Sauma na Veivakacacani ena Vakabauta kei na Yalodei

“Dou kakua ni rere, ia mo dou kaukauwa tiko ena Turaga, kei na kena levu ni nona kaukauwa.”

Na Bula nei Josefa Simici

Ena vulaililiwa ni 1838–39, era sa vakaroti na sotia mai vua na kovana ni matanitu e Missouri me ra vakasavi tani mai na matanitu na Yalododonu Edaidai, ka bala ki Valeniveivesu na Liberty o Parofita Josefa Simici. Na vulaililiwa oqori kei na vulaitubutubu ka tarava, e a vakaraitaki kina e dua na iyaloyalo ni veivakararawataki vakadomobula, me vaka ni ra sa vakaukauwataki e udolu na Yalododonu me ra dro tani mai na nodra dui veivale e Missouri. Era sa biuta laivi tu mai e levu na nodra veivale, era sa tekivu me ra lakova yani e 321.87 na kilomita vaka ki na tokalau kei na ra kei Illinois, ena ruku ni veiliutaki nei Brigham Young kei ira eso na iliuliu ni Lotu. E lewe vica na Yalododonu era taukena na qiqi kei na ose vinaka, e vuqa era moce ka sega na ivakaruru ni uca kei na ucacevata. Eso era sega ni vakaivava era ologa na yavadra ena isulu makawa ni ra takosova tiko na ucacevata.

Ena Feperueri ni 1839, e dua na itokani yalololoma e vukei Ema Simici ka biuti iratou e lewe va na luvena kei na vica na nona iyaya ena loma ni qiqi ka conaki tu ena co madu. Ena nodra sa yaco mai na ilawalawa ki na Uciwai cevata na Mississippi, e a takosova yani na uciwai cevata o Ema vata kei ira na luvena, ka kauta voli na ivakadewa ni iVolatabu ena rua na taga isulu ka vesu wavokita na tolona ena ruku ni nona liku. O koya vata kei na so na Yalododonu ka ra viakana tu era a laki vakaruru ena itikotiko e Quincy, Illinois, ka ra laki tomani tu kina ena rarawa mai na viakana, liliwa, kei na tauvimate, ia na veivakararawataki oqo era a vakacegui mai na vuqa na cakacaka ni yalololoma mai na dua na lewenivanua dauveikauwaitaki.

E dina ga ni Parofita o Josefa e a vakadeitaka tu me vukei ira na Yalododonu, e sega ni dua na ka e rawa ni cakava ia e masumasu ga ka soli ivakasala ena ivola kivei Brigham Young kei ira na mataveitacini era a liutaki ira tiko na Yalododonu ena nona a yali tu. Ena gauna vakadomobula vakaoqo, e a vola na vosa ni veivakayaloqaqataki kei na vakacegu kivei ira na lewe ni Lotu: “Oi kemudou na wekaqu lomani; me da kitaka na veika kecega eda sa rawata ena yalomamarau; io me da tudei sara ka nuitaka tu ni da na raica na veivakabulai ni Kalou; io me da raica na ligana ni sa vakaraitaka mai” (V&V 123:17).

Ena ika 6 ni Epereli, 1839, na Parofita kei ira na nona ilawalawa kaivesu era a vakau mai na Valeniveivesu na Liberty ki Gallatin, Daviess County, Missouri baleta e dua na veisau ni vanua ni veilewai. Ni oti e dua na rairai ena mataveilewai ekea, e a soli tale kivei ira na mataveitacini e dua na veisau ni vanua mai Gallatin ki Columbia, Boone County, Missouri. Ia ena veimama ni Epereli, ena nodra a kau tiko na Parofita kei ira tale eso na kaivesu ki Columbia, era a vakatarai ira o ira na dauyadra me ra dro. Ena loma ni dua na macawa, era a duavata o ira na mataveitacini kei na ilawalawa ni Yalododonu e Quincy, Illinois. E a vola o Elder Wilford Woodruff ena nona ivolaniveisiga na nona a sota vata tale kei na Parofita: “Keitou … marautaka na gauna keitou veitauri liga vata tale kina vakadua kei Baraca Josefa ena lululu. … E a qai kidavaki keitou mai ena marau levu. E a qai ciqoma wale sara ga na vakabulai mai na valeniveivesu kei na ligadra na nona meca ka lesu tale ki na veiwekani dredre ni nona matavuvale kei ira na nona itokani. … E a vosa mai vakadodonu o Josefa ena yaloveiwali, me vaka keitou sa kila vinaka tu, ka sa taleitaki dina na neitou veimarautaki. E sa marau dina o Sisita Ema.”¹

