Li jaljookil ru aatin chirix laj awinel

Xb’aan li Elder Dallin H. Oaks

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Tento sa’ qab’een chiqajunqal xk’oxlankil ut xb’aanunkil li k’a’ru tixk’e xchaab’ilal qach’och’ ut xnaab’alil li quuchinihom.

Li k’a’ru tento taayeemanq sa’eb’ li jolomil ch’utub’aj-ib’, yeeb’il qe moko xb’aan ta li winq, a’b’an xb’aan li Musiq’ej. Wan naq li aatin yeeb’il arin naxsume li qak’a’uxl re li ruchich’och’, a’b’anan, jo’ chanru naq li Jesus ink’a’ kixk’ut chanru xtuqub’ankil xmajelal li jolomil tenamit sa’ xkutankil a’an, eb’ lix moos sa’ li kutan a’in neke’aatinak chirix chan ru naq nokoru chixjalb’al li qayu’am, re qakawresinkil chi sutq’iik sa’ li qochoch sa’ choxa. Sa’ li Paswa a’in, laa’in xweek’a naq tento tin’aatinaq chirix li k’a’ru k’utb’il sa’ jun reheb’ lix jaljookil ru aatin li Jesus.

Li jaljookil ru aatin chirix laj awinel a’an jun reheb’ li jaljookil ru aatin li yeeb’il sa’ li oxib’ chi evangelio sa’ xtiklajik li Ak’ Chaq’rab’. A’an jun reheb’ li jaljookil ru aatin li ch’olob’anb’il xyaalal xb’aan li Jesus, li moko k’iheb’ ta. Li iyaj li ki’awman, a’an “li aatin re li awa’b’ejihom” (Mateo 13:19), “ li aatin” (Markos 4:14), malaj “li raatin li Dios” (Lukas 8:11)—a’an li raatin li Qaawa’ ut eb’ lix moos.

Li jar paay chi ch’och’ ke’naq wi’ li iyaj, a’aneb’ reetalil chanru naq li jalan jalanq winq neke’xk’ul ut neke’xtaaqe li aatin a’an. Chi jo’kan, eb’ li iyaj li “ke’naq chire li b’e” (Markos 4:4) ink’a’ xe’kana sa’ li ch’och’ li te’ruuq wi’ chi nimank. Chanchan li aatin li nawulak sa’ jun aamej li kaw ut ink’a’ q’unb’esinb’il. Maak’a’ chik tinye chirixeb’ a’an. Li waatin wan choq’ reheb’ li xe’xk’e xch’ool chixtaaqenkil li Kristo. K’a’ru naqab’aanu rik’in li raatin li Kolonel naq wanko sa’ li qayu’am?

Li jaljookil ru aatin chirix laj awinel naxk’e li qatijb’al chirix li na’leb’ ut li k’a’uxl li naru naramok ru li ani xk’uluk re li iyaj re li evangelio, re naq ink’a’ taa’uuchinq.

I. Pek ruhil ch’och’: Maak’a’ xxe’

Wan li iyaj li “kinaq sa’ pek ru b’ar wi’ jay ru li ch’och’; ut sa’ junpaat kimoq xb’aan naq jay ru li ch’och’: a’b’an naq kichal li saq’e, kik’at, ut rik’in naq maak’a’ lix xe’, kichaqik” (Markos 4:5–6).

Li Jesus kixch’olob’ naq a’in yoo chi aatinak chirixeb’ “li neke’rab’i li Aatin ut neke’xk’ul chi junpaat chi saheb’ sa’ xch’ool,” a’ut rik’in naq “maak’a’ xxe’ rik’ineb’, ... naq nachalk junaq raaxiik’ malaj rahob’tesiik sa’ xk’ab’a’ li Aatin, sa’ junpaat neke’ch’inank xch’ool” (Markos 4:16–17).

K’a’ut naq eb’ a’in “maak’a’ xxe’ rik’ineb’”? Jo’kan naq wankeb’ li ak’ komon li yal xaqxo xpaab’aaleb’ sa’ xb’eeneb’ li misioneer, malaj sa’ xb’een li k’a’ru sa neke’ril chirix li Iglees, malaj li k’iila usilal naqak’ul jo’ komon sa’ li Iglees. Rik’in naq maak’a’eb’ xxe’ chirix li aatin, naq nachal li ch’a’ajkilal, naru neke’k’at ut neke’chaqik. A’ut jo’kaneb’ ajwi’ li ani xe’k’ihan sa’ li Iglees—li komoneb’ chalen chalen—naru ajwi’ neke’kana chi maak’a’ xxe’ rik’ineb’. Xeb’innaw ru xkomoneb’ a’an—eb’ li komon li moko jalb’ileb’ ta xch’ool chi junajwa chirix lix evangelio li Jesukristo. Wi maak’a’ qaxe’ sa’ li aatin re li evangelio, ut ink’a’ yalb’il qaq’e sa’ xb’aanunkil, naru nawan chi pek ru li qaam, ut pek ru li qach’och’ choq’ re li musiq’ejil iyaj.

