Xwotzb’al resil li wakliik chi yo’yo ut lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio
Wan xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio choq’ re chixjunileb’ li kristiaan, ut jwal aajel ru xyeeb’al resil sa’ qakutankil anajwan.
Sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in ak xoo’aatinak ut xoob’ichan chi sa sa’ li qach’ool chirix li “ak’ob’resink re chixjunil li k’a’aq re ru,”1 lix ch’utub’ankil “chixjunil li k’a’aq re ru sa’ Kristo,”2 lix q’ajik li evangelio sa’ tz’aqalil, li tijonelil, ut lix Iglees li Jesukristo sa’ li ruchich’och’. Li aatin “k’ojob’ank wi’chik” naraj naxye chixjunileb’ li na’leb’ a’an.
A’b’an li k’ojob’ank wi’chik ink’a’ nak’anjelak junes choq’ qe laa’o li wanko arin anajwan. Li na’leb’ li ke’k’utb’esiik chiru laj Jose Smith ink’a’ ke’k’anjelak junes choq’ re laj Jose. Yeechi’inb’ileb’ b’an re yalaq ani li “moko tz’aqal ta xna’leb’.”3 Lix Hu laj Mormon, a’an jun eechej re chixjunil li ruchich’och’. Ke’k’ojob’aman li k’anjel sa’ li tijonelil choq’ re chixjunileb’ li kristiaan, reheb’ ajwi’ a’an li ak xe’el sa’ li yu’am a’in. Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan narosob’tesi yalaq ani li na’ajok re. Wan li maatan re li Santil Musiq’ej choq’ re yalaq ani. Wan xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio choq’ re chixjunileb’ li kristiaan, ut jwal aajel ru xyeeb’al resil sa’ qakutankil anajwan.
Jo’kan ut, k’a’jo’ xnimal ru xk’eeb’al chi nawmank li k’a’aq re ru a’in reheb’ li wankeb’ sa’ li ruchich’och’, re te’ruuq chixnawb’al naq maajun tz’ejwalej wan li taaruuq chi wank chiru li Dios, ka’ajwi’ sa’ xk’ab’a’ lix k’ulub’ejil, ut li ruxtaan, ut li rusilal li Santil Mesias, li naxq’axtesi lix yu’am jo’ chanru li tz’ejwalej, ut naxk’ul wi’chik rik’in lix wankil li Musiq’ej, re taaruuq tixk’e chi uxmank lix waklijikeb’ li kamenaq chi yo’yo.”4
Chalen chaq xkutankil naq li riitz’in laj Jose Smith, laj Samuel Smith, kixnujob’resi lix champa rik’in k’iila tasal re lix Hu laj Mormon, ut kixb’eeni rib’ chixwotzb’al li loq’laj hu a’an, toj yooko chixk’eeb’al “chi nawmank li k’a’aq re ru a’in reheb’ li wankeb’ sa’ li ruchich’och’.”
Sa’ 1920, li Elder David O. McKay, re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol, kixnumsi jun chihab’ rilb’al chixjunileb’ li mision sa’ li Iglees. Sa’ mayo 1921, kiwulak sa’ li tenamit Fagali‘i, Samoa, ut kixaqli chixk’atq oxib’eb’ li muqleb’aal reheb’ li ch’ina kok’al, lix rab’in ut wiib’eb’ li ralal laj Thomas ut li xSarah Hilton. Yal wiib’ chihab’ wan re li asb’ej, ut ke’kam naq laj Thomas ut li xSarah yookeb’ chi k’anjelak sa’ sumal jo’ misioneer, naq toj maji’ naxket li chihab’ 1900.