E muri e a qai vakavinavinaka kivei ira na nona itokani Yalododonu, o ira, vata kei koya, era a vosota vakalevu ena yaloqaqa ena vuku ni nodra vakabauta na kena vakalesui mai na kosipeli i Jisu Karisito: “Na nodra itovo na Yalododonu, ena kena sosoqoni vata na nodra cala kei na veivakararawataki, e sa vakacerecerei dina; na nodra yalodei ena nodra taqomaki ira na tacidra mai na ivakarau ni nodra veivakarusai na ilawalawa ca; nodra vakaitavi me baleta na dina, na ka e yaco ena veivakatovolei kei na rarawa ka dredre na kena rawa me ra vosota na tamata; na nodra veilomani; na nodra vakarau tu me ra soli veivuke kivei au kei ira na taciqu ka ra sogoti tu ena dua na valeniveivesu kaukauwa e ruku ni qele; na nodra solibula ena nodra biuti Missouri, ka vukei ira na yada vakaloloma kei na luveniyali, ka taqomaki ira ena veivale ena dua na qele e veimaroroi vakalevu cake sara; era cakacaka vata taucoko me ra laveti cake ena nodra okati me ra tamata vinaka ka itovo savasava taucoko, ka sa vakadeitaki ira na veivuke kei na veivakadonui nei Jiova, kei na dua na yaca me vaka na veivosoti me tawamudu.”²

iVakavuvuli nei Josefa Simici

Na meca ni dina e saqati ira na dauveiqaravi ni Turaga, vakabibi ena nodra tubu volekata na Turaga.

“Na veivakacacani e sa dau dusimaki tu ga mai vei keda e veigauna, … ka sa dau yaco vakawasoma me baleta na noda vakabauta vakalotu.”³

“Na noda ivakavuvuli vakalotu era sa tu e vuravura ka vakarau me ra vaqaqa na tamata taucoko, ia eda sa kila tu ni veivakacacani kecega me baleti ira na noda itokani e sa tubu cake ena vuku ni kakase [beitaki vakailasu] kei na kena vakadewataki cala ka sega na ivakadei ni dina kei na bula savasava. Keimami sa vosota na veivakacacani oqo me vakataki ira taucoko sara na veisoqosoqo vakalotu tale eso ena nodra se qai tekivu mai ena imatai ni gauna.”⁴

“Kakua ni kidacalataka, oti o ya, kevaka o sa vakacacani; ia nanuma na vosa ni iVakabula: ‘Sa sega ni levu na tamata ka lailai na nona turaga; kevaka era a vakacacani au, era na vakacacani kemudou talega’ [raica Joni 15:20]; kei na veivakararawataki kece sara me ra na lako sivia na Yalododonu, sa ikoya na kena vakayacori na nodra vosa na nona Parofita yalosavasava ena gauna makawa.”⁵

