Nodra iVakavuvuli na Peresitedi ni Lotu
wase 16: iVakatakila kei na Parofita Bula


wase 16

iVakatakila kei na Parofita Bula

“Na ivakarau cecere kei lomalagi [sai koya] ni na sega ni vakayacori e dua na ka e vuravura me sega ni vakaraitaki taumada vei ira na nona italai o ya na parofita.”

Na Bula nei Josefa Simici

Ea ciqoma e vuqa sara na ivakatakila o Parofita Josefa Simici e Kirtland, Ohio, ka sa yaco kina na itabagauna oqo me ka bibi cecere sara ni kena tauyavutaki na lawa kei na liutaki ni Lotu. Ena gauna e dau ciqoma kina na Parofita na veivakatakila oqo sa nona ivakarau me dau tiko vata kei ira eso na iliuliu ni Lotu, me na qai dua e vola tiko na veika e tukuna mai vua na Turaga. Sa dau yaco mai vua na ivakatakila me isau ni nona masu. O Parley P. Pratt, a yaco e muri me dua na lewe ni Tinikarua, a tiko ena gauna a ciqoma kina na Parofita na ivakatakila ka sa kilai tu oqo me Vunau kei na Veiyalayalati 50. E nanuma lesu o Elder Pratt:

“Ni oti na neimami masumasu vata ena rumu ni vakavakadewa oqo, e a tukuna mai vei keimami na ivakatakila oqo. Na veiyatuvosa yadua sara e a cavuti vakamalua ka vakamatata sara, ka cegu vakalailai ena yatuvosa yadua, me na rawa kina ni volai vakamatanivola, ena mawe ni liga ni dua na tamata. … E a sega ni bau tao vakalailai, se raici lesu, se wiliki lesu me na taladrodro tiko kina na qaravi ni cakacaka o ya.”1

E dina ga ni a lavetaki ena liga eso na ivakatakila me vakayagataki vakatamata yadua, ia e a sega ni soli vei ira na lewe ni Lotu. Sa kila vakavinaka tu o Josefa Simici ni ra sa ka bibi dina sara na ivakatakila ni Kalou me ra na maroroi vakavinaka kina ka vakaraitaki raraba yani ki vuravura raraba. Ena Noveba 1831, ena dua na koniferedi kacivi ka a vakayacori e Hiram, Ohio, era sa lewa kina na Parofita kei ira na iliuliu ni Lotu me sa tabaki eso na ivakatakila digitaki e a ciqoma na Parofita me yacova mai na gauna o ya. Ni sa vakadonui oti na lewa oqo, e a ciqoma na Parofita e dua na ivakatakila vakalomalagi e a vakatoka na Turaga na “i kau ni i vola ni noqu vunau” (V&V 1:6). Na ivakatakila oqo ka sa vakatokai tu me Vunau kei na Veiyalayalati wase 1, sa ivakatakilakila ni sa vakadonuya na Turaga me tabaki na ivakatakila ka sa vakamacalataka kina na Nona inaki me solia mai kina. “Dou vulica matua na vunau kece,” e kaya na Turaga, “ni sa dina ka dodonu, raica e na vakayacori vakaidina na parofisai kei na vosa ni yalayala” (V&V 1:37). Ena nona sa rogoca na kena wiliki lesu vua na ivakatakila ena ikarua ni siga ni koniferedi, e a “tu cake ka vakaraitaka na nona nanuma kei na vakavinavinaka” na Parofita me baleta na vakavotui ni nona veivakadonui na Turaga.2

Ni oti na koniferedi o ya, e nanuma lesu na Parofita, “au a vakatabakiduataka na noqu gauna ena noqu raica lesu na ivunau oqo ka laki tiko ena koniferedi, ka volekata ni rua na macawa; ka a vakayacori mai na imatai ki na ika tinikarua ni Noveba e va na neimani koniferedi kacivi. Ena otioti … ni koniferedi e a vakadonui kina me sa iyau levu me vaka na … iyau kei vuravura taucoko.” Sa vakadonui talega ena koniferedi ni ivakatakila kece oqo me sa “yavu ni Lotu ena iotioti ni gauna oqo, ka sa ka yaga sara ki vuravura, ka vakaraitaka tiko ni idola ni veika vuni ni matanitu ni noda iVakabula sa vakatikori lesu tale vua na tamata; kei na iyau ni veika tawamudu [era] sa umanaki tu e matadra o ira era sa gadreva tu me ra bula voli ena veivosa kece sara e lako mai e na gusu ni Kalou.”3

E a kau yani na ilavelave volai ni ivakatakila vei William W. Phelps mai Missouri, me laki tabaki me iVola ni Vunau. O Baraca Phelps, ka a vakaroti mai vua na Turaga me lako ki Missouri me laki dautabaivola ni Lotu (raica V&V 57:11), a maqusa sara ena nona vakarautaka na kena tabaki na ivola. Ia, ena ika 20 ni Jiulai, 1833, era a vakarusa e dua na ilawalawa ca na vale ni tabaivola oqo kei na vuqa sara na draunipepa sa tabaki oti tu. Eso na draunipepa walega era a qai maroroya rawa ka viviga vata eso na lewe ni Lotu, ia a sega ni qai tabaki rawa na ivola. Ena 1835, na ivakatakila me baleta na iVola ni Vunau kei na vuqa tale na ikuri ni ivakatakila era a qai tabaki e Kirtland me sa Vunau kei na Veiyalayalati. Mai na ikuri ni veivakatakila ka sa vakuri kina ka vakatekivu sara mai na 1835, sa tudei tu na ivola oqo me ivakadinadina ni sa vosa tiko na Kalou vua na Nona parofita bula, na Peresitedi ni Lotu, me vakalougatataki ka dusimaki kina na Nona Lotu.

