Ia Era sa Vosota na Nodra Rere
Mai vei Elder David A. Bednar
Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua
Tawatautauvata na rere vakavuravura ka vakavuna na taqaya kei na nuiqawaqawa, na rere vakalou e sa dua na ivurevure ni vakacegu, veivakadeitaki, kei na nuidei.
Au nanuma vakacaca e dua na ka au a sotava ni’u se gonetagane lailai. Dua na siga ni’u qito voli vata kei ira na noqu itokani, au a voroka tawanakita e dua na katuba leka ena loma ni sitoa ka volekata na neitou itikotiko. Ni mai kavoro na iloilo ka watatagi na alamu ni yadra, a vakasinaita na lomaqu kei na noqu vakasama e dua na rere veivakamalumalumutaki. Au vakila saraga ni sa rawa me’u na vakayagataka na vo ni noqu bula ena valeniveivesu. Rau a qai mai sagai au i tuba na noqui tubutubu mai na dua na ivunivuni ena ruku ni noqu loga ka vukei au me’u vakadodonutaka na noqu cala vata kei na itaukei ni sitoa. Kalougata, ni qai mai veisosomitaki na noqu itotogi ena valeniveivesu.
A sobuti au sara ga na rere dina ena siga o ya. Sega ni vakabekataki na nomu na rairai vakila vakalevu cake na taqaya ni oti na nomu bolei ena dua na ituvaki ni nomu bula, na kilai ni bula dredre se toka leqa ni dua na lewe ni matavuvale, se na vakadikevi voli ni veika drakidrakita ni vuravura. Ena veigauna vakaoya, e tubucake na veivakaleqai ni rere me baleta na ka rerevaki sa wawa tu mai, veilecayaki, se mosi ka vakakina mai na veika e sotavi ka a tawanamaki, so na gauna vakasauri, ka na rawa ni vakavurea e dua na vakacalaka.
Ena noda bula ni veisiga, na ripote ni vakacaca ni basulawa eso e sa tawa oti rawa, lauqa, ivalu, veidabui, veivakamatei, torosobu ni vakarau ni bula, matetaka, kei na veivakacacani ni veika kaukauwa vakatani sa rawa ni vakavuna na rere kei na nuiqawaqawa. Eda sa bula vakaidina ena itabagauna a tukuna taumada na Turaga: “Ia ena siga ko ya … ena yavavala ko vuravura taucoko ka ra kani yatedra na tamata ena rere” (V&V 45:26).
Na noqu inaki oya me’u vakamacalataka na iwalewale e vakasavitani kina na rere mai na dua na kilaka dodonu ni kei na vakabauta na Turaga o Jisu Karisito. Au masuta vagumatua na Yalo Tabu me na vakalougatataki keda yadua ni da navuca vata na ulutaga bibi oqo.
Rere Vakayago
Ni mai rogoci voli na domo ni Kalou ni sa laukana oti na vuanikau vakatabui, rau a vuni o Atama kei Ivi ena Were ko Iteni. A kacivi Atama na Kalou ka taroga, “Sa tiko evei ko iko? Ka [sauma o Atama], Au a rogoca na domomuni … , ia ka’u a qai rere” (Vakatakila 3:9–10). Sa matata tu, ni dua na imatai ni revurevu ni Lutu oya me rau sotava na rere o Atama kei Ivi. Na vakilai kaukauwa vakaoqo ni ka e sa dua na tiki bibi ni noda bula vakayago.
E dua na ivakaraitaki ena iVola i Momani e vakacilava na kaukauwa ni kilaka ni Turaga (raica na 2 Pita 1:2–8; Alama 23:5–6) me vakasava tani na rere ka vakarautaka na vakacegu ke vakatalega eda sotava na dredre levu.
Ena vanua ko Ilami, era a rere na tamata i Alama ena nodra toso tiko mai na mataivalu ni Leimani.
“A sa lako yani vei ira ko Alama ka kaya me ra kakua ni rere, ia … me ra masuta ga na Turaga na nodra Kalou ka na qai vakabulai ira ko Koya.