Naq toj maji’ na’el sa’ Utah, li Elder McKay xye re li xSarah, li ak xkana jo’ xmalka’an, naq taarula’ani lix muqleb’aaleb’ lix ka’ch’in, xb’aan naq li xSarah maji’ nasutq’iik chirilb’al. Aran, li Elder McKay xtaqla li esil a’in: “Li oxib’eb’ laa ka’ch’in, Hermana Hilton, sa’ loq’laj ch’anch’ookilal … toj neke’xb’aanu laa k’anjel jo’ misioneer, li xtikla lajeeb’ xka’k’aal chihab’ chaq anajwan.” Toja’ naq xtz’iib’a li utz’u’ujinb’il aatin a’in:
Ruq’eb’ aj rahonel ke’xtz’ap ruheb’,
Ruq’eb’ aj rahonel ke’xyokob’eb’,
Ruq’eb’ jalan ak neke’ril xmuqleb’,
Ruq’eb’ jalan oxloq’ te’xk’e reheb’.5
Li esil a’in, a’an yal jun reheb’ k’iila cient chi mil li neke’reetali li k’a’ru mayejanb’il chiru 200 chihab’ re naq taawotzmanq resilal lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio. Nak’utun chi us naq maji’ nokolub’ sa’ xyalb’al qaq’e chi wulak sa’ li junjunq chi tenamit, junkab’al, aatinob’aal ut teepal, xb’aan naq k’iila mil li saaj winq, li saaj ixq, ut li sumal yookeb’ chi k’anjelak jo’ misioneer; ut eb’ li komon sa’ li Iglees neke’xb’oqeb’ jalan chi chalk ut chirilb’al;6 ut chi hab’ naqatoj k’iila millon chi dolar re xtenq’ankil li k’anjel a’an sa’ chixjunil li ruchich’och’.
Ink’a’ nokominok-u naq nokob’oqok, a’b’an taqaj naq nim xwankil li b’oqok naqab’aanu. Wi ta nimaq xwankil, tento raj oxib’ li na’leb’: xb’een, laa rahom; xkab’, li k’a’ru nakak’ut sa’ laa yu’am; ut rox, roksinkil lix Hu laj Mormon.
Ink’a’ naru taqab’oqeb’ jalan yal re xnimankil qib’; tento b’an taqab’aanu re xraab’aleb’.7 Li tz’aqal rahok a’in, a’an li saq ruhil rahok narahok wi’ li Kristo, ut naru taqak’ul wi taqatz’aama. B’oqb’ilo, ut taqlanb’ilo ajwi’, naq tootijoq “chiru li Yuwa’b’ej chi anchal xmetz’ew qach’ool, re toonujaq rik’in li rahok a’in.”8
Jo’ reetalil li na’leb’ a’in, tinseraq’i li k’a’ru xk’ul li Hermana Lanett Ho Ching, li yoo chi k’anjelak rochb’een lix b’eelom, li Awa’b’ej Francis Ho Ching, li naxjolomi li Mision Samoa Apia. Chan li Hermana Ho Ching:
“Junxil chaq, li qajunkab’al xq’axon sa’ jun li ch’ina ochoch sa’ Laie, Hawaii. Lix na’aj li b’eleb’aal ch’iich’ ak xjala jo’ jun ch’ina ochoch choq’ re jun li winq laj Jonathan xk’ab’a’. Ak xqanaw chaq ru laj Jonathan jo’ qech kab’al sa’ jalan chik li tenamit. Xqeek’a naq ink’a’ yal jo’maajo’ naq li Qaawa’ xooxk’e wi’chik sa’ komonil, jo’kan naq xqaye naq too’ok chixwotzb’al resil li k’a’ru naqab’aanu sa’ li Iglees. Nasaho’ laj Jonathan qik’in ut sa naril xnumsinkil xhoonal sa’ qajunkab’al. Nawulak chiru li tzole’k chirix li evangelio, a’b’an ink’a’ naraj oksiik sa’ li Iglees.
