Li wank chi tz’aqal yaal

Xb’aan li Awa’b’ej Dieter F. Uchtdorf

Xkab’ aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil

Nawoyb’eni naq ink’a’ too’aaleeq re taqasik’ nimaak qu, naq taqab’aanu b’an li q’axal nim wi’chik xloq’al, a’an li wank choq’ tz’aqal tuulanil tzolom re li Qaawa’ ut aj Kolol qe, li Jesukristo.

Numenaq jun cient chihab’, jun rey ixq aj Rusia, xKaterina xk’ab’a’, kixtaqla xyeeb’al naq taaxik chirilb’al li jun raqal re lix awa’b’ejihom li wan sa’ xtz’e li saq’e, rochb’een junjunq li winq taqlanb’il xb’aan jalaneb’ chik li tenamit. Laj jolominel re li na’ajej a’an, laj Grigory Potemkin xk’ab’a’, jwal kiraj xsahob’resinkil xch’ooleb’. Jo’kan naq q’axal kixyal xq’e chixk’utb’al xnimal ru lix ch’och’

Sa’ lix b’eenik, li xKaterina kib’eek sa’ jun jukub’ sa’ li Nima’ Dnieper, ut yoo chixk’utb’al chiruheb’ laj jalanil tenamit li kok’ tenamit chire li nima’, ut li ani wankeb’ chi sa’, li yookeb’ chi k’anjelak chi saheb’ sa’ xch’ool. A’b’anan moko yal ta a’an. Laj Potemkin yal kixxaqab’ chaq jun tenamit b’onb’il chiru perpookil che’, nak’utun wi’ li k’anjeleb’aal ut li ochoch. Kixk’e aran li kristiaan, li chanchan yookeb’ chi k’anjelak chi kaw, re taak’oxlamanq naq chaab’il wankeb’ wi’. Naq ak xnume’ li jukub’ chiru li nima’, eb’ lix winq laj Potemkin xe’xtaqsi li b’alaq’il tenamit ut xe’xnumsi toj sa’ li jun chik na’ajej taanume’q wi’ li jukub’ wan wi’ xKaterina.

Us ta wankeb’ li neke’xye naq maare ink’a’ xk’ulman a’in chi yaal, toj na’oksiman li aatin “Tenamit re Potemkin” yalaq b’ar sa’ li ruchich’och’. Naraj naxye, naq wan ani li naraj k’utunk chi chaab’il wi’chik chiru li k’a’ru wan sa’ xch’ool.

Ma wan qach’ool b’ar wi’ tento taawanq?

Ak qe jo’ winq ut ixq naq naqaj k’utunk chi chaab’il. Xb’aan a’an naq nokok’anjelak re chaab’il taa’ilmanq li qochoch, ut xb’aan a’an naq eb’ li saaj winq sa’ li Tijonelil re laj Aaron neke’xt’e rib’ chi us naq neke’xk’oxla naq maare te’ril jun xqa’al li nawulak chiruheb’. Moko maak ta naq taqak’e lustre re qaxaab’, naq naqak’e desodorante, ut naq naqamuqeb’ li sek’ li maji’ ch’ajb’il naq neke’wulak li maestro orientador. A’b’anan, naq nab’aanuman chi mas, li qajom naq chaab’il took’utunq na’ok choq’ b’alaq’.

Eb’ lix profeet li Qaawa’ junelik ke’xtaqsi xyaab’ xkux chixjitb’aleb’ li “yal chi aatin neke’nach’ok rik’in li Qaawa’, ut neke’roxloq’i yal rik’in xtz’uumal reheb’; a’ut lix ch’ooleb’ najt wank rik’in.”¹

Li Kolonel chaab’il chaq xch’ool ut kixtoq’ob’aheb’ ru laj maak li anchaleb’ xch’ool ut tuulaneb’. A’b’an kichal xjosq’il rik’ineb’ laj ka’pak’al-u jo’eb’ laj tz’iib’, eb’ laj Fariseo, ut eb’ laj Saduceo—eb’ li yal neke’k’utun chi tiikeb’ xch’ool re te’nimaaq ru ut te’xk’ul xwankilal ut xb’ihomal li ruchich’och’, us ta yookeb’ chixrahob’tesinkileb’ li ani tento raj xe’rosob’tesi. Li Kolonel kixye naq chanchaneb’ li “muqleb’aal kamenaq chuninb’il: ch’ina-us rilb’aleb’ li rix, a’b’an chi sa’ nujenaqeb’ chi xb’aqel kamenaq ut chixjunil li k’a’aq re ru chi tz’ajnil.”²