Na’ajman li musiq’ejil tzakemq re taawanq musiq’ejil yu’am, ut mas wi’chik sa’ jun li ruchich’och’ li yoo chi najto’k rik’in xpaab’ankil li Dios ut rik’in xnawb’al b’ar wan li us ut li ink’a’ us. Rik’in naq li internet naxnimob’resiheb’ li esil li neke’rahob’tesink re li paab’aal, re naq taachamo’q qaxe’ tento tookanaaq b’ar wi’ taqil li yaal re musiq’ej.

Ex saaj komon, wi ink’a’ neketaw ru li yookin chixyeeb’al, texintenq’a b’ayaq. Wi yoo chi jek’imank li loq’laj wa’ak ut yookex chirilb’al lee celular, malaj chi hasb’ak, malaj chi batz’unk, malaj chixb’aanunkil k’a’ruhaq chik li naxram cheru li musiq’ejil tzakemq, yookex chixyok’b’al lee musiq’ejil xe’ ut yookex chi ok sa’ pek ruhil ch’och’. Yookex chixkanab’ankil eerib’ chi chaqik naq neketaw li ch’a’ajkilal jo’ li junatalil, li hob’ok, malaj li eetz’unk. Ut yaal ajwi’ a’in choq’ reheb’ li ak xe’ninqan.

Jun chik na’leb’ li naru nasachok re li musiq’ejil xe’—ut tenq’anb’il a’in xb’aan li ulul ch’iich’ a’ut ink’a’ junes aran natawman—a’an rilb’al li evangelio malaj li Iglees yal sa’ ch’ina raqalil. Na’ux a’in naq naqil yal jun chi tzol’leb’, malaj jun chi na’leb’, malaj lix majelal jun aj b’eresinel, ut ink’a’ naqil xnimal ru li k’uub’anb’il na’leb’ re li evangelio, ut xk’ihal li naruuchini choq’ re li komonil ut choq’ re li junjunq. Li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley kixch’olob’ xyaalal li k’osb’il ilok a’in. A’an ki’aatinak sa’ li Universidad de Brigham Young chirixeb’ li locultor li “neke’xamnak xjosq’il” chirix li k’a’ru yoo chaq chi k’ulmank sa’ li kutan a’an. “Chi k’oxlanb’il, neke’xhoy jo’ chamal uk’a li xik’ ilok ut li josq’il. ... ‘Relik chi yaal’, chan a’an, ‘wanko sa’ xkutankileb’ laj tz’ub’ul vinagre.’” ¹ Re naq kawaq qaxe’ sa’ li evangelio, tento naq tiikaqo ut timilaqo chi jitok, ut naq junelik taqasik’ xnimal li qilom chirix lix k’anjel li Dios.

II. Li k’ix: Xk’oxlankil li k’a’aq re ru re li ruchich’och’, ut b’alaq’iik xb’aan li b’ihomal

Li Jesus kixye, “Wan li kinaqk sa’ k’ix ru ut, naq kichamo’k li k’ix, kinat’e’k li iyaj, ut ink’a’ ki’uuchink” (Markos 4:7). Chirixeb’ a’an kixye, “a’aneb’ li xe’rab’i li aatin, a’b’an li k’oxlak chirix li k’a’aq re ru wank sa’ ruchich’och’, li nab’alaq’ink wi’ li b’ihomal ut li ratawankil li k’a’aq chik re ru na’ok sa’ xch’ooleb’, naxnat’ li aatin ut ink’a’ chik na’uuchink xb’aan” (Markos 4:18–19). A’in jun na’leb’ tento raj taqab’i chiqajunil.

Xb’een wa tin’aatinaq chirix li nab’alaq’in wi’ li b’ihomal. Maak’a’ naxye b’ar wanko sa’ li qamusiq’ejil b’eenik—maak’a’ naxye jo’ nimal qapaab’aal—chiqajunil noko’aaleek xb’aan a’in. Naq xikenaq qach’ool rik’in xk’ulb’al, roksinkil, malaj reechaninkil li eechej, a’an li rahok-u. Maak’a’jo’ li ak xyeeman chirix a’in, ut ink’a’ na’ajman naq tinye chik arin.² Eb’ li neke’xpaab’ naq oxloq’inb’il li wank sa’ naab’alil, a’aneb’ li b’alaq’inb’ileb’ xb’aan li b’ihomal. Li b’ihomal maawa’ reetalil naq usilanb’il junaq xb’aan li Dios, ut b’ar wi’ maak’a’ li b’ihomal, ink’a’ naraj naxye naq moko usilanb’il junaq xb’aan li Dios. Naq li Jesus kixye re jun aj paab’anel naq taaruuq chireechaninkil li junelik yu’am wi tixk’e li k’a’ru re reheb’ li neb’a’ (chi’ilmanq Markos 10:17–24), ink’a’ yoo chixyeeb’al naq ink’a’ us naq taawanq li b’ihomal, ka’ajwi’ ink’a’ us li naxk’oxla laj paab’anel chirix. Jo’ laa’o naqanaw, li Jesus kixnima ru li chaab’il aj Samaritano li ki’oksink re li tumin re k’anjelak chiru ras riitz’in, us ta rik’in ajwi’ xkomon li tumin a’an laj Judas kiq’axtesink re aj Kolol re. Lix xe’ chixjunil li maa’usilal maawa’ li tumin, a’an b’an xrahinkil ru li tumin (chi’ilmanq 1 Timoteo 6:10).

