Eb’ li musiq’ejil hoonal jultikanb’il qab’aan
Naq naq’ojyino’ ru li qab’e xb’aan li ch’a’ajkilal malaj li k’a’ru yoo chi k’ulmank sa’ ruchich’och’, eb’ li musiq’ejil hoonal li jultikanb’ileb’ qab’aan chanchaneb’ lemtz’ ruhil pek li te’xkutanob’resi li qab’e.
Waqxaqlaju chihab’ chirix li xb’een k’utb’esink, li profeet aj Jose Smith kixtz’iib’a resil li k’a’ru kixk’ul. A’an kiwech’e’ chaq, kirahob’tesiik, kimaa’usilaak, kiyeechi’iman xkamik, ut wankeb’ li ke’pleetink re.1 A’ut toj kixch’olob’ xyaalal li xb’een k’utb’esink: “Kiwil chaq chi yaal jun saqen, ut sa’ xyi li saqen ke’wil wiib’ chi Winq, ut kine’raatina chi yaal, ut us ta xik’ kin’ile’ ut kinrahob’tesiik xb’aan xyeeb’al naq kiwil chaq jun li k’utb’esink, a’b’an yaal ajwi’. … Kinnaw a’an, ut kinnaw naq li Dios naxnaw, ut ink’a’ kinru chixtz’eqtaanankil xyaalal.”2
Sa’eb’ li hoonal ch’a’aj, kijultiko’ re laj Jose li k’a’ru kixk’ul ka’ch’in chik ma jun may chihab’ chaq, naq kixnaw chi ch’olch’o naq li Dios naxra, ut naq xtikib’ xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio. Sa’ xk’oxlankil li k’a’ru kixk’ul, laj Jose kixye, “Ink’a’ ra naweek’a wi wan ani ink’a’ napaab’ank resil li xink’ul. Wi ta ink’a’ xink’ul li k’a’ru xink’ul, ink’a’ ajwi’ raj tinpaab’ laa’in.”3
A’ut yaal ajwi’ li kixk’ul, ut maajun wa kisach sa’ xch’ool chi moko kixye naq ink’a’ xk’ulman, ut kixch’olob’ wi’chik xyaalal naq yoo chi xik Carthage. “Xik we chanchan jun saaj karneer sa’ li kamsiik,” chan, “a’b’anan tuqtu li waam chanchan jun eq’la re saq’ehil. Wan li reek’ob’aal inch’ool chi maak’a’ xmaak chiru li Dios, ut chiru chixjunileb’ li winq.”4
Eb’ li musiq’ejil hoonal numsinb’il aab’aan
Wan k’a’ru naru taqatzol rik’in li raatin li profeet aj Jose. Rochb’een li tuqtuukil b’eresink naqak’ul rik’in li Santil Musiq’ej, wan naq li Dios naxk’e chiqanaw rik’in nimla wankilal naq a’an naxnaw qu, naq nokoxra, ut naq yoo chiqosob’tesinkil chi k’utk’u ut chi tz’aqal. Chirix a’an, sa’ xhoonal li qach’a’ajkilal, li Kolonel naxk’e chi jultiko’k qe eb’ li hoonal a’in.
K’oxla laa yu’am laa’at. Chiru k’iila chihab’, xwab’iheb’ k’iila mil chi aj santil paab’anel sa’ chixjunil li ruchich’och’ chixyeeb’al resil li hoonal xe’reek’a wi’ xnimal li Musiq’ej, ut a’in naxk’ut chi ch’olch’o chiwu naq li Dios naxnaw qu ut nokoxra, ut naq k’a’jo’ naq naraj xk’utb’esinkil rib’ chiqu. Eb’ li hoonal a’an naru neke’chal naq wan k’a’ru yoo chi k’ulmank sa’ li qayu’am, malaj naru neke’chal yal chi jo’kan, a’ut junelik naq neke’chal, naqeek’a chi q’axal kaw sa’ qach’ool naq raab’ilo xb’aan li Dios.