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Na Kalou sa dau dusimaki ira na Nona tamata kei na Nona Lotu ena iVakatakila

Na Yavu ni Vakabauta 1:9: “Keimami vakabauta na veika sa vakatakila oti na Kalou, na veika sa vakatakilai mai oqo, ka keimami vakabauta ni na levu tale na veika ena qai vakatakilai mai me baleta tikoga na Matanitu ni Kalou”4

“Eda na sega ni kila rawa na veika ni Kalou kei na veika vakalomalagi, ia ena ivakatakila duadua ga. Eda na bulataka beka vakayalo ka veiwaseitaka na noda nanuma ki na veika tawamudu; ia oqori e sega ni kena veivakadonui.”5

“Na ivakavuvuli ni ivakatakila e ulabaleta vakadua na vunau e sega kina na ivakatakila; ni dua walega na ka dina e soli mai lomalagi sa tautauvata kei na ivakavuvuli kece sara vakalotu sa tu e vuravura.”6

“Ena sega ni yaco na veivakabulai kevaka e sega na ivakatakila; sa na ka wale kina vua e dua me na veiqaravi ni sega kina. … Ena sega ni rawa vua e dua na tamata me italatala i Jisu Karisito vakavo walega ke tiko vua na ivakadinadina i Jisu; ni sai koya oqo na yalo ni parofisai [raica Ai Vakatakila 19:10]. Ni sa cakacakataki na veivakabulai, sa vakayacori ena ivakadinadina. O ira na tamata ena gauna oqo era vakadinadinataki lomalagi kei eli, ia era se bera ni ra raica mada e dua vei rau; kau na tukuna eke ni na sega ni kila e dua na tamata na veika oqo kevaka e sega na ivakatakila oqo.”7

“Mai na Nona veivakavulici o Jisu e kaya, ‘Ia e dela ni vatu oqo kau na tara kina na noqu isoqosoqo lewe ni Lotu, ia ena sega ni rawata na matamata ni koro ni etesi.’ [Maciu 16:18.] Na vatu cava beka? Na ivakatakila.”8

“Sa tauyavutaki na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ena ivakatakila e soli mai cake, me vaka na kena sa dina tu na Lotu ni Kalou, me vaka ga e volai ena iVolanikalou (Emosi 3:7, kei na Cakacaka 1:2); ia mai na lewa kei na veivakalougatataki ni Kalou, sa yaco meu iyaragi ni Nona cakacaka, sa yaco kina, me muataki kina ki liu na inaki kei Saioni.”9

Oqo na vosa nei Parofita ena dua na koniferedi ni Lotu ena Epereli 1834: “E a wilika o Peresitedi Josefa Simici Lailai, na ikarua ni wase ni parofisai nei Joeli, masulaka, ka vunautaka yani vakaoqo ena koniferedi: … ‘Eda sa veiyawaki sara kei ira na tamata tale eso era sa bau bula voli e na vuravura oqo; sa yaco kina ki na ivakatakila taumada me sega ni ganita na ivakarau ni noda bula ena gauna oqo; e a soli kivei ira tale eso na tamata, era a bula e liu vei keda; ia ena iotioti ni gauna, sa kaciva kina na Kalou e dua na mataqali tamata, ka na yaco kina e dua na veivakabulai, ka vakakina e Jerusalemi kei Saioni [raica Joeli 2:32]. Ia kevaka sa na sega tale ni solia na Kalou e dua na ivakatakila, sa na qai evei beka o Saioni kei na kena tamata? …’

“E a qai vakatautauvatataka o Peresitedi ki na kena soli mai kei na vakadewataki na iVola i Momani, na ivakatakila ni Matabete i Eroni, na kena tauyavutaki na Lotu ena 1830, na ivakatakila ni Matabete Cecere, kei na isolisoli ni Yalo Tabu ka sa sovaraki ki na Lotu, ka kaya tale: ‘Ni kau laivi na iVola i Momani kei na ivakatakila kece, sa qai evei beka na noda Lotu? E sa na sega.’ ”10

Sa lesi na Peresitedi ni Lotu me na dau ciqoma na iVakatakila mai vua na Kalou me baleta na Lotu; ia sa rawa vei ira na tamata yadua me ra ciqoma na ivakatakila me baleta na nodra dui itavi ga.

