iVakamacala Taumada

Eratou sa tauyavutaka na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua na veivola eso ena Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu me vukei kemuni me titobu kina na nomuni kila vakavinaka sara na kosipeli vakalesui mai ka toro voleka yani vua na Turaga ena nodra ivakavuvuli na Peresitedi ni Lotu ena gauna oqo. Ni sa vakaikuritaka na Lotu na itukutuku ena ivola oqo, ko ni na vakasokumuna kina e dua na iyau ni ivola veidusimaki me baleta na nomuni vuvale. Sa tuvanaki matau tu na lewe ni ivola oqo me vakayagataki ki na vuli yadudua ni tamata kei na veivakavulici ena veikuoramu kei na kalasi.

E lewe ni ivola oqo na ivakavuvuli nei Parofita Josefa Simici, ka a kacivi mai vua na Kalou me tadolava na itabagauna ni taucoko ni gauna edaidai. Ena tadrua ni gauna ni nona raica na Tamana kei na Luvena ena vula itubutubu ni 1820 ki na gauna a vakamatei kina ena June 1844, a tauyavutaka o koya Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ka solia mai na taucoko ni kosipeli, ka na sega tale ni kau laivi mai na vuravura oqo.

Vuli Yadua

Ena nomuni vulica na ivakavuvuli nei Parofita Josefa Simici, mo ni vakasaqara na veivakauqeti ni Yalotabu. Mo ni nanuma na yalayala nei Nifai: “Ia ko koya sa vakasaqara matua ena kunea; ka na vakatakilai vua, na veika vuni ni Kalou ena kaukauwa ni Kalou” (1 Nifai 10:19). Tekivuna na nomu vuli ena masu, ka mo masulaka tikoga ka tugana e lomamu ni ko wiliwili tiko.

Ena itinitini ni iwase yadua, ko ni na raica kina na taro eso kei na veitiki ni ivolanikalou ena vukei kemuni mo ni kila vakavinaka ka bulataka na ivakavuvuli nei Josefa Simici. Sa rawa mo ni raica lesu mada ni bera ni ko ni wilika na kena iwase.

Mo ni taurivaka talega na veivakatutu oqo:

• Vakasaqara na vosa kei na malanivosa bibi. Kevaka ko ni raica e dua na vosa ko ni sega ni kila vakavinaka, mo ni raica na dikeseneri se dua tale na ivurevure me kilai vakavinaka cake kina na kena ibalebale. Vola e dua na ivakamacala ena kena tadrua mo ni nanuma tiko kina na veika o ni sa vulica baleta na vosa o ya.

• Mo vakasamataka mada na ibalebale ni ivakavuvuli i Josefa Simici. Sa rawa mo makataka na veimalanivosa kei na veiyatuvosa ka vakatavulica na ivakavuvuli ni kosipeli e gadrevi se na kena e vakauqeta na nomu vakasama kei na lomamu, se sa rawa vei iko mo vola ena tadrua o ya na nomu vakasama kei na lomamu.

• Tukuna na veika o sa sotava e semati ki na ivakavuvuli ni Parofita.

• Mo vakasamataka vakabibi na kena rawa ni ko bulataka na ivakavuvuli nei Josefa Simici. Mo vakasamataka mada na kena semati ki na nomu lomaleqa se vakatataro. Vakatulewataka na veika mo na vakayacora ena vuku ni veika o sa vulica rawa.

Veivakavulici mai na iVola Oqo

Sa rawa ni vakayagataki na ivola oqo ena veivakavulici ena vuvale se ena lotu. Ena vukei kemuni na vakatutu era toka oqo.

Mo ni raica matua na Vosa nei Josefa Simici kei na iVolanikalou

Sa vakaroti keda na Turaga me da “vunautaka walega na nodra vosa na parofita kei na iapositolo me vaka sa volai tu; ia me vaka sa vakatakila vei [keda] ko koya na Dauveivakacegui ena vuku ni [noda] masu kei na vakabauta” (V&V 52:9). E vakaraitaka talega ni “ko ira na italatala qase, na bete kei na ivakavuvuli me ra vunautaka yani na noqu itukutuku vinaka sa tabaki tu e na iVola Tabu, kei na iVola i Momani, ia na itukutuku sa matata vinaka sara” (V&V 42:12).