“Timil timil, li qalal qak’ajol xe’ok chixyeeb’al laj Tio Jonathan re. Naq yoo chi k’iik li qajunkab’al, xk’iik ajwi’ rajom laj Jonathan chi tz’aqonk qik’in. Chirix naq xqab’oq sa’eb’ li ninq’e, ut sa’eb’ li k’anjel sa’ tzoleb’aal ut sa’ Iglees, xoo’ok ajwi’ chixb’oqb’al sa’eb’ li q’ojyin re junkab’al, ut sa’eb’ li kub’iha’ reheb’ li qalal qak’ajol.
“Toja’ naq jun sut xinxb’oq laj Jonathan sa’ telefono. Naraj xtenq’ankil. Wan lix diabetes ut ak xnaq jun xyajel li roq, ut tento te’risi li roq re naq ink’a’ taakamq. Li qajunkab’al ut eb’ li komon xe’rochb’eeni laj Jonathan sa’ li ch’a’ajkilal a’an. Li junjunq qe narula’ani sa’ b’anleb’aal, ut eb’ laj tij neke’xk’e rosob’tesinkil. Naq toj yoo chi b’ane’k laj Jonathan, eb’ li ixq sa’ li Komonil re Tenq’ank xoohe’xtenq’a chixtuqub’ankil xsa’ li rochoch. Eb’ li winq xe’xyiib’ li b’e chiru rokeb’aal, ut xe’xkawresi ajwi’ lix tz’eqleb’aal. Naq xq’aj laj Jonathan sa’ rochoch, xnumta xsahil lix ch’ool.
“Laj Jonathan ki’ok wi’chik chixk’ulb’aleb’ li misioneer. Jun xamaan ma naxket li ak’ chihab’, xpatz’ we, Ma yamyooq laa wu sa’ xketb’al li ak’ chihab?” Xinye resil li ninq’e naqab’aanu rajlal chihab’. A’b’anan, chan laj Jonathan, “Twaj naq taawil xkub’sinkil in ha! Twaj tintikib’ li ak’ chihab’ sa’ tiikilal,” chan. Chirix naq xqab’oq chiru 20 chihab’ chi chalk ut chirilb’al, chi chalk ut chi tenq’ank, ut chi chalk ut chi kanaak, li raab’il winq a’in ak xraj li kub’iha’.
“Sa’ 2018, naq xqak’ul qab’oqb’al jo’ awa’b’ej re mision rochb’een lix sum, ak yoo chi yajerk laj Jonathan. Xqatz’aama chiru naq kaw taakanaaq chiqoyb’eninkil chaq. Xkuyuk chiru junaq chihab’ chik, a’b’an li Qaawa’ ak yoo chixkawresinkil chi q’ajk sa’ xhiilal. Xkam sa’ xyaalal chiru abril 2019. Eb’ lin rab’in xe’wulak sa’ li muquk choq’ re lix “Tio Jonathan” ut xe’xb’icha li b’ich li xqab’icha naq xkub’e xha’.”
Re xch’olob’ankil xkab’il li na’leb’ li na’ajman re xwotzb’al resil xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio, tinye li patz’om a’in: k’a’ru tixtenq’a junaq kristiaan chirajb’al li k’a’ru nakayeechi’i? Ma ink’a’ b’i’ laa’at? Li k’a’ru nakak’ut sa’ laa yu’am? Naab’aleb’ li ak xe’xpaab’ resil lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio xe’raj xpaab’ankil xb’aan naq xwulak chiruheb’ jun li na’leb’ xe’ril sa’ xyu’am li komon re lix Iglees li Jesukristo. Maare xe’xk’e reetal lix q’unaleb’ xch’ool, li aatin neke’xye malaj li ink’a’ neke’xye, lix kuyum sa’ ch’a’ajkilal, malaj li nak’utun yal sa’ rilob’aaleb’.9
Us ta k’iila paay li na’ile’, ink’a’ naru taqaye naq moko na’ajman ta xyalb’al qaq’e chixtzolb’al ut chixyu’aminkil li evangelio re naq te’raj tz’aqonk qik’in. Te’raj rilb’al naq sa’ tz’aqal yaal naqak’utb’esi qib’. Wi wan lix rahom li Kristo qik’in, li qas qiitz’in te’xnaw naq naqaraheb’ chi yaal. Wi lochlo lix saqen li Musiq’ej qik’in, tixloch wi’chik lix saqen li Kristo rik’ineb’.10 A’an aana’leb’ li nakatxtenq’a chixb’oqb’aleb’ jalan chi sah’ok rik’in lix evangelio li Jesukristo sa’ xtz’aqalil.