“O Jisu … sa vakatikori ira taumada ena lotu na iApositolo, tarava sara o ira na parofita, me baleta na cakacaka ni lotu, ka vakavinakataki kina o ira na yalododonu, kei na veika tale eso; … na lawa cecere kei lomalagi [o ya] ni na sega ni vakayacori rawa e dua na ka e vuravura vakavo ga ke sa vakatakilai mai na veika vuni kivei ira na nona parofita, ka sa vakadeitaki mai na Emosi 3:7.”11

Ena Sepiteba ni 1830 erau a toki yani o Josefa kei Ema Simici mai Harmony e Pennsylvania ki Fayette e Niu Ioka. Ni rau yaco yani, erau a raica sara ni so na Yalododonu era a vakacalai ena ivakatakila lasu: “Mai na neirau rarawa, … keirau a kidava sara ni lalawataka toka mai o Setani me na veivakacalai, ka vakasaqara eso me tiloma. E a tiko vei Baraca Hiram Page e dua na vatu, ka dau ciqoma tiko mai kina na ‘ivakatakila’ eso me baleta na taraicake kei Saioni, na lawa ni Lotu, kei na veika tale eso, ka ra sa duidui kece sara mai na lawa ni vale ni Kalou, me vaka e tu ena Veiyalayalati Vou, ka vakakina ena noda ivakatakila ni gauna oqo. Me vaka na kena sa navuci na koniferedi ena ika 26 ni Sepiteba, au a nanuma meu kakua tale ni cakava e dua na ka, ia meu na qai veivosaki kei ira na veitacini, ena gauna ni koniferedi. Ia, ena kena sa laurai ni vuqa sara, vakabibi na matavuvale nei Whitmer kei na matavuvale nei Oliver Cowdery, era sa vakabauta sara na veika sa vakaraitaki mai ena vatu oqo, keirau sa nanuma sara me keirau taroga vua na Turaga me baleta na bibi ni veika oqo; ia ni se bera ni tekivu na koniferedi, keirau a ciqoma kina na veika oqo:

“Na veika sa vakatakilai vei Oliver Cowdery, e Fayette, Niu Ioka, ena vula ko Sepiteba, 1830.

“‘ … E dina, e dina, au sa kaya vei iko; sa sega tale e dua sa lesi me tukuni vua na noqu ivakaro, se raica na raivotu me baleta na lotu oqo; io ko Josefa Simici ga na noqu tamata; ia oqo na ilesilesi vata a soli vei Mosese. Ia mo muria na noqu ivakaro kece sa tukuna ko koya. …

“ ‘Mo kakua sara ni viavia lewai koya sa nomu iliuliu; ia sai koya na iliuliu ni lotu, raica au sa solia vua na ilesilesi me kila kina na veika vuni, ka vakatakila vua na veika sa vuni tu; io me yacova niu sa lesia tale e dua me kena isosomi. …

“ ‘Mo kauti Hiram Page na wekamu mo drau veivosaki taurua ga; ia mo tukuna vua ni sega ni noqu ivakavuvuli sa vakatakilai ena vatu ko ya; raica sa vakaisini koya ga kina ko Setani; raica sa sega ni lesi vua me kila na veika oqori, ka na sega tale ni vakatakilai vua e dua tani tale ena lotu oqo, me vaka na veiyalayalati sa virikotori no.

“ ‘Ia ena vakayacori na veika kecega ena lotu me vaka na kena ivakarau; ia me ra vakadonuya kece na lewe ni lotu ka masulaka ena vakabauta.’ [V&V 28:2–3, 6–7, 11–13.] …

“E a vakayacori sara vakavinaka na neimami koniferedi. E a veivosakitaki kina na veika baleta na vatu, ni mai cava e dua na kena veivaqaqai vinaka, e a vakaraitaka mai o Baraca Page kei ira na lewe taucoko ni Lotu na vatu o ya kei na veika kece sara e sa vakayacori kina, ka yacovi keirau kina e dua na vakacegu kei na marau levu.”12

“O ira na Peresitedi se Mataveiliutaki [Taumada] era sa iliuliu ni Lotu; ka sa na vakatikori ki na Lotu na nanuma kei na lewa ni Kalou, e tau mai vei iratou na Mataveiliutaki. Sai koya oqo na lawa mai lomalagi, kei na kaukauwa kei na dodonu ni Matabete [i Melikiseteki]. Sai koya talega na dodonu ni dua na vakailesilesi ena Lotu me ciqoma kina na ivakatakila, ka sa baleta ga na veika ni nona ilesilesi kei na itavi ena Lotu.”13

“Eda na sega ni vauci keda ki na ivakatakila e soli vua e dua na tagane se yalewa e sega tu ni lesi ka tabaki ki na kaukauwa o ya, ka salavata kei na kena ivakadinadina.