Naq neke’jultiko’ qe li musiq’ejil hoonal a’in, nokoxk’e chi wiq’laak ut chixyeeb’al, jo’ kixye laj Jose li profeet, “Li k’a’ru xink’ul, sa’ choxa kichal chaq. Ninnaw a’an, ut ninnaw naq li Dios naxnaw naq ninnaw.”5
Kaahib’ li na’leb’
K’oxlaheb’ li musiq’ejil hoonal li xak’ul laa’at, ut laa’in tinye resil junjunq li xe’xk’ul jalaneb’ chik.
Naab’al chihab’ chaq, jun cheekel komon li wan xyajel sa’ wiib’ rich’mulil li raam, kixtz’aama chiru laj Russell M. Nelson, jo’ aj b’anonel, naq tixcho’, us ta sa’eb’ li kutan a’an ink’a’ nanawman chan ru xb’anb’al li xkab’ ich’mul. Li Doctor Nelson kixye naq tixb’aanu li cho’ok. A’in li raatin li Awa’b’ej Nelson:
“Chirix risinkil li naramok re li xb’een ich’mul, xoo’ok chirilb’al li xkab’. Xqataw naq toj us li ich’mul, a’ut nimanb’il lix siram, jo’kan naq ink’a’ chik nak’anjelak. Naq yookin chirilb’al li ich’mul , kichal jun aatin chi ch’olch’o ru sa’ ink’a’uxl: ka’ch’inob’resi xsiram li ich’mul. Xinye li aatin a’an re li yoo chi tenq’ank we. “Tz’aqalaq li ich’mul wi naqaka’ch’inob’resi xsiram jo’ tento raj taawanq.”
“A’ut chan ru? … Kichal jun jalam-uuch sa’ ink’a’uxl, li kixk’ut chiwu chan ru taaruuq xb’ojb’al—chi b’asb’o b’ayaq arin, ut chi ch’ikb’il b’ayaq aran. … Toj jultik we li jalam-uuch a’an sa’ inna’leb’—sa’ li k’utk’u wi’ rik’in eetalil b’ar taa’uxq li b’ojok. Kib’aanuman li b’anok jo’ chanru k’utb’il sa’ ink’a’uxl. Xqayal rix li ich’mul, ut xqataw naq nak’anjelak chik chi us. Li yoo chi tenq’ank we kixye, “Sachb’a-ch’oolej a’an.” ”6 Li tiixil komon a’an kiwan chi yo’yo chiru naab’al chihab’.
Li Doctor Nelson kib’eresiik. Ut kixnaw naq li Dios naxnaw naq naxnaw naq b’eresinb’il.
Laa’in ut li wixaqil xqanaw ru xBeatriz Magré sa’ Francia 30 chihab’ chaq. Li xBeatriz kixseraq’i we chirix jun hoonal kijalok re lix yu’am sa’ musiq’ej, chirix naq kikub’e xha’ naq toj saaj. A’in li raatin:
“Eb’ li saaj re li uq’ej wankin wi’ xoowulak rik’ineb’ laj k’amol b’e chire palaw sa’ Lacanau, maare jun oor rik’in meer rik’in Bordó.
“Naq maji’ nokosutq’i sa’ kab’l, jun reheb’ laj k’amol b’e xraj numxik wi’chik, ut xkut rib’ sa’ ha’ chi wan xkaxlan lem sa’ ru. Naq ki’el sa’ ha’, maak’a’ chik lix kaxlan lem. … Xkana chi sachso sa’ palaw.
“Wi maak’a’ xkaxlan lem, ink’a’ taaruuq chixb’eresinkil li ch’iich’. Aran tookanaaq, chi najt rik’in li qochoch.
“Jun li komon ixq li nujenaq chi paab’aal kixye naq tento raj tootijoq.
“Laa’in xink’oxla naq maak’a’ raj taa’ok wi’ li tijok, a’ut xinjunaji wib’ rik’in li jun siir chi komon li yookeb’ chi tijok chi xaqxo sa’ li ha’ li moymo ru.
