Li maatan re usilal
Xb’aan li Awa’b’ej Dieter F. Uchtdorf
Xkab’ aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil
Anajwan ut chi junelik, li rusilal li Dios wan choq’ re chixjunileb’ li yot’b’ileb’ xch’ool ut tuulaneb’ xmusiq’.
Sa’ li domingo re Paswa, naqaninq’ehi li b’aanuhom q’axal najt royb’eninkil ut q’axal nim xloq’al sa’ chixjunil li resilal li ruchich’och’.
A’an li kutan li kijalok re chixjunil.
Sa’ li kutan a’an, kijale’ inyu’am.
Kijale’ laa yu’am.
Kijale’ li k’a’ru te’xk’ul chijxunileb’ li ralal xk’ajol li Dios.
Sa’ li osob’tesinb’il kutan a’an, aj Kolol re chixjunil li winq, li kixk’ul chaq sa’ xb’een li b’akleb’ ch’iich’ re li maak ut li kamk li wanko wi’ chi preexil, kixt’upiheb’ li b’ak’leb’ ch’iich’ a’an ut chi jo’kan korachab’.
Rik’in lix mayej li qaraarookil aj Tojol qix, maak’a’ chik lix may li kamk, maak’a’ chik xq’axom ru li muqleb’aal,1 maak’a’ chik lix wankilal laj Satanas, ut laa’o “rik’in lix waklijik chi yo’yo li Jesukristo, [yo’ob’tesinb’ilo] wi’chik re jun yo’yookil qoyb’enihom”.2
Chi yaal, wan xyaalalil li raatin li Apostol Pablo naq kixye naq laa’o tooruuq chi “[xk’ojob’ankil] b’i [qach’ool chiqib’il qib’] rik’ineb’ li aatin a’in”.3
Li rusilal li Dios
Rajal noko’aatinak chirix lix tojb’al rix li maak kixb’aanu li Jesukristo—ut us chi jo’kan!
Sa’ li raatin laj Jakob, “K’a’ naq ink’a’ taa’uxq aatinak chirix lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo, ut xk’eeb’al qach’ool chixtawb’al tz’aqal qana’leb’ chirix?”4 A’ut naq laa’o “noko’aatinak chirix li Kristo, nasaho’ sa’ qach’ool rik’in li Kristo, nokojultikan chirix li Kristo, [ut] naqaye profeetil aatin chirix li Kristo” yalaq jo’q’e, 5 miqasach lix sachb’al qach’ool ut lix chamal li qab’antioxihom xb’aan lix junelikil mayej li Ralal li Dios.
Mika’ch’in’o ru lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo sa’ li naqak’ut, li naqaye, malaj sa’ li naqak’uula sa’ qach’ool. Wan xloq’al ut xsantilal, xb’aan naq sa’ xk’ab’a’ li “xnimal ru ut roso’jikil majej” a’in naq li Jesukristo kixk’am li “kolb’a-ib’ reheb’ chixjunil li te’paab’anq re lix k’ab’a’ ”.6
Nasache’ inch’ool rik’in xk’oxlankil naq li Ralal li Dios taakub’eeq re qakolb’al, us ta naq moko tz’aqal ta qe qu ut tz’ajo, ut rajlal wan xpaaltil li qab’aanuhom ut xlajik li qab’antioxihom chiru. Xinyal inq’e chixtawb’al ru lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo ut ka’ajwi’ jun na’leb’ naxch’olob’ a’in chiwu: k’a’jo’ nokoxra li Dios chi tz’aqal re ru ut chi junelik. Moko tinruuq ta tin’ok chixtawb’al ru “li xnimal ru, lix teram, li xnimal roq’ ut lix chamal … lix rahom li Kristo”. 7
Jun xnimal xk’utb’esinkil li rahok a’an, a’an li nak’ab’a’iik li rusilal li Dios xb’aan li loq’laj hu—li choxahil tenq’ ut maatan re kawilal li najale’ wi’ li qapaaltil toj reetal naq toowulaq chi taqsinb’il qaloq’al rik’in “li yaal ut li saqen, toj reetal naq nanimaak [qaloq’al] chi yaal, ut [naqanaw] chixjunil li k’a’aq re ru”.8
K’a’jo’ xchaab’ilal li rusilal li Dios. A’ut rajlal ink’a’ natawman ru chi us.9 A’b’an maak’a’ naxye, tento taqanaw ru li rusilal li Dios wi wan rajom qach’ool chireechaninkil li k’a’ru ak kawresinb’il choq’ qe sa’ lix junelikil awa’b’ejihom.