“… E sa veisaqasaqa kei na cakacaka ni Kalou vua e dua na lewe ni Lotu, se dua ga na tamata, me na ciqoma na veivakasalataki ena vukudra o ira era veiliutaki tiko, ka ra cecere cake mai vua; ia kevaka e dua na tamata ena raica e dua na raivotu se rairai vua e dua na italai vakalomalagi, sa na baleta tiko na kena yaga vua kei na veidusimaki; ni ivakaro bibi, na veiqaravi vakalou, kei na ivakavuvuli ni Lotu sa virikotori tu ena idola ni matanitu.”14

Sa vakasavuya mai na vosa ni Kalou na Peresitedi ni Lotu me baleti keda edaidai kei na itabatamata.

O Heber C. Kimball, ena gauna a veiqaravi tiko kina vakadaunivakasala vei Peresitedi Brigham Young a tukuna vakaoqo: “E dau vakavuqa na nona dau kaya o Baraca Josefa Simici vei keirau kei Baraca Brigham, kei ira tale eso, ni sai koya sa mata tiko ni Kalou vei keimami, ka me vakavulici ka dusimaki keimami ka vunauci ira na tamata era caka cala.”15

Na ikava ni Peresitedi ni Lotu o Peresitedi Wilford Woodruff a tukuna vakaoqo: “Au na tukuna eke e dua na soqoni au a tiko kina ena taoni o Kirtland niu se cauravou kina. Ena soqoni oqo e a cavuti kina eso na vosa … me baleta tiko na i vakatakila bula kei na veivola ni Kalou. … E a tucake e dua na iliuliu levu ni Lotu ka cavuta na nona nanuma baleta na ulutaga, ka kaya: ‘Sa tu oqo vei keda na vosa ni Kalou o ya na iVolatabu, iVolai Momani, kei na Vunau kei na Veiyalayalati; sa tu oqo vei keda na vosa ni Kalou sa volai tu, oi kemuni gona na daunivakatakila mo ni solia ga mai na ivakatakila mai na veika sa tu ena ivola kece oqo, ni veika sa volai tu oqo sa vosa ni Kalou. E dodonu me da vakarorogo ga kina.’

“Ni sa vosa oti o koya, e a qai vuki yani o Baraca Josefa kivei Baraca Brigham Young ka kaya, ‘Baraca Brigham, au vinakati iko mo tucake ka laki tukuna na nomu nanuma me baleta na ivakatakila bula kei na ivola ni Kalou.’ E a tucake yani o Baraca Brigham ena itutu ni vosa, ka taura cake na iVolatabu, ka biuta sobu, ka taura cake na iVola i Momani, ka biuta sobu; ka taura cake na Vunau kei na Veiyalayalati ka biuta sobu e matana ka kaya yani: ‘Sai koya oqori na vosa ni Kalou sa volai vei keda, ka sa baleta na cakacaka ni Kalou mai na ivakatekivu kei vuravura, ka volekata me yacova sara mai na siga ni kua. Ia oqo,’ a kaya, ‘ni vakatautauvatataki kei na ivakatakila bula era sa sega ni dua na ka vei au ko ira na veivola sa tu oqo; na veivola oqori sa sega tiko ni tukuna vei keda na vosa ni Kalou e voqa mai ena gauna sara ga oqo, me vaka ga na vosa ni dua na Parofita se dua na tamata e tiko vua na Matabete Tabu ena gauna oqo kei na itabatamata. Ena vinaka cake vei au meu taura na ivakatakila bula ka segai mai na veivola sa volai tu oqo.’ Sa ikoya o ya na sala sa mua kina o koya. Ni sa vosa oti o koya, e a qai kaya o Baraca Josefa vei ira na ivavakoso: ‘sa cauraka yani o ya vei kemuni o Baraca Brigham na vosa ni Turaga, ka sa tukuna vei kemuni e dua na ka dina.’”16

Na ikarua ni Peresitedi ni Lotu o Brigham Young, e tukuna: “Ena vuqa na yabaki sa oti e a raica rawa o Parofita Josefa ni kevaka me ra a ciqoma na tamata na i vakatakila kece e a tu vua ka me ra qai cakacaka vakayalomatua kina, me vaka ga e tukuna tiko vei ira na Turaga, sa na rawa kina vei ira me ra qaqa ka kila vakavinaka ka toro cake sara mai na kena era a tu kina e liu.”17

Eda sa tokona na Peresitedi ni Lotu kei ira na iliuliu tale eso ni Lotu ena noda masulaki ira ka vakarorogo matua vei ira.

E a volaitukutukutaka na veika oqo o Parofita Josefa Simici ena gauna a vakatabui kina na Valetabu e Kirtland ena ika 27 ni Maji, 1836: “Au a qai vosa kina vakalekaleka, ka sureti ira e vica na kuoramu, kei ira kece na ivavakoso ni Yalododonu, me ra tokoni iratou na Mataveiliutaki [Taumada] me ra Parofita, ka Daurairai, ka duavata kei ira ena masu. Era a yalayala kina ena nodra tucake vata.

