Na Vuna e Bibi kina na Vakamau kei na Matavuvale—Ena Veivanua Kecega e Vuravura
Mai vei Elder L. Tom Perry
Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua
Na matavuvale sa usutu ni bula ka sa idola ki na marau tawamudu.
Ena Noveba sa oti, au a kalougata meu bau sureti—vata kei Peresitedi Henry B. Eyring kei Bishop Gérald Caussé—me keitou tiko ena dua na koniferedi ni italatala me baleta na vakamau kei na matavuvale ena Vatican mai Roma e Italy. Era a tiko kina na mata mai na 14 na veimataqali matalotu mai na ono vei ira na vitu na konitineni, ka ra a sureti kece mera vakamacalataka na nodra vakabauta me baleta na veika sa yaco tiko ki na matavuvale ena vuravura nikua.
A dolava o Pope Francis na imatai ni soqoni ni ivavakoso ena itukutuku oqo: “Ena gauna oqo eda sa bula tiko ena ivakarau ni bula ni veika vakayago, ena nodra sa lewevuqa tikoga na tamata era sa sega tiko ni vakamau me sa ivakarau ni bula raraba. Na kui oqo ni itovo kei na yalo savasava sa dau vakarewataka na kuila ni bula galala, ia na kena ka dina sa kauta mai oqo na vakacacani ni veika vakayalo ka vakayago kivei ira na tamata tawa wili rawa, vakabibi vei ira na dravudravua kei ira sa vakacacani sara vakalevu. … Sai ira oqo era sa dau vakararawataki vakalevu ena leqa oqo.”1
Ena nona tukuni ira tiko na itabatamata sa tubu cake tiko mai, e kaya kina ni sa ka bibi mera “kakua ni soli ira yani ki na [ituvaki ni vakasama] gaga ni veika vakayago, ia mera dauveikuitaki ena yaloqaqa mera vakasaqara na loloma e dina ka tawamudu, ka valuta yani na iwalewale kilai levu”; ka me vakayacori oqo.2
A tarava sara na kena vakamacalataki ka veivosakitaki me tolu na siga kei ira na iliuliu vakalotu na ulutaga ni nodrau vakamau e dua na tagane kei na dua na yalewa. Niu vakarorogo kivei ira na veimataqali duidui iliuliu ni veimatalotu e vuravura taucoko, au rogoca ni ra sa duabau vakataucoko vakai ira ka ra vakaraitaka na nodra veitokoni ni vakabauta vakai ira me baleta na kena sa vakalou na lawa ni vakamau kei na kena bibi na matavuvale ni sa yavu taumada ni bula ni tamata. Au vakila kina e dua na kaukauwa ni duavata kei na lomavata kei ira.
E vuqa era a raica ka matanataka na duavata oqo, ka ra cakava vakakina ena veimataqali sala eso. E dua vei ira na kena au taleitaka o ya na gauna a cavuta kina e dua na vunivola ni Musulomani mai Iran na veivosa yadua mai na rua na parakaravu ni noda ivakaro sara ga ki na matavuvale.
Ena gauna ni koniferedi oqo ni italatala, au a raica ni gauna era duavata mai kina na veimataqali vakabauta kei na lotu ena vakamau kei na matavuvale, era sa duavata talega ena yavunibula kei na dina kei na yalayala sa dau cokoti vata tiko ki na tabana ni matavuvale. Sa dua na ka totoka vei au meu raica na usutu e vakaliuca na vakamau kei na matavuvale me tagutuva ka uabaleta kina na duidui vakapolitiki, bula vakailavo, se vakalotu. Me baleta na noda lomani ira na watida kei na noda inuinui, lomaleqa, kei na tatadra baleti ira na luveda, eda sa tautauvata kece ga.
Sa dua na ka talei meda soqoni vata kei ira na dauveituberi e vuravura raraba ena nodra veivunauci vakararaba me baleta na veika era nanuma ni bibi kina na nodrau vakamau e dua na tagane kei na dua na yalewa. Ni oti na nodra vosa a qai muria mai na nodra ivakadinadina eso tale na iliuliu ni veimatalotu eso. Na iotioti ni ivakadinadina ena koniferedi oqo ni italatala a vakaraitaka o Peresitedi Henry B. Eyring. A solia kina e dua na ivakadinadina qaqaco ena kena totoka e dua na vakamau ni veiyalayalati kei na noda vakabauta na veivakalougatataki yalataki ni matavuvale tawamudu.
Na ivakadinadina nei Peresitedi Eyring e veirauti vinaka ni mai vakacavari kina na tolu na siga talei oqo.
Ia, ko ni na taroga beka, “Kevaka e lewelevