Xnujtesinkileb’li qajunkab’al rik’in saqen ut li yaal
Xb’aan li xCheryl A. Esplin
Xkab’ aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li Awa’b’ejil re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al
Re naq rik’in li qajunkab’al taqakuy lix ya’b’eek’ li ruchich’och’, tento naq nujenaqo rik’in li saqen ut lix yaalalil li evangelio
Li Musiq’ej xnujtesi li waam naq xwab’iheb’ li junkab’al a’in chixk’utb’al li loq’laj yaalalil: “ Li junkab’al a’an re li Dios”.1 Li musiq’anb’il son ka’ajwi’ jun sa’ xyanq li naab’al chi na’leb’ li naru taqeek’a wi’ lix hasb’ li Musiq’ej naq nahasb’ak qe, chiqanujob’resinkil rik’in li saqen ut li yaal.
Li na’leb’ re toonujaq rik’in li saqen ut li yaal xtaw xwankilal sa’ lin yu’am chirix jun li na’leb’ kink’ul naab’al chihab’ chaq anajwan. Kinwulak sa’ jun ch’utam b’ar wi’ li neke’k’ub’an re li meex jolominel re li Saaj Ixq kexk’ut chanru te’xaqab’amanq junkab’al kawaqeb’ sa’ musiq’ej. Re qatenq’ankil chixtawb’al ru, jun aj jolominel re li Saaj Ixq kixchap wiib’ laat re li kaxlan uk’a: sa’ jun li ruq’ wan li laat yamyo xsa’ ut, sa’ li jun chik, jun tz’aptz’o ut nujenaq. Xb’een wa kixyoq’ li laat li yamyo xsa’, li kixtikib’ xb’asb’al rib’ toj reetal naq kib’ase’chi us xb’aan lix yoq’b’al. Chirix, rik’in li jun chik li ruq’, kixyoq’ li laat li tz’aptz’o. A’an a’in tiik kikana; moko kib’ase’ ta jo’ li yamyo’ xsa’, xb’aan naq nujenaq.
Kiqajuntaq’eeta li k’utb’esink a’in rik’in li qayu’am, ut li qajunkab’aal. Naq nujenaqo rik’in li Musiq’ej ut lix yaalalil li Evangelio, wan qawankilal re xkuyb’al lix metz’ewal li ruchich’och’ li sutsuuko wi’ ut li nokoxmin. A’b’anan wi ink’a’ nujenaqo sa’ musiq’ej, maak’a’ qametz’ew re xkuyb’al li mine’k li wan chiqix ut naru toot’ane’q naq li metz’ew a’an toohe’xmin.
Laj tza naxnaw naq re naq rik’in li qajunkab’al taqakuy lix ya’b’eek’ li ruchich’och’, tento naq nujenaqo rik’in li saqen ut lix yaalalil li evangelio. Jo’kan b’i’ naq naxb’aanu li jo’ k’ihal taaruuq re xlub’tesinkil, xjalb’al, ut xjuk’b’al lix yaalalil li evangelio re naq toonajto’q rik’in li yaal a’an.
Naab’al qe ak xkub’e qaha’ ut xqak’ul lix maatan li Santil Musiq’ej, xk’anjel a’an xk’utb’al li yaal chirix chixjunil li k’a’aq re ru.2 Lix nimal xloq’al li maatan a’an naxk’am chaq qateneb’ankil re xsik’b’al li yaal, xpaab’ankil li yaal nawb’il qab’aan, ut xwotzb’al ut xkolb’aal rix li yaal.
Jun chaab’il na’ajej re toonujaq rik’in li saqen ut li yaal a’an sa’ li qajunkab’al. Li aatin li xqab’i sa’ li b’ich naxjultika qe naq, “li Dios kixk’e chaq li qajunkab’aal re qatenq’ankil re toowulaq jo’ naraj A’an”.3 Li junkab’al a’an xk’anjeleb’aal li Qaawa’ sa’ xb’een li ruchich’och’ re toxtenq’a chixtzolb’al li evangelio ut xpaab’ankil . Xoowulak sa’li qajunkab’al rik’in li loq’laj k’anjel re xkawresinkil qib’ chiqib’il qib’ sa’ musiq’ej.
Eb’ li kawil ut junelikil junkab’al li nujenaqeb’ sa’ Musiq’ej moko yal xe’wan ta chi jo’kan. Xe’raj nimla kawilal, k’iila hoonal, ut rik’in naq li junjunq lix komon li junkab’al naxb’aanu xk’anjel. Li junjunq chi junkab’al jalan jalanq ru, a’b’anan sa’ chixjunileb’ li junkab’al b’ar wi’ us ta jun ajwi’ lix komoneb’ naxsiq’ li yaal, taak’eemanq reetal lix jalanil.
Chi rajlal nak’eeman qana’leb’ re naq taak’ihanq qanawom chirix li musiq’anb’il na’leb’ li nachal rik’in li tijok, xtzolb’al ut xk’oxlankil li loq’laj hu, ut li raatineb’ li yo’yookil profeet. Sa’ li raatin sa’ jun jolomil ch’utub’aj-ib’ chirix chanru taqak’ul qanawon re saqen ut li yaal, li Awa’b’ej Dieter F. Uchtdorf kixye:
“Li Nimajwal Dios li Maak’a’ Roso’jik … taaraatinaheb’ li ani neke’xjilosi rik’in chi anchaleb’ xch’ool ut chi tiik rajomeb’.
“Taaraatinaheb’ sa’ matk’, sa’ xk’a’uxl, ut sa’ reek’ahom xch’ool.
Li Awa’b’ej Uchtdorf xye xkomon: “Aajel eeru choq’ re li Dios. Taaraab’i ut tixsume laa patz’om. Lix sumenkil laa tij taachalq chi uxb’il jo’ tixk’oxla a’an, ut sa’ li kutan tixk’oxla a’an, ut chi jo’kan, tento taatzol rab’inkil xyaab’ xkux.”4
Jun ch’ina seraq’ chirix lin junkab’al naxk’utb’esi ru li na’leb’ a’in.
Jarub’aq po chaq anajwan, kiwil ru xnawom lix chaq’na’ xyuwa’ lin yuwa’chin, xElizabeth Staheli Walker. Naq ka’ch’in chaq, xElizabeth kiq’axon chalen chaq Suiza toj sa’ li Estados Unidos rik’in lix junkab’al.
Chirix xsumlajik xElizabeth, lix b’eelom ut lix kok’al ke’wan sa’ Utah nach’ rik’in xnub’aal Nevada, b’ar wi’ nekexk’aak’ale jun li oficina postal. Li rochocheb’ a’an chaq jun na’ajej b’ar neke’hilan laj b’eeninel. Chi kutan ut chi q’eq yookeb’ chi k’uub’ank ut chixjek’inkil li tzakemq reheb’ aj b’eeninel. Jwal kaw ut lub’lu chaq li k’anjel, ut b’ab’ay ajwi’ ke’hilan. A’b’anan li jwal naxik wi’ xk’a’uxl xElizabeth a’an lix seraq’eb’ li kristiaan li ke’nume’ aran.
Li xElizabeth kixye naq toj sa’ li hoonal a’an, junelik kixpaab’ naq yaal lix Hu laj Mormón, naq li profeet aj Jose Smith kixk’ul xwankilal li Dios re xb’aanunkil li kixb’aanu, ut naq li raatin a’an li k’uub’anb’il na’leb’ re li yu’am ut li kolb’a-ib’. A’b’anan lix yu’am yoo chixnumsinkil moko chaab’il ta re xkawresinkil li paab’aal a’in.
Junjunqeb’ aj b’eeninel li ke’nume’ aran jwal wankeb’ xtzolb’al ut jwal seeb’eb’ xk’a’uxl, ut naq ke’raatina rib’ sa’ xsutam lix meex junelik ke’aatinak chirix aj Jose Smith jo’ jun “aj b’alaq’” li kixtz’iib’a lix Hu laj Mormon xjunes rib’ ut naq chirix a’an kixjek’i re naq taab’ihomo’q. Choq’ reheb’, wax ru yalaq ani wan xjalanil xna’leb’ rik’in li ke’xk’oxla, ut ke’xxaqab’ naq “li paab’aal Mormon maak’a’ xyaalalil”.
Li seraq’ a’in kixk’e lix Elizabeth chireek’ankil naq xjunes wan. Maajun wan re taa’aatinaq wi’, maak’a’ xhoonal re tijok—us ta kitijok naq yoo chi k’anjelak. Kixuwa raatinankileb’ li neke’xse’e lix paab’aal. Kixye naq ink’a’ kixnaw ma yaal tana’ li ke’xye, ut kireek’a naq ink’a’ taaruuq chixkolb’al rix lix paab’aal wi ta tixyal raj xq’e.