“Au a qai sureti ira na kuoramu kei na ivavakoso ni Yalododonu me ra tokoni iratou na iApositolo Le Tinikarua, era tiko e kea, me ra Parofita, Daurairai, Dauvakatakila ka dau ivakadinadina ki na veimatanitu kece sara e vuravura, ka ra taura tu na idola ni matanitu, me dolavi kina, se tekivuna na kena cakacaka, ena kedra maliwa, ka tokoni ira ena nodra masu, ka ra sa duavata kina ena nodra tucake.

“E tarava sara na noqu a sureti ira na kuoramu kei na ivavakoso ni Yalododonu me ra tokoni ira na peresitedi ni Vitusagavulu … ka duavata kei ira ena nodra masu, ka ra vakayacora ena nodra tucake. …

“E a taucoko sara na veitokoni o ya, kau a qai parofisaitaka vei ira kece, ni kevaka era na tokoni ira vakavinaka sara na turaga oqo ena nodra dui ilesilesi, … ena vakalougatataki ira na Turaga; io, ena yaca i Karisito, era na taukena vakaidina na veivakalougatataki ni lomalagi.”18

“Me vakataki ira ga na tamata era a taura cake na liga i Mosese [raica Lako Yani 17:8–13], o koya gona me da laveta cake na ligadra era sa lesi me ra veliutaki ena cakacaka ni Matanitu, me rawa ni ra vaqaqacotaki kina, ka rawa mera na vakatulewataka donu kina na nodra cakacaka, ka yaco mera iyaragi ni kena vakavotukanataki kina na cakacaka cecere ni iotioti ni gauna.”19

“Kivei ira era na dau qaravi itavi, me baleta ga ni ra sa vakasalataki kina, ia era na dau vosa kudrukudrutaka na veika era dau cakava, ena takiveiyaga na cakacaka oya; sa vinaka cake ga me ra kakua ni cakava. Era sa tu talega o ira era vakatokai ira mera tamata Yalododonu ka ra dau vosa kudrukudru, vakasaqara na ca, ena gauna sa soli kina na ivakasala, ka na saqata kina na nodra vakatulewa, ena gauna mada ga, era na kere ivakasala kina; ka na ca vakalevu sara ena gauna e soli kina na ivakasala e sega ni kerei, ka na sega ni salavata kei na nodra nanuma ena veika e so; ia kemuni na veitacini, eda sa vakanuinui tiko ni vuqa vei kemuni ena vinaka cake na veika baleti kemuni; sa vakabauti tiko ni ko ni na gadreva na ivakasala, ena kena gauna donu, ka yaco mo ni marautaka na nomuni vakayacora, ni voqataki mai na kena ivurevure dina.”20

A vola vakaoqo o Eliza R. Snow: “E kaya o [Josefa Simici], ni kevaka sa lesi koya na Kalou, ka digitaki koya me iyaragi ni kena liutaki na Lotu, a cava na vuna e sega kina ni vakatarai me vakayacora vakakina? A cava na vuna e vakataotaki kina me cakava na ka sa lesi kina? O cei mada e kila na vakanananu ni Kalou? E sega beka ni tiko na Nona sala vuni me vakaraitaka kina na veika me kilai ka da namaka tiko? E a tukuna na [Parofita] ni sa toro cake tikoga o koya, e dina ga ni vuqa sara tu na ka e dau bikai kina, e dau vakataotaki koya, ka saqati koya; ia ena loma ni veisaqasaqa oqo, e muri e dau yaco ga me qaqa kina. …

“E dau vunauci ira era dau laurai ni ra vaqara cala ki na kena vakatulewataki tiko na Lotu, ka kaya ni sa kacivi koya na Kalou me liutaka na Lotu, ka veiliutaki vakadodonu kina o koya; era na qai madua kina o ira era saga tiko me ra veisaqasaqa ka vakavotui mai na nodra lialia.”21

O ira era cati ira na parofita bula era na sega ni toro cake ka ra na kauta mai vei ira na cudru ni Kalou.

“Ni sa kilai tu, me da kaya mada, ni vuku kece sara sa mai vua na Kalou, ia ena gauna e dau vakaraitaki mai kina, era na sega ni vakabauta na tamata kecega ni sa ivakatakila ena gauna o ya. …

“E a tamata yalododonu o Noa, sa yaco kina na nona vuku se ivakatakila ena veika sa na vakarau yaco e vuravura sa soli kina vei koya na kaukauwa me vakarautaki koya kina me vakabulai vata kei iratou na lewe ni nona matavuvale mai na veivakarusai ni waluvu. Na vuku, se ivakatakila oqo, … era a sega ni vakabauta na lewei vuravura. Era sa kila tu ni sa isevu ni tamata o Atama, ka a buli me ucuya na Kalou; ni a tamata vinaka; ni a lako vata kei na Kalou o Inoke ena tolu na drau ka onosagavulu na yabaki, ka qai vakamataliataki yani ki lomalagi ni a sega ni mate. Ia era a sega ni ciqoma rawa na ivakatakila vou: keimami sa vakabauta ga na ka makawa ni ra a vakabauta o ira na neimani qase, ia keimami sega ni vinakata na ivakatakila vovou oqo. Era a qai luvuci ena waluvu. …