Ia sa nomuni ilesilesi mo ni vukei ira na so tale me ra kila vakavinaka na ivakavuvuli nei Parofita Josefa Simici kei na ivolanikalou. Me kakua ni biu vakatikitiki na ivola oqo se vakarautaka na lesoni mai na dua tale na ivola. Vakabibitaka ena lesoni e dua na gauna ni kena wiliki na ivakavuvuli nei Josefa Simici ena ivola oqo ena kena veivosakitaki na kedra ibalebale kei na kedra bulataki.

Vakayaloqaqataki ira na lewe ni kalasi me ra kauta ki lotu na ivola oqo me rawa ni ra vakavakarau vakavinaka cake me ra vakaitavi ena veivosaki vakalasi.

Vakasaqara na Veidusimaki ni Yalo Tabu

Ena nomuni masuta mo ni vukei ka vakavakarau vagumatua, na Yalo Tabu ena veidusimaki ena nomuni sasaga. Ena vukei kemuni mo ni na vakamatatataka na veitikina mai na wase yadua ena vakayaloqaqataki ira eso me ra kila vakavinaka ka bulataka na kosipeli.

Ni ko sa veivakavulici, masuta na kaukauwa ni Yalotabu me salavata kei na nomuni vosa kei na gauna ni veivosaki vakalasi. E kaya vakaoqo o Nifai, “Ia ko koya sa vosa ena kaukauwa ni Yalo Tabu, na kaukauwa ni Yalo Tabu ena vakadewa ki na yalodra na luve ni tamata” (2 Nifai 33:1; raica talega V&V 50:13–22).

Vakavakarau mo Veivakavulici

Sa tuvanaki tu na veiwase ni ivola oqo me na vukea na nomuni vakavakarau mo ni veivakavulici. Na veiwase yadua mai na tabana “Na Bula nei Josefa Simici” e umanaki tu kina na itukutuku ni nona bula o Josefa Simici kei na itukutuku makawa taumada ni Lotu ka na rawa me vakayagataki me vakatakilaitaki ka vakavulici kina na lesoni. Na ulutaga “iVakavuvuli nei Josefa Simici” e sa wasewasei tu ena vica na ulutaga lalai, vata kei na kena tikina e vakamacalataki kina na veitikina bibi ena wase o ya. Sa rawa ni taurivaki na veiulutaga oqo me idusidusi mo ni veivakavulici mai kina. Na iotioti ni ulutaga, na “Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici,” sa vakarautaki tu kina na taro kei na ivolanikalou e semati ki na ivakavuvuli.

Ena qaqaco cake na nomuni veivakavulici ni ko ni vakayacora na veika oqo:

1. Vulica na iwase ni ivola. Wilika na iwase ni ivola mo ni kila vakavinaka kina na ivakavuvuli nei Josefa Simici. Ena gugumatua ka kaukauwa cake sara na nomuni veivakavulici ni sa veivakauqeti vei kemuni yadua na nona vosa (raica V&V 11:21). Ni ko ni sa wilika, mo ni nanuma tiko na nodra gagadre o ira o ni vakavulica tiko. Sa rawa mo ni makataka na vunau se ivakavuvuli ena wase ko ni nanuma ena vukei ira.

2. Digitaka na tikina cava mo ni vakayagataka. Sa vakarautaki vakalevu cake tu ena wase yadua na veika mai na kena o ni rawa ni vakavulica ena dua na gauna ni lesoni. Ena vinaka cake mai na nomuni saga mo ni vakaotia na wase taucoko o ya, mo ni digitaka ena masumasu na vunau kei na ivakavuvuli ko ni nanuma ena vukei ira vakalevu o ni vakavulica. Dua na kena ivakaraitaki, sa rawa mo ni digitaka mo ni rai vakatabakidua tikoga ena dua se rua na ulutaga lalai kei na vica na taro ka na vukei ira na lewe ni kalasi me ra veivosakitaka na ivakavuvuli ena ulutaga o ni sa digitaka.

