A’an laj k’amol qab’e

Xb’aan li Awa’b’ej Henry B. Eyring

Xkab’ aj tenq’ aj k’ehol na’leb’ sa’ li Xb’eenil Awa’b’ejil

Li Qaawa’ naxb’eresi lix k’ojob’ankil wi’chik lix evangelio ut lix iglees. A’an naxnaw chi tz’aqal re ru li k’a’ru taachalq. A’an nekexxb’oq sa’ lix k’anjel.

Ex raarookil was wiitz’in, ninb’antioxi naq wankin eerik’in sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in re Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Naq xooxb’oq chi k’oxlak chirix chan ru naq lix k’ojob’ankil wi’chik lix Iglees li Qaawa’ sa’ li kutan a’in nokorosob’tesi laa’o ut eb’ li raarookeb’ qab’aan, li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixye naq moko ka’ajwi’ ta xchaq’alaq ru li taqanumsi, takanaaq b’an sa’ qach’ool chi junelik.

Li k’a’ru xink’ul laa’in xchaq’al ru; nink’oxla naq xchaq’al ajwi’ ru li xek’ul laa’ex. Ma taasachq malaj ink’a’ taasachq sa’ qach’ool a’ yaal re li junjunq. A’an aajel ru choq’ we xb’aan naq lix kawresinkil wib’ choq’ re li ch’utub’aj-ib’ a’in xinixjal ut nawaj naq taakanaaq chi junelik. Tinch’olob’ cheru.

Lix kawresinkil wib’ xinixk’am sa’ resilal jun li na’leb’ kik’ulman sa’ li k’ojob’ank wi’chik. Ak wilom chaq ru naab’al sut, a’b’an choq’ we laa’in yal ka’ajwi’ a’an jun esil chirix jun aajel ruhil ch’utam b’ar wi’ kitz’aqon laj Jose Smith, li profeet re li k’ojob’ank wi’chik. A’b’anan, anajwan chik xwil sa’ li seraq’ a’an chan ru naq li Qaawa’ nokoxb’eresi, lix tzolom, sa’ lix Iglees. Xwil k’a’ru naraj naxye choq’ qe, laa’o li nokokam, li b’eresiik xb’aan laj Kolol re li ruchich’och’, laj Yo’ob’tesinel—li naxnaw ru chixjunil li k’a’aq re ru, li numenaq, li wan anajwan, ut li chal re. A’an nokoxtzol chi ka’ch’inq ut nokoxb’eresi, ut maajun wa naxmin qu.

Li ch’utam yookin chixseraq’inkil a’an jun aajel ru xcha’al li k’ojob’ank wi’chik. Li ch’utam a’an kib’aanuman sa’ li hilob’aal kutan, sa’ li 3 xb’e li po abril re 1836, sa’ li santil ochoch re Kirtland, aran Ohio, wuqub’ kutan chirix naq ki’osob’tesiik. Laj Jose Smith kixch’olob’ li xnimal ru hoonal a’an sa’ li resilal li ruchich’och’ chi saqen ru. Lix k’ihal li seraq’ a’an tz’iib’anb’il sa’ li tasal 110 re li Tzol’leb’ ut Sumwank:

“Chiru ewu, kintenqʼahebʼ li jun chʼol chik chi Awaʼbʼej chixjekʼinkil li Loqʼlaj Waʼak re li Qaawaʼ re li Iglees, chirix xkʼulbʼal rikʼinebʼ li Kabʼlaju, li keʼxtzʼaq kʼanjelak saʼ li loqʼlaj meex saʼ li kutan aʼin. Chirix xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin choqʼ rehebʼ lin komon, kiwisi wibʼ toj saʼ li xaqaribʼaal, chi kubʼsinbʼilebʼ li tzʼaplebʼ tʼikr, ut kinkubʼsi wibʼ, wochbʼeen laj Oliver Cowdery, saʼ tijok chi tiik qajolom ut chi moko yeebʼil ta. Chirix wakliik chaq saʼ li tijok, kikʼutbʼesiman li naʼlebʼ aʼin chiqu saʼ wiibʼal.”¹

“Li tzʼaplebʼ tʼikr kiʼisiman chaq chiru li qakʼaʼuxl, ut kiteeli li rilobʼaal li qanawom.