“Sa ivakavuvuli vata ga … ki na kena a vakatakilaitaki vei ira na Jiu ni sa tu ena kedra maliwa na iVakabula. [Era] a boletaka na nodra ivakatakila makawa, era ukutaka na nodra ibulubulu na mate, solia na veika kamikamica kei na senikau me nodra ikatini, era masu vakabalavu ka vakarairai, ka ra takosova na wasawasa kei na veivanua me ra laki kaulotu kina, ia ena gauna sa voqa mai kina na ivakatakila mai vei Koya sai Au Ga sa cecere, era sa sega ni ciqoma rawa—sa rui vakaitamera. Sa vakaraitaka tiko na ivalavala ca ni itabatamata o ya, me vakataki ira ga mai liu, ka ra kailavaka yani, ni kauti koya tani, ni vakoti koya! …

“E dua tale, na ivalavala vata ga o ya kei na kena vosa a yaco ena gauna a tadu mai kina na iVola i Momani ena itabatamata oqo. Na ivakatakila makawa, o ira na peteriaki makawa, na daukaulotu kei na iapositolo, era a vakalougatataki. Keimami vakabauti ira, ia na veika vou oqo keimami sega ni via muria.”22

“E dau vakacalai ko vuravura ni ra nanuma ni ra sa parofita dina o ira na ka lasu, ia o ira era sa digitaki mai vua na Kalou, era kaya ni ra sa parofita lasu, ka yaco me ra vakamatei ira na parofita dina, virilaki ira, mokulaka ka balati ira ki na valeniveivesu, ena veika oqo era na laki vunitaki ira tu ki ‘na veivanua liwa lala, ki na veiulunivanua, kei na qara eso kei na veiqaravatu e vuravura’ [raica Iperiu 11:38], o koya gona era sa cemuri ira tani na tamata cecere kei vuravura me vakataki ira na vulagilako, ia era sa karona, doka ka tokoni ira na dauveivakalialiai, vulagilako, dauveivakaisini, tamata veilasutaki, kei ira na tamata itovo toro sobu.”23

“Au sega sara mada ga ni kila, kevaka me na lako mai ki vuravura na Karisito ka mai vunautaka na veika kaukauwa vaka o ya me vaka a vunau vei ira na Jiu, ia era na rawa ni besetaki Koya na itabatamata ena gauna oqo ena vuku ni Nona sa rui ivalavala kaukauwa. … E vuqa na tamata era na kaya, ‘Au na sega ni biuti kemuni, ia kau na tiko vata ga kei kemuni ena veigauna taucoko.’ Ia ena gauna ga ko na vakatavulica kina vei ira na veika vuni eso ni matanitu ni Kalou ka sa vakayavutaki tu mai lomalagi ka me na vakatakilaitaki mai kivei ira na luve ni tamata ni sa vakarautaki me nodra, era na yaco me ra imatai ni tamata me ra vakaviriki iko ka vakamatei iko. Na ivakavuvuli vata ga vakaoqo a vakamatei kina na Turaga o Jisu Karisito, ka na muataki ira kina na tamata me ra vakamatei ira na parofita ni itabatamata oqo.

“E vuqa sara na ka ena [sega ni vakamacalataki rawa] vei ira na luve ni tamata ena iotioti ni gauna: me vakataka ni, Kalou ena vakaturi ira cake na tamata sa mate; [era sa guilecava] ni veika eso e sa vunitaki tu mai na ivakatekivu kei vuravura, me na vakatakilaitaki vei ira na gonelalai ena iotioti ni gauna.

“Sa vuqa sara na tagane kei na yalewa vuku ena keda maliwa era sa vuku sivia ka ra sa sega ni vakavulici rawa; o koya gona era na mate ga ena nodra lecaika, ia ena gauna ni tucaketale era na qai raica kina na nodra cala. E vuqa sara era sa sogota na katuba ni lomalagi ena nodra kaya, Me na vakaraitaka mai na Kalou au na qai vakabauta. …

“Sa dau kena ivakarau tu ga vua e dua na italai ni Kalou ka sa tu vua na matabete ka sa tekivu me vunautaka na taucoko ni kosipeli, ena cemuri laivi mai vei ira na nona itokani, ka ra sa tu vakarau me ra vakamatei koya kevaka ena vakatavulica na veika era nanuma ni cala; oqo na ivalavala a vakamatei kina o Jisu.”24

“Ena ca, ena ca, vua na tamata se ilawalawa era na dedeka yani na ligadra me ra vorata na Kalou kei ira na Nona dau ivakadinadina ena iotioti ni gauna oqo: ni sa rawa me ra vakacalai ira era sa digitaki tu!