Roxil li na’leb’ li tinye naq na’ajman, a’an roksinkil chi moko ramb’il ta li k’a’ru ak xkawresi li Dios choq’ re li jalb’a-ch’oolej, a’an lix Hu laj Mormon. Naxk’utb’esi chi tz’aqal yaal naq laj Jose Smith kib’oqe’ jo’ profeet, naq wan xdiosilal li Jesukristo, ut naq kiwakli wi’chik chi yo’yo. Maak’a’ chik wan li jwal naxch’olob’ wi’chik lix na’leb’ li qaChoxhahil Yuwa’ choq’ re qakolb’al. Naq nakawotz lix Hu laj Mormon, nakawotz ajwi’ lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio.
Naq toj saaj chaq laj Jason Olsen, lix junkab’al ut eb’ li rochb’een rajlal neke’xxeb’esi chirix li paab’ank jo’ aj Kristiano. A’b’an wankeb’ wiib’ li ramiiw li komoneb’ sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, ut kok’ aj sa’ neke’aatinak chirix li paab’ank. Li ramiiw, aj Shea ut aj David, neke’xsume chi moko josq’eb’ ta lix yehomeb’ li ani neke’xjit xpaab’aal li Kristo. Toj reetal naq xe’xk’e lix Hu laj Mormon re laj Jason, ut xe’xye, “Li hu a’in tixsumeheb’ laa patz’om. Chawilaq li hu.” Yal timil xchap li hu ut xroksi sa’ lix mochiil, b’ar wi’ xkana chiru k’iila po. Ink’a’ naraj xkanab’ankil sa’ ochoch b’ar wi’ lix junkab’al taaril, ut ink’a’ naraj xq’ajsinkil reheb’ li ramiiw, maare anchal taapalto’q chiruheb’. Jo’kan naq xraj xk’atb’al li hu.
Toja’ naq xchap jun lochleb’, ut sa’ li ruq’ jun chik, xchap lix Hu laj Mormon, ut naq ok raj re chixk’atb’al, xrab’i jun xyaab’ xkuxej sa’ xk’a’uxl, “Maak’at lin hu” chan. Xaqaamil xkana. Maare ink’a’ xrab’i chi yaal chan, jo’kan naq xyal wi’chik xlochb’al li xam. Toja’ naq xkab’ sutil xrab’i li xyaab’ kuxej: “Ayu sa’ laa warib’aal ut taawil lin hu.” Laj Jason xkanab’ lix lochleb’, xsutq’isi rib’ toj sa’ xwarib’aal, xte lix Hu laj Mormon, ut x’ok chirilb’al. Wulaj wulaj toj yoo chirilb’al, ut wan naq ink’a’ naxkanab’ toj sa’ q’ojyin chi us. Naq xwulak sa’ xraqik li hu ut xb’aanu li tijok, xtz’iib’a li aatin a’in: “Sa’ li woq toj sa’ lin jolom xinnujak rik’in li Musiq’ej. … Xweek’a naq nujenaqin chi saqen. … A’an li sahilal q’axal nim xweek’a sa’ chixjunil lin yu’am.” Xpatz’ li kub’iha’ ut moqon xk’anjelak jo’ misioneer.