“Era sa vosota na nodra rere” (Mosaia 23:27–28).
Siqema ni sega ni vosota na nodra rere na tamata o Alama. Ia, a vakasalataki ira na dauvakadinata o Alma mera nanuma na Turaga ni sa ikoya duadua ga e rawa ni vakatauca na veisereki (raica na 2 Nifai 2:8). Kei na kena kilai ni veitaqomaki qaqarauni ni iVakabula a vakavuna mera vosota na tamata na nodra rere vakaiira.
Na kilaka dodonu ena vakabauti ni Turaga e vakaukauwataki keda meda vosota na noda rere baleta ni o Jisu Karisito e sa ivurevure duadua ga ni vakacegu veivosoti. A cauraka o koya, “Mo vuli vei au, ka muria na noqu vosa; mo vakarorogo vua na noqu Yalo Tabu, mo rawata kina na noqu vakacegu” (V&V 19:23).
A vakamacalataka talega na Vakavuvuli, “Ko koya sa vakayacora tiko vakadodonu na nona itavi ena rawata vakaidina na kena isau, io ena kune vakacegu ena bula oqo, ka rawata na bula tawamudu ena bula sa bera mai” (V&V 59:23).
Sa muataki na veivakabauti kei na yalodei kivei Karisito kei na dua na nuidei ena Nona loloma, loloma veivueti, kei na loloma soliwale ki na vakanuinui, mai na Nona Veisorovaki, ena Tucaketale kei na bula tawamudu (raica na Moronai 7:41). Na vakabauta kei na vakanuinui vakaoya e sureta mai ki na noda bula na vakacegu kamica ni vakasama eda sa gadreva taucoko. Na kaukauwa ni Veisorovaki e tadolava na rawati ni veivutuni ka vorata na yalolailai e vakavuna na ivalavala ca; e vakaukauwataki keda talega meda raica, cakava, ka vakavinakataki keda ena sala eda na sega ni rawa ni kila se vakavatukanataka kina na yalani ni noda sasaga vakayago. Vakaidina, e dua na veivakalougatataki levu ni veicuqeni vakatisaipeli oya “na vakacegu ni Kalou, sa uasivia na ka kecega e kilai rawa” (Filipai 4:7).
Na vakacegu ni Kalou e vakatarai keda ni raica na bula vakayago mai na ituvaki talei ni ka tawamudu ka solia e dua na veivakadeitaki vakayalo (raica na Kolosa 1:23) e vukei keda ni taura matua e dua na rai vakatautauvata ki na noda icavacava vakalomalagi. Ia, sa rawa ni da vakalougatataki meda vosota na noda rere baleta na Nona ivunau e vakarautaka na inaki kei na veidusimaki ena veituvaki taucoko ni noda bula. Na Nona cakacaka tabu vakalotu kei na veiyalayalati eso e veivaqaqacotaki ka veivakalomavinakataki ena gauna ruarua ni vinaka kei na ca. Kei na Nona dodonu ni lewa ni matabete e sa solia na veivakadeitaki ni veika e vakabetena cake sara ka rawa ni tomani ena bula oqo kei na kena e tawamudu.
Ia sa rawa li ni da vosota na rere ka sa dau wavoliti keda vakarawarawa ka vakawasoma ena noda vuravura nikua? Sa vakadeitaki na isau ni taro oqo me io. Tolu na yavu ni ivakavuvuli era sa usutu ni kena ciqomi na veivakalougatataki oqo ena noda bula: (1) rai kivei Karisito, (2) taracake ena yavu i Karisito, ka (3) toso ki liu ena vakabauti Karisito.
Rai kivei Karisito
Na ivakasala a solia o Alama kivua na luvena tagane o Ilamani e sa tutaki vakamatata saraga kivei keda yadua nikua: “Ia, mo vakararavi vua na Kalou mo bula kina” (Alama 37:47). Sa dodonu meda raica vakatabakidua ka wanonova matua na iVakabula ena veigauna kei na veivanua kecega.
