Kinahanglanon nga mga Paghambalanay

Ni Joy D. Jones

Bag-o Lang Gin-release nga Pangkabilogan nga Pangulo sang Primary

Indi kita maghulat nga ang pagkahaylo matabo lang sa aton kabataan. Ang aksidente nga pagkahaylo indi prinsipyo sang ebanghelyo ni Jesucristo.

Nahunahuna bala ninyo kon ngaa ginatawag naton ang Primary nga “Primary”? Samtang ang ngalan nagatumod sa espirituhanon nga ihibalo nga ginabaton sang kabataan samtang bata pa sila, para sa akon pahanumdom man ini sang isa ka gamhanan nga kamatuoran. Sa aton Amay nga Langitnon, ang kabataan indi segunda lang— pirme gid sila “nagapanguna.”¹

Ginasaligan Niya kita nga pakamahalon, respetuhon, kag protektahan sila bilang mga anak sang Dios. Buot silingon nga indi gid naton sila pagsakiton sing pisikal, sa hambal, ukon sa balatyagon sa bisan ano nga paagi, bisan pa nga tuman ang aton mga problema kag mga kapaslawan. Sa baylo pakamahalon naton ang kabataan, kag himuon naton ang tanan agud batuan ang kalainan sang pagpang-abuso. Ang pag-atipan sa ila nagapanguna sa aton—kag amo man sa Iya.²

Isa ka bataon nga iloy kag amay ang nagapungko sa ila kalan-an nga nagarepaso sang ila adlaw. Halin sa pasilyo, nakabati sila sang lagabong. Namangkot ang iloy, “Ano ato?”

Dayon nakabati sila sang mahinay nga hibi nga nagahalin sa kuwarto sang ila apat-ka-tuig nga bata nga lalaki. Nagdalagan sila sa pasilyo. Nakita sia nila nga nagaligid sa salog malapit sa iya katre. Ginkugos sang iloy ang diutay nga bata kag ginpamangkot sia kon ano ang natabo.

Siling niya, “Nahulog ako sa katre.”

Siling sang iloy, “Ngaa nahulog ka sa katre?”

Nagkido lang sia sang iya abaga kag nagsiling, “Wala ko kabalo. Basi wala lang ako nakahigda sa tunga sang katre.”

Parte sa sining “paghigda sa tunga” ang luyag ko hambalan sini nga aga. Prebilihiyo naton kag responsibilidad nga buligan ang kabataan nga “makahigda sa tunga” sang ebanghelyo ni Jesucristo. Kag indi tuman ka temprano nga magsugod kita subong.

May pinasahi nga espesyal nga tion sa kabuhi sang kabataan nga protektado sila halin sa impluwensya ni Satanas. Tion ini nga inosente sila kag hilway sa sala.³ Sagrado ini nga tion para sa ginikanan kag anak. Ang kabataan dapat tudloan, paagi sa pulong kag ehemplo, antes kag pagkatapos nga “nakalab-ot sila sa edad sang pagkamay-salabton sa atubang sang Dios.”⁴

Si Pangulong Henry B. Eyring nagtudlo: “May pinakadako kita nga oportunidad sa kabataan. Ang pinakamaayo nga tion sa pagtudlo amo ang temprano pa, samtang ang kabataan hilway pa sa mga tentasyon sang mortal nga kaaway, kag madugay pa antes ang mga pulong sang kamatuoran mangin mas mabudlay na nila nga mabatian sa tunga sang ila personal nga mga paghimud-os.”⁵ Inang panudlo makabulig sa ila nga mahibal-an ang ila diosnon nga pagkatawo, ila katuyuan, kag ang bugana nga mga bugay nga nagahulat sa ila sa paghimo nila sang sagrado nga mga kasugtanan kag pagbaton sang mga ordinansa sa dalan sang kasugtanan.

Indi kita maghulat nga ang pagkahaylo matabo lang sa aton kabataan. Ang aksidente nga pagkahaylo indi prinsipyo sang ebanghelyo ni Jesucristo. Ang mangin pareho sa Manluluwas indi matabo sing indi hungod. Ang hungod nga pagpalangga, pagtudlo, kag pagpanaksihon makabulig sa kabataan sa pagsugod sa linghod nga edad nga mabatyagan ang impluwensya sang Balaan nga Espiritu. Ang Balaan nga Espiritu kinahanglanon sa testimonya kag pagkahaylo sang aton kabataan kay Jesucristo; luyag naton nga ila “sia dalayon nga ginadumdum, agud ila maangkon ang iya Espiritu sa pag-upod sa ila.”⁶

Litrato

Paghambalanay sa pamilya

Hunahunaa ang bili sang mga paghambalanay sang pamilya parte sa ebanghelyo ni Jesucristo, kinahanglanon nga mga paghambalanay, nga makaagda sang Espiritu. Kon may amo kita sina nga mga paghambalanay upod sa aton kabataan, ginabuligan naton sila nga maghimo sang pundasyon, “nga amo ang isa ka pat-od nga sadsaran, isa ka sadsaran nga kon diin [sila] magapasad indi sila mahulog.”⁷ Kon ginapabakod naton ang isa ka bata, ginapabakod naton ang pamilya.