Sa’ li kutan a’in, li Qaawa’ naxye xkomon li kawil aatin a’in chirixeb’ li ani sa’ li tijonelil li neke’xyal “xmuqb’al lix maakeb’, malaj xnimankil lix q’etq’etileb’, malaj lix jo’maajo’il li rajomeb’ chi taqlank.” Naq neke’xb’aanu a’in, chan a’an, “li choxa narisi rib’; naraho’ xch’ool lix Musiq’ li Qaawa’; ut naq isinb’il chaq a’an, oso’jenaq li tijonelil malaj li wankilal re li winq a’an.”³

K’a’ut naq nak’ulman a’in? K’a’ut naq naqaj k’utunk jo’ li yooko chi k’anjelak ut chi usaak ut chixyalb’al qu, naq sa’ qach’ool, jo’ kixye laj Jwan reheb’ laj Efesios, “xqakanab’ li ani raab’il chaq qab’aan sa’ xtiklajik”?⁴

Maare wan naq, yal sachb’il chiqu i k’a’ru tz’aqal yaal re li evangelio, ut naqak’ulub’a li “k’utunk jo’ li wan choxahilal qik’in” ruuchil “lix wankilal a’an.”⁵ Q’axal xiwxiw a’in naq naqayal k’utunk jo’ tz’aqal tzolom yal re taanimaaq wu, malaj re taqak’ul li eechej malaj li wankilal. Rik’in a’an nokonach’ok rik’in li wank choq’ aj Fariseo, ut ak tento raj naq taqatz’il rix qach’ool, ut sa’ junpaat taqajal li qab’e.

Eb’ li k’anjel re Potemkin

Li aaleek a’in re taqasik’ li k’utunk chi chaab’il chiru li wank chi chaab’il, ink’a’ ka’ajwi’ natawman sa’ li qayu’am, naru ajwi’ natawman sa’ li qab’oqb’al sa’ li Iglees.

Qayehaq, laa’in xinnaw chirix jun oqech b’ar wi’ eb’ laj jolominel xe’xk’e ninqi meta choq’ re li jun chihab’ a’an. Chanchan chaab’il li meta a’an, a’ut sa’eb’ a’an, yal nak’utun li chaab’il aatin ut li k’a’aq re ru taa’ajlamanq.

Chirix naq xe’aatinak chirixeb’ li meta a’in ut xe’xk’uub’, li awa’b’ej re li oqech ki’ok chi k’oxlak chi naab’al. Kixk’oxlaheb’ li komon sa’ lix oqech—jo’ li saaj na’b’ej li ka’ch’ineb’ xkok’al li toja’ xkam lix b’eelom. Kixk’oxlaheb’ li komon li yookeb’ chi tawasiik xb’aan li wiib’ank ch’oolej, xb’aan li junaatalil, malaj xb’aan li yajel naq maak’a’ xtumineb’. Kixk’oxlaheb’ li komon li yookeb’ chi tawasiik xb’aan xjachik lix sumlajik, xb’aan li k’aytesink-ib’, xb’aan xsachik lix trab’aaj, ut xb’aan xyajel li jolomej. Ut a’ yaal jo’ kixk’oxlaheb’ a’an, ki’ok chi tuulano’k xch’ool ut kixpatz’ rib’, ma te’k’anjelaq li qameta sa’ xyu’ameb’ li komon a’in?

Ki’ok chixk’oxlankil ma jalanaq raj li meta re li oqech wi ta xb’een wa xe’xpatz’, “K’a’ru li k’anjel k’eeb’il chiqab’aanu?”

