Ki hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú
ʻAʻeva ʻi he Maama ʻa e Fakamoʻuí
Sepitema 2024


ʻAʻeva ʻi he Maama ʻa e Fakamoʻuí

ʻI hoʻo haʻu kia Sīsū Kalaisi pea fakatomalá, ʻe tataki koe ʻe Hono mālohi faifakamoʻui mo fakaiviá ke mavahe mei he fakapoʻulí.

ʻĪmisi
vakapuna pepa

ʻI ha puna lōloa ʻe taha ne u fakakahoko ʻi heʻeku hoko ko ha kapiteni ʻo ha kautaha vakapuná, ne u mavahe ai mei Siamane ʻi he 11:00 pongipongi ʻo aʻu ki Kalefōnia he 1:00 efiafi ʻi he ʻaho tatau pē. ʻI hono fakafehoanaki ʻa e taimi mavahé mo e taimi tūʻutá, mahalo ʻe pehē ia ko e puna vakapuna ʻi he Potutahi ʻAtalanitiká ki ʻAmelika Noaté ʻoku feʻunga pē ia mo ha houa ʻe ua.

Naʻe vave pē ʻa e puna ʻa e Vakapuna 747, ka naʻe ʻikai ke fuʻu vave pehē! Ko hono moʻoní, naʻe meimei houa ʻe 11 ʻa e folaú, ʻo makatuʻunga ʻi he matangí, ke fononga ʻi ha maile ʻe 5,600 (km ʻe 9,000).

Koeʻuhí ne mau puna fakahihifo, naʻe ʻikai teitei tō e laʻaá ia lolotonga ʻemau folaú. Naʻa mau fiefia ʻi he maama lelei ʻa e ʻahó mei Siamane ki Kalefōniá. Ka neongo ia, ʻi heʻemau foki ki Siamané naʻe kehe ʻaupito e aʻusia ia ko iá. ʻI heʻemau puna ki he fakahahaké, naʻe vave ange e tō ʻa e laʻaá ʻi he angamahení, pea naʻe vave ʻaupito e hoko mai ʻa e poʻulí.

Naʻa mo e lolotonga ʻemau puna he poʻulí, ʻi he kaupoʻuli lōloó, naʻá ku ʻiloʻi fakapapau ʻoku kei tuʻu maʻu, tuʻu ʻaliʻaliaki, pea taʻeueʻia pē ʻa e laʻaá. Naʻá ku ʻiloʻi ʻe toe hopo hake pē ʻa e laʻaá, pea ʻe toe ulo mai ʻa e maama ngingilá ke ʻomi ha māfana mo ha moʻui ki ha ʻaho foʻou kimuʻa pea ngata ʻemau fonongá.

Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku ngali taʻepau, taʻeʻamanekina, mo fakapoʻuli hotau ʻātakaí. ʻOku ou fakafetaʻi lahi koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi. Ko Ia ʻa e maama mo e moʻui ʻa e māmaní. Koeʻuhí ko Ia, ʻoku tau maʻu ai ha ʻamanaki lelei ki he kahaʻú, maʻu ʻEne maama fakalangí, pea mo e talaʻofa ke ikunaʻi kāfakafa ʻa e angahalá mo e maté.

Ko e ʻOfa mo e Mālohi ʻo e Fakamoʻuí

Koeʻuhí ko e ʻofa ʻa Sīsū Kalaisi kiate kitautolú, naʻá Ne foaki ʻEne moʻuí maʻá e fānau kotoa ʻa e ʻOtuá mo fakaava ʻa e matapā ki he moʻui taʻe-faʻa-maté mo e moʻui taʻengatá.

Neongo pe ko e hā ʻe fiemaʻu ʻe Sētane ke ke tui ki aí, ka ʻoku ʻikai ke ke mamaʻo mei he ivi malava ʻo e Fakamoʻuí ke fakahaofi koé. ʻOku ʻikai ke ke teitei mamaʻo mei hono “takatakaiʻi [koe] ʻo taʻengata ʻe he ongo toʻukupu ʻo ʻene ʻofá” (2 Nīfai 1:15).