Ining importante nga mga paghambalanay makagiya sa kabataan nga:

Mahangpan ang doktrina sang paghinulsol.
Makaangkon sang pagtuo kay Cristo, ang Anak sang buhi nga Dios.
Pilion ang pagpabunyag kag ang regalo sang Balaan nga Espiritu kon magwalo ka tuig ang edad.⁸
Kag magpangamuyo kag “maglakat sing matarong sa atubang sang Ginuo.”⁹

Ang Manluluwas naglaygay, “Gani ginahatag ko sa inyo ang isa ka kasugoan, nga itudlo ninyo ining mga butang sing hilway sa inyo mga kabataan.”¹⁰ Kag ano ang luyag Niya nga itudlo naton sing tama kahilway?

Ang Pagkahulog ni Adan
Ang Pagbayad-Sala ni Jesucristo
Ang importansya nga mabun-ag liwat¹¹

Si Elder D. Todd Christofferson nagsiling, “Pat-od gid nga ang kaaway nahamuot kon ang mga ginikanan nagapatumbaya nga magtudlo kag magdisiplina sa ila mga kabataan nga magtuo kay Cristo kag espirituhanon nga mabun-ag liwat.”¹²

Sa kabaliskaran, ang Manluluwas luyag nga buligan naton ang kabataan nga “ibutang ang [ila] pagsalig sa sinang Espiritu nga nagatuytoy sa paghimo sang maayo.”¹³ Agud mahimo ini, sarang naton buligan ang kabataan nga mahibal-an kon nagakabatyagan nila ang Espiritu kag mahangpan kon ano nga mga buhat ang kabangdanan nga magbiya ang Espiritu. Gani matun-an nila ang maghinulsol kag magbalik sa kasanag paagi sa Pagbayad-Sala ni Jesucristo. Nagabulig ini palig-on sang espirituhanon nga kabakod.

Mangin masadya ang magbulig sa aton kabataan sa pagpatubo sang espirituhanon nga kabakod sa bisan ano nga edad. Indi kinahanglan nga mangin komplikado ini ukon malawig. Ang simple, mapinalanggaon nga paghambalanay makatuytoy sa kabataan nga mahibal-an indi lamang kon ano ang ila ginapatihan, kundi mas importante, kon ngaa ginapatihan nila ini. Ang mapinalanggaon nga mga paghambalanay, nga nagakatabo sing natural kag sige-sige, makaresulta sa mas maayo nga paghangop kag mga sabat. Indi naton pagtugtan ang kakombiniente sang mga gadyet nga magpugong sa aton sa pagtudlo kag pagpamati sa aton kabataan kag pagtulok sa ila mga mata.

Litrato

Paghambalanay sang iloy kag anak nga babayi

Dugang nga mga oportunidad para sa kinahanglanon nga mga paghambalanay ang sarang matabo paagi sa pagdrama-drama. Ang mga miyembro sang pamilya sarang magdrama-drama sang mga sitwasyon nga ginatentar ukon ginaipit sila nga magpili sang sala. Ina nga aktibidades makapabakod sa kabataan nga mangin handa sa makahalangkat nga sitwasyon. Halimbawa, makadrama-drama kita kag dayon hambalan ini samtang ginapamangkot naton ang kabataan kon ano ang ila himuon:

Kon matentar sila nga lapason ang Pulong sang Kaalam.
Kon makakita sila sang pornograpiya.
Kon matentar sila nga magbinutig, magpangawat, ukon mangdaya.
Kon makabati sila sang kon ano halin sa isa ka abyan ukon maestra sa eskwelahan nga nagakontra sang ila mga ginapatihan ukon mga prinsipyo.

Sa ila pagdrama-drama kag dayon paghambalanay parte sini, imbis nga makibot nga indi handa sa masingki nga sitwasyon kaupod ang mga katubo-tubo, ang kabataan mapangamanan sang “taming sang pagtuo nga paagi sini mapalong [nila] ang tanan nga nagadabadaba nga mga pana sang kaaway.”¹⁴

Isa ka suod nga personal nga abyan ang nakatuon sining importante nga leksyon sang 18 anyos ang pangidaron. Nagsulod sia sa militar sang Estados Unidos sa tion sang inaway sa tunga sang Estados Unidos kag Vietnam. Gin-asayn sia sa panguna nga paghanas sa army agud mangin soldado sa patag. Ginpaathag niya nga ang paghanas mabudlay. Ginlaragway niya ang iya drill instructor nga mapintas kag di-makatawo.