“Kiqil li Qaawaʼ chi xaqxo saʼ xbʼeen li helhookil cheʼ re li xaqaribʼaal chiqu; ut rubʼel roq aʼan kiwan chi tzʼakanbʼil rikʼin tzʼaqal oor chanchan xbʼonol li qʼol cheʼ.

“Lix naqʼ ru chanchan raqʼ xam; li rismal xjolom saq chanchan li tzʼaqal saqbʼach; li rilobʼaal qʼaxal wiʼchik nalemtzʼun chiru xlemtzʼunkil li saqʼe; ut lix yaabʼ xkux chanchan xyaabʼ li kʼiila haʼ nekeʼjubʼubʼnak, aʼ xyaabʼ xkux ajwiʼ li Jehova, li kixye:

“Laaʼin li xbʼeen ut li xraqik; laaʼin li yoʼyo, laaʼin li kikamsiik; laaʼin laj aatinanel cherix chiru li Yuwaʼbʼej.

“Kʼehomaq reetal, kuybʼil lee maak; laaʼex chʼajbʼilex chiwu; joʼkan ut, taqsihomaq lee jolom ut chisahoʼq saʼ eechʼool.

“Chisahoʼq saʼ xchʼoolebʼ lee komon, ut chisahoʼq saʼ xchʼoolebʼ chixjunil lin tenamit, li keʼkabʼlank re, rikʼin xnimalebʼ xmetzʼew, li ochoch aʼin choqʼ re lin kʼabʼaʼ.

“Xbʼaan naq kʼehomaq reetal, laaʼin xinkʼulubʼa li ochoch aʼin, ut lin kʼabʼaʼ taawanq arin; ut laaʼin tinkʼutbʼesi wibʼ chiru lin tenamit rikʼin uxtaan saʼ li ochoch aʼin.

“Relik chi yaal, laaʼin tinkʼut wibʼ chiruhebʼ lin moos, ut teʼwaatina rikʼin tzʼaqal xyaabʼ inkux, wi ebʼ lin tenamit teʼxpaabʼ lin taqlahom, ut inkʼaʼ teʼxtzʼajni li santil kabʼl aʼin.

“Relik chi yaal, lix chʼoolebʼ li mil ut li lajetq chi mil teʼsahoʼq chi naabʼal saʼ xkʼabʼaʼ li osobʼtesink li taahoymanq, ut li tiqibʼaak li xeʼtiqibʼaman wiʼ lin moos saʼ li ochoch aʼin.

“Ut taawulaq resil lix naʼnookil ru li ochoch aʼin toj saʼ jalanil chʼochʼ; ut aʼin xtiklajik li osobʼtesink li taahoymanq saʼ xbʼeen xjolomebʼ lin tenamit. Chi joʼkan. Amen.

“Chirix naq kitzʼapeʼ li kʼutbʼesink aʼin, kiteeliik wiʼchik li choxa chiqu; ut laj Moises kixkʼut ribʼ chiqu, ut kixqʼaxtesi qe xlaawil lix chʼutubʼankil Israel chalen chaq saʼ xkaajachalil ruchichʼochʼ, ut lix kʼambʼalebʼ chaq xbʼe li lajeebʼ teepal chalen chaq li chʼochʼ saʼ xnim li saqʼe.

“Chirix aʼin, laj Eliyah kixkʼut ribʼ, ut kixqʼaxtesi lix kʼojlajik li evangelio re laj Abraham, ut kixye naq qikʼin laaʼo ut li qiyajil chixjunilebʼ li tasal tenamit moqon chik chiqix teʼosobʼtesiiq.

