Eb’ aj kolol re li Jek’inb’il Aatin chirix li Junk’ab’al
Xb’aan li xBonnie L. Oscarson
Awa’b’ej re li Saaj Ixq
Chiqatenq’a xxaqab’ankil lix awa’b’ejihom li Dios rik’in xaqab’ankil qib’ chi tiikaqo sa’ xkolb’al li junkab’al, li na’b’ejil, ut li ochoch.
K’a’jo’ li usilal ut li sahilal li okenk sa’ li chaq’al ru ch’utam a’in reheb’ li ixqa’al ut li ixq. K’a’jo’ osob’tesinb’ilo jo’ ixq naq ch’utch’uuko sa’ junajil ut rahok sa’ li q’ojyin a’in.
Moko najt ta anajwan xwil ru jun li seraq’ re li xMarie Madeleine Cardon, li rochb’een lix junkab’al, kixk’ul li esil chirix li evangelio li Jesucristo k’ojob’anb’il wi’chik rik’ineb’ li xb’eenileb’ misioneer b’oqb’ileb’ sa’ 1850 re k’anjelak aran Italia. Naq ke’kub’e xha’, wan tana’ 17 malaq 18 chihab’ re xMarie. Sa’ jun li domingo, naq ch’utch’uukeb’ re xloq’oninkil li Qaawa’ sa’li rochoch li wan sa’eb’ li ninqi tzuul Alpes sa’ Italia, jun molam re josq’il winq li wankeb’ ajwi’ sa’ xyanqeb’ aj tij re jalan chik xpaab’aaleb’, ke’xsuti li rochoch ut ke’ok chi kutuk aatin, li rajomeb’ naq te’risi li misioneer chirix li rochoch . Ink’a’ nink’oxla naq ke’raj raj tzolok chirix li evangelio—ke’raj b’an xsak’b’aleb’. Li jun li ki’el chirilb’aleb’ laj josq’, a’an li saaj ixq xMarie.
Eb’ li winq yookeb’ chi kutuk aatin ut yookeb’ chixpatz’b’al naq te’isiiq li misioneer. Li xMarie kixwaklesi li ruq’ rik’in li Santil Hu ut kixye reheb’ naq te’xik. Kixye reheb’ re naq eb’ li misioneer wankeb’ rub’el xk’aak’alehom ut moko tixkanab’ ta naq te’rahob’tesiiq chi moko jun ta rismal sa’ xjolomeb’. Cherab’ihaq li raatin: “Chixjunileb’ xaxqookeb’ sa’ memil … li Dios xwan wik’in. A’an kixk’e chaq li aatin a’an sa’ xtz’uumal we, malaj ut laa’in ink’a’ xinru raj xyeeb’aleb’. Chixjunil xtuqla sa’ junpaat. Li molam chi josq’ aj winq maak’a’ chik ke’xb’aanu chiru jun saaj ixq maak’a’ xmetz’ew ut xuwajenaq, a’b’anan kaw rib’ ”. Eb’ aj tij re li jalan chik chi paab’aal ke’xpatz’ reheb’ li winq naq te’xik, ut jo’kan ke’xb’aanu sa’ xutaan, xuwajenaqeb’ ut sachsookeb’ru. Li ch’ina ch’uut ke’xchoy lix ch’utam sa’ tuqtuukilal.1
Chek’oxlahaq li kawil tuq’ixq a’an, maare juntaq’eet xchihab’ naab’al eere, chixaqab’ankil rib’ chiru jun josq’ aj molam ut chixkolb’al rix lix ak’ paab’aal rik’in kawilal ut paab’ahom?
Ex komon ixq, maare ink’a’ taqileb’ ru jun molam re li josq’ aj winq, a’b’anan sa’ li ruchich’och’ anajwan yoo chi k’ulmank jun li pleet b’ar wi’ wankeb’ sa’ yalb’a-ix eb’ lix chaq’al ru qatzol’leb’ li jwal aajel ru. Tz’aqal ninaatinak chirix li tzol’leb’ re li junkab’al. Lix santilla li ochoch ut lix aajelil ru rajb’al li junkab’al nawech’man rix, yalaq ta b’ar.