Jo’kan naq nawaj aatinak chirix li usilal. Xb’een, chanru naq li usilal naxte xtz’apleb’ li roqeb’aal choxa, ut xkab’, chanru naxte li rilob’aal li choxa.
Xb’een: Li usilal naxte xtzap’leb’ li roqeb’aal choxa
Rik’in naq chiqajunqal ak “[xoomaakob’k] ut maak’a’ xloq’al li Dios [qik’in]”,10 ut rik’in naq “maak’a’ k’a’ru tz’aj naru taa’ok sa’ li rawa’b’ejihom li Dios”,11 chiqajunjunqal moko k’ulub’ejo ta chi sutq’iik rik’in li Dios.
Us ta took’anjelaq chiru li Dios chi anchal li qach’ool, moko tz’aqal ta; toj toowanq choq’ “moos li maak’a’ na’ok wi’ ”.12 Ink’a’ tooruuq chixtawb’al qokik sa’ choxa qajunes qib’; nokorame’ xb’aan li k’a’ru elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’, ut maak’a’ qawankil qajunes qib’chi numtaak sa’ xb’een.
A’b’anan, moko sachenaq ta chixjunil.
Li rusilal li Dios, a’an li xnimal ru ut junelikil yo’onihom.
Rik’in lix mayej li Jesukristo, li k’uub’anb’il na’leb’ re uxtaan naxk’e jo’ nimal elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’13 “ut naxk’e jun b’e reheb’ li winq re taaruuq te’wanq xpaab’aal choq’ re li jalb’a-k’a’uxlej”.14
Li qaamaak, us ta kaqeb’ jo’ li kaqi b’on, te’ruuq te’ok jo’ li saqi ratz’amke.15 Rik’in naq li Kolonel raarookil qab’aan “kixq’axtesi rib’ re qakolb’al chiqajunilo”,16 k’eeb’il qe jun b’e re ok sa’ lix junelikil awa’b’ejihom.17
Teeb’il xtz’apleb’ li oqeb’aal!
A’b’an li rusilal li Dios moko k’a’aj ta wi’ toxk’ojob’ wi’chik sa’ qawanjik chi maak’a’ qamaak. Wi li kolb’a-ib’ ka’ajwi’ naraj naxye risinkil li qapaaltil ut li qamaak, jo’kan raj li kolb’a-ib’—us ta k’a’jo’ xchaab’ilal—moko naxtz’aqob’resi ta li rajom li qaYuwa’ choq’ qe. Li rajom q’axal taqenaq chiru a’in. A’an naraj naq li ralal xk’ajol te’wulaq jo’ chanchan A’an.
Rik’in li maatan re li rusilal li Dios, li b’e re paab’ank moko naxik ta chi ixb’ej; naxik chi taqe’k.
Naxik sa’eb’ li taqenakil na’ajej li ch’a’aj chiqu xtawb’al ru! Naxik sa’ li taqenaqil loq’al sa’ li choxahil awa’b’ejihom re li qaChoxahil Yuwa’, b’ar wi’, chi sutsuuko rik’in li qaraarookil komon, taqak’ul “xkomon lix tz’aqalil ru, ut xkomon lix loq’al”.18 Chixjunil li k’a’aq re ru taawanq qe, ut rehaqo li Kristo.19 Relik chi yaal, chixjunil li k’a’ru re li Yuwa’b’ej taak’eemanq qe.20
Re reechaninkil li loq’al a’in, moko ka’aj ta wi’ na’ajman ru jun okeb’aal teeto xtz’apleb’; tento ajwi’ to’ok sa’ li okeb’aal a’in rik’in rajom li qach’ool naq toojalaaq—jun jalok q’axal wi’chik nim jo’kan naq li loq’laj hu naxch’olob’ naq a’an chanchan naq “[tooyo’laaq] wi’chik, relik chi yaal, tento [tooyo’laaq] rik’in li Dios ut [toojalaaq] chaq sa’ li [qatz’ejwalejil] ut t’anenaqil [qawanjik], re [toowanq] sa’ tiikilal, chi [tojb’il qix] xb’aan li Dios, chi [okenaqo] choq’ ralal ut xrab’in”.21
Xkab’: Usilal naxte li rilob’aal choxa