Moqon, xElizabeth ut lix junkab’al ke’xjal xna’aj. Li xElizabeth kixye naq wan chik xhoonal re k’oxlak ut naq maak’a chik jwal laatz’ ru. Jo’q’ehaq kikub’e rub’el rochoch ut kitijok chiru lix Choxahil Yuwa’ chirix li k’a’ru naxik wi’ lix k’a’uxl—chirix li winq li neke’xpak’ tana’ xseeb’aleb’ ut lix seraq’inb’il na’leb’ chirix lix b’alaqil li evangelio ut chirix laj Jose Smith ut lix Hu laj Mormon.
Sa’ jun q’ojyin, xElizabeth kiwan jun xmatk’. A’an kixye: “Chanchan chaq naq wankin chixk’atq jun li ch’ina b’e re aj kareet li nab’eresin sa’ roq jun li tzuul. Sa’ xyi li tzuul kiwil jun winq li na’ilok chaq taq’a ut yoo chi aatinak, malaj ut chanchan naq yoo chi aatinak, rik’in jun li ch’ajom li wiq’wo ut huphu sa’ xb’een jun li jul sa’ li ch’och’. Ye’b’il lix telb’ chanchan naq ok raj re chirisinkil k’a’ruhaq sa’ li jul. Kiwil li pek tz’apb’il wi’ isinb’il sa’ li jul b’ar wi’ huphu li ch’ajom. Sa’ li b’e naab’al kristiaan wankeb’, a’b’anan maak’a’eb’ xk’a’uxl chirix li wiib’ chi winq wankeb’ sa’ li tzuul. Kiwan jun li naleb’ sa’ lin matk’ li kixkanab’ jun eetalil tz’aqal kaw naq kinixk’e chi ajk sa’ junpaat; … Maa’ani aj-ik’in kinseraq’i lin matk’, a’b’anan wan tz’aqal sa’ lin ch’ool naq kixk’utb’esi naq li anjel Moroni yoo chaq chixk’eeb’al xtaqlahom li ch’ajom aj Jose sa’ li hoonal naq kixk’uleb’ li perel ch’iich’ oor”.
Sa’ xtiklajik li saq’ehil sa’ 1893, xElizabeth kiwulak sa’ lix k’ojob’ankil li santil ochoch re Lago Salado ut kixtz’il rix li kixk’ul: “Aran kiwil li kik’utun sa’ lin matk’; nink’oxla naq a’an jun li ilob’aal b’onb’il ru. Ninnaw chi tz’aqal naq kiwil sa’ lin matk’ li rilob’aal li anjel Moroni naq kixq’axtesi li perel ch’iich’ oor re laj Jose Smith”.
Naab’al chihab’ chaq chirix naq xwan lix matk’, ut junjunq chik li po ma kikam naq wan re 88 chihab’, xElizabeth ki k’ul jun xnimal reek’ahom. A’an kixye: “ Kichal sa inb’een jun li k’a’uxl jwal saqen ru… chanchan naq junaq xyehok we, …‘ Maamuq laa nawom rub’el ch’och’ ”.5
Sa’ li kutan anajwan, xkomoneb’ xElizabeth yookeb’ ajwi’ chixk’ulb’al xkawilaleb’ rik’in xnawom. Jo’ li xElizabeth, wanko sa’ jun ruchich’och’ nujenaq rik’in kristiaan li ink’a’ neke’paab’an ut neke’xse’e ut neke’xwech’ li yaal li oxloq’ chiqu. Maare taqab’i li seraq’ li toohe’xsach ut li esil naxch’a’ajkila rib’. Jo’kan ajwi’ jo’ lix Elizabeth, tento taqab’aanu li tooruuq chixb’anunkil re xchapb’al qib’ chiru li saqen ut li yaal li wan qik’in anajwan, naq wanko ajwi’ sa’ li ch’a’ajkilal. Maare li xsumenkil qatij ink’a’ taak’ulmanq rik’in li sachb’a-ch’oolej, a’b’anan tento taqataw tuqtuukil hoonal re xtawb’al xnaab’alil li saqen ut li yaal. Ut naq taqak’ul, teneb’anb’ilaqo chixpaab’ankil, chixxwotzb’al, ut chixkolb’al rix.
Ninkanab’ lin nawom eere naq ninnaw naq, a’ yaal jo’chanru taqanujtes li qaam ut li qajunkab’al rik’in li saqen ut li yaal chirix li Kolonel, taawanq qametz’ew sa qajunxaqalil re xkuyb’al chixjunil li k’a’aq re ru. Sa’ xk’ab’a li Jesucristo, amen.