Hosanna ut aleluya—Li yo’yookil Kristo: Tz’aqal xch’oolil li Paswa ut li k’ojob’ank wi’chik.
Sa’ xq’ehil li hosanna ut aleluya anajwan, b’ichahomaq li aleluya—xb’aan naq li Kristo taa’awab’ejinq chi junelik q’e kutan!
Ex was wiitz’in: Naqaye li aatin hosanna ut aleluya sa’ xninq’ehinkil li yo’yookil Kristo chiru xq’ehil li Paswa ut xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio. Chan li Kolonel, chi tz’aqal xrahom: “Teetaw tuqtuukil usilal wik’in. Sa’ li ruchich’och’ teek’ul li rahilal, a’b’anan kawaq eech’ool; Laa’in xinq’ax ru xwankil li ruuchich’och’.”1
Junxil chaq, li Hermana Gong ut laa’in xqula’ani jun li junkab’al, ut jun lix kok’al, li xIvy xk’ab’a’, xk’ut chiqu li estuche re lix violin. Xrisi li arco ut xk’e li colofonia chiru. Toja’ naq xq’ajsi sa’ li estuche, xk’e jun ch’ina se’ sa’ ru, xxulub’ lix jolom, ut xch’unub’ rib’. Jo’ jun laj wajb’ li toj ak’, ak xk’ut chiqu chixjunil li naxnaw chirix li violin. Anajwan, ak xniman li xIvy, ut jwal chaab’il naxch’e’ li violin.
Sa’ li yu’am a’in, chanchano ajwi’ laa’o li xIvy ut lix violin. Naqatikib’ qatzolb’al yal sa’ xtiklajik. A’b’an chi yalb’il qaq’e, naniman li qana’leb’. Timil timil, li k’a’ru naqab’aanu ut li k’a’ru naqak’ul naxk’e qana’leb’ jo’ xna’leb’ li Kolonel, naq yooko chi k’anjelak rochb’een a’an2 ut chixtaaqenkil lix b’e.
Sa’ resilal li k’a’ru xk’ulman junxil, naqil k’iila paay li k’ojob’ank wi’chik.3 Naq naqaninq’ehi lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio, naqaninq’ehi ajwi’ li Paswa. Sa’ wiib’aleb’ neke’reetali lix q’ajik li Jesukristo. Yo’yo a’an—najter jo’ ajwi’ anajwan; choq’ qe chiqajunilo. Naxk’irtesiheb’ li ra xch’ool, narach’ab’eb’ li preex, naxte ruheb’ li mutz’, ut naxwaklesiheb’ li rahob’tesinb’il.4 Laa’o li kristiaan a’an. Naxyeechi’i xtojb’al qix, maak’a’ naxye b’ar wanjenaqo chaq, b’ar wanko anajwan, malaj b’ar anchal xik qe.
Wulaj, a’an li domingo de ramos. Li xxaq kala’ nareetali lix sahil li qach’ool rik’in li Qaawa’. Naqil a’an naq li Jesus yoo chi ok sa’ Jerusalen, ut naab’aleb’ li kristiaan “ke’xchap xxaq kala’, ut ke’el chixk’ulb’al” li Jesus.5 (Maare taawulaq chawu xnawb’al naq li jalam-uuch a’an, li b’onb’il xb’aan laj Harry Anderson, wan sa’ lix oficina li Awa’b’ej Russell M. Nelson). Sa’ li hu Apokalipsis, li ani neke’xloq’oni li Dios ut li Karneer wankeb’ chi “tiqtookeb’ rik’in saqi aq’, ut wan xxaq kala’ sa’ ruq’eb’.”6 Rochb’een li “b’aatal re tiikilal” ut li “koroon re loq’alil,” wan resil xxaq li kala’ sa’ li tij re rosob’tesinkil li santil ochoch sa’ Kirtland.7
A’b’anan, li domingo de ramos ink’a’ nareetali junes xk’ulb’al li Jesus rik’in xxaq kala’. Sa’ li domingo de ramos, ke’wan ani li neke’xnaw naq li Jesus yoo chi ok sa’ Jerusalen jo’ chanru ak ke’xye chaq li profeet. Jo’ ak yeeb’il chaq xb’aan aj Sakarias8 ut sa’ li hu Salmos, li Qaawa’ ki’ok Jerusalen sa’ xb’een jun ral b’uur, ut li kristiaan ke’xye “Hosanna toj taqe’q.”9 Hosanna naraj naxye “chatkoloq anajwan.”10 Toja’ naq laa’o ajwi’ naqaye anajwan, “Usilaatinanb’il li xchal sa’ xk’ab’a’ li Qaawa’.”11
Jun xamaan chirix li domingo de ramos, wan li Paswa. Li Awa’b’ej Rusell M. Nelson xye naq li Jesus “kichal chixtojb’al jun li k’as li moko re ta a’an, xb’aan naq laa’o wan jun qak’as li moko xooru ta laa’o chixtojb’al.”12 Relik chi yaal, sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo, chixjunileb’ li winq “neke’ru chi kole’k, rik’in ab’ink chiru li chaq’rab’ ut k’ojob’anb’il k’anjel re li Evangelio.”13 Sa’ li Paswa, naqab’icha li aatin aleluya. Aleluya naraj naxye “loq’onihomaq li Qaawa’ Jehova.”14 Li nimla b’ich sa’ El Mesías xb’aan laj Handel, naxye sa’ li Paswa naq li Jesus, a’an “lix Reyeb’ li rey, ut li Qaawa’ reheb’ li qaawa’.”15
Li k’a’ru kik’ulman najter sa’ li Rahil Kutan naxk’e tz’aqal reetalinkil li hosanna ut li aleluya. Li hosanna, a’an li qatz’aam naq li Dios tooxkol. Li aleluya naxloq’oni li Qaawa’ xb’aan naq wan xwankil chiqakolb’al. Sa’ li hosanna ut li aleluya naqak’e xwankil li yo’yookil Kristo jo’ tz’aqal xch’oolil li Paswa ut li k’ojob’ank wi’chik.
Lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio kitikla rik’in xk’utb’esinkil li Dios Yuwa’b’ej rochb’een li Ralal, li Jesukristo, chiru li chajom laj Jose Smith. Chan li Profeet aj Jose Smith, “Wi ta tat-iloq sa’ li choxa chiru yal oob’ k’asal, ak taanaw raj naab’al wi’chik chiru li tz’iib’anb’il sa’ chixjunileb’ li hu chirix li na’leb’ a’an.”16 Rik’in naq ak teeto wi’chik li choxa, laa’o “naqapaab’ li Dios, li Junelik Yuwa’b’ej, ut li Jesukristo, li Ralal, ut li Santil Musiq’ej”17—a’an li roxichal li Dios.
Sa’ li domingo re Paswa, 3 abril, 1836, sa’ xtiklajik chaq li k’ojob’ank wi’chik, li Jesukristo kixk’utb’esi rib’ chirix naq ki’osob’tesiik li santil ochoch sa’ Kirtland. Eb’ li ke’ril li Jesus aran ke’xye resil li xam ut ha’ sa’ ka’kab’il: “Lix naq’ ru chanchan raq’ xam; li rismal xjolom saq chanchan li tz’aqal tz’aqal saqb’ach; li rilob’aal q’axal wi’chik nalemtz’un chiru xlemtz’unkil li saq’e; ut lix yaab’ xkux chanchan xyaab’ li k’iila ha’ neke’jub’ub’nak, a’an xyaab’ xkux ajwi’ li Jehova.”18
Aran, li Qaawa’ kixye, “Laa’in li xb’een ut li xraqik; laa’in li yo’yo, laa’in li kikamsiik; laa’in laj aatinanel cherix chiru li Yuwa’b’ej.”19 K’e reetal xkomon chik li aatin sa’ ka’kab’ileb’—“xb’een” ut “xraqik,” “yo’yo” ut “kamsinb’il.” A’an li Alfa ut li Omega, lix tiklajik ut li roso’jik,20 aj yoob’anel ut aj choyonel re li qapaab’aal.21
Chirix naq li Jesukristo kixk’utb’esi rib’, ke’chal ajwi’ laj Moises, laj Eliyah, ut laj Elias. Chi taqlanb’ileb’ xb’aan li Dios, li najter profeet a’an ke’xk’ojob’ wi’chik lix laawil li tijonelil. Jo’kan naq ak q’axtesinb’il “lix laawil li jun k’ojlajik a’in”22 sa’ lix Iglees, re naq toorosob’tesi chiqajunilo.
Lix k’ulunik laj Elias sa’ li santil ochoch re Kirtland ak kiyeeman ajwi’ resil sa’ li Najter Chaq’rab’, naq laj Malakias kixye naq taasutq’iiq laj Elias “rub’elaj xchalik li xnimal ru ut xuwajel xkutan li Qaawa’.”23 Chi jo’kan, lix k’ulunik laj Elias ki’ux sa’ xkutankil li Paswa jo’ ninq’ehinb’il xb’aaneb’ laj Judio, li neke’xb’aanu jun reetalinkil lix q’ajik laj Elias.