Vakananumalesu na iwalewale ni nodra a tiko ena dua na waqa na iApositolo ni Turaga, ka veimoiaki voli ena loma ni wasawasa. A gole vei ira o Jisu, ka lako voli ena dela ni wai; ia ni ra sega ni kilai Koya, era a kaci mai ena rere.
“A sa vosa sara vei ira ko Jisu, ka kaya, Dou vakacegu; koi au ga; dou kakua ni rere.
“A sa vosa vei koya ko Pita ka kaya, Na Turaga, kevaka sai kemuni, kacivi au me’u bau yani vei kemuni e dela ni wai.
“A sa kaya ko koya, Lako ga mai” (Maciu 14:27–29).
A sa lako ena dela ni wai o Pita kivei Jisu.
“Ia ni sa raica sa kaukauwa na cagi, sa qai rere,” sa vakatekivu me lutudromu, ka kaci sara, “Na Turaga, ni vakabulai au.
“Sa qai dodoka sara na ligana ko Jisu, a sa taura, ka kaya vua, O iko sa lailai na nomu vakabauta, o sa vakatitiqa ena vuku ni cava?” (Maciu 14:30–31).
Au raitayaloyalotaki Pita ni vosa doudou ka kusarawa voli ki na veisureti ni iVakabula. Ni raici Jisu vakadodonu tu okoya, a lako tani mai na waqa ka lako veivakurabuitaki ena dela ni wai. Ena gauna ga a vakatikitikitaka kina na nona rai mai na cagi kei na ua sa mai rere kina okoya ka tekivu lutudromu.
Sa rawa ni da vakalougatataki meda ra-wa na noda rere ka vaqaqacotaka na noda vakabauta ni da muria na veidusimaki ni Turaga: “Drau kakua ni rere se lomalomarua; ia mo drau vakaliuci au ena nomudrau nanuma kecega” (V&V 6:36).
Taracake ena Yavu i Karisito
O Ilamani a vakasalataki rau na luvena tagane o Nifai kei Liai: “Mo drau nanuma mo drau tara na nomudrau yavu ena uluvatu ni noda iVakabula, sa i koya na Karisito, na Luve ni Kalou, ia ni sa vakaliwa mai na tevoro na nona cagi kaukauwa kei na nona moto ena covulaca, ka sa yaviti kemudrau ena nona uca cevata kei na nona cagilaba, ena sega ni rawai kemudrau se dreti kemudrau sobu ki na ikeli ni rarawa kei na yaluma tawamudu, ni sa dei sara na uluvatu drau sa tara kina, ia kevaka sa taracake na tamata ena yavu oqo, ena sega ni bale rawa” (Ilamani 5:12).
Eda sa vakayagataka na cakacaka tabu vakalotu kei na veiyalayalati eso me buloko ni bulibuli ni kena taracake na noda bula ena yavu i Karisito kei na Nona Veisorovaki. Eda sa semati vaqaqaco tu kivua na iVakabula ni da ciqoma ena bula kilikili na cakacaka tabu vakalotu ka veiyalayalati voli, nanuma ka rokova ena yalodina na veidinadinati tabu oqori, ka cakava na noda vinaka taucoko meda bulataka rawa na ilesilesi eso eda sa vakadonuya. Ka sa ivurevure ni kaukauwa kei na tudei vakayalo na veidinadinati oya ena veidraki taucoko ni noda bula.
Sa rawa ni da vakalougatataki meda vosota na noda rere ni da tauyavutaka dei na noda gagadre kei na ivalavala ena yavu dina ni iVakabula mai na noda cakacaka tabu vakalotu kei na veiyalayalati.