Jun chik xraqal li rusilal li Dios a’an xteeb’al li rilob’aal li choxa, li nahoye’ wi’ li osob’tesihom, wankilal, ut kawilal xb’aan li Dios, chiqatenq’ankil xb’aanunkil li k’a’ru moko tooruuq ta chi maak’a’ qatenq’. Rik’in xq’axalil xchaab’ilal li rusilal li Dios, li ralak xk’ajol te’ruuq chi numtaak sa’ xb’eeneb’ lix ra’al li nimla aj b’alaq, chi taqe’k chixb’een li maak, ut chi ok chi “tz’aqal [qe qu] rik’in li Kristo”.22
Us ta wan li xq’unaleb’ lix metz’ew li junjunq, tooruuq chi numtaak sa’ xb’een. Relik chi yaal naq xb’aan li rusilal li Dios naq taak’ehe’q li k’a’ru q’un xmetz’ew choq’ kawilal, wi taqatuulanob’resi qib’ chiru ut taawanq qapaab’aal.23
Chiru li qayu’am, li rusilal li Dios naxk’e li osob’tesihom re li tz’ejwalej jo’ wi’ li musiq’ejil maatan li neke’xnimob’resi li qaseeb’al ut neke’xchaab’ilob’resi li qayu’am.
Ani taaruuq taak’uluq re?
Sa’ li Santil Hu naqil ru li resilal naq li Kristo kirula’ani li rochoch laj Simon, jun aj Fariseo.
Chi k’utk’u, laj Simon a’an jun chaab’il winq tiik xch’ool. Rajlal naxtz’il rix li k’a’ru tixb’aanu re xtz’aqob’resinkil li naxpatz’ lix paab’ahom: kixpaab’ li chaq’rab re li tenamit, kixtoj lix lajetqil, kiroxloq’i ru li hilob’aal kutan, kitijok rajlal kutan, ut kiwulak sa’ li ch’utleb’aal kab’l.
A’b’anan naq li Jesus wan sa’ rochoch laj Simon, kiwulak jun ixq, kixch’aj li roq li Kolonel rik’in xya’al li ru, ut kixyul li roq rik’in sununkil b’an.
Moko sa ta xch’ool laj Simon rik’in li k’a’ru kixb’aanu li ixq re xloq’oninkil ru li Jesus, xb’aan naq kixnaw naq aj maak li ixq a’in. Laj Simon kixk’oxla naq wi ink’a’ nawb’il a’in xb’aan li Jesus, maare moko profeet ta malaj ut chi jo’kan ink’a’ tixkanab’ raj li ixq chixch’e’b’al.
Xnawb’al ru lix k’oxlahom, li Jesus kiraatina laj Simon ut kixpatz’ re jun patz’om. Kixye: “Wiib’eb’ chi winq ke’k’asok chiru jun aj k’ehol to’: wiib’ mil chi tumin lix k’as li jun ut wiib’ cient chi tumin lix k’as li jun chik.
“Naq kiril naq maak’a’ k’a’ru te’xtoj wi’, laj k’ehol to’ kixsacheb’ lix k’as xkab’ichaleb’. Ani reheb’ a’an li q’axal taarahoq re?”
Laj Simon kixsume naq a’ li naab’al xk’as xsache’k.
Toja’ naq li Jesus kixk’ut chiru jun chaab’il tzol’leb’. “Ma nakawil li ixq a’in? … kuyb’ileb’ sachb’ileb’ lix k’iila maak; xb’aa naq q’axal xrahok: a’ut li yal ka’ch’in xmaak nakuye’k, ka’ch’in ajwi’ narahok”.24
Ani reheb’ li wiib’ a’in chanchano laa’o?
Ma chanchano aj Simon? Ma wan xkawilal ut xtuqtuukilal qach’ool chirix li qachaab’il b’aaunhom, xkanab’ankil qib’ chiru li qatiikilal? Ma nalaj tana’ li qak’uyum rik’ineb’ li ink’a’ neke’xk’am ta rib’ jo naqab’aanu laa’o? Ma yooko chi xik chi ub’ej chi maak’a’ qak’oxlahom chirix li naqab’aanu, jo’ yal nokowulak sa’ li iglees ut yal nokowar sa’eb’ li qach’utam malaj maare yooko chirilb’il li qacelular sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak?