ʻOku maʻu ʻa e meʻaʻofa maʻongoʻonga taha ko ʻení mei he ivi tokoni mo e mālohi huhuʻi ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Koeʻuhí ko e mamahi ʻa e Fakamoʻuí ʻi Ketisemani mo Kolokotá, ʻokú Ne ʻafioʻi e founga ke tokoniʻi ai koe ʻi ha faʻahinga faingataʻa pē ʻokú ke fehangahangai mo ia (vakai, ʻAlamā 7:11–12).

Ko Sīsū Kalaisi ho mālohingá!

ʻĪmisi
Sīsū Kalaisi ʻokú ne fāʻofua ki ha tangata

Kuo akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni: “ʻI he taimi ne [fakahoko ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e feilaulau fakaleleí] maʻá e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá, naʻá Ne tofa ha hala maʻanautolu ʻe muimui kiate Iá ke nau lava ʻo maʻu ʻEne fakamoʻuí, mālohí, mo e ivi huhuʻí.”

ʻOku ʻi ai maʻu pē ʻa e mālohi ko iá, ʻo hangē ko e laʻaá. ʻOku ʻikai teitei vaivai ia. ʻOku hangē ʻa e molomolomuivaʻe ʻi he Fakamoʻuí ko e mavahe mei he fakapoʻulí ki he huelo ʻo e laʻaá, ʻa ia te ke lava ai ʻo maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e maama, māfana, mo e ʻofa ʻa e ʻOtuá.

Ko ha Kamataʻanga Foʻou Fakafiefia

ʻOku fakamatala ʻa e Tohi ʻa Molomoná ki he founga ne nofo ai ʻa e kakai Nīfaí ʻi ha ʻaho ʻe tolu ʻi he fakapoʻuli lōloó hili hono Tutuki ʻo e Fakamoʻuí. Naʻe fakataipe ʻe he fakapoʻuli fakatuʻasino naʻá ne ʻākilotoa kinautolú ʻa e fakapoʻuli fakalaumālie ʻoku tau aʻusia koeʻuhí ko e angahalá. Pea naʻa nau fanongo leva ki hono fakaafeʻi kinautolu ʻe he leʻo ʻo Kalaisí mei he fakapoʻulí ki Heʻene māmá:

“He ʻikai koā te mou tafoki mai ʻeni kiate au, pea fakatomala mei hoʻomou ngaahi angahalá, ʻo liliu, koeʻuhi ke u fakamoʻui ʻa kimoutolu?” (3 Nīfai 9:13).

“ʻOatu kiate au ʻa e feilaulau ko e loto-mafesifesi mo e laumālie fakatomala” (3 Nīfai 9:20).

“Fakatomala pea tafoki kiate au ʻi he loto-fakamātoato” (3 Nīfai 10:6).

ʻOku ʻoatu ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi fakaafe tatau kiate koe ʻi hoʻo ʻiloʻi ʻokú ke hē ʻi he fakapoʻulí. Hangē ko hono fakaʻilongaʻi ʻe he hopo takitaha ʻa e laʻaá ʻa e kamataʻanga ʻo ha ʻaho foʻoú, ko e taimi kotoa pē ʻokú ke fakatomala aí, ʻokú ke maʻu ha kamataʻanga foʻou, ko ha kamataʻanga fakafiefia.

ʻI hoʻo fakatomala fakamātoató, ʻe “fetongi [ʻe Sīsū Kalaisi] hoʻo ongoʻi halaiá ʻaki ʻa e fiemālié mo e fiefiá. He ʻikai ke Ne toe manatuʻi hoʻo ngaahi angahalá. ʻE tupulaki hoʻo holi ke tauhi ʻEne ngaahi fekaú ʻi Hono mālohí.”

ʻI hoʻo fakahoko pē ʻa e ʻuluaki sitepu ʻo e fakatomalá, ʻe kamata ke hanga ʻe he Fakamoʻuí ʻo “liliu ho lotó mo hoʻo moʻuí. Te ke tupulaki māmālie pea hoko ʻo hangē ko Iá” pea te Ne ʻoatu “ha faingamālie lahi ange ki Hono mālohí.”