3. Digitaka na iwalewale ni nomuni vakatakilaitaka na lesoni. Me veivakayadrati ena itekitekivu ni lesoni, sa rawa mo ni wasea e dua na ka o ni a sotava se tarogi ira na lewe ni kalasi me ra wilika e dua na italanoa mai na itekitekivu ni iwase o ya se raica e dua na iyaloyalo ena iwase o ya. Mo ni qai taroga, “Na cava e vakavulica tiko na italanoa (se iyaloyalo) oqo me baleta na ulutaga bibi ni iwase o ya?” Eso tale na iwalewale ni kena tekivutaki e dua na lesoni e okati kina na kena wiliki e dua na tiki ni ivolanikalou se dua na vosa laveti mai na iwase o ya se lagati e dua na sere. E dua tale na vakasama e veivukei sara o ya me ra kila o ira na lewe ni kalasi na veitikina bibi ni lesoni o ya. Sa rawa talega mo ni vakaraitaka tale vei ira na lewe ni kalasi na lesoni sa talevi oti mai na ivola oqo ena nomuni kerei ira me ra vakaraitaka tale na veika e yaco kina, na tamata, ivakavuvuli, se vunau ka a veivosakitaki.

4. Digitaka na iwalewale me vakauqeta na veivosaki. Oqo na vanua mo ni na vakayagataka kina e vuqa na gauna ni lesoni, baleta o ira na lewe ni kalasi era na vulica vakavinaka na vunau kei na ivakavuvuli ni ra vakaitavi ena veivosaki e baleti ira. Mo ni raica lesu na vakatutu ni kena qaravi e dua na veivosaki e veilaveti ena tabana e (xi–xii) ni ivola oqo. Sa rawa mo ni vakayagataka na taro mai na “Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici” ena itinitini ni iwase o ya. Sa rawa talega mo ni vakarautaka eso na nomuni taro vakataki kemuni ena nomuni vakayagataka na vakatutu oqo:

   • Taroga na taro eso ka na vukei ira na lewe ni kalasi me ra vakaraica na dina, veika sa yaco, vunau, kei na ivakavuvuli. Na veitaro vakaoqo ena vukei ira na lewe ni kalasi me ra raica vakatabakidua na dina e gadrevi o ni gadreva mo ni vakamatatataka ka kila vakavinaka vata kei na itukutuku gadrevi ena ivakavuvuli nona na Parofita. Kena ivakaraitaki, ni sa laurai oti e dua na vosa laveti e gadrevi, mo ni qai taroga, “Na cava eso na vosa se malanivosa bibi ena vosa laveti oqo?” se “Na cava na iulutaga ni vosa laveti oqo?”

   • Taroga na veitaro ena vukei ira na lewe ni kalasi me ra dau vakananuma na vunau kei na ivakavuvuli e a vakatavulica o Josefa Simici. Na veitaro vakaoqo ena vakayaloqaqataki ira na lewe ni kalasi me ra vakadeuca ka wasea na nodra vakasama kei na nodra nanuma me baleta na ivakavuvuli nei Josefa Simici. Kena ivakaraitaki, “Na cava o ni nanuma kina ni bibi na ivakavuvuli oqo?” se “Na vakasama se vakanananu cava e tiko vei kemuni me baleta na vosa laveti oqo?” se “Na cava na ibalebale ni ivakavuvuli oqo vei kemuni?”

   • Taroga na taro ena vakayaloqaqataki ira na lewe ni kalasi me ra vakatautauvatataka na veika era sa vulica mai na ivakavuvuli nei Parofita ki na nodra dui vakasama, vakanananu, kei na veika era sotava. Kena ivakaraitaki, “Na veika cava o ni sa sotava e semati tiko ki na vosa nei Parofita Josefa Simici?”