Malaj ut ma chanchano li ixq a’in, li kixk’oxla rib’ naq sachenaq rik’in lix k’iila maak?
Ma q’axal nokorahok?
Ma naqataw ru li qak’as chiru li qaChoxahil Yuwa’ ut ma naqelaji chi anchal li qach’ool li rusilal li Dios?
Naq naqawiq’ib’ qib’ chi tijok, ma a’an re xnumsinkil chiru li qatiikalal qajunes, malaj ma re xootob’ankil li qapaaltil, xpatz’inkil li rusilal li Dios, ut xhirb’al xya’al li qu chixb’antioxinkil li chaq’al ru k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’?25
Moko taaruuq ta taaloq’manq li kolb’a-ib’ rik’in li tumin re paab’ank; loq’b’il b’an xb’aan lix kik’el li Ralal li Dios.26 Xk’oxlankil naq taqayak li k’a’ru qe choq’ re li kolb’a-ib’, a’an chanchan xloq’b’al jun boleet choq’ re li avion ut xk’oxlankil naq chi jo’kan chixjunil li avion a’an chik qe laa’o. Malaj xk’oxlankil naq rik’in xtojb’al li renta re li qochoch, anajwan chik wan qe chixjunil li ruchich’och’.
Jo’kan, k’a’ut ta wi’ naq toopaab’ank?
Wi li rusilal li Dios a’an jun li maatan, k’a’ut naq aajel ru xpaab’ankil lix taqlahom li Dios? K’a’ aj-e xpaab’ankil lix taqlahom li Dios—malaj xjalb’al qak’a’uxl? K’a’ut naq ink’a’ yal taqaye naq wan li qamaak ut taqoyb’eni naq li Dios toxkol.
Malaj, sa’ li raatin laj Pablo, “Ma toj yooqo chi maakob’k re naq taak’ihanq li rusilal li Dios?” Lix sumenkil laj Pablo moko ch’a’aj ta: “Maajo’q’e b’i a’an!”.27
Ex was wiitz’in, naqapab’ lix taqlahom li Dios—xb’aan naq naqara li Dios!
Rik’in xyalb’al qaq’e chixtawb’al ru li maatan re li rusilal li Dios chi anchal li qach’ool ut chi anchal li qak’a’uxl, taqak’ul naab’al chik na’leb’ chirix k’a’ut naq taqapaab’ ut taqara li qaChoxahil Yuwa’ rik’in tuulanil ut b’antioxihom. Naq yooko chixb’ehinkil li b’e re paab’ank, a’an tixsaqob’resi qu, a’an toxchaab’ilob’resi, a’an toxtenq’a chi wulak jo’ chanchan li qaChoxahil Yuwa’, ut toxb’eresi rik’in A’an wi’chik. “Lix Musiq’ li Qawaa [li qaDios]” naxk’anjela “jun nimla jalok qe, … naq maak’a’ chik li qajom re xb’aanunkil li maa’usilal; re b’an xb’aanunkil rajlal li chaab’ilal”.28
Jo’kan ut, xpaab’ankileb’ lix taqlahom li Dios nachal xb’aan li rahok ut b’antioxihom li ink’a’ neke’oso’ choq’ re lix chaab’ilal li Dios. Li tz’aqal rahok ut b’antioxihom a’in te’xjunaji li qab’aanuhom rik’in li rusilal li Dios. Li saq ruhil na’leb’ taarutz’u’uji rajlal li qak’oxlahom, ut taanimanq xmetz’ew lix kawilal qach’ool chiru li Dios.29
Ex was wiitz’in, xpaab’ankil chi tiik ru li evangelio maawa’ jun li iiq. A’an b’an jun k’anjel re sahil ch’oolejil—jun k’anjel re k’uub’ank choq’ re reechaninkil li xnimal xloq’al li junelik q’e kutan. Naqasik’ xpaab’ankil li qaChoxahil Yuwa’ xb’aan naq li qamusiq’ q’axal wi’chik tixk’ul rib’ rik’in li musiq’ejil k’a’aq re ru. Taqataw ru li k’a’aq re ru maamin xqanaw ru junxil. Li kutanob’resinb’il na’leb’ ut li na’leb’ank neke’chal qik’in naq naqab’aanu li rajom li Yuwa’b’ej.30
Li usilala a’an jun maatan re li Dios, ut li qajom chixpaab’ankil li junjunq lix taqlahom li Dios a’an chanchan naq naqaye’ li quq’ re xk’ulb’al li loq’laj maatan rik’in li qaChoxahil Yuwa’.