“Ena gauna au cakava kina ena kena uasivi au rawata—ena gauna au sa rawata kina ka uasivi duadua na kena vinaka, oti o ya era sa qai tucake ka coqai au na ivalavala ca uasivi duadua kei na vakasama ni bula butobuto. … Na nodra meca na tamata oqo era na sega vakadua ni oca ena nodra coqa ka vakacacana tiko na Lotu, me yacova sara ni ra sa vakamalumalumutaki. Au namaka tiko ni ra na tuva na veika taucoko sara e tu kina na nodra kaukauwa era vakatulewa kina me coqai au, ka sa na yaco kina e dua na ivalu balavu ka vakaitamera. O koya ena valuta na ivalu dina Vakarisito ka veisaqasaqa kei na qito duka ni iotioti ni gauna oqo ena taukena na tamata ivalavala ca kei na agilosi ni tevoro, kei na dredre taucoko ni kaukauwa ni butobuto e tomani tikoga na kena tuvai me coqai koya. Ena gauna era saqata kina e dua o ira na tamata bula butobuto ka qito duka, e sa ikoya e dua na ivakavuvuli me lewai kina e dua na tamata kevaka e valuta tiko na ivalu Vakarisito. Ena gauna era vosa vakacacataki iko kina vakailasu na tamata kecega, o na vakalougatataki, kvv. [raica Maciu 5:11]. Ena vakasamataki e dua me tamata ca, ena gauna era vosa vakacacataki koya kina? E sega. Kevaka me dua na tamata e tucake ka saqata na vuravura ni ivalavala ca, e rawa ni namaki ira kece na yalo ni bula butobuto ka qito duka me ra tuvai ka coqai koya.

“Ia me ra cegu tiko mada vakalailai, ka ra na qai gole tani kece mai vei keda na veivakalolomataki oqo, e dina ga ni levu na noda vakabauta, kei na noda sega ni vorati mai na ivalavala ca oqo. Mai na noda raica tiko na taladrodro ni veivakalougataki ni edaumeni, kei na rabailevu ni matanitu ka sa tete tiko yani mai na wasawasa ki na wasawasa, eda na reki ni da sega ni vorati mai na veika lialia vakaoqo.”⁶

“Eso era vakasamataka ni o ira na noda meca era na vakacegu vata kei na noqu veivakarusai; ia meu kaya vei kemuni ni gauna era vakadavea kina na noqu dra era na viagunuva na nodra dra na veitamata yadua e tu e lomadra e dua na rarama ni yalo e vakasinaiti tu ena Kosipeli. Na nodra veisaqasaqa na tamata oqo e tosoi mai na yalo ni veileti ni bula savasava kecega. E sega ni vakarusai au walega, ia na tagane kei na yalewa vakayadua ka ra vakabauta na ivunau ni Kalou e a vakauqeti au meu veivakavulici ena itabatamata oqo.”⁷

“Au sa vulica mai na veika au sotava ni meca ni dina e sega ni moce, se muduka na nona veivakayarayarataki me vagolea na vakanananu ni lewe ni itikotiko me saqati ira na dauveiqaravi ni Turaga, mai na yavalati cake ni cudru ni sega ni veivakadonui ni tamata ki na veika kece sara e bibi se taleitaki.”⁸

O ira era lomana na Kalou era na vosota na veivakacacani ena yaloqaqa kei na vakabauta.

“Kemuni kece na Yalododonu! mo ni tubu mai na iDola bibi oqo—mai na nomuni veivakatovolei kecega, nomuni leqa, nomuni veitemaki, nomuni vakalolomataki, nomuni ivau, nomuni kaivesu kei na mate, ni vakadeitaka, ni o ni sega ni cakitaki lomalagi; ni o ni sega ni cakitaki Jisu Karisito; ni o ni sega ni cakitaki ira na tacimuni; ni o ni sega ni cakitaka na ivakatakila ni Kalou, kevaka me iVolatabu, iVola i Momani, se Vunau kei na Veiyalayalati, se dua tale e a tiko se me na soli ka vakatakilai kivua na tamata ena vuravura oqo se o cei ena lako mai. Io, ena nomuni veicati kei na nomuni veivala taucoko, mo ni qarauna me vakayacori na ka oqo, ni sa kune talega ena bui ni nomuni isulu na dra, kei na nomuni lako sobu ki eli.”⁹