“… Ni lako yani e dua na tamata ka parofisai, ka vakaroti ira na tamata me ra vakarorogo ki na nona ivakavuvuli, sa na rawa me parofita dina se lasu. Era na dau tu yani na parofita lasu ka saqati ira na parofita dina ka ra na dau parofisaitaka na veika e voleka ni dina taucoko ka yaco me ra vakacalai ira na tamata sa digitaki tu.”25

“Me isau ni kena besetaki na Kosipeli i Jisu Karisito kei ira na Parofita sa digitaka na Kalou, sa yaco na cudru ni Kalou vei ira na tamata, na veikoro lelevu, kei na veimatanitu, ena veiyabaki ni bula e vuravura, me vaka a yaco vei rau na korolevu o Sotoma kei Komora, ka a vakarusai ena nodra besetaki ira na Parofita.”26

A vola vakaoqo o William P. McIntire: “E a parofisaitaka o [ Josefa Simici] ni o ira kece era na veivakararamataki ena ivakatakila sa soli mai, me baleti koya kei na nona vosa era na kaila ka sere, … vakaoqo, Isa! keimami a vakarorogo ki na vosa ni Kalou kei na ivakatakila sa soli mai.”27

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni vola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana vii–xii, me ikuri ni veivuke.

  • Raica lesu na itukutuku ena tabana e 219–221, ka raica kina na nodra nanuma na lewe ni Lotu taumada me baleta na ivakatakila a soli mai vei Josefa Simici. Na cava beka na nomu vakasama me baleta na Vunau kei na Veiyalayalati?

  • Wilika na ikava ni parakaravu ena tabana e 222. Na cava na nomu nanuma ni “veivakabulai ena sega ni rawa ke sega na ivakatakila”?

  • Raica lesu na tabana e 222–24. Na cava na nomu nanuma ni ra dau vakatara na tamata ena so na gauna me ra lawakitaki, me vaka na italanoa kei Hiram Page? Na cava me da cakava me da kakua kina ni vakacalai mai vei ira na parofita vakailasu se ivakavuvuli lasu?

  • Raica lesu na iotioti ni rua na parakaravu ena tabana e 224 kei na parakaravu ka yaco sara ena tabana e 225. Ena yaga vakacava vei keda e dua ga na tamata ena dau ciqoma tiko na ivakatakila me baleta raraba na Lotu? Na veika cava o rawa ni wasea ena Nona a dusimaki iko na Turaga ena nomu ilesilesi yadua?

  • Ena tabana e 225–26, wilika kina na ka erau a tukuna o Josefa Simici kei Brigham Young ena gauna a kaya kina e dua na tamata ni dodonu me da sa na bula ga ena ivakatakila sa volai oti tu ena ivolanikalou. Na cava beka ena yali tiko mai na nomu bula kevaka ko sa na bula ga ena ivolayavu vakalou ka sega ni rogoca tale na nodra vosa na parofita? Na cava me da cakava me da na muria kina na vakasala vakayalo nei Brigham Young?

  • Na cava me da na cakava me da tokoni koya tiko kina na Peresitedi ni Lotu kei ira na iliuliu tale eso ni Lotu? (Kena ivakaraitaki, raica na tabana e 226–28). Na ivakasala cava a solia na Peresitedi ni Lotu ena koniferedi raraba sa oti? Ena sala cava ko sa vakalougatataki kina ena nomu muria na parofita kei ira na iliuliu tale e so ni Lotu?

  • Na sala cava eso era dau besetaki ira kina na parofita ni Kalou o ira na tamata? (Kena ivakaraitaki, raica na tabana e 227–30). Na veika cava e dau yaco ni da sega ni digitaka me da muria na nodra ivakasala o ira sa digitaki ira na Turaga me ra liutaka na Nona Lotu?

iVolanikalou Veisemati: Vakaibalebale 29:18; Jekope 4:8; 3 Nifai 28:34; Momani 9:7–9; V&V 21:1–6

iVakamacala

  1. Parley P. Pratt, Autobiography of Parley P. Pratt, ed. Parley P. Pratt Jr. (1938), t. 62; pagitueti vakavoutaki; sa veisau na iwasewase ni parakaravu.

  2. “The Conference Minutes and Record Book of Christ’s Church of Latter Day Saints 1838–39; 1844,” vakacurumi ena ika 2 ni Nove., 1831, t. 16, itukutuku nei John Whitmer, iYau Maroroi ni Lotu, Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, Salt Lake City, Utah. Na ivola ni itukutuku oqo era volai tu kina na itukutuku mai na 1830 ki na 1844.

  3. History of the Church, 1:235; mai na “History of the Church” (veika sa volai), ivola A-1, tt. 172–73, iYau Maroroi ni Lotu.

  4. Na Yavu ni Vakabauta 1:9.

  5. History of the Church, 5:344; mai na dua na ivunau nei Josefa Simici ena ika 8 ni Epe. 1843, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Willard Richards kei William Clayton.

  6. History of the Church, 6:252; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 10 ni Maj., 1844, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Wilford Woodruff.

  7. History of the Church, 3:389–90; mai na dua na vunau nei Josefa Simici volekata tiko na vula o Julai 1839 e Commerce, Illinois; itukutuku nei Willard Richards.

  8. History of the Church, 5:258; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 22 ni Janu., 1843, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Wilford Woodruff.