Lix Hu laj Mormon naxye resil naq lix Iglees li Dios najter “ki’ok chi lajk sa’ li usaak” (Alma 4:10)) sa’ xk’ab’a’ naq “eb’ li wankeb’ sa’ li iglees ke’ok ... chixk’eeb’aleb’ xch’ool chirix li b’ihomal ut li jo’maajo’il k’a’aq re ru re li ruchich’och’ ” (Alma 4:8). Yalaq ani wan xnaab’alil li k’a’ru re, naru nawan chi “wartesinb’il” sa’ musiq’ej xb’aan li b’ihomal ut li k’a’aq chik ru re li ruchich’och’.³ ’in taak’anjelaq choq’ xtiklajik li na’leb’ jun chik k’eeb’il xb’aan li Kolonel.

Li k’ix li naru chixnat’b’al lix wankil li evangelio sa’ li qayu’am chi muqmu, a’an li k’a’ru re ruchich’och’ jo’ kixye li Jesus, “li k’iila k’a’uxl ... li b’ihomal ut lix sahilal li ruchich’och’ ” (Lukas 8:14). K’a’jo’ xk’ihaleb’ a’in. Yal tinye resil wiib’ oxib’.

Sa’ jun kutan, li Jesus kixq’us li xb’eenil reheb’ lix Apostol, ut kixye re laj Pedro, “Laa’at aj luktesinel ch’ool choq’ we, xb’aan naq laa k’a’uxl moko re ta li Dios, reheb’ b’an li winq” (Mateo 16:23; chi’ilmanq ajwi’ Tz. ut S. 3:6–7; 58:39). Naq li qak’a’uxl reheb’ li winq, naraj naxye naq naqak’e li k’a’ru re li ruchich’och’ xb’een wa chiru li k’a’ru re li Dios sa’ li qab’aanuhom, li rajom qach’ool, ut li qana’leb’.

Naqaq’axtesi qib’ chiru “lix sahilal li ruchich’och’ ” (1) naq nokokana sa’ li k’aytesink-ib’, li nasachok re lix taql qach’ool li k’eeb’il qe xb’aan li Dios; (2) naq nokok’ame’ xb’aan li jo’maajo’il k’a’uxlej li nanajtob’resink qe rik’in li k’a’ru re junelik q’e kutan; ut (3) naq naqeek’a naq ak qe xk’ulb’al li k’a’ru naqaj, us ta xk’ulb’al chi jo’kan toxram raj chi chaab’ilo’k choq’ re li junelik q’e kutan.

Eb’ lix sahilal li ruchich’och’ neke’numta sa’ qab’een wi nokoxaqab’aak xb’aan li qaxiw chirix li k’a’ru taachalq, ut ink’a’ nokoxik chi ub’ej chi k’eeb’il qib’ chiru li Dios ut lix yeechi’ihom. Oob’ xka’k’aal chihab’ chaq anajwan, jun tzolonel sa’ li Universidad de Brigham Young, laj Hugh W. Nibley, x’aatinak chirix xq’axtesinkil qib’ chiru li k’a’ru re li ruchich’och’. Xpatz’man re ma ink’a’ na’ajman rilb’al xwanjik li ruchich’och’ sa’ qak’anjel re xpuktesinkil li evangelio, re naq taaruuq “taqak’e xna’aj li ruchich’och’ sa’ li k’a’ru naqab’aanu sa’ li Iglees.”⁴

A’an xsume, “Jo’kan junelik wanjenaq rik’in li Iglees, pe’ yaal? Na’ajman ru naq wanq qach’ool chixrahob’resinkil ch’oolej, na’ajman ru xyalb’al qu b’ayaq. A’an tz’aqal li nak’anjelak wi’ li paab’aal. ...Lix kawilal qach’ool a’an jun xyalb’al qix, wan xyaalal naq ch’a’aj a’an, tento naq ink’a’ tixk’am rib’ rik’in li k’a’ru re li ruchich’och’.”⁵