Chi jo’kan, li awa’b’ej a’in re oqech ki’ok wi’chik sa’ ch’utam rik’ineb’ laj b’eresinel, ut ke’xjal lix na’leb’eb’. Xe’xk’e xch’ool naq ink’a’ te’xkanab’ “li te’tz’okaaq, ut li maak’a’eb’ wan re, ut li t’ust’u, ut li yaj ut li tawasinb’il chi nume’k [chiruheb’], ut ink’a’ [te’xk’eheb’] reetal.”⁶

Ke’xk’uub’ li ak’ meta, ut ke’xk’e reetal naq eb’ li meta a’in maare ink’a’ te’ruuq chi b’ise’k, jo’ neke’b’isok li winq, xb’aan naq chan ru nab’isman lix nawom xch’ool junaq, malaj lix rahom choq’ re li Dios, malaj li ruxtaan choq’ re li ras riitz’in?

A’ut ke’xk’e reetal naq “naab’al li k’a’ru nab’isman, ink’a’ nak’anjelak, ut naab’al li ink’a’ nab’isman, nak’anjelak chi yaal.”⁷

Nin’ok chixk’oxlankil, li meta naqak’uub’, ma ink’a’ wan naq chanchan yal jun tenamit re Potemkin? Ma yal neke’k’utunk chi chaab’il naq ilb’ileb’, a’b’anan ink’a’ neke’k’anjelak re xk’eeb’al li k’a’ru ajb’il ru xb’aaneb’ li qas qiitz’in?

Ex was wiitz’in, ex wech aj k’amol re li tijonelil, wi ta taachunlaaq li Jesukristo qik’in ut wi ta tixpatz’ naq taqaye resil li qamertoomil, ink’a’ ninnaw ma taa’aatinaq chi naab’al chirix li k’anjel li ajlanb’il. Li k’a’ru taaraj raj li Kolonel xnawb’al, a’an chan ru li qach’ool. Taaraj raj xnawb’al chan ru naqara ut nokok’anjelak chiruheb’ li ilb’ileb’ qab’aan, chan ru naq naqak’ut li qarahom choq’ reheb’ li qixaqil ut li qajunkab’al—ut chan ru naqaseeb’ob’resi li riiqeb’ re wulaj wulaj. Ut li Kolonel taaraj raj xnawb’al chan ru naq laa’ex ut laa’in yooko chi nach’ok rik’in A’an ut rik’in li qaChoxahil Yuwa’.

K’a’ut naq wanko arin?

Maare us naq taqatz’il rix li qach’ool. Qayehaq, taaruq raj taqapatz’ qib’, k’a’ut naq nokok’anjelak sa’ lix Iglees li Jesukristo?

Toj taaruuq raj taqapatz’, k’a’ut naq wankin sa’ li ch’utam a’in anajwan?

Taaruuq raj tinsume li patz’om a’in chi yal jo’maajo’, ut tinye raj naq wankin arin xb’aan naq li Awa’b’ej Monson xk’e ink’anjel chi aatinak.

Ut rik’in a’an, k’a’ xjalenkil?

Ut jo’kan ajwi’, li wixaqil, li ninra chi anchal inch’ool, naxk’oxla naq arin tinwanq. Ut k’a’ raj ru tinye re a’an?

A’b’anan chiqajunil naqanaw naq wan jun rajb’al mas us wi’chik naq nokowulak sa’eb’ li ch’utam ut naqak’e qach’ool chi wank jo’ xtzolom li Jesukristo.

Laa’in wankin arin xb’aan naq nawaj chi anchal inch’ool xtaaqenkil lin Kolonel Jesukristo. Nawaj xb’aanunkil chixjunil li naxpatz’ we sa’ li nimla k’anjel a’in. Wan intz’okajik chireek’ankil li Santil Musiq’ej, ut chirab’inkil lix yaab’ xkux li Dios naq na’aatinak rik’in xtz’uumaleb’ re lix moos. Wankin arin re naq usaqin chik jo’ winq, re tinwaklesiiq rik’in rilb’al lix b’aanuhomeb’ li was wiitz’in rik’in li Kristo, ut re tintzol chan ru naq mas wi’chik tink’anjelaq chiruheb’ li neke’raj xtenq’ankil.

Sa’ k’osb’il ru aatin, wankin arin xb’aan naq ninra lin Choxahil Yuwa’, ut li Jesukristo, li Ralal.

Ninnaw naq xb’aan a’an wankex ajwi’ laa’ex arin. Xb’aan a’in naq wan qach’ool chixkub’sinkil qib’, ut ink’a’ yal xyeeb’al naq taqataaqe li Kolonel. Xb’aan a’in naq naqak’am rik’in chaab’ilal lix santil tijonelil.

Li ratz’um xam na’ok choq’ nimla k’atok

Maak’a’ naxye ma nim ut kaw lix nawom aach’ool, malaj ma wan aab’anuhom sa’ li Iglees jo’ jun tenamit re Potemkin, li chaab’il esil a’an naq naru nakatkab’lan sa’ xb’een li kawilal li ak wan aawe. Arin sa’ lix Iglees li Jesukristo naru nakatniman sa’ musiq’ej ut tatnach’oq rik’in li Kolonel rik’in xyu’aminkil li na’leb’ re li evangelio wulaj wulaj.

Rik’in li kuyuk ut rik’in xyalb’al qaq’e, li b’aanuhom q’axal ka’ch’in, malaj li ch’ina ratz’um xam re paab’aal naru na’ok choq’ nimla xam re jun yu’am q’axtesinb’il re li Dios. Relik chi yaal, jo’kan naq neke’tikla li ninqi xam, rik’in xka’ch’inal li ru xam.

Chi jo’kan, wi nakaweek’a naq ka’ch’inat ut naq q’un aametz’ew, chalqat rik’in li Kristo, li naxk’e choq’ kawilal li k’a’ru q’un xmetz’ew.⁸ Li ani q’axal q’un xmetz’ew sa’ qayanq, rik’in li rusilal li Dios, naru chi ok chi kaw xmetz’ew sa’ musiq’ej, xb’aan naq li Dios “juntaq’eet narileb’ chixjunil.”⁹ A’an “li Dios tiik xch’ool li naxpaab’ lix Sumwank ut junelik wank lix rahom rik’ineb’ li neke’rahok re ut neke’xpaab’ li xchaq’rab’.”¹⁰

Laa’in ninnaw naq wi li Dios naru chixye’b’al li ruq’ re xwaklesinkil jun saaj winq aj Aleman sa’ jun ch’ina junkab’al, sa’ jun ch’och’ li sachenaq xb’aan pleet ut li wan chi najt rik’in xjolomil li Iglees, naru tixye’ li ruq’ re aawaklesinkil laa’at.

Ex was wiitz’in raarookex inb’aan, li Dios aj Yo’ob’tesinel, li kixk’e xyu’am chixjunil li k’a’ru wan, ch’olch’o naq wan xwankil chixk’eeb’al eeyu’am laa’ex. A’an naru cheyiib’ankil choq’ tz’aqal yaalil aamej re saqen ut re yaal jo’ li teeraj wank wi’.

Tz’aqal yaal lix yeechi’ihom li Dios. Naru nakuye’ li qamaak ut tooch’aje’q chiru chixjunil li maa’usilal.¹¹ Ut wi ink’a’ naqakanab’ xk’ulb’al ut xyu’aminkil li yaalil na’leb’ sa’ li b’ar wanko wi’ ut sa’ li qajunkab’al, moqon toowulaq b’ar wi’ “ink’a’ chik tootz’okaaq chi moko taachaqiq chik qe ...xb’aan naq li Karneer li wank sa’ xyi li nimajwal k’ojarib’aal toxb’eresi ut tixk’am qab’e toj sa’eb’ xyo’leb’aal li yu’amha’, ut li Dios taachaqihob’resinq re chixjunil lix ya’al qu.”¹²

Wan li Iglees re k’iraak moko re ta xmuqb’al qib’

Ink’a’ naru na’ux a’in wi naqamuq qib’ chirix li b’alaq’ sa’ li qayu’am, li qaatin, malaj li qach’utam. Li b’alaq’il komonil a’in naxram chiqu rilb’al chanru tz’aqal naq wanko, ut jo’kan ajwi’ naxram chiqu xjalb’al qib’ rik’in li sachb’a-ch’oolejil xtojb’al rix qamaak xb’aan li Kolonel.

