Taawanq chixka’pak’alil chixjunil li k’a’aq re ru

Xb’aan li Elder Dallin H. Oaks

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Li ka’pak’alil naxke qawankil re too’ok chi wank jo’ chan ru naraj li qaChoxahil Yuwa’.

Li xnimal ru na’leb’ re lix evangelio li Jesukristo a’an lix k’uub’anb’il na’leb’ li Yuwa’b’ej choq’ reheb’ li ralal xk’ajol, re te’kole’q ut te’usaaq chi junelik. Li k’uub’anb’il na’leb’ a’in, li k’utb’esinb’il chi ak’il, naxk’e qana’leb’ chirix li k’a’ru naqak’ul sa’ li yu’am a’in. Laa’in tin’aatinaq chirix x’aajelil ru naq wan chixka’pak’alil li k’a’aq re ru.

I.

Li xyaalalil li yu’am a’in choq’ reheb’ li ralal xk’ajol li Dios, a’an re naq rik’in li k’a’ru te’xk’ul, “te’xk’am li b’e li naxik sa’ li tz’aqalil re ru, ut re naq sa’ roso’jik te’xk’ul li choxahilal li te’ruuq chixk’ulb’al jo’ aj eechanihom re li junelik yu’am.” Jo’ k’utb’il xb’aan li Awa’b’ej Thomas S. Monson rik’in wankilal sa’ li eq’la a’in, nokoxik chi ub’ej rik’in qab’aanuhom, li nayale’ wi’ qix re rilb’al ma too’ab’inq chiru lix taqlahom li Dios (chi’ilmanq Abraham 3:25). Re taayale’q qix, tento naq taawanq qawankil chixsik’b’al ru li k’a’ru taqab’aanu. Re tooruuq chixsik’b’al ru barwan taqak’am, aajel ru naq taawanq xka’pak’alil li b’e chiqu.

Aajel ajwi’ ru li jun ch’ol chik re li k’uub’anb’il na’leb’. Naq naqasik’ ru li ink’a’ us—ut chiqajunil taqab’aanu—nokotz’ajniik rik’in li maak, ut tento tooch’aje’q re tooruuq chi b’eek sa’ xjayal li qajunelikil eechanihom. Lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’ naxk’e jun b’e choq’ re a’in, re xk’eeb’al li k’a’ru elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’: jun aj Kolonel re xtojb’al rix li qamaak. Li Kolonel a’an li Qaawa’ Jesukristo, li Ralal li Yuwa’b’ej junaj chirib’il, li kixk’e jun mayej—kixk’ul li rahilal—re xtojb’al rixeb’ li qamaak wi laa’o naqajal qak’a’uxl chirixeb’.

Jun na’leb’ li naxch’olob’ xyaalal k’a’ut naq wan xka’pak’alil li b’e natawman sa’ lix Hu laj Mormon, sa’ li raatin laj Lehi re laj Jacob, li ralal.

“Tento taa’uxq naq taawanq chixka’pak’alil chixjunil li k’a’aq re ru. Wi ta ink’a’ jo’kan, … ink’a’ raj taaruuq taak’ehe’q chi uxmank li tiikilal, chi moko li maa’usilal, chi moko li santilal chi moko li rahilal, chi moko li us chi moko li ink’a’ us” (2 Nefi 2:11; chi’ilmanq ajwi’ raqal 15).

Xb’aan a’in, laj Lehi kixye, “li Qaawa’ Dios kixk’e re li winq re tixb’aanu xjunes rib’ li naraj. Jo’kan ut, li winq ink’a’ raj taaruuq chixb’aanunkil xjunes li naraj wi ta ink’a’ taaq’unb’esiiq xch’ool chi junpak’al, malaj chi junpak’al chik” (raqal 16). Jo’kan ajwi’, sa’ jun k’utb’esinb’il na’leb’ li Qaawa’ naxye, “Tento taa’uxq naq laj tza taaraaleheb’ li ralal xk’ajoleb’ li winq, malaj ut ink’a’ raj te’ruuq chi wank choq’ aj b’aanunel xjuneseb’ rib’ ” (Tz. ut S. 29:39).