Jun may chihab’ chaq anajwan naq li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley kiril xb’een sut, “Li Junkab’al: Jun Jek’inb’il Aatin choq’ re li Ruchich’och’ ”, xqab’antioxi li esil a’in ut xqak’ula lix saqil, ut xneb’a’il li yaal wan chi sa’. Sa’ li hoonal a’an ink’a’ xqak’e reetal naq jwal aajelaq chiqu li tzol’leb’ a’an sa’ qakutan anajwan jo’ jun aj raaqol aatin chirix xxamlel xna’leb’ li ruchich’och’ li neke’wulak sa’ qayanq sa’ li puktesinb’il esil, sa’ li internet, rik’ineb’ li wankeb’ xtzolom, sa’ li ilob’aal kaxlan mu, ut rik’in ajwi’ laj taqlanel sa’eb’ li tenamit. Li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al okenaq chiqu re xtz’ilb’al rix lix naleb’ tzolb’il xb’aan li ruchich’och’, ut ninch’olob’ xyaalal naq li nak’utman chi sa’, jwal yaal ru anajwan jo ‘chanru chaq jun may chihab’ anajwan naq xqak’uleb’ sa’ xtz’uumal re jun xprofeet li Dios.
Ma teek’e inhoonal re xk’utb’al jun li na’leb’ jwal nak’utun? Li yu’amej moko nanume’ ta jo’ chanru xqak’ub’wi’, ut naqanaw chi tz’aqal naq moko chixjunileb’ ta li ixq neke’xk’ul li naxye li jek’inb’il aatin. A’b’anan, aajel ru xtawb’al ru ut xk’utb’al lix na’leb’ li Qaawa’ ut xk’eeb’al qametz’ew chi anchal qach’ool re xtz’aqob’resinkil li na’leb’ a’an .
Chiqajunjunqalo wan jun eechej sa’ k’anjel a’in ut nim qawankil chiru rilob’aal li Qaawa’. Tento taqajultika naq jun li qaraarookil Choxahil Yuwa’ naxnaw ru li qachaab’il atawom ut tixtz’aqob’resi li raatin naq tixk’e chixjunil reheb’ li ani te’xk’uula sa’ tiikilal lix sumwank. Wan jun xk’anej li qaChoxahil Yuwa’ k’eeb’il chaq choq’ qe chiqajunjunqal, a’b’anan wank ajwi’ xhoonal naq taak’ulmanq. Jun li nimla yalb’a-ix sa’ li yu’am a’in a’an naq taawanq qapaab’aal sa’ xhoonal li Qaawa’. Chaab’il naq wanq junaq xkab’ qana’leb’, li toxtenq’a chixk’uulankil qasumwank ut chi wanq jo’ ixq tiikeb’ xch’ool, nujenaqeb’ rik’in li tz’aqal rahok, ut li neke’k’anjela re naq taa’uxq lix awa’b’ejihom li Dios, maak’a’ naxye b’ar naxik lix yu’ameb’. Tento taqak’ut chiruheb’ li qako’ naq tento te’raj li xnimal ru a’b’anan tento te’xkawresi rib’ wi te’chalq li ch’a’ajkilal.
Chiru li jun may chihab’ a’in chirix naq ki’el li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al, tinwaj xb’oqb’aleb’ chixjunileb’ li ixq re li Iglees, naq taqaxaqab’ qib’ re xkolb’al rix li “Li Junkab’al: Jun Jek’inb’il Aatin choq’ re li Ruchich’och’ ”. Jo’ chanchan naq xMarie Madeleine Cardon kixkoleb’ sa’ kawilal lix li misioneer ut lix ak’il paab’aal ut, laa’o tento taqakol rix lix na’leb’ li Qaawa’ chirix li sumlak, li junkab’al, li choxahil xk’anjel li winq ut li ixq, ut lix aajelil ru li ochoch jo’ jun santil na’ajej—us ta naq japjo re li ruchich’och’ chixyeeb’al naq numenaq xhoonalil li na’leb’ a’in, ut maak’a’eb’ chik xwankil anajwan. Chixjunil li kristiaan, a’ yaal chanru wan sa’ xyu’am, a’ yaal jarub’ xkok’al wan, naru wanq choq’ aj kolol re lix k’uub’anb’il na’leb’ li Qaawa’ li ch’olob’anb’il sa’ li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al. Wi a’an xk’uub’ankil na’leb’ li Qaawa’, a’anaq taxaq li qak’uub’anb’il na’leb’ ajwi’.