“Naq kiraqe’ li tij, xinye’ li wuq’ re raj xrachb’aleb’ lin komon. Naq yoo chi nume’k li wuq’ chiru li ha’, li kaxlan lem kikana sa’ xyi li wuq’. Ki’ok chi kaw sa’ inch’ool li na’leb’ naq li Dios narab’i ut naxsume chi yaal li qatij.”7
45 chihab’ chik chirix a’an, toj jultik re chanchan ta wi’ ewer xk’ulman. Li xBeatriz ki’osob’tesiik, ut kixnaw naq li Dios naxnaw naq a’an naxnaw naq osob’tesinb’il.
Li k’a’ru kixk’ul li Awa’b’ej Nelson jalan rik’in li kixk’ul li Hermana Magré, a’ut choq’ re xkab’ichaleb’ kikana chi jultikanb’il chi kaw xb’aaneb’ naq raab’ileb’ xb’aan li Dios.
Eb’ li musiq’ejil hoonal a’in k’iila sut neke’chal naq naqatzol li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik, malaj naq naqawotz rik’in jalan.
Ki’isiman li jalam-uuch a’in sa’ Sao Paulo, Brasil, sa’ 2004. Li xFloripez Luzia Damasio, sa’ li oqech re Ipatinga Brasil, ak 114 chihab’ xyu’am. Sa’ xyeeb’al resil chan ru naq ki’ok sa’ li Iglees, li Hermana Demasio xye we naq eb’ li misioneer sa’ lix k’aleb’aal ke’rosob’tesi jun li k’uula’al li mas yaj, ut kik’ira. Rik’in a’an, kiraj xnawb’al xkomon xna’leb’. Naq kitijok chirix li raatineb’, li Musiq’ej kixk’ut chi ch’olch’o chiru naq laj Jose Smith a’an profeet re li Dios. Naq 103 chihab’ wan re, kikub’e xha’, ut naq 104 chihab’ wan re, kixk’ul lix loq’laj tiqib’ankil. Rajlal chihab’ nab’eek chiru kaalaju oor sa’ ch’iich’ re xnumsinkil jun xamaan sa’ li santil ochoch. Li Hermana Damasio kixk’ul li na’leb’ k’eeb’il chaq sa’ choxa, ut kixnaw naq li Dios naxnaw, naq a’an naxnaw naq yaal a’an.
Wan jun musiq’ejil hoonal li jultik we’ sa’ lin mision sa’ Francia, 48 chihab’ chaq.
Naq yooko chixsik’b’al ani taqatzol, laa’in ut li wochb’een xqakanab’ lix Hu laj Mormon rik’in jun tiixil ixq. Naq xoowulak sa’ rochoch li ixq jun xamaan chik chirix a’an, kixte li okeb’aal. Toj maak’a’ ninye naq kiweek’a jun nimla musiq’ejil wankilal. Toj yookin chireek’ankil a’an naq Qana’ Alice Audubert kooxkanab’ chi ok ut kixye qe naq ak xril ru lix Hu laj Mormon, ut naxnaw naq yaal. Naq yooko chi elk chaq sa’ rochoch, xintijok ut xinye, “At inChoxahil Yuwa’, tenq’ahin re naq maajo’q’e taasachq sa’ inch’ool li toja’ xweek’a.” Maajun wa xsach sa’ inch’ool.
Sa’ jun hoonal jo’ chixjunileb’ li hoonal, chire jun okeb’aal jo’eb’ naab’al chik li okeb’aal, laa’in kiweek’a lix wankilal li choxa. Ut kinnaw naq li Dios naxnaw naq laa’in ninnaw naq kiteeli li rilob’aal li choxa.
Chi junjunqal ut chi ch’olch’o ru
Eb’ li musiq’ejil hoonal a’in neke’chal chi jalan jalanq xq’ehil ut chi jalan jalanq paay ru, a’ yaal li naraj ru li junjunq qe.