Eb’ laj Judio neke’xk’e xna’aj laj Elias sa’ li meex naq yookeb’ chi wa’ak sa’ li Paswa. Neke’xkanab’ jun li ruk’a re naq te’xb’oq chi k’ulunk. Ut wankeb’ ajwi’ li neke’xtaqla jun li kok’al chire li pueert, li teeto yal b’ayaq, re taaril ma wan ta laj Elias aran chiroyb’eninkil ani taak’uluq re sa’ li ochoch.24
Jo’ ak yeeb’il chaq najter sa’ li profeetil aatin chirix lix k’ojob’ankil wi’chik chixjunil li k’a’aq re ru,25 kik’ulun laj Elias sa’ xkutankil li Paswa. Kixq’axtesi li wankilal re xjunajinkileb’ li junkab’al sa’ ruchich’och’ ut sa’ choxa. Jo’ kixye laj Moroni re laj Jose Smith, laj Elias “taaraw saʼ xchʼoolebʼ li alal kʼajolbʼej li kʼaʼru yeechiʼinbʼil rehebʼ li yuwaʼbʼej, ut lix chʼoolebʼ li alal kʼajolbʼej teʼsutqʼiiq rikʼinebʼ lix yuwaʼ. Wi ta ink’a’ jo’kan,” chan laj Moroni, “chixjunil li ruchich’och’ taasachmanq raj chi junajwa sa’ lix k’ulunik” li Qaawa’.26 Li musiq’ej re laj Elias, a’an re li Santil Musiq’ej, ut nokoxkelosi sa’ xk’anjel li santil ochoch choq’ reheb’ li qakomon, li ke’wan junxil, li wankeb’ anajwan, ut li toj te’wanq.
Chiqak’e ajwi’ reetal k’a’ru naraj naxye li Paswa reheb’ laj Judio. A’an nareetali li rach’ab’ankileb’ lix junkab’al laj Israel chirix naq ke’wan 400 chihab’ sa’ preexil. Li hu Exodo naxseraq’i naq ke’ach’ab’aak chirix naq ke’wan li yajel re amoch, li suq, li kas, xkamikeb’ li wakax, li sankil xox, li saqb’ach ut li xam, laj saak’, ut li aak’ab’ k’a’jo’ xpimal. Lix raqikeb’ li yajel a’in, a’an raj xkamikeb’ chixjunileb’ li xb’een alalb’ej, a’b’an ink’a’ li wankeb’ sa’ xjunkab’al laj Israel—wi ta te’xk’e xkik’el lix b’een raleb’ lix karneer sa’ rokeb’aal li rochoch.27
Li kamk yal taanume’q chireheb’ li ochoch b’ar wi’ nak’utun xkik’el li karneer.28 Lix numik chire ochoch nareetali naq li Jesukristo kixq’ax ru li kamk. Relik chi yaal, lix kik’el lix Karneer li Dios naxk’e xwankil li chaab’il aj Ilol Karneer chixxokb’aleb’ chaq lix tenamit yalaq ta b’ar wankeb’ ut chixkolb’aleb’ sa’ xkorral, ma yo’yookeb’ malaj kamenaqeb’.
K’ehomaq reetal, lix Hu laj Mormon naxch’olob’ lix “wankilal ut xwaklijik chi yo’yo li Kristo”29 rik’in xyeeb’al resil wiib’ paay li k’ojob’ank wi’chik.
Xb’een, li qatib’el “taak’ojob’amanq wi’chik sa’ tz’aqal xxaqalil chi tz’aqal re ru”; “li junjunq chi cha’alej ut b’asalilej,” ut “moko taasachq ta yal ta jun rismal jolomej.”30 A’an naxk’e xyo’onihom li ani xsach li roq malaj li ruq’; li mutz’ li ru, li tz’ap xik, li ink’a’ nab’eek; malaj li anchal maajo’q’e nakotz junaq xmajelal sa’ xtib’el malaj sa’ xk’a’uxl. Nokoxtaw li Kristo. Nokoxk’irtesi.