Ena vula itubutubu ni 1830 era a vakacacani na Yalododonu ena kena a tabaki na iVola i Momani: “Na iVola i Momani (na ititoko i Josefa o koya ka tu ena liga i Ifereimi,) e a tabaki tu oqo ena dua na gauna balavu, me vaka e a vunautaka na parofita ena gauna e liu, ‘ia sa nanumi ga me ka tani.’ [Raica Osea 8:12.] E dua na veivakasosataki levu e a caka mai na kena irairai. Na levu ni veisaqasaqa kei na levu ni veivakacacani e vakamuri ira na vakabauta ena kena vakadinadinataki. Ena tubu ga e vuravura na ka dina, ka na rai sobu mai lomalagi na ka dodonu [raica Same 85:11; Mosese 7:62], me da kakua ni rerevaki ira eda veisaqasaqa, ni da kila ni rau tu ruarua e yasada na dina kei na bula dodonu, ni tu ruarua vei keda na Tamana kei na Luvena, baleta ni tu vei keda na ivunau kei Karisito, ka da muria tiko; o koya gona eda tomana tikoga na noda vunau ka soli itukutuku kivei ira kecega era gadreva me ra rogoca.”¹⁰

Ena Julai 1839, e a vola tu o Wilford Woodruff: “E a vosa vei keimami o Josefa ena vica na malanivosa ka kaya, ‘Mo ni nanuma tiko, kemuni na taciqu, kevaka o ni sa bala ki valeniveivesu, o Baraca Josefa e a bala eliu ni se bera o kemuni. Kevaka o ni sa biu ena vanua o ni rawa walega ni o ni raici ira na tacimuni mai na dua na katubaleka kaukamea baleta na kosipeli i Jisu Karisito, mo ni nanuma tiko ni a vakatalega kina vei Baraca Josefa.’ ”¹¹

Ena 1841 e a vola o Josefa Simici kei ira na nona daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada: “Na dina, me vaka e dua na vunikau kaukauwa, e tucake tu ka sega ni mavoa mai na ilawalawa dauveiqati, ka sa vakadruka ena kaukauwa vakaitamera. Era sa kui na veiualuvu, na biau veitarataravi, vakaisosomitaki vakatotolo, ka sega ni tiloma rawa. ‘Sa rorogo cake, Jiova; sa rorogo cake na vadugu ni wai levu; ia sa kaukauwa ko Jiova mai cake, io sa malumalumu na ua ni wasawasa ni sa se vakaukauwa’ [raica Same 93:3–4]; e sega na yameyame ni bukawaqa ni veivakacacani, ena veivakayarayarataki kecega ni ilawalawa ca, e rawa kina me vakarusa; ia sa kama tiko na kau ena bukawaqa, ka sa sega ni yavu na kau ia ena gauna sara ga oqo e vakaraitaka kina e dua na iyaloyalo bibi kivei rau na tamata kei na agilosi.

“Evei na vanua me da rai kina me rawa ni da raica tale e dua? Eda vakasamataka e dua na tamata ka sa ciqoma e dua na ituvatuva ni lotu, ka sega ni taleitaki, kei na kena vakamuri e sa kauta mai vei ira vakawasoma na veivakacacani. O ira na tamata, ena nodra lomana na Kalou, ka vauci vata ena Nona inaki, era vakararawataki ena viakana, luvawale, veileqa, ka voleka ni veika vuni kece vakayadua. O ira na tamata, ena vuku ni nodra vakabauta vakalotu, era a vakalolokutaka na nodra mate dole na nodra itubutubu, turaga watidra, marama watidra, kei na luvedra. O ira na tamata era a vinakata cake na mate mai na veivakabobulataki kei na veivakaisini, ka ra taqomaka ena rokovi ni nodra itovo, ka tudei ka sega ni yavalati rawa, ena veigauna e vakatovolei kina na yalodra na tamata.”¹²

Na kaukauwa cecere ni Kalou ena tokoni ira era vakacacani ena vuku ni bula savasava.