  9. History of the Church, 6:9; mai vei Josefa Simici, “Latter Day Saints,” ena I. Daniel Rupp, comp., He Pasa Ekklesia [The Whole Church]: An Original History of the Religious Denominations at Present Existing in the United States (1844), t. 404.

  10. History of the Church, 2:52; pagitueti e vakavoutaki; sa veisau na iwasewase ni parakaravu; mai na dua na macala ni bose ni dua na koniferedi ni Lotu a vakayacori ena ika 21 ni Epe., 1834, e Norton, Ohio; itukutuku nei Oliver Cowdery.

  11. “Baptism,” e dua na itukutuku vakaedita ena Times and Seasons, 1 ni Sepi., 1842, t. 905; karama vakavoutaki; e a edita tiko kina o Josefa Simici ni niusipepa tabaki vagauna.

  12. History of the Church, 1:109–11, 115; sa veisau na iwasewase ni parakaravu; mai na “History of the Church” (veika sa volai), ivola A-1, tt. 53–55, 58, iYau Maroroi ni Lotu;na tikinisiga erau tadu yani kina o Josefa kei Ema ki Fayette e toqai cala toka ni Okosita 1830 ena iTukutuku Makawa ni Lotu. Makawa ni Lotu.

  13. History of the Church, 2:477; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 6 ni Epe., 1837, e Kirtland, Ohio; tabaki ena Messenger and Advocate, Epe., 1837, t. 487.

  14. History of the Church, 1:338; mai na dua na ivola nei Josefa Simici kei Frederick G. Williams kivei John S. Carter, 3 ni Epe., 1833, Kirtland, Ohio.

  15. Heber C. Kimball, Deseret News, 5 ni Nove., 1856, t. 274.

  16. Wilford Woodruff, ena Conference Report, Okot., 1897, tt. 22–23; vakavoui na pagitueti; sa veisau na iwasewase ni parakaravu.

  17. Brigham Young, Deseret News, 9 ni Tise., 1857, t. 316.

  18. History of the Church, 2:417–18; mai na dua na itukutuku ena volaniveisiga nei Josefa Simici, 27 ni Maj., 1836, Kirtland, Ohio; raica talega na Messenger and Advocate, Maj., 1836, t. 277.

  19. History of the Church, 4:186; mai na dua na ivola maivei Josefa Simici kei rau na nona daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada kivei ira na Yalododonu, Sepi. 1840, Nauvoo, Illinois, tabaki ena Times and Seasons, Okot. 1840, t. 178.

  20. History of the Church, 4:45, ivakamacala e ra; mai na dua na nodratou ivola na Mataveiliutaki Taumada kei iratou na matabose e cake kivei ira na Yalododonu era vakaitikotiko ena ra kei Kirtland e Ohio, 8 ni Tise., 1839, Commerce, Illinois, tabaki ena Times and Seasons, Tise., 1839, t. 29.

  21. History of the Church, 4:603–4; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 28 ni Epe., 1842, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Eliza R. Snow; raica talega na ikuri ni ivakamacala, tabana e 562, ituvatuva 3.

  22. “Knowledge Is Power,” itukutuku vakaedita ena Times and Seasons, 15 ni Okos., 1842, tt. 889–90; sipeli, sa vakavoui na pagitueti, kei na karama; sa bokoci na vosa kala; e a edita tu kina o Josefa Simici ni niusipepa tabaki vagauna.

  23. History of the Church, 4:574; vakavoui na pagitueti; mai na “Try the Spirits,” itukutuku vakaedita ena Times and Seasons, 1 ni Epe., 1842, t. 744; e a edita tu kina o Josefa Simici ni niusipepa tabaki vagauna.

  24. History of the Church, 5:423–25; vakavoui na pagitueti; sa veisau na iwasewase ni parakaravu; mai na dua na vunau nei Josefa Smici ena ika 11 ni June, 1843, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Wilford Woodruff kei Willard Richards; raica talega na ikuri ni ivakamacala, tabana e 562, ituvatuva 3.

  25. History of the Church, 6:364; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 12 ni Me, 1844, e Nauvoo, Illinois; itukutuku nei Thomas Bullock.

  26. History of the Church, 5:256–57; mai na dua na vunau nei Josefa Simici ena ika 22 ni Janu., 1843, mai Nauvoo e Illinois; itukutuku nei Wilford Woodruff.

  27. E a volatukutukutaka o William P. McIntire e dua na vunau nei Josefa Simici ena itekivu ni 1841 mai Nauvoo e Illinois; William Patterson McIntire, Notebook 1840–45, iYau Maroroi ni Lotu.

Joseph receiving revelation

Ena gauna e dau ciqoma kina o Parofita Josefa Simici na veivakatakila oqo, sa nona ivakarau me dau tiko vata kei ira eso na iliuliu ni Lotu, me na qai dua e vola tiko na veika e tukuna mai vua na Turaga.

Heber C. Kimball

Heber C. Kimball

Noah preaching

“E a tamata yalododonu sara o Noa, sa yaco kina na nona vuku se ivakatakila ena veika sa na vakarau yaco e vuravura … era a sega ni vakabauta na lewe i vuravura.”