Isa ka adlaw ang iya iskwad nga nagasul-ob sing kumpleto nga uniporme kag armas sa inaway, nagpanglakaton sa nagatagiti nga init. Ang drill instructor gulpi lang nagsugo nga nagasinggit nga maghapa sa duta kag indi maghulag. Ang instructor nagabantay sang bisan pinakadiutay nga paghulag. Ang bisan ano nga paghulag may seryoso nga resulta sa ulihi. Ang grupo nag-antos sing masobra duha ka oras sa init upod ang nagatubo nga kaakig kag kaugot sa ila lider.

Pila ka bulan pagkatapos ang amon abyan nagpanguna sa iya iskwad sa mga lasang sang Vietnam. Matuod-tuod na ini, indi na paghanas lang. Nagsugod ang linupok halin sa ibabaw sang nagapalibot nga mga kahoy. Ang bilog nga iskwad gilayon nga naghapa sa duta.

Ano ang ginapangita sang kontra? Paghulag. Ang bisan ano nga nagahulag tiruhon. Ang amon abyan nagsugid nga samtang nagahapa sia nga nagapalamalhas kag wala nagagiho sa duta sang lasang, nga nagahulat nga magdulom sing malawig nga inoras, iya nahunahuna ang iya panguna nga paghanas. Nadumduman niya ang iya sobra nga kaugot sa iya drill instructor. Karon nabatyagan niya ang sobra nga kapasalamatan—sa gintudlo niya sa iya kag kon paano niya sia ginhanda para sa sining delikado nga sitwasyon. Ang drill instructor maalam nga nagpangaman sa amon abyan kag sa iya iskwad sang abilidad agud mahibal-an kon ano ang himuon samtang ang inaway nagaibwal. Bilang resulta, iya ginsalbar ang kabuhi sang amon abyan.

Paano naton mahimo ang amo man para sa aton kabataan sa espirituhanon? Madugay pa antes sila magsulod sa patag-awayan sang kabuhi, paano naton sila mas matinguhaan nga tudloan, pabakuron kag ihanda?¹⁵ Paano naton sila maimbitar nga “maghigda sa tunga?” Indi bala mas gustuhon naton nga “mamalhas” sila sa luwas nga kapalibutan sang pagtuon sa balay sangsa mapilasan sa mga patag-awayan sang kabuhi?

Sa akon paghanduraw, may mga tinion nga pamatyag namon sang akon bana daw mga drill instructor kami sa amon handum nga buligan ang amon kabataan nga ipangabuhi ang ebanghelyo ni Jesucristo. Ang propeta nga si Jacob dawsa nagpautwas sang amo man nga mga balatyagon sang nagsiling sia: “Nagahambal ako liwat sa inyo; kay nagakabalaka ako para sa kaayuhan sang inyo mga kalag. Huo, dako ang akon kalangkag para sa inyo; kag kamo mismo nakahibalo nga dalayon gid nga amo sini halin sang una.”¹⁶

Samtang ang kabataan nagatuon kag nagauswag, ang ila mga pagpati pagahangkaton. Apang kon nahanda sila sing nagakaigo, makatubo sila sa pagtuo, kaisog, kag pagsalig, bisan pa sa tunga sang mabaskog nga oposisyon.

Si Alma nagtudlo sa aton nga “ihanda ang mga kaisipan sang mga kabataan.”¹⁷ Ginahanda naton ang mga ulihing-tubo nga mangin palaabuton nga mga tagpangapin sang pagtuo, nga mahangpan “nga hilway [sila] sa paghulag para sa [ila mga kaugalingon]—sa pagpili sang dalan sang kamatayon nga dayon ukon sang dalan sang kabuhi nga wala’y katapusan.”¹⁸ Nagakabagay nga mahangpan sang kabataan ining dako nga kamatuoran: indi sila dapat magsayop parte sa walay katapusan.

Kabay nga ang aton kinahanglanon pero simple nga mga paghambalanay sa aton kabataan makabulig sa ila nga “magkalipay sa mga pulong sang kabuhi nga wala’y katapusan” subong agud nga magkalipay sila sa “kabuhi nga wala’y katapusan sa kalibutan nga magaabot, bisan pa himaya nga wala’y untat.”¹⁹

Samtang aton ginaatipan kag ginahanda ang aton kabataan, ginakilala naton ang ila kahilwayan sa pagpili, ginapalangga naton sila sa aton bug-os nga tagipusuon, ginatudloan naton sila sang mga kasugoan sang Dios kag sang Iya dulot sang paghinulsol, kag indi gid naton sila, bisan magsan-o, pagpabay-an. Kay man, indi bala ini ang pamaagi sang Ginuo sa tagsa sa aton?

“Magdutdot kita pasulong upod ang isa ka kalig-on kay Cristo,” nga nakahibalo nga may isa kita ka “himpit nga kasanagan sang paglaum”²⁰ paagi sa aton mapinalanggaon nga Maluluwas.

Nagapamatuod ako nga Sia ang pirme nga sabat. Sa sagrado nga ngalan ni Jesucristo, amen.