Lix aajelil ru a’in chirix li evangelio xyehe’ wi’chik sa’ li Universidad de Brigham Young junjunq po chaq xb’aan jun aj b’eresinel aj Catolico, laj Charles J. Chaput, Arzobispo de Filadelfia. Ki’aatinak chirix li k’a’ru paab’anb’il xb’aaneb’ laj Catolico jo’ ajwi’ qab’aan laa’o, jo’ chirix li sumlak, li wank choq’ b’eelomej ut ixaqilb’ej, lix loq’al li yu’amej, ut li wankilal chi paab’ank chi moko ramro ta, ut xye a’in:

“Nawaj xyeeb’al wi’chik naq aajel ru xyu’aminkil chi yaal li k’a’ru naqaye naq naqapaab’. A’an na’ajman ru choq’ qe, ink’a’ ka’ajwi’ sa’ li qayu’am ut sa’ qochoch, jo’kan ajwi’ sa’eb’ li qa’iglees, sa’ xb’eresinkil xjolomil qatenamit, sa’ li qatrab’aaj, rik’ineb’ li neb’a’; sa’ chixjunil li naqab’aanu.”

“Xb’aan a’in naq aajel ru a’an,” chan. “K’ulumaq eena’leb’ rik’in li xqak’ul laa’o jo’ aj Catool. Laa’o naqapaab’ naq tento toowanq sa’ li ruchich’och’ jo’ xyu li kaxlan wa. A’ut li wank choq’ yu sa’ li ruchich’och’, a’an jalan wi’ rik’in k’uxe’k xb’aan li ruchich’och’.”⁶

Li raatin li Kolonel naq li k’a’ru re li ruchich’och’ mixnat’ li raatin li Dios sa’ li qayu’am, naxk’e chiqanaw naq tento naq k’eeb’ilaq qach’ool—ut xaqxooq li qaam—sa’ lix taqlahom li Dios ut rik’ineb’ li neke’b’eresink re lix Iglees.

Li oxib’ paay chi ch’och’ a’in naru neke’xk’e chiqak’oxla li jaljookil ru aatin a’in jo’ li jaljookil ru aatin reheb’ li ch’och’. Wan xchaab’ilal li ch’och’ a’ yal lix ch’ool li ani nak’uluk re li iyaj re li evangelio. Sa’ xk’ulb’al li na’leb’ re li musiq’ej, wankeb’ li aamej li kaweb’ ut moko q’unb’esinb’ileb’ ta, wankeb’ li ch’oolej li pekeb’ ru, ut wankeb’ li k’eeb’ileb’ xch’ool sa’ li k’a’aq re ru re li ruchich’och’.

III. Kinaq sa’ chaab’il ch’och’ ut ki’uuchink

Li jaljookil ru aatin chirix laj awinel naraqe’ rik’in li raatin li Jesus chirix li iyaj li “kinaqk sa’ chaab’il ch’och’ ut ki’uuchink,” wan ka’ch’in ut wan naab’al ( Mateo 13:8). Chanru naru naqakawresi qib’ re naq chaab’ilaq qach’och’, ut re too’uuchinq chi chaab’il?

Li Jesus kixye, “Li kit’ane’k sa’ chaab’il ch’och’ a’aneb’ li neke’ab’ink re li Aatin ut neke’xk’uula sa’ chaab’ilal ut chi anchaleb’ xch’ool, ut neke’uuchink xb’aan naq junelik neke’xkuy xk’anjelankil ru” (Lukas 8:15). Wan qik’in li iyaj re li raatin li evangelio. Tento sa’ qab’een chiqajunqal xk’oxlankil ut xb’aanunkil li k’a’ru tixk’e xchaab’ilal qach’och’ ut xnaab’alil li quuchinihom. Tento naq taawanq qach’ool chi jalb’il, ut li qaxe’ chi chapcho chiru lix evangelio li Jesukristo(see Kolosenses 2:6–7). Najala li qach’ool chi jo’ka’in rik’in tijok, rik’in xtzolb’aleb’ li loq’laj hu, rik’in k’anjelak, ut rik’in xk’ulb’al rajlal li loq’laj wa’ak, re naq junelik taawanq lix Musiq’ qik’in. Tento ajwi’ taqasik’ li nimla jalaak sa’ qach’ool (chi’ilmanq Alma 5:12–14) li naxjal xk’oxlankil qib’ qajunes, rik’in xraab’al li Dios ut rajb’al k’anjelak chiru a’an ut chiruheb’ li ralal xk’ajol.

Ninch’olob’ xyaalal li na’leb’ a’in, ut xyaalal li qaKolonel Jesukristo, li naxk’ut li b’e rik’in raatin, ut li kixtoj li maak re naq taaruuq taa’uxmanq chixjunil, sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.