Ki’ajman ru xka’pak’alil li b’e sa li Awimq Eden. Wi ta laj Adan ut li xEva ink’a’ ke’xsik’ ru li taa’uxq wi’ li kamk, laj Lehi kixye, “ke’kana raj chi maak’a’ neke’xnaw, … maajun chaab’ilal raj ke’xb’aanu, xb’aan naq ink’a’ raj ke’xnaw ru li maak” (2 Nefi 2:23).

Chalen chaq sa’ xtiklajik, li wankilal chi sik’ok, ut xka’pak’alil li b’e, wankeb’ x’aajelil ru sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’, ut sa’ xpo’jik xch’ool laj Satanas chirix. Jo’ kixk’ut li Qaawa’ chiru laj Moises, sa’ li ch’utam sa’ choxa, laj Satanas “kixsik’ xsachb’al lix taql xch’ool li winq” (Moises 4:3). Li sachok a’in aajel ru sa’ lix na’leb’ laj Satanas. A’an ki’ok chiru li Yuwa’b’ej ut kixye, “K’e reetal, wahi’in, taqlahin laa’in, ut laa’in tinwanq choq’ aawalal, ut tintojeb’ rix chixjunileb’ li winq, re naq maajun aamej taasachq, ut chi yaal tinb’aanu, jo’kan ut, k’e chaq we lix nimal aawu” (Moises 4:1).

Chi jo’kan, laj Satanas kiraj xjalb’al lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios re naq ink’a’ taaruuq chi uxmanq li k’a’ru kiraj li Yuwa’b’ej, ut a’ laj Satanas li taak’ehe’q xloq’al.

Sa’ lix na’leb’ laj Satanas, kiwan raj tz’aqal li juntaq’eetalil: a’an “kixtoj raj rix chixjunileb’ li winq,” re naq maajun aamej taasachq. Maak’a’ raj xna’aj lix taql xch’ool anihaq, ut maak’a’aq raj xka’pak’alil li b’e. Maak’a’ raj xyalb’al qix, maak’a’ raj li usaak chi moko raj li sachk. Ink’a’ raj xooru chi nimank ut chixtawb’al li k’a’ru naraj li Yuwa’b’ej choq’ reheb’ li ralal xk’ajol. Sa’eb’ li loq’laj hu naxye naq sa’ xk’ab’a’ lix na’leb’ laj Satanas kiwan “nimla pleet sa’ choxa” (Apokalipsis 12:7), sa’ li ke’xk’ul wi’ lix k’ihaleb’ li ralal xk’ajol li Dios li wankilal chi chalk sa’ li yu’am a’in, xb’aan ke’xsik’ ru lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios, ut ke’xtz’eqtaana xtaaqenkil laj Satanas.

Li kiraj laj Satanas, a’an xk’ulb’al xjunes lix loq’al ut lix wankilal li Yuwa’b’ej (chi’ilmanq Isaias 14:12–15); Moises 4:1, 3). “Jo’kan ut,” chan li Yuwa’b’ej, “rik’in naq laj Satanas kixpo’resi xch’ool chiwu, … kintaqla naq taakutmanq taq’a” (Moises 4:3), rochb’een chixjunileb’ li musiq’ej li ke’roksi lix taql xch’ool chixtaaqenkil (chi’ilman Judas 1:6; Apokalipsis 12:8–9; Tz. ut S. 29:36–37). Chi tz’eqb’ileb’ sa’ li ruchich’och’ chi maak’a’eb’ xtib’el, laj Satanas ut eb’ li musiq’ej li ke’taaqenk chaq re neke’xsik’ xb’alaq’inkil ut xk’amb’al chi preexil eb’ li ralal xk’ajol li Dios (chi’lilmanq Moises 4:4). Jo’kan naq laj tza, li ink’a’ kixk’ulub’a ut kixsik’ xsachb’al lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’, a’an ajwi’ li xtenq’ank re, xb’aan naq a’ lix ka’pak’alil li b’e li nokoru wi’ chixsik’b’al ru li taqab’aanu, li nokoxkanab’ chi usaak jo’ li aajel ru sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’.