K’oxlaheb’ li esil aawilom sa’eb’ li loq’laj hu. Eb’ li ke’ab’ink re li apostol aj Pedro “ke’toche’k xch’ool.”8 Li xAbix, li ixq aj Lamanita, kixpaab’ li “chaq’al ru k’utb’esinb’il matk’ re lix yuwa’.”9 Ut kichal jun xyaab’ kuxej rik’in laj Enos.10
Li wamiiw aj Clayton Christensen kixye resil li kixk’ul naq yoo chirilb’al ru lix Hu laj Mormon rik’in naab’al li tijok: “Jun musiq’ej ch’ina us, q’ixn ut aj rahonel kixsut wix ut ki’ok sa’ waam, ut kixk’e chiweek’a li rahok li maajun wa xink’oxla naq tinruuq chireek’ankil, ut yookin chireek’ankil a’in chiru naab’al q’ojyin.”11
Wan naq na’ok li musiq’ejil na’leb’ sa’ xchamal qach’ool jo’ jun xam, ut naxkutanob’resi li qaam. Laj Jose Smith kixye naq wan naq naqak’ul “li na’leb’ sa’ junpaatil,” ut wan naq naqeek’a chi nume’k qik’in li saq ruhil nawom.12
Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks, sa’ xsumenkil jun chaab’il winq li xye naq maajun wa xk’ul jun na’leb’ chi jo’kan, kixye, “Maare k’iila sut sumenb’il laa tij, a’ut yookat chiroyb’eninkil jun li eetalil q’axal nim malaj jun xyaab’ kuxej q’axal kaw, jo’kan naq nakak’oxla naq ink’a’ sumenb’il aatij.”13 Li Kolonel ajwi’ ki’aatinak chirix lix nimal xpaab’aal jun tenamit li ke’osob’tesiik “rik’in xam ut rik’in li Santil Musiq’ej, ut moko ke’xnaw ta.”14
Chan ru naq laa’at nakawab’i a’an?
Toje’ xqab’i’ li Awa’b’ej Russell M. Nelson chixyeeb’al: “Nakatinb’oq chi k’oxlak chi naab’al ut chi kok’ aj xsa’ chirix li nimla patz’om a’in: Chan ru naq laa’at nakawab’i a’an? Nakatinb’oq ajwi’ chixb’aanunkil li na’ajman re taawab’i a’an chi us wi’chik ut chi kok’ aj xsa’.”15 Kixka’suti li b’oqok a’an sa’ li eq’la a’in.
Naqab’i li Qaawa’ sa’eb’ li qatij, sa’eb’ li qochoch, sa’eb’ li loq’laj hu, sa’eb’ li b’ich, sa’ xk’ulb’al li loq’laj wa’ak, sa’ xyeeb’al resil li qapaab’aal, sa’ k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in, ut sa’ wulak sa’ li santil ochoch rik’ineb’ li qech aj paab’anel. Nachal li musiq’ejil hoonal naq naqab’i li jolomil ch’utub’aj-ib’ rik’in tijok, ut naq noko’ab’in chiruheb’ li taqlahom chi tz’aqal. Ut ex kok’al, eb’ li hoonal a’in wankeb’ choq’ eere ajwi’ laa’ex. Chijultiko’q eere, li Jesus “kixtzoleb’ ut kik’anjelak chiruheb’ li kok’al … ut eb’ a’an ke’xye … xnimal ru ut sachb’a-ch’oolejil na’leb’.”16 Li Qaawaʼ kixye:
“[Li na’leb’ a’in] k’eeb’il xb’aan inMusiq’ choq’ eere, … ut wi ta maawa’ xb’aan inwankilal moko taaruuq ta chi wank eerik’in;
Joʼkan ut, naru nekechʼolobʼ xyaalal naq eerabʼihom lix yaabʼ inkux, ut nekenaw li waatin.”17
Naru “naqab’i a’an” xb’aan naq xoo’osob’tesiik rik’in lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel.