   • Taroga na taro ena vukei ira na lewe ni kalasi me ra bulataka ena nodra dui bula na veika sa vakavulici. Na veitaro oqo ena vukei ira na lewe ni kalasi me ra vakasamataka na sala me ra bula voli me vaka na ivakavuvuli nei Josefa Simici. Kena ivakaraitaki, “Na veika cava e vakayaloqaqataki keda tiko kina o Josefa Simici me da vakayacora? Ena sala cava me da cakava kina na veika e tukuna o koya?” Vakavotuya vei ira na lewe ni kalasi ni ra sega walega ni vuli mai na veika e tukuni, ia mai na ivakatakila talega sa baleti ira (raica V&V 121:26).

5. Digitaka na iwalewale mo ni tinia kina na lesoni. Sa rawa mo ni tukuna vakalekaleka vakatotolo na lesoni se kerea vua e dua se rua na lewe ni kalasi me rau vakayacora. Ena nomuni vakauqeti mai vua na Yalotabu, mo ni vakadinadinataka na veivakavuvuli sa veivosakitaki. Sa rawa talega mo ni sureta eso me ra wasea na nodra ivakadinadina. Vakayaloqaqataki ira o ni vakavulica me ra muria na veivakauqeti era ciqoma mai vua na Yalo Tabu.

Ni ko ni vakavakarau mo ni veivakavulici, sa rawa mo ni raica na ivakasala ena Veituberi, Na iLutua ni Noda Bula (36123), tikina B, wase 14, 16, 28, and 29; se ena iVoladusidusi ni Veivakavulici (34595).

Vakayacora na Veivosaki e Veivakatataki Cake

Na vakatutu era toka oqo ena vukei kemuni mo ni vakayaloqaqataka ka vakayacora na veivosaki e veivakatataki cake.

• Vakasaqara na veidusimaki ni Yalo Tabu. Ena rawa ni vakauqeti kemuni o Koya mo ni taroga na taro eso se mo ni okata eso tale na tamata ena veivosaki.

• Vukei ira na lewe ni kalasi me ra raica vakatabakidua na ivakavuvuli nei Josefa Simici. Me ra qai wilika na nona vosa me vakavurea na veivosaki ka saumi taro. Kevaka sa tekivu me lako tani mai na ulutaga na veivosaki se me sa ka ni vakasama walega se ka ni veiba, vagolea donu na veivosaki ena nomuni raica lesu e dua na ka a yaco, dua na vunau, se ivakavuvuli ena iwase o ya.

• Ke gadrevi, wasea na veika o ni sotava e semati ki na ivakavuvuli ena iwase o ya.

• Vakayaloqaqataki ira na lewe ni kalasi me ra wasea na nodra vakasama, me ra taro, ka veivakavulici vakaira (raica V&V 88:122). Kena ivakaraitaki, sa rawa mo ni kerei ira me ra tukuna na nodra nanuma ena veika era kaya eso, se mo ni taroga e dua na taro ki na vica na lewe ni kalasi.

• Kakua ni lomaleqataka ni vakanomodi vakalailai ni ko ni taroga oti e dua na taro. Era na dau gadreva o ira o ni vakavulica e dua na gauna me ra vakasama kina se raica na nodra ivola ni bera ni ra wasea na nodra vakasama, ivakadinadina, kei na veika era sotava.

• Vakarorogo vagumatua, ka tovolea mo ni dau kila vakavinaka na veika era tukuna na tamata yadua. Mo ni vakavinavinakataki ira ena nodra vakaitavi.

• Ni ra vakaraitaka na lewe ni kalasi eso na nodra nanuma, sa rawa mo ni vola ena papanivolavola se kerea e dua me vola.

• Vakaraica eso na sala vovou me ra okati ki na veivosaki na lewe ni kalasi. Kena ivakaraitaki, sa rawa me ra veivosakitaka vakailawalawa lalai na veitaro eso se kei na tamata e dabe tikivi ira.

• Sa rawa mo ni veitaratara taumada kei na dua se rua na lewe ni kalasi. Kerea me rau vakavakarau tiko mai ki na kalasi me rau na sauma na taro o ni sa vakarautaka tu.

• Vakayagataka e dua na serenilotu, vakabibi e dua na serenilotu ni Vakalesui mai, me ra vaqaqacotaka na kena veivosakitaki e dua na dina ni kosipeli. Na lagati ni dua na serenilotu sa dua talega na sala vinaka ni kena vakatakilaitaki se tinia e dua na lesoni.