Ena gauna e a kaivesu tu kina ena Valeniveivesu na Liberty, e a vola o Josefa Simici kivei ira na Yalododonu: “Kakua ni kidacala ena vuku ni rarawa katakata sa yaco me vakatovolei kemudou, me vaka sa yacovi kemudou na ka tani [raica 1 Pita 4:12], me baleta ni da sa raica ka vakadeitaki taumada ena veika kece oqo, kei na yaco ni veivakadeitaki ni dua na inuinui e vinaka cake mai vei ira na noda dauveivakacacani. O koya gona e sa cakava kina na Kalou me vakaukauwataki keda me da vosota na icolacola. Eda lagilagi ena noda rarawa, e baleta ni da kila ni tiko vata kei keda na Kalou, ni o Koya e noda itokani, ka na taqomaka o Koya na yaloda. Me da kakua ni rerevaki ira na tamata oqori era sa vakamatea na yago; a ra sega ni rawata me ra vakamatea na yalo [raica Maciu 10:28]. Eda sega ni kerea na veivuke ena ligadra na ilawalawa ca, e sega e vuravura, e sega na tevoro, e sega na nona mata na dauveileti, kei ira kece era sa vinakata na lasu ka kitaka tiko, me ra kauta tani na noda bula. E se bera vakadua me da vakalecalecava na veika eda vakila, ena sega ni rawa vei keda ena vuku ni noda bula. … Eda kila ni da a sa tovolea tiko ena lomada taucoko, na yaloda taucoko kei na noda kaukauwa, me da vakayacora na lewa ni Kalou, kei na veika kece sara e vakaroti keda kina o Koya. …

“… E kaya na iVakabula, ‘Ni sa dredre me sega ni yaco mai na veivakacalai, ia sa ca vua na tamata sa vakayacora na veivakacalai.’ [Raica Maciu 18:7.] Dou sa kalougata, ni dou sa vakasewasewani, ka vakacacani, ka vosavakacacataki vakailasu ena ka kecega e ca, ena vukuqu; dou reki, ka marau vakalevu: ni sa levu na kena isau vei kemudou mai lomalagi: ni sa vakaoqo na nodra vakacacani ira na parofita era sa bula e liu vei kemudou.’ [Maciu 5:11–12.]

“Oqo, kemuni na taciqu lomani, kevaka e dua na tamata e tu vua e dua na vuna me taukena na yalayala oqo, e sai keda na tamata; baleta ni da kila ni vuravura e sega ni cati keda walega, ia era vosataka na vosa ca taucoko vakailasu me baleti keda, e baleta ni sega tale ni dua na vuna mai na noda tovolea tiko me da vakatavulica na taucoko ni Kosipeli i Jisu Karisito. …

“Ia oqo, kemuni na taciqu lomani—kei na noda kaya na taciqu, eda vakaibalebaletaka tiko kivei ira era tomana tiko na nodra vakabauti Karisito, turaga, marama kei ira na gone—keimami vakila mo ni vakamamasu ena yaca ni Turaga o Jisu, mo ni kaukauwa ena vakabauta ni veiyalayalati vou ka tawamudu, ka sega ni vakarerei mai vei ira na nomuni meca. … Tautauri matua kevaka mada ga kivua na mate; e baleta ni ‘ko koya yadua sa via maroroya na nona bula, ena vakayalia; ia ko koya yadua ena vakayalia na nona bula, ena vukuqu kei na itukutuku vinaka ni Kosipeli, ena kunea,’ e kaya o Jisu Karisito [raica Marika 8:35].”¹³