“Chirix naq kitzʼapeʼ li kʼutbʼesink aʼin, kʼutaamil jun chik xnimal ru ut lemtzʼun ruhil kʼutbʼesink saʼ qabʼeen; xbʼaan naq laj Elias li profeet, li kikʼameʼ saʼ choxa chi inkʼaʼ kixyal li kamk, kixaqli chiqu, ut kixye:

“Kʼehomaq reetal, ak xtaw tzʼaqal xqʼehil li yeebʼil xbʼaan xtzʼuumal re laj Malakias—li kixchʼolobʼ xyaalal naq aʼan [laj Elias] taataqlamanq, rubʼelaj naq taachalq li xnimal ru ut xuwajel xkutan li Qaawaʼ—

“Re xsutqʼisinkil xchʼoolebʼ li yuwaʼbʼej rikʼinebʼ li alal kʼajolbʼej, ut li alal kʼajolbʼej rikʼinebʼ li yuwaʼbʼej, maare anchal taasakʼeʼq chixjunil li ruchichʼochʼ rikʼin jun majewank—

“Joʼkan ut, lix laawil li jun kʼojlajik aʼin qʼaxtesinbʼil saʼ lee ruqʼ; ut rikʼin aʼin naru teenaw naq li xnimal ru ut xuwajel xkutan li Qaawaʼ nachʼ wan, chire ajwiʼ li okebʼaal.”²

Anajwan, ak wilom chaq ru li seraq’ a’in k’iila sut. Li Santil Musiq’ej ak xch’olob’ahom chiwu naq li seraq’ a’in tz’aqal yaal. A’b’anan, naq yookin chixtzolb’al ut chixkawresinkil wib’ choq’ re li ch’utub’aj-ib’ a’in, kiwil chi saqen chik ru lix wankil li Qaawa’ re xb’eresinkileb’ lix tzolom sa’ lix k’anjel chi ch’olch’o ru .

Wuqub’ chihab’ rub’elaj naq laj Moises kixq’axtesi re laj Jose Smith lix laawil lix ch’utub’ankil laj Israel sa’ li santil ochoch re Kirtland, “laj Jose kixtzol sa’ li perel re xjolomil aatin re lix Hu laj Mormon naq li rajom a’an “xk’utb’al chiru li rela’ lix junkab’al laj Israel … re naq te’xnaweb’ ru lix sumwank li Qaawa’ ut te’xnaw naq moko tz’eqtaananb’ileb’ chi junajwa. Sa’ 1831, li Qaawa’ kixye re laj Jose naq lix ch’utub’ankil Israel taatiklaaq aran Kirtland, “Ut chalen chaq aran [Kirtland], yalaq ani nawaj taaxik … xb’aan naq taakole’q Israel, ut tink’ameb’ xb’e”.”³

Us ta yaal naq li k’anjel re xjultikankil li evangelio aajel ru re xch’utub’ankil Israel, li Qaawa’ kixmusiq’aheb’ lix jolominel re naq te’xtzoleb’ li Kab’laju, li ke’wan jo’ xb’eenileb’ misioneer: “Jultikaq eere, meexik sa’ jalan chik na’ajej, toj reetal naq tiqib’anb’ilaqex rik’in li loq’laj aq’ej.”⁴

Anchal naq li santil ochoch re Kirtland aajel ru sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Qaawa’ xb’aan wiib’ li na’leb’: Xb’een, laj Moises kiroyb’eni naq taakab’lamanq li santil ochoch re xk’ojob’ankil wi’chik li laaw re xch’utub’ankil Israel. Ut xkab’, li Awa’b’ej Joseph Fielding Smith kixk’ut naq “li Qaawa’ kixtaqlaheb’ laj santil paab’anel chixkab’lankil jun santil ochoch [li santil ochoch re Kirtland] b’ar wi’ taaruuq chixk’utb’esinkileb’ lix laawil li wankilal, ut b’ar wi’ eb’ li apostol te’ruuq chi tiqib’aak ut chi kawresiik re te’xsaab’esi li rawimq.”⁵ Us ta li tiqib’aak re’ li santil ochoch jo’ naqanaw ru anajwan moko kib’aanuman ta’ sa sa’ li santil ochoch re Kirtland, sa’ xtz’aqob’resinkil ru li profeetil aatin, eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re kawresink-ib’ re li santil ochoch ke’tikla aran, rochb’een jun xhoyb’al li musiq’ejil k’utb’esink li kikawresink reheb’ li b’oqb’ileb’ choq’ misioneer rik’in li tiqib’aak yeechi’inb’il re “wankilal chalen chaq taqe’q”⁶ li kik’amok sa’ jun nimla ch’utub’ank rik’in xjultikankil li evangelio.