Maʻu ʻa e Fakamoʻui Tuʻuloá

Ko e Fakamoʻuí ʻa e ʻEiki Faifakamoʻuí. Ko e taha ʻo e ngaahi fakaʻaliʻali fakaʻofoʻofa taha ʻo Hono mālohi faifakamoʻuí ʻoku maʻu ia ʻi Heʻene ngāue fakafaifekau fakataautaha ʻi he Tohi ʻa Molomoná:

Naʻá Ne fehuʻi, “ʻOku ʻi ai ha mou niʻihi ʻoku puke ʻiate kimoutolu? ʻOku ʻi ai hamou niʻihi ʻoku … puke ʻi ha mahaki ʻe taha? ʻOmi ʻa kinautolu ki heni pea te u fakamoʻui ʻa kinautolu, he ʻoku ou ʻofa mamahi kiate kimoutolu. …

“Pea naʻe hoko ʻo pehē ʻi he hili ʻene folofola peheé, naʻe ō mai fakataha ʻa e fuʻu kakaí kotoa pē …; pea naʻá ne fakamoʻui ʻa kinautolu kotoa pē ʻi he ʻomi ʻa kinautolu kiate iá” (3 Nīfai 17:7, 9).

Ko e taimi kotoa pē naʻe fakamoʻui ai ʻe he Fakamoʻuí ha taha, kimuʻa pea ‘i he hili ʻEne Toetuʻú, naʻá Ne fakamoʻoni ki Hono mālohi taupotu taha ke fakamoʻui hotau laumālié. Naʻe tuhu ʻa e fakamoʻui fakaofo takitaha ki Heʻene talaʻofa ʻo e fakamoʻui fakatuʻasino mo fakaeloto tuʻuloa te tau maʻu ʻi he Toetuʻú.

ʻI he taimi ʻe niʻihi, mahalo he ʻikai tali hoʻo ngaahi lotu ke fakamoʻuí ʻi he founga ʻokú ke ʻamanaki ki aí, ka ʻoku ʻikai teitei tukunoaʻi ia. Ko e taimi ʻo e fakamoʻuí ʻe toki hoko mai ia ʻi he founga mo e taimi ʻa e Tamai Hēvaní, ʻo hangē pē ko e mole atu ʻa e fakapoʻuli ʻo e poó ki he hopo nāunauʻia hake ʻa e laʻaá.

Siʻoku kaungāmeʻa ʻofeina, ʻoku ou fakamoʻoni ko Sīsū Kalaisi ʻa e Faifakamoʻuí ʻi he moʻuí ni pea ʻi he taʻengatá. ʻOku feʻunga ʻEne ʻaloʻofá ke fakamoʻui ho ngaahi kafó, fakamaʻa koe mei he angahalá, fakamālohia koe ʻi he ngaahi ʻahiʻahí, mo tāpuekina koe ʻaki ha ʻamanaki lelei, poto, mo e melino. ʻOku ʻi ai maʻu pē Hono mālohí—ʻoku tuʻu maʻu mo taʻeueʻia—naʻa mo e taimi ʻokú ke kiʻi ongoʻi mamaʻo ai mei Heʻene ʻofá, māmá, mo e māfaná.

ʻĪmisi
talavou ʻoku mamata ki he tō e laʻaá

Fakatauange ke ʻoua naʻa teitei mole meiate koe hoʻo ongoʻi ʻaʻapa mo e houngaʻia lahi ʻi he meʻa kotoa kuo fai ʻe Sīsū Kalaisi maʻaú. Kātaki ʻo ʻiloʻi ʻoku ʻofaʻi haohaoa koe. Manatuʻi ʻa e meʻa kuo talaʻofa taʻengata maʻaú. Pea “ʻofa ke toki tuku kiate kimoutolu ʻe he ʻOtuá ke maʻamaʻa hoʻomou ngaahi kavengá, ʻi he fiefia ʻi hono ʻAlo” ko Sīsū Kalaisí (ʻAlamā 33:23).

Paaki