II.

Ink’a’ ka’ajwi’ rik’in li aaleek re xb’aanunkil li maak naq naqataw xka’pak’alil li naqak’ul sa’ li yu’am a’in. Laj Lehi kixk’ut naq wi ta ink’a’ x’uxman li T’ane’k, laj Adan ut li x Eva “ke’kana raj chi maak’a’ neke’xnaw, ink’a’ raj ke’wan xsahileb’ xch’ool, xb’aan naq ink’a’ raj ke’xnaw ru li rahilal” (2 Nefi 2:23). Wi ta maak’a’ xka’pak’alil li k’a’ru naqak’ul sa’ li yu’am a’in, “chixjunil li k’a’aq re ru tento raj taawanq chi junajinb’il sa’ jun,” ut maak’a’aq raj li sahilal chi moko li rahilal (raqal 11). Chi jo’kan, chan laj Lehi, chirix naq li Dios kixyiib’ chixjunil li k’a’ru wan, “re taa’uxmanq li rajom re junelik choq’ re li winq, … ki’aje’ naq kiwan k’a’ruhaq chi junpak’al chik; wan li ru che’ xyehe’ naq ink’a’ taak’uxmanq, chixjunpak’alil li che’ re li yu’am; li jun ki’ ut li jun chik k’a” (raqal 15). Lix yehom chirix li jun raqal a’in re li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’ naraqe’ rik’in li aatin a’in:

“K’ehomaq reetal, xb’aanuman chixjunil li k’a’aq re ru sa’ lix chaab’ilal xna’leb’ li nanawok re chixjunil li k’a’aq re ru.

“Laj Adan kit’ane’ re naq te’wanq li winq; ut neke’wan li winq re naq te’wanq xsahileb’ xch’ool” (raqal 24–25).

Li us ut li ink’a’ us naqak’ul jo’ xka’pak’alil li b’e sa’ li yu’am a’in a’an jun raqal li k’uub’anb’il na’leb’ li nokoxkanab’ chi usaak sa’ li yu’am a’in.

III.

Chiqajunil naqak’ul li jar paay chi ch’a’ajkilal li nayalok qix. Jun raqal lix yalb’al qix a’an li aaleek re toomaakob’q. Wan ajwi’ chik li ch’a’ajkilal naqak’ul li maawa’ xb’aan li maak. Wan li ch’a’ajkilal q’axal nim. Wan ajwi’ li yal ka’ch’in. Wan li naqak’ul chi rajlal, ut wan li yal chiru junpaat. Maa’ani wan li ink’a’ naxk’ul. Li ka’pak’alil naxke qawankil re too’ok chi wank jo’ chan ru naraj li qaChoxahil Yuwa’.

Chirix naq laj Jose Smith kixchoy xjaltesinkil ru lix Hu laj Mormon, kiraj ru xtawb’al jun aj k’uub’anel hu. Kixtaw naq ch’a’aj a’in. Nim ru li tz’iib’anb’il, ut q’axal terto xtz’aq xkawresinkil ut xk’uub’ankil k’iila mil chi hu. Laj Jose xb’een wa kiwulak rik’in laj E. B. Grandin, jun aj k’uub’anel hu sa’ Palmyra, ut a’an ink’a’ kiraj. Chirix a’an xsik’ jun chik aj k’uub’anel hu sa’ Palmyra, ut ink’a’ ajwi’ kiraj. Xko’o toj Rochester, 40 kiloom xnajtil, ut kixsik’ laj k’uub’anel hu li mas nawb’il ru sa’ li na’ajej a’an, ut ink’a’ ajwi’ kiraj. Jun chik aj k’uub’anel hu sa’ Rochester wan xch’ool chixb’aanunkil, a’ut ink’a’ xru chi b’aanumank jo’ chanru kiraj a’an.