Jo’kan ajwi’, li Paswa ut lix tojb’al rix li maak neke’xyeechi’i naq “chixjunil li k’a’aq re ru taak’ojob’amanq wi’chik sa’ tz’aqal xna’aj.”31 Li musiq’ejil k’ojob’ank a’in naxk’e xsumenkil li qak’anjel ut li qajom. Anchal jo’ reeqaj li simaatan,32 naxk’ojob’ wi’chik “li chaab’il,” “li k’a’ru tiik,” “ut li uxtaan.”33 Jo’kan naq laj Alma naxye li aatin k’ojob’ank wi’chik 22 sut34 sa’ xyeeb’al qe naq “chook’anjelaq chi tiik qana’leb’, chooraqoq aatin chi tiik, ut chiqab’aanu rajlal li chaab’il.”35
Rik’in naq “li Dios ajwi’ naxtoj rix lix maak li ruchich’och’,”36 naru xk’ojob’ankil wi’chik li k’a’ru kiwan junxil, jo’ ajwi’ li toj naru taawanq. Rik’in naq naxnaw li qarahilal, li qach’a’jkilal, li qayajel, ut “lix yalb’al qix li jar paay wan,”37 naru tooxtenq’a sa’ uxtaan jo’ chanru li qamajelal.38 Rik’in naq a’an “jun li Dios tz’aqal re ru ut tiik xna’leb’, ut jo’kan ajwi’ jun li Dios aj uxtaan,” li ruxtaan naru “xk’eeb’al jo’ nimal elajinb’il xb’aan li tiik ruhil na’leb’.”39 Laa’o naqayal qaq’e ut naqajal qak’a’uxl. Li Qaawa’ nokoxsut “sa’ ruq’ lix rahom.”40
Anajwan naqanima li k’ojob’ank wi’chik ut li wakliik chi yo’yo. Eerochb’een laa’ex, laa’in ninsaho’ rik’in lix k’ojob’ankil wi’chik lix evangelio li Jesukristo sa’ xtz’aqalil. Jo’ chanru li kitikla wiib’ cient chihab’ chaq anajwan, li saqen ut li na’leb’ toj neke’k’utb’esiik chaq rik’in lix profeet li Qaawa’ ut sa’ lix Iglees—Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan—ut rik’in li maatan re li Santil Musiq’ej sa’ qayu’am chiqajunjunqal.
Eerochb’een laa’ex, ninch’olob’ xyaalal li Dios, li qaChoxahil Yuwa’, ut li Ralal raaro xb’aan, a’an li yo’yookil Jesukristo. Wankeb’ ajwi’ li winq li ke’kamsiik chiru krus, ut moqon ke’wakli chi yo’yo. A’b’an junes li yo’yookil Jesukristo, li waklijenaq chi tz’aqal re ru, toj naxk’am reetalil xkamik sa’ li ruq’, li roq, ut sa’ xk’atk. Junes a’an naru tixye, “katintz’iib’a chiru lix sa’ li wuq’.”41 Junes a’an naru tixye: “Laa’in li kintaqsiik chaq. Laa’in li Jesus li kik’ehe’ chiru krus. Laa’in li Ralal li Dios.”42
Chanchan li xIvy ut lix violin, wan naq laa’o toj wanko sa’ xtiklajik li qab’e. Relik chi yaal, “li ink’a’ ilb’il ru, li ink’a’ ki’ab’iik, chi moko kik’oxlaak sa’ xch’ool li winq, a’an li kixkawresi li Dios choq’ reheb’ li neke’rahok re.”43 Toj wan naab’al li naru taqanaw chirix li Dios ut li qawankilal chixk’ulb’al lix rahom naq yooko chixtenq’ankileb’ li qas qiitz’in. K’a’jo’ li naru taqab’aanu chi junjunqil li raqal, chi junjunqil li usilal, ma qajunes qib’ malaj sa’ komonil.
Ex was wiitz’in yalaq b’ar, naq nekexwula’ani ut nintzolok eerik’in, lee paab’aal naxkawob’resi lin ch’ool choq’ re li evangelio. Lee na’leb’ ut lee yu’am sa’ li evangelio neke’xtenq’a lin na’leb’ ut li yu’am laa’in sa’ li evangelio. Lee ch’a’ajkilal ut lee sahilal, lee rahom choq’ re li qech aj paab’anel ut lix junkab’al li Dios, ut lix yalb’al eeq’e chixyu’aminkil li k’a’ru k’ojob’anb’il wi’chik, naxk’ojob’ wi’chik lin na’leb’ laa’in, ut li Jesukristo, a’an tz’aqal xch’oolil. Sa’ komonil naqaye, “Sa’ choql ut sa’ saqen, chatwanq wik’in.”44 Sa’ komonil naqanaw naq wi ta ch’a’aj li qiiq, truuq taqak’e sa’ ajl li k’iila usilal.45 Sa’ li k’a’ru ak re li qayu’am wulaj wulaj, naru taayo’laaq li k’a’ru jwal nim xwankil.46
“Ut taakʼulmanq naq ebʼ li tiikebʼ xchʼool teʼchʼutubʼamanq chaq saʼ xyanqebʼ chixjunil li tenamit, ut teʼkʼulunq Sion, rikʼin xbʼichankil li bʼich re sahil chʼoolejil li junelik nakana.”47 Sa’ xq’ehil li hosanna ut aleluya anajwan, b’ichahomaq li aleluya—xb’aan naq li Kristo taa’awab’ejinq chi junelik q’e kutan! Kaw cheye hosanna re li Dios ut li Karneer! Sa’ li loq’laj ut santil xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.