Li Iglees maawa’ jo’ jun k’ayleb’aal re b’eleb’aal ch’iich’—b’ar wi’ naqak’ut qib’ re naq taanimaaq qu xb’aan xnimal qamusiq’, li qaseeb’al, ut li qab’ihomal. Chanchan b’an jun taller, b’ar wi’ nak’ame’ li b’eleb’aal ch’iich’ li po’jenaq re taak’uub’amanq ut taatuqub’amanq.

Ut ma ink’a’ yaal naq chiqajunqal naqaj ru k’uub’aak, tuqub’aak, ut ak’ob’resiik?

Nokochal sa’ li iglees, moko re ta xmuqb’al li qamajelal, re b’an xk’irtesinkil.

Ut jo’ aj k’amol re li tijonelil, wan chik li tento sa’ qab’een, a’an “xk’eeb’aleb’ chi wa’ak lix karneer li Yos ... chi ink’a’ yal minb’ilaq eeru, chi anchalaq b’an eech’ool ... moko re ta xsik’b’al eetumin, sa’ eech’ool b’an chi’alaaq; ink’a’ texnumtaaq sa’ xb’eeneb’ li k’eeb’ileb’ cheril, rik’in b’an xk’amb’al li chaab’il b’e chiruheb’ li karneer.”¹³

Chijultiko’q eere, ex was wiitz’in, “Li Dios ink’a’ nawulak chiru li q’etq’eteb’, ab’an narusilaheb’ li q’uneb’ xch’ool.”¹⁴

Li winq li q’axal nim, li q’axal seeb’, li q’axal us xb’aanuhom li wanjenaq sa’ li ruchich’och’, a’an ajwi’ li q’axal tuulan xch’ool. Kixb’aanu k’iila sachb’a-ch’oolejil k’anjel sa’ muqmu, moko k’iheb’ ta li xe’ilok re, ut kixye reheb’ naq maa’ani che’xye re li k’a’ru xb’aanu.¹⁵ Naq jun winq “chaab’il” kixye re, sa’ junpaat kixq’us li raatin, ut kixye naq ka’ajwi’ li Dios tz’aqal chaab’il.¹⁶ Ch’olch’o naq ink’a’ kixsik’ nimaak ru xb’aan li ruchich’och’; a’an ka’ajwi’ kiraj k’anjelak chiru lix Yuwa’ ut “xb’aanunkil li nawulak chiru”.¹⁷ Us raj naq taqab’aanu li naqil chixb’aanunkil li Qaawa’.

Choorahok jo’ kirahok a’an.

Ex was wiitz’in, a’in li qataqenaqil ut santil b’oqb’al, naq taqab’aanu ruuchil li Jesukristo, naq toorahoq jo kirahok a’an, naq took’anjelaq jo’ kik’anjelak a’an, naq “taqataqsi li uq’ej li nalukta, ut taqak’e xmetz’ew li xb’een aqej li maak’a’ xmetz’ew,”¹⁸ naq “taqileb’ li neb’a’ ut eb’ li maak’a’eb’ wan re,”¹⁹ ut naq taqatenq’aheb’ li xmalka’an ut li maak’a’eb’ xyuwa’.²⁰

Nintz’aama, ex was wiitz’in, naq sa’ k’anjelak sa’eb’ li qajunkab’al, li qamolam, li qateep, li qa-oqech, ut li qatenamit, ut li qach’och’, naq ink’a’ too’aaleeq re taqasik’ nimaak qu, naq taqab’aanu b’an li q’axal nim wi’chik xloq’al, a’an li wank choq’ tz’aqal tuulanil tzolom re li Qaawa’ ut aj Kolol qe, li Jesukristo. Naq naqab’aanu chi jo’kan, taqataw naq yooqo chi b’eek sa’ li b’e li toxk’am sa’ li tz’aqal chaab’ilal, li tz’aqal yaal, li tz’aqal loq’alil. A’in li ninch’olob’ xyaalal sa’ xk’ab’a’ laj Eechal qe, li Jesukristo, amen.