Chirix naq kiq’axtesiman re laj Jose lix laawil xch’utub’ankil Israel, li Qaawa’ kixmusiq’a li profeet chixtaqlankileb’ li Kab’laju sa’ mision. Naq yookin chixtzolb’al, kintaw ru naq li Qaawa’ kixkawresi chi ch’olch’o ru li b’e re naq eb’ li Kab’laju te’xik sa’ mision sa’ jalan chik tenamit b’ar wi’ wankeb’ kristiaan kawresinb’ileb’ re xpaab’ankileb’ ut xtenq’ankileb’. Rik’in xnumik li hoonal, naab’al mil chi kristiaan ke’k’ame’ sa’ lix Iglees li Qaawa’ k’ojob’anb’il wi’chik xb’aaneb’ a’an.

Jo’ chanru naxye li tz’iib’anb’il esil, maare 7500 ut 8000 chi kristiaan ke’kub’e xha’ chiru li wiib’ chi mision ke’xb’aanu li Kab’laju sa’eb’ li Islas Britanicas. A’an kixk’ojob’ lix k’ojleb’aal lix jultikankil li evangelio aran Europa. Sa’ xraqik li siglo XIX, maare 90000 chi kristiaan ke’xch’utub’ rib’ sa’ Estados Unidos; lix k’ihaleb’ neke’chal chaq sa’ li Islas Britanicas ut Escandinavia.⁷ Li Qaawa’ kixmusiq’a laj Jose ut eb’ li tiikil misioneer a’an naq te’xik chi k’anjelak chixq’olb’al li uuchinihom li maare ke’xk’oxla naq ink’a’ taaruuq chiruheb’. A’b’anan, li Qaawa’, rik’in lix tz’aqalil re ru ut lix kawresinkil rib’, kixk’e chi uxmank.

Maare najultiko’ eere li tz’iib’anb’il sa’ li tasal 110 re li Tzol’leb’ ut Sumwank:

Ninch’olob’ xyaalal naq li Qaawa’ ki’ilok chi najt sa’ li chalel ut chan ru naq a’an tooxb’eresi re taqatenq’a chixk’eeb’al chi uxmank li rajom sa’ roso’jikeb’ li kutan.

Naab’al chihab’ chaq, naq yookin chaq chi k’anjelak jo’ Obiisp aj Jolominel, kipatz’e’ we naq twil jun li ch’uut li ke’yiib’ank re li FamilySearch. Eek’anb’il ninye naq “kiwil” lix k’anjeleb’, sa’ xna’aj xyeeb’al naq “kinb’eresi.” Naab’aleb’ li chaab’il kristiaan ke’xkanab’ lix tzolb’aleb’ ut ke’chal chixyiib’ankil li k’a’ru kiraj li Qaawa’.

Li Xb’eenil Awa’b’ejil ke’raj xk’osb’al xka’sutinkileb’ li k’ojob’anb’il k’anjel. Li xnimal xk’a’uxleb’ a’an naq ink’a’ raj taqanaw wi eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re junaq li kristiaan ak xe’b’aanuman. Chiru k’iila chihab’—malaj li xink’oxla naq naab’al chihab’—li Xb’eenil Awa’b’ejil neke’xpatz’ we, “Jo’q’e teechoy?”

Rik’in tijok, yalok q’e, ut xmayejeb’ li kristiaan seeb’eb’ xk’a’uxl, kichoyman li k’anjel a’an. Chi ka’ch’inq ki’ux. Li xb’een k’anjel a’an xyiib’ankil FamilySearch chi ink’a’ ch’a’aj roksinkil choq’ reheb’ li ink’a’ mas neke’roksi li ulul ch’iich’. Ke’wulak xkomon li jalok, ut ninnaw naq toj te’wanq xkomon, xb’aan naq rajlal sut naq naqayiib’ junaq ch’a’ajkilal, naqate rokeb’aal li k’utb’esinb’il na’leb’ re xk’ulb’al xkomon li na’leb’ aajel ru a’b’an li maji’ ilb’il. Sa’ li kutan a’in, FamiliySearch yoo chi wulak jo’ xtz’aqob’ li k’ojob’ank wi’chik jo’ chanru naraj ru li Qaawa’—ut ink’a’ ka’ajwi’ re naq ink’a’ te’ka’sutimanq li k’ojob’anb’il k’anjel.