Ak xe’nume’ junjunq xamaan, ut laj Jose maare xsach xch’ool xb’aan li ch’a’ajkilal yoo chixk’ulb’al sa’ xb’aanunkil li taqlanb’il xb’aan li Dios. Li Qaawa’ ink’a’ xkanab’ chi b’aanumank chi maak’a’ xch’a’ajkil, a’b’anan kiru xb’aanunkil. Laj Jose kiwulak wi’chik rik’in laj Grandin sa’ Palmyra, ut a’an kixye naq tixb’aanu.

Naab’al chihab’ chik chirix a’an, laj Jose kitz’ape’ sa’ li tz’alam re Liberty chiru naab’al po. Naq kitijok re xpatz’b’al xtenq’ankil, li Qaawa’ kixye, “chixjunil li k’a’aq re ru a’in tixk’e aana’leb’, ut taawanq choq’ re aachaab’ilal” (Tz. ut S. 122:7).

Chiqajunil wan li ch’a’ajkilal naqak’ul sa’ li qayu’am li moko xb’aan ta li qamaak, jo’ li yajel, li toch’e’k, ut li kamk. Li Awa’b’ej Thomas S. Monson kixye:

“Junjunq eere xexyaab’ak sa’ xyi lee ch’a’ajkilal, ut xex’ok chixk’oxlankil k’a’ut naq li qaChoxahil Yuwa’ xexxkanab’ chixnumsinkil li ch’a’ajkilal li wan sa’ eeb’een. …

“A’b’anan, lix k’anjel li yu’am a’in maawa’ naq maak’a’aq li ch’a’ajkilal, ut naq junelik sahaq. Li qaChoxahil Yuwa’ … naxnaw naq nokotzolok, nokoniman, ut natz’aqob’resiik qu rik’in li ch’a’ajkilal, li nimla rahil ch’oolejil, ut xsik’b’al ru li k’a’ru ch’a’aj. Chiqajunil naqanumsi li rahil kutan naq nakam li ani raaro qab’aan, malaj li rahilal naq nokoyajer, malaj li ch’a’ajkilal naq naqeek’a naq kanab’anb’ilo qajunees xb’aaneb’ li ani raarookeb’ qab’aan. Li ch’a’ajkilal a’in neke’xyal rix ma tookuyuq toj sa’ roso’jik.”

Li qak’anjel re roxloq’inkil chi mas wi’chik li hilob’aal kutan a’an ajwi’ jun paay chi ch’a’ajkilal naqanumsi. Wan chiqu lix taqlahom li Qaawa’ naq taqa’oxloq’i li hilob’aal kutan. Naru naqasik’ ru xq’etb’al li chaq’rab’ a’an, a’ut naq naqasik’ ru xpaab’ankil, toj tento xsik’b’al ru k’a’ru taqab’aanu sa’ li kutan a’an, wan li us, wan li mas us wi’chik, ut wan li mas us.

Re xk’utb’al chanru naru na’ux li aaleek, lix Hu laj Mormon naxye resil oxib’ li k’anjeleb’aal taaroksi laj Satanas sa’ roso’jikeb’ li kutan. Xb’een wa, “taajosq’ob’resinq sa’ xch’ooleb’ li ralal xk’ajoleb’ li winq, ut taareek’asiheb’ chi josq’ok rik’in li k’a’ru chaab’il” (2 Nefi 28:20). Xkab’, “tixk’ojob’eb’ xch’ool ut tixwartesiheb’ [li komon] rik’in xtuqub’ankil xch’ool li tz’ejwalej” ut tixye, “yoo chi tamk Sion, chaab’il chixjunil” (raqal 21 Rox, tixye qe, “maak’a’ junaq xb’alb’a, ut … maawa’in aj tza, xb’aan naq maak’a’ junaq” (raqal 22), ut xb’aan a’an maak’a’ li us ut li ink’a’ us. Sa’ xk’ab’a’ lix yalb’al qix a’in, k’eeb’il qana’leb’ naq moowan chi “k’ojk’o qach’ool aran Sion!” (raqal 24).