Mai na Valeniveivesu talega na Liberty, na Parofita kei na nona daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada eratou a vola kivei ira na iliuliu ni Lotu: “Kemuni na taciqu, dou kakua ni rere, ia mo dou kaukauwa tiko ena Turaga, kei na kena levu ni nona kaukauwa. Na cava na tamata ni sa dodonu me rerevaki koya na dauveiqaravi ni Kalou, se na luve ni tamata ni sa dodonu me sautaninini kivua se baleti koya na luve ni tamata? Kakua ni kidacala ena vuku ni rarawa katakata, sa yaco me vakatovolei kemudou me vaka sa yacovi kemudou na ka tani. Dou nanuma tiko ni dou sa vakaivotavota talega ena veivakararawataki. [Raica 1 Pita 4:12–13.] O koya gona, me da reki ena noda rarawa, eda na vakataucokotaki kina kei na vu ni bula e a vakataucokotaki talega kina. [Raica Iperiu 2:10.] Me vakacegu na yalomudou kei na yalodra na Yalododonu me vakacegui vata kei kemudou, dou reki ka marau vakalevu, ni sa levu na kena isau vei kemudou mai lomalagi, ni sa vakaoqo na nodra vakacacani ira na parofita era sa bula e liu vei kemudou [raica Maciu 5:11–12].”¹⁴

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase ni ivola oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Raica na tabana e vii–xii, me ikuri ni veivuke.

Raica lesu na itukutuku ena tabana e 425–28. Na cava e vakurabuitaki iko me baleta na sala e sauma lesu kina na veivakacacani o Josefa Simici kei ira na nona itokani Yalododonu? Na cava na vuna o nanuma kina ni sa lomadra me ra vosota na veivakacacani?
Wilika na tabana e 428–30, e tiko kina na veivakavulici nei Parofita o Josefa ni o ira na tamata yalosavasava era na sotava vakawasoma na veivakacacani. Na cava na vuna o nanuma kina ni sa vakaoqo? Erau tautauvata vakacava na veivakacacani nikua vata kei na veivakacacani ena gauna nei Josefa Simici? Erau duidui vakacava ena siga nikua?
Ena tabana e 429 e a wasea o Josefa Simici e dua na idola me vukei ira na Yalododonu. Na veika cava soti o sa sotava ka vakaraitaka vei iko na kena bibi ni idola oqo? Na ivakasala cava tale e rawa mo solia kivua e dua e sotava tiko na veivakacacani me baleta na nona vakabauta? (Raica na tabana e 429–30), me kena ivakaraitaki.
Raica lesu na tabana e 432–34, e vakadeitaka kina vei keda o Josefa Simici ni Turaga ena tokoni keda ena gauna eda sauma lesu kina na veivakacacani ena vakabauta kei na yalodei. Na cava o nanuma ni kena ibalebale me kainaki ni Kalou e sa “vakaukauwataki keda me da vosota na icolacola”? E rawa vakacava me da “lagilagi ena noda rarawa” ka “me da reki ena noda rarawa”? Na veigaunisala cava o nanuma e rawa me vukea na noda rarawa ka yaco me da vakataucokotaki?

iVolanikalou Veisemati: Maciu 5:43–44; Roma 8:35–39; 2 Nifai 26:8; Mosaia 24:8–16; 3 Nifai 6:13

Emma fleeing Missouri — Ena Feperueri 1839, ni vesu tiko o Josefa Simici ena Valeniveivesu na Liberty, e kosova tiko ko Ema Simici kei iratou na gone na Uciwai cevata na Mississippi, era dro tani tiko mai vei ira na dauvakacaca.

Saints fleeing Missouri — Ena vulaibatabata ni 1838–39, era a vakasaurarataki e udolu na Yalododonu Edaidai me ra dro tani mai na nodra veivale e Missouri, ka lakova yani e 200 na maile ki Illinois.