Chixjunil li nokoru chixb’aanunkil
Li profeet aj Nefi q’axal koxtenq’a chixtawb’al ru li rusilal li Dios naq kixye: “Nokok’anjelak chi yalb’il qaq’e … re xq’unb’esinkileb’ xch’ool li qalal qak’ajol, jo’keb’ ajwi’ li qas qiitz’in, naq te’xpaab’ li Kristo, ut te’xk’am wi’chik rib’ sa’ usilal rik’in li Dios; xb’aan naq naqanaw naq a’ sa’ xk’ab’a’ li usilal naq nokokole’, chirix chixjunil li nokoru chixb’aanunkil laa’o”.31
A’b’anan, maare wan naq ink’a’ naqataw ru chi us li raqal “chirix chixjunil li nokoru chixb’aanunkil”. Tento taqataw ru naq li aatin “chirix” moko naraj ta naxye “xb’aan”.
Moko tookole’q ta “xb’aan” chixjunil li nokoru chixb’aanunkil. Ma wa ta b’i’ sa’ qayanq ani kixb’aanu chixjunil li naru tixb’aanu? Ma tento taalajq chixjunil qametz’ew rub’elaj naq li Dios taa’ok chi k’anjelak sa’ li qayu’am rik’in li rusilal li nakolok.
Wankeb’ naab’aleb’ li neke’ka’ch’ino’ xch’ooleb’ xb’aan naq ink’a’ neke’ru chixb’aanunkil chixjunil na’ajman reheb’. Neke’xnaw naq “li musiq’ej yo’on wank, a’ut li tz’ejwalej lub’lu wank”.32 Neke’xtaqsi xyaab’ xkuxeb’ rochb’een laj Nefi chixyeeb’al, “Li waam naraho’ sa’ xk’ab’a’eb’ lin maa’usilal”.33
Ch’olch’o chiwu naq laj Nefi kixnaw naq li rusilal li Kolonel nokoxkanab’ ut nokoxtenq’a chi numtaak sa’ xb’een li maak.34 Xb’aan a’in naq laj Nefi kik’anjelak chi kaw re xq’unb’esinkileb’ xch’ool li ralal xk’ajol jo’keb’ wi li ras riitz’in naq “te’xpaab’ li Kristo, ut te’xk’am wi’chik rib’ sa’ usilal rik’in li Dios”.35
Sa’ roso’jik, a’ana’an chixjunil li nokoru chixb’aanunkil! Ut a’ana’an li qak’anjel sa’ li qayu’am!
Li usilal a’an choq’ re chixjunjunqaleb’
Naq nink’oxla li k’a’ru kixb’aanu li Kolonel choq’ qe sa’ li xb’een domingo re Paswa, nawaj xtaqsinkil xyaab’ inkux ut chixjapb’al we chixnimankil ru li Dios Q’axal Taqenaq ut li Ralal, Jesukristo!
Teeb’il xtz’apleb’ li roqeb’aal choxa!
Teeb’il li rilob’aal choxa!
Anajwan ut chi junelik, li rusilal li Dios wan choq’ re chixjunileb’ li yot’b’ileb’ xch’ool ut tuulaneb’ xmusiq’.36 Li Jesukristo kixpa ru li qab’e chi taqe’k sa’eb’ li taqenaqil na’ajej li moko nawb’ileb’ ta xb’aan li ruchich’och’il k’a’uxl.37
Nintijok naq too’iloq rik’in ak’ob’resinb’il xnaq’ uhej ut ak’ob’resinkil ch’ooleb’ ut taqil li junelikil xnimal ru lix mayej li Jesukristo re xtojb’al qix. Chiqak’ut taxaq li qarahom choq’ re li Dios ut qab’antioxihom choq’ re li maatan re lix junelikil rusilal li Dios rik’in naq naqapab’ lix taqlahom ut chi sa sa’ qach’ool “choowanq sa’ al’ yu’am”,38 sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Qaawa’ ut aj Tojol qix, li Jesukristo, amen.