Toso ki Liu ena Vakabauti Karisito
A cauraka o Nifai: “Ia mo dou toso ki liu ka tudei vei Karisito, ena nomudou vakanuinui taucoko sara, mo dou lomana na Kalou kei na tamata kecega. Ia, kevaka dou sa toso ki liu ka tugana ki lomamudou na vosa i Karisito, ka vosota me yacova na ivakataotioti, raica, sa kaya vakaoqo na Tamada: Dou na rawata na bula tawamudu” (2 Nifai 31:20).
Na vosoti ni vakarau ni bula e vakamacalataki ena tikina oqo e sa vatuka ni kila matata vakayalo kei na raivotu, yalonuidei, vosota, kei na loloma soliwale ni Kalou. Na cakacakataki ni vakabauta ena yaca tabu i Jisu Karisito, yalorawarawa ki na Lomana kei na gauna vakarautaki ena noda bula, kei na vakatakilai ena yalomalua ni Nona veivakayarayarataki ena veika kecega ena kilai ni veika vuni ni matanitu vakalomalagi, io a veika me yaco kina na marau kei na sala me rawati kina na bula tawamudu (raica na V&V 42:61). Ena gauna madaga eda donuya kina na dredre ka sotava na tawamacala eso ni veika mai liu, sa rawa meda vosota ena yalomarau ka rawata e dua na bula “meda tiko vinaka kina ka vakacegu, me da ia na ivalavala kece sa vakalotu ka kilikili” (1 Timoci 2:2).
Sa rawa ni da vakalougatataki meda vosota na noda rere ni da ciqoma na veivakayaloqaqataki e basika mai ena vulici kei na bulataki ni ivakavuvuli eso ni kosipeli kei na toso ki liu gugumatua ena salatu ni veiyalayalati.
Na Rerevaka na Turaga
Duidui mai ia e semati ki na rere eda dau sotava sa ikoya na ka e vakamacalataka na ivolanikalou me “rere vakalou” (Iperiu 12:28) se “na rerevaka na Turaga” (Jope 28:28; Vosa Vakaibalebale 16:6; Aisea 11:2–3). Tawatautauvata na rere vakavuravura e vakavuna na taqaya kei na nuiqawaqawa, na rere vakalou e sa dua na ivurevure ni vakacegu, veivakadeitaki, kei na nuidei.
Ia e rawa vakacava ni veivakavinakataki se veivukei vakayalo e dua na ka e cokoti vata tiko kei na rere?
Na rere yalododonu au saga tiko me’u vakamacalataka e ologa koto e dua na vakanananu titobu ni veidokai, vakarokoroko, kei na veivakurabuitaki ni Turaga o Jisu Karisito (raica na Same 33:8; 96:4), talairawarawa ki na Nona ivunau (raica Nai Vakarua 5:29; 8:6; 10:12; 13:4; Same 112:1), kei na nanamaki ni iOtioti ni Veilewai kei na lewa dodonu mai vei Koya. Oya na vuna, e tubu mai kina ena kila matata dodonu na rere vakalou me baleta na veika vakalou kei na ilesilesi ni Turaga o Jisu Karisito, e dua na yalorawarawa ni kena soli na lomada ki na Lomana, kei na kilaka ni na tarogi na tamata yadua ena nona ivalavala ca ena Siga ni Veilewai (raica na V&V 101:78; Yavu ni Vakabauta 1:2).
Me vaka sa vakadeitaka na ivolanikalou, na rerevaki Jiova “sa vu ni lomavuku” (Vosa Vakaibalebale 1:7), “sai vakavuvuli vuku” (Vosa Vakaibalebale 15:33), e dua na “vakararavi matua” (Vosa Vakaibalebale 14:26), kei na “ivurevure ni bula” (Vosa Vakaibalebale 14:27).
Yalovinaka raica matua ni rere vakalou e sa semati vaqaqaco ki na kilai vakamatata ni iOtioti ni Veilewai vata kei na noda tatamusuki yadua me baleta na noda gagadre, nanuma, vosa, kei na ka eda kitaka (raica na Mosaia 4:30). Na rerevaka na Turaga e sega ni dua na sasaga guce ni Nona torovi yani meda lewai. Au sega ni vakadinata ni da na rerevaki Koya vakaoti. Ia, sa ikoya na matalia ni Nona itutu ni qarava na veika vakaidina me baleti keda kei na rawati ni “dua na kila vinaka” (2 Nifai 9:14; raica talega na Alama 11:43) ni noda veivakaduiduitaki, dokadoka, kei na lawaki. Kena icavacava, ena sega na noda ulubale.