Us ta ink’a’ naru taqaye jo’q’e taqak’uleb’ li musiq’ejil hoonal a’in, li Awa’b’ej Henry B. Eyring kixk’e li aatin a’in re qakawresinkil: “Ewu hoon, malaj wulaj ewu, maare tattijoq ut taak’oxla, ut taapatz’, “Ma xtaqla li Dios jun esil li kiwan ka’ajwi’ choq’ we laa’in? Ma xinwil li ruq’ a’an sa’ lin yu’am, malaj sa’ xyu’am injunkab’al?”18 Li paab’aal, li ab’ink chiru chaq’rab’, li tuulanil, ut x’anchalil qach’ool neke’xte li rilob’aal choxa.19
Jun jalam-uuch
Naru nakak’oxlaheb’ laa musiq’ejil hoonal chi jo’ka’in. Rik’in li tijok rajlal, rik’in xk’eeb’al qach’ool chixpaab’ankileb’ li qasumwank, ut rik’in li maatan re li Santil Musiq’ej, naqak’am qab’e chiru li yu’am a’in. Naq wan sa’ qab’e li ch’a’ajkilal, li wiib’ank ch’oolej, malaj xlajik qach’ool, malaj naq rik’in li k’a’ru yoo chi k’ulmank ink’a’ naqanaw ma us toowanq, eb’ li musiq’ejil hoonal li jultikanb’ileb’ qab’aan chanchaneb’ lemtz’ ruhil pek li te’xkutanob’resi li qab’e, ut te’xk’e chiqanaw naq li Dios naxnaw qu, naq nokoxra, ut naq kixtaqla li Jesukristo li Ralal, re tooxtenq’a chi sutq’iik rik’in a’an. Ut wi wan ani xkanab’ank xk’oxlankil li musiq’ejil hoonal xk’ul, wi sachso xkana ut ink’a’ naxnaw b’ar taaxik, naru taqak’am xb’e rik’in li Kolonel wi naqawotz li qapaab’aal ut li k’a’ru jultikanb’il qab’aan, re xtenq’ankil chixtawb’al wi’chik li musiq’ejil hoonal li junxil xk’e xloq’al.
Wankeb’ li musiq’ejil hoonal li q’axal loq’eb’, li wankeb’ chi k’uulanb’il sa’ li qak’a’uxl ut ink’a’ naqawotzeb’.20
“Ebʼ li anjel nekeʼaatinak rikʼin lix wankil li Santil Musiqʼej, joʼkan naq nekeʼxye li raatin li Kristo.”21
“[Ink’a’] xeʼraqeʼ li anjel chixkʼutbʼal ribʼ chiruhebʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq.
“Xbʼaan naq kʼehomaq reetal, ebʼ aʼan wankebʼ rubʼel xwankil [li Kristo], re teʼkʼanjelaq joʼ chanru … lix taqlahom, ut nekeʼxkʼut ribʼ chiruhebʼ li kawebʼ xpaabʼaal ut xaqxookebʼ xkʼaʼuxl saʼ li jar kʼutunik chi choxahilal.”22
Ut “laj K’ojob’anel ch’ool, a’ li Santil Musiq’ej, … a’an texxtzol chirix chixjunil ut tixjultika eere chixjunil li xinye eere.”23
“K’uulaheb’ li hoonal loq’ jultikanb’il aab’aan. Paab’eb’ a’an. Tz’iib’a resileb’. Wotzeb’ rik’in aajunkab’al. Chanaw naq k’eeb’ileb’ aawe xb’aan laa Choxahil Yuwa’ ut xb’aan lix raarookil Alal.24 Che’xk’am chaq najtil kuyum ruuchil xkab’il rix aach’ool, ut li nawom ruuchil aach’a’ajkilal.25 Ninch’olob’ chawu naq wi taak’eheb’ reetal ut taak’uulaheb’ sa’ aach’ool li musiq’ejil hoonal sa’ laa yu’am, wankeb’ chik li te’chalq aawik’in. Laa Choxahil Yuwa’ naxnaw aawu ut nakatxra.
Li Jesus a’an li Kristo, k’ojob’anb’il wi’chik lix evangelio, ut wi tiiko chi paab’aak, ninye xyaalal naq rehaqo a’an chi junelik, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.