegui iko? Na cava na vuna era vakaibalebale kina vei iko na dina oqo?
Wilika na ivakasala nei Josefa Simici ena nona a vosa tiko ena mate nei Elder Barnes oka kina na nona ivakasala me baleta “me da bula vakacava ka na mate vakacava” (tabana e 175–76). Na cava na kena ibalebale vei iko na nona ivakasala? Vakasamataka baleta e rawa vakacava me veisautaka na nomu bula na nomu nanuma na nona ivakasala.
Raica lesu na vosa ni Parofita kivei ira na itubutubu ka ra sa mate na luvedra gone lalai (tabana e 199–201). E rawa vakacava me solia na ivunau oqo na vakanuinui kivei ira na itubutubu era rarawa tiko?
Vulica na ivakasala nei Josefa Simici me baleta na noda duavata ena lewa ni Kalou ena gauna era mate kina o ira na noda daulomani (tabana e 202–03). E veivakauqeti vakacava na yaloda ena noda vakatulewa me da ciqoma na lewa ni Kalou? na noda vosa kei na noda ivalavala? Ena veigaunisala cava e rawa me vukei ira kina na tani na noda vakatulewa?

iVolanikalou Veisemati: Joni 20:1–29; Mosaia 16:7–8; Alama 40:11–12; Moronai 8:11–20; V&V 42:45–46

Joseph and Emma with twins — Ko Josefa kei Ema Simici vata kei rau na drua erau susuga ni oti vakalailai ga na nodrau mate na luvedrau drua dramidrami. Erau a vakavinavinakataka ko Josefa kei Ema na nodrau kauti Joseph kei Julia ki na nodratou matavuvale, ia a mate ko Joseph lailai ena Maji 1832.

mother with daughter — E vakatavulica o Josefa Simici ni o kemuni na gonelalai “e dodonu moni tucake ena gauna ga o ni mate kina”era na kidavaki kemuni na nomuni tubutubu ena loloma vata ga ena lagilagi vakasilesitieli.“