Na tamata kecega e sa bula oti se na mai bula e vuravura “era na kau ki na mata ni veilewai ni Kalou mera lewai ena nodra ivalavala, se vinaka se ca” (Mosaia 16:10). Kevaka e sa ka ni yalododonu na noda gagadre ka vinaka na noda cakacaka, sa na qai totoka na itikotiko ni veilewai (raica na Jekope 6:13; Inosi 1:27; Moronai 10:34). Ena iotioti ni siga eda na “rawata na bula tawamudu” (Alama 41:6).
Vakaveivosaki, kevaka e sa tawadodonu na noda gagadre ka ca na noda cakacaka, sa na qai vakadomobula na itikotiko ni veilewai. “Eda na sega ni doudou me da rai cake vua na Kalou; ia sa vinaka cake vei keda me da kaya ki na veiulunivanua kei na veiuluvatu lutuki keimami ka vunitaki keimami mai na iserau ni matana” (Alama 12:14). Ena iotioti ni siga eda na “cudruvi ena [noda] ivalavala ca” (Alama 41:5).
Me vaka e vakalekalekataki ena Dauvunau:
“Mo rerevaka na Kalou ka muria na nona vunau: ni sai koya ga oqo nai tavi taucoko ni tamata.
“Ni na lewa na cakacaka kecega na Kalou, kei na ka vuni kecega, se vinaka, se ca” (Dauvunau 12:13–14).
Oi kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, na rere vakalou e kauta laivi na rere vakayago. E vakamalumalumutaka sara madaga na kauwai veidreti ni da na sega ni rawa ni vinaka cake vakayalo ka sega ni na rawata na veika e gadreva ka namaka na Turaga. Vakaidina, eda na sega ni rawa ni vinaka cake se rawata ni vakararavi vakatabakidua ki na noda sasaga kei na qaravitavi. E sega ka na sega ni vakabulai keda vakatabakidua na noda cakacaka kei na gagadre. “Ka segai ena vuku ni cakacaka” (2 Nifai 25:23), eda sa vakaduavatataki duadua ga ena loloma vakadonui kei na loloma soliwale mai na ilutua ni veisorovaki tawamudu ni iVakabula (raica na Alama 34:10, 14). Sa dina sara, “keimami vakabauta ni na vakabulai na tamata kecega ena isoro nei Karisito, kevaka eda sa muria na vunau kei na vakavuvuli ni itukutuku vinaka” (Yavu ni Vakabauta 1:3).
Na rere vakalou oya na lomani kei na vakabauti Koya. Ni da rerevaka na Kalou vakataucoko sara, eda sa lomani Koya vakavinaka sara. Ka sa “kauta tani na rere na loloma levu sara” (Moronai 8:16). Au yalataka ni na vakasava tani na iyaloyalo buto ni rere vakayago na cina caudre ni rere vakalou (raica na V&V 50:25) ni da rai kivua na iVakabula, taracake Vua me noda yavu, ka toso ki liu ena salatu ni Nona veiyalayalati ena veidinadinati tabu.
iVakadinadina kei na Yalayala
Au lomana ka rokova na Turaga. E sa ka dina na Nona kaukauwa kei na vakacegu. Sai Koya na noda Dauveivueti, ka’u vakadinadinataka ni bula tiko o Koya. Ka ni ena Vukuna, sa sega ni dodonu me rarawa na lomada se rere (raica na Joni 14:27), ka da na vakalougatataki meda vosota na noda rere. Au sa vakadinadinataka ena yaca dokai ka tabu ni iVakabula o Jisu Karisito, emeni.