• Kakua ni tagutuva e dua na veivosaki vinaka me baleta na nomuni saga mo ni vakacavara taucoko na lewe ni ivola o ni sa vakarautaka. Na ka e bibi duadua o ya me ra vakila na lewe ni kalasi na veivakauqeti ni Yalotabu ka qaqaco cake ena nodra solibula me ra bulataka na kosipeli.

iVakavuvuli ni Noda Gauna Oqo

Na ivola oqo sa baleta na ivakavuvuli nei Joseva Simici ni noda gauna oqo. Kena ivakaraitaki, ni ivola oqo e sega ni veivosakitaki kina na veiulutaga me vakataka na ivakavuvuli nei Parofita me baleta na lawa ni vakatatabu me vaka e virikotori tu ena qaravi ni iyauqaqa. Sa vakasuka na Turaga na lawa oqo mai na Lotu baleta ni ra sa sega ni vakarautaki ira rawa na Yalododonu me ra bulataka (raica na ulunivosa ni V&V 119). Na ivola oqo e sega talega ni veivosakitaki kina na vakamautaka e levu na yalewa. Na vunau kei na ivakavuvuli me baleta na vakamautaka e levu na yalewa a vakatakilai vei Josefa Simici ena itekitekivu ni 1831. E a vakavulica kina na Parofita na vunau ni vakamautaka e levu na yalewa, ka a vakayacori kina e vica na vakamau vakaoqo ena gauna ni nona bula. Ena vica na dekedi ka tarava, ena ruku ni nodra veiliutaki eso na Peresitedi ni Lotu era a sosomitaki Josefa Simici, e a vuqa sara na lewe ni Lotu era a vakayacora na vakamautaka e levu na yalewa. Ena 1890, e a solia kina o Peresitedi Wilford Woodruff na iVakaro, ka sa mai tagutuvi kina na vakamautaka e levu na yalewa ena loma ni Lotu (raica na iVakaro Raraba 1). Sa tagutuva kina vakadua na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai na vakamautaka e levu na yalewa.

iVurevure Eso e Cavuti Tiko ena iVola Oqo

Na ivakavuvuli nei Parofita Josefa Simici e tukuni tiko ena ivola oqo e kau mai ena vica na mataqali ivurevure vakaivola: o ya na nona vunau na Parofita, na vosa a vakarautaki me tabaki mai vua na Parofita se mai na ruku ni nona veiliutaki, na nona ivola kei na ivolaniveisiga na Parofita, nona vosa na Parofita era a volaitukutukutaka na tamata era a rogoci koya, kei na so vei ira na ivakavuvuli kei na nona ivola na Parofita ka a qai mai lewe talega ni ivolanikalou. E vuqa sara na ivakavuvuli nei Josefa Simici e a lavetaki mai na History of the Church. Me baleta na ikuri ni itukutuku me baleta na veivurevure oqo, raica na iKuri ni Vakamacala.

E vuqa na ivurevure e tukuni tiko ena ivola oqo a sega ni tabaki. Na sipeli, ivakatakilakila, na vakamatanivolalelevutaki, kei na qarama sa dua ga na kena ivakarau ena vanua e gadrevi kina me rawarawa na kena wiliki. Na vosa lavetaki e lako mai na ivurevure vakaivola e tabaki, sa sega ni caka kina e dua na veisau ki na ivurevure sa tukuni kina, ia ena vakatakilai kevaka e vakayacori. Na vosa kece era vakaikovu sukuwea era a kuria o ira era vola na ivola, ke sega ena vakatakilai.

“Raica sa levu ka bibi sara na ka a vakayacora o Josefa Simici na Parofita ka nona Daurairai na Turaga, me vakabulai ira kina na kai vuravura; io a levu cake mai vei ira kecega na tamata; raica a ka oqo sa taravi Jisu walega kina. … Raica a vuavuai vinaka sara na nona bula ka lagilagi na nona mate, ena mata ni Kalou kei na matadra na tamata” (V&V 135: 3)