Maare ak nekenaw naq us ta tz’aqal yaal li qarahom, naab’aleb’ li kristiaan, ut maare lix k’ihaleb’, ink’a’ te’raj xsumenkil lix b’oqb’aleb’ qab’aan. A‘b’an k’ehomaq reetal: xk’ulub’eb’ chixjunil naq te’b’oqe’q— “juntaq’eeteb’ chixjunil chiru li Dios”;11 nasaho’ li Qaawa’ rik’in chixjunil li b’oqok naqab’aanu, ma sumenb’il malaj ink’a’; ink’a’ na’ajman xkanab’ankil junaq li qochb’een yal xb’aan naq ink’a’ xsume; wi ink’a’ naraj anajwan, maare moqon toj taaraj. Junelik toj yooqo chi rahok.
Misach sa’ qach’ool naq kiyo’la lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio sa’ nimla ch’a’ajkilal. Maak’a’ qahoonal chixyeeb’al resil sa’ li ch’utam a’in. Anajwan yooko chi saho’k rik’in li chaab’ilal li xyo’la xb’aan. Jun li chaab’ilal jwal nim, a’an li liceens re b’ak’ok sa’ ruchich’och’ jo’ ajwi’ sa’ choxa.12 Chan li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley junxil chaq, “Wi ta maak’a’ chik xyo’la sa’ xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio, maare ka’ajwi’ lix wankilal li tijonelil re xtz’apb’aleb’ li junkab’al sa’ junajil choq’ re li junelik q’e kutan, toj tz’aqal raj li k’a’ru tojb’il chaq xb’aan li rahilal.”13
Li k’a’ru yeechi’inb’il sa’ lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio, a’an xtojb’al qix xb’aan li Jesukristo. Lix waklijik li Jesukristo chi yo’yo naxk’utb’esi chi tz’aqal yaal naq wan xwankil li Kristo chixtojb’aleb’ rix chixjunil li te’chalq rik’in—naru tixtoj rix li rahilal, li k’a’ru moko tiik ta, li maak, ut li kamk. Wanko sa’ li domingo de ramos; sa’ jun xamaan chik wanqo sa’ li Paswa. Junelik naqak’e reetal li rahilal ut li kamk li kixnumsi li Kristo re xtojb’al rix li qamaak, ut naqanima li xnimal ru domingo a’an, lix kutankil li Qaawa’, naq a’an kikwakli chaq sa’ xyanqeb’ li kamenaq. Junes xb’aan lix waklijik li Kristo wan xyaalalil lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio, li qayu’am arin sa’ ruchich’och’, ut li qayu’am sa’ junelik q’e kutan.
Laj Jose Smith, li profeet re xk’ojob’ankil wi’chik li evangelio, naxye li ch’olob’ank jwal nim anajwan chirix li yo’yookil Kristo: “Naq yo’yo! Xbʼaan naq kiqil, saʼ ajwiʼ lix nim uqʼ li Dios.”14 Chi tuulan inch’ool, laa’in ninch’olob’, rochb’eeneb’ li profeet ut li apostol li ke’wan chaq junxil chiru laj Jose Smith, ut rochb’eeneb’ ajwi’ li ak wanjenaqeb’ chirix, naq li Jesus aj Nazaret, a’an li yeechi’inb’il Mesias, li Ralal li Dios li Junaj Chirib’il, ut li yo’yookil aj Tojol-ix re chixjunileb’ li winq.
“Naqach’olob’ xyaalal naq eb’ li neke’xtzol rik’in tijok li esilal chirix li K’ojob’ank Wi’chik ut neke’xk’anjela li paab’aal, te’osob’tesiiq chixk’ulb’al xnawomeb’ xch’ool chirix lix choxahilal, ut chirix li rajb’al, a’an xkawresinkil li ruchich’och’ choq’ re li yeechi’inb’il Xkab’ Xk’ulunik li Qaawa’ ut qaKolonel Jesukristo.”1 Lix waklijik li Kristo naxk’ojob’ xwankil li k’a’ru naxyeechi’i. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.