Wan oxib’ chi na’leb’ nak’utman sa li jek’inb’il aatin li nink’oxla wi’ li jwal te’raj kawil aj kolol reheb’. Xb’een, a’an li sumlaak re jun winq ut jun li ixq. Sa’ li loq’laj hu nak’utaman chiqu naq “Chiru li Qaawa’, moko wank ta li ixq chi maak’a’aq ta li winq, chi moko wank ta li winq chi maak’a’aq ta li ixq”.2 Re naq junaq tixk’ul chixjunil li rosob’tesihom li tijonelil, tento taawanq jun li b’eelomej ut ixaqilb’ej sumsuukeb’ sa’ lix santil ochoch li Qaawa’, xkawresinkileb’ rib’ sa’ tiikilal re naq junelik te’xpaab’ li sumwank okenaqeb’ wi’. A’an a’in xk’anjel li Qaawa’ choq’ reheb’ li ralal xk’ajol, ut maajun wech’ink ut yib’ aj aatin tixjal ru li ak xaqab’anb’il xb’aan li Qaawa’. Tento naq toj taqak’ut li tiikal sumlaak, taqasik’ li osob’tesink a’an sa’ li qayu’am, ut taawanq qapaab’aal us ta timil timil nachal li osob’tesink a’an chiqu. Chiqakol rix li sumlaak jo’ xaqab’anb’il xb’aan li Qaawa’, ut chiqak’ut ajwi’ li rahom choq’ reheb’ li jun ch’ol chik jalaneb’ xk’auxleb’ chirix a’in.
Li jun chik na’leb’ taqakol rix a’an xnimob’resinkil lix santilal li ok choq’ na’b’ej ut yuwa’b’ej. Chiqak’utaq reheb’ li qalal qak’ajol naq te’xsik’ li xnimal ru sa lix yu’ameb’. Naqaj naq li qako’ te’xnaw naq wankeb’ xmaatan re xtawb’al ut re xk’ulb’al chixjunil li neke’xk’oxla. Naqoyb’eni naq taawulaq chiruheb’ li tzolok, li tawok na’leb’, li chaab’ilo’k, ut naq te’ruuq tana’ te’wulaq jo’ chanchan xMarie Curie malaj xEliza R. Snow.
Ma naqak’ut ajwi’ chiruheb’ li qalal qak’ajol naq maak’a’ chik jun loq’al, ut maak’a’ chik naxq’ax x’aajelil ru sa’ li yu’amej a’in chiruh li wank jo na’b’ej malaj yuwa’b’ej? Nawoyb’eni naq yooko chixk’eeb’aleb’ xna’leb’ li qalal qak’ajol re te’xk’e xch’ooleb’ chixtawb’al li q’axal chaab’il sa’ li yu’am, naq yooko ajwi’ chixk’utb’al chiruheb’ naq te’roxloq’i ut te’xnima ru lix k’anjel li na’b’ej ut yuwa’b’ej sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’.
Lix Abby, li qako’, kixb’aanu lix k’anjel choq’ aj kolol re lix k’anjel li na’b’ej. Jun sut, kixk’ul jun li hu sa’ lix tz’oleb’aal li xye naq taawanq jun kutan re k’utb’esiik chirix naab’al chi k’anjel li wan. B’oqb’ileb’ li na’b’ej yuwa’b’ej chixtaqlankil jun hu wi xe’raj wulak re aatinak chirix lix k’anjeleb’, ut li xAbby kichal sa’ xch’ool naq tixtaqla lix hu re okenk re tixk’utb’esi lix k’anjel li na’b’ej. Moko kixsume ta li tzoleb’aal, ut naq kinach’ok chaq li kutan, kixb’oq li tzoleb’aal, xb’aan naq kixk’oxla naq ke’xsach lix hu. Laj k’uub’anel re li k’anjel ke’xsik’ anihaq te’raj xk’ulb’al ut wiib’ aj k’utunel ke’xk’ulub’an naq taachalq rik’ineb’ sa’ xraqik li k’anjel.