Li Qaawa’ kooxkanab’ chixchaab’ilob’resinkil re xtenq’ankileb’ li kristiaan chixnawb’aleb’ ru lix junkab’aleb’ ut chixraab’aleb’ lix xe’ xtoon ut re xb’aanunkileb’ li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ li santil ochoch choq’ reheb’ a’an. Anajwan, xb’aan naq li Qaawa’ kixnaw k’a’ru taak’ulmanq, eb’ li saaj yookeb’ chi wulak choq’ aj tenq’ reheb’ lix na’ xyuwa’ ut eb’ li komon re li teep chiroksinkil li ulul ch’iich’. Chixjunileb’ neke’xtaw xsahileb’ xch’ool sa’ li k’anjel a’an.

Li musiq’ej re laj Elias yoo chixjalb’al raameb’ li saaj ut eb’ li ninq, li kok’al ut eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej, li imamb’ej ut li ixa’anb’ej mama’b’ej. Eb’ li santil ochoch yooqeb’ wi’chik chixk’uub’ankil rik’in sahil ch’oolejil hoonal re xb’aanunkileb’ li kub’iha’ ut xkomoneb’ chik li santil k’ojob’anb’il k’anjel. Li ajom re k’anjelak chiruheb’ li qaxe’ qatoon ut li komonil wank rik’ineb’ li na’b’ej yuwa’b’ej ut eb’ li alalb’ej yookeb’ chi k’iik.

Li Qaawa’ kiril chaq chi chalk. Kixk’uub’, chi ka’ch’inq, jo’ chanru kixb’aanu rik’ineb’ xkomon chik li jalok sa’ lix Iglees. Xwaklesiheb’ ut xkawresiheb’ li tiikil kristiaan li neke’xsik’ ru xb’aanunkileb’ li k’a’aq re ru ch’a’aj. Junelik nakuyuk rik’in rahok re qatenq’ankil chi tzolok “chi junjunqil li raqal, chi junjunqil li na’leb’, b’ab’ay arin ut b’ab’ay aran.”⁹ A’an tiik xch’ool chirix li hoonal tixb’aanu wi’ li rajom ut chan ru, a’b’an naxk’e reetal tz’aqal naq li mayej tixk’am chaq li osob’tesink li ink’a’ naqoyb’eni.

Re raqe’k, ninye inb’antioxihom choq’ re li Qaawa’, li kimusiq’an re li Awa’b’ej Nelson chixk’eeb’al inb’oqb’al chixk’eeb’al inmayej re xkawresinkil wib’ re li ch’utub’aj-ib’ a’in. Li junjunq chi hoonal ut li junjunq chi tij xink’e sa’ lix kawresinkil wib’ xk’am chaq jun li osob’tesihom.

Nink’e xb’oqb’aleb’ chixjunileb’ li te’rab’i li aatin a’in malaj te’ril ru naq taawanq xpaab’aaleb’ chirix naq li Qaawa’ yoo chixb’eresinkil lix k’ojob’ankil wi’chik lix evangelio ut lix Iglees. A’an laj k’amol qab’e. A’an naxnaw chi tz’aqal re ru li k’a’ru taachalq. A’an nekexxb’oq sa’ lix k’anjel. A’an na’oken eerik’in sa’ li k’anjel a’an. A’an xkawresi jun k’uub’anb’il na’leb’ choq’ re lee k’anjel laa’ex. A’ yaal naq yooqex chixk’eeb’al eemayej, teereek’a xsahil eech’ool naq neketenq’aheb’ lee ras eeriitz’in chi wakliik ut chixkawresinkileb’ rib’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik.

Ninch’olob’ xyaalal eere naq yo’yo li Dios Yuwa’b’ej. Li Jesus a’an li Kristo. A’an a’in lix Iglees. A’an naxnaw aawu ut nakatxra. A’an naxk’am aab’e. Ak xkawresi li b’e chawu. Sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.