Li Iglees ut lix choxahil k’anjel, ut laa’o sa’ li qayu’am chiqajunqal, chanchan naq yooko chixk’ulb’al xk’iijik li yale’k qix anajwan. Maare a’ yaal jo’ li Iglees naniman xkawilal ut eb’ li komon neke’niman xpaab’aal, jo’kan ajwi’ laj Satanas naxnimob’resi li ch’a’ajkilal, re naq taruuq taawanq “chi ka’pak’al chixjunil li k’a’aq re ru.”

Wan ajwi’ lix yalb’al qix li nachal chaq rik’ineb’ li komon sa’ li Iglees. Wankeb’ li neke’xtz’eqtaana li na’leb’ k’eeb’il xb’aaneb’ li profeet rik’in li na’leb’ank, ut neke’xk’oxla naq us xyalb’al ru rik’in li ani wan xwankil, jo’ na’ux sa’ jun xjolomil tenamit. Maare us a’in choq’ re jun tenamit, a’b’anan maak’a’ xna’aj a’in sa’ lix awa’b’ejihom li Dios, b’ar wi’ us li patz’ok, a’b’an ink’a’ us li wech’ok (chi’ilmanq Mateo 26:24).

Wan ajwi’ junjunq li na’leb’ sa’ li resilal li Iglees, jo’ k’a’ru xb’aanu malaj k’a’ru ink’a’ xb’aanu laj Jose Smith sa’ li kutan kiwan wi’, li neke’roksi junjunq re xwech’b’al rix li iglees. Ninye eere chejunilex, k’anjelahomaq eepaab’aal, ut kanab’omaq eerib’ chiru li raatin li Kolonel, naq xye, “rik’in li te’ruuchin teenaweb’ ru” (Mateo 7:16). Li Iglees yoo chixyalb’al xq’e chixk’eeb’al chi nawmank chixjunil li tz’iib’ahom li k’uulanb’il, a’ut us ta xqak’e chi nawmank naab’al, toj wan li patz’om ink’a’ naru xsumenkil rik’in li tzolok. Wan ajwi’ xka’pak’alil li b’e chirix li resilal li Iglees. Wan k’a’ru ka’ajwi’ naru naqatzol rik’in li paab’aal (chi’ilmanq Tz. ut S. 88:118). Sa’ roso’jik, tento taqakanab’ qib’ chiru li paab’aal chirix li k’a’ru k’utb’esinb’il chiqu xb’aan li Santil Musiq’ej.

Li Dios ink’a’ nawulak chiru xk’osb’al lix taql xch’ool jun li ralal xk’ajol, us ta re xtenq’ankil jalan chik. A’ut naxkotz li iiq re li qach’a’ajkilal, ut naxk’e qametz’ew chixk’amb’al, jo’ chanru kixb’aanu re lix tenamit laj Alma sa’ li ch’och’ Helam (chi’ilmanq Mosiah 24:13–15). Ink’a’ naxram li k’a’ru ch’a’aj li nachal, a’b’an naxsume li qatij re xjalb’al xb’e li ch’a’ajkilal, jo’ xb’aanu naq jun li kawil kaq-sut-iq’ xnach’ok rik’in li santil ochoch re Fiji naq okeb’ re chirosob’tesinkil; malaj naxk’os li naxk’am li ch’a’ajkilal, jo’ kixb’aanu rik’in li xib’esinel pleetik li kixsach naab’aleb’ li yu’amej sa’ li aeropuerto de Bruselas, a’ut ka’ajwi’ kixrahob’tesiheb’ li kaahib’ li qamisioneer.

Us ta wan li ch’a’ajkilal sa’ li yu’am a’in, wan qik’in li raatin li Dios naq a’an “taarosob’tesi li qach’a’ajkilal choq’ re li qachaa’bilal” (2 Nefi 2:2). Tzolb’ilo ajwi’ re taqataw ru naq li k’a’ru naqak’ul sa’ li qayu’am, ut eb’ lix taqlahom, a’an jun raqal lix nimal ru k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’, li naxk’e chiqanaw k’a’ut naq wan li yu’am a’in, ut naxk’e qe jun aj Kolonel, sa’ xk’ab’a’ wi’ ninch’olob’ xyaalal li na’leb’ a’in, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.