Sa’ lix sahil k’utb’esink choq’ reheb’ li kok’al, xAbby kixk’ut chiruheb’ naq jo’ na’b’ej tento taawanq xnawom chirix b’anok, utz’u’ujink, b’eresink, b’esok ismal, b’atz’unk, k’uub’ank, ut wan chik xkomon. Li kok’al ke’sach xch’ooleb’. Sa’ xraqik kixb’aanu naq li kok’al te’xtz’iib’a jun li hu reheb’ xna’ b’ar wi’ xe’xb’antioxi li naab’al chi raarookil k’anjel neke’xk’ul chiru rajlal kutan. Lix Abby kireek’a naq li kok’al xe’xtaw naab’al chik xk’a’uxl chirixeb’ lix na’ ut xe’ril naq li ok choq’ na’b’ej ut yuwa’b’ej jwal nim xloq’al. Sa’ li chihab’ a’in xk’ul wi’chik lix b’oqb’al re naq tixb’aanu li k’utb’esink a’in sa’ waqib’ chi tzol’leb’ re li tzoleb’aal.
A’in li naxye xAbby chirix li xk’ul chaq: “ Naweek’a naq sa’ li ruchich’och’ moko ch’a’aj ta naq eb’ li kok’al te’xk’oxla naq li ok choq’ na’b’ej ut yuwa’b’ej xkab’ k’anjel malaj moko aajel ta ru. Nawaj naq chixjunileb’ li kok’al te’reek’a naq jwal loq’eb’ chiru lix na’ xyuwa’ ut maare rik’in xyeeb’al reheb’ naq jwal aajel ru li wank jo’ na’b’ej yuwa’b’ej choq’ we, te’xtaw ru chixjunil li neke’xb’aanu xna’ xyuwa’ choq’ reheb’ ut k’a’ut naq neke’xb’aanu.”
Li qaraarookil profeet, li Awa’b’ej Thomas S. Monson, a’an jun chaab’il eetalil chirix xraab’al li ixq ut li na’b’ejil, xb’een chirix lix na’. Chirix li qana’ sa’ ruchich’och a’an kixye: “Chiqajunjunqalo chiqakol li yaal a’in; moko taaruuq ta naq taasachq sa’ xch’ool junaq li xna’ ut toj naxjultika li Dios. Ink’a’ naru naq junaq tixjultika li xna’ ut taasachq sa’ xch’ool li Dios. K’a’ut? Xb’aan naq li wiib’ chi santil kristiaan a’in, li Dios ut [li qaruchich’och’il] na’b’ej, junajinb’ileb’ sa’li yo’ob’tesink, sa’ li rahok, sa’ li mayejak, sa’ li tenq’ank, jo’ naq juneb’ rib’ ”.3
Li roso’jik li na’leb’ li tento taqakol rix a’an lix santilal li ochoch. Aajel ru taqaterq’usi xwankil jun li aatin li nayeeman chanchan naq maak’a’ xwankil. A’an li aatin aj k’anjel sa’ li ochoch . Chiqajunilo—ixq, winq, saaj, kok’al, junesal malaj sumsu—naru taqak’e qametz’ew re k’anjelak sa’ li ochoch. Tento taqab’aanu re li qochoch jun na’ajej re tuqub’ank, hilank, santilal, ut kolb’a-ix. Li qochoch tento taawanq jo’ jun na’ajej b’ar wi na’eek’aman lix Musiq’ li Qaawa’ sa naab’alil ut b’ar wi natzolman un nab’aanuman li naxye li loq’laj hu ut li evangelio. K’a’jo’ xjalanil raj li ruchich’och’ wi ta raj chixjunil li kristiaan te’ril rib’ jo’ aj yiib’anel li ochoch tiik ru. Qakolaq rix li ochoch jo’ xkab’ na’ajej sa’ santilal chirix li santil ochoch.
Ex komon ixq, ninb’antioxi naq laa’in jun li ixq wankin sa’ roso’jikeb’ li kutan a’in. Wan qahoonal ut qamaatan jo’ maajun chik q’e kutan kiwan reheb’ li ixq sa’ ruchich’och’. Chiqatenq’a xxaqab’ankil lix awa’b’ejihom li Dios rik’in xaqab’ankil qib’ chi tiikaqo sa’ xkolb’al li junkab’al, li na’b’ejil, ut li ochoch. Li Qaawa’ naraj naq laa’o aj kawil aj teep, xaqxooko ut ink’a’ taqajal qana’aj li taqakol lix k’uub’anb’il na’leb’ ut taqak’ut lix yaalalil chiruheb’ li tasal tenamit li yookeb’ chi k’iik.
Ninye lin nawom naq li qaChoxahil Yuwa’ yo’yo’ ut nokoxra chiqajunjunqalo. Li Ralal, li Jesukristo a’an aj Kolol qe . Ninkanab’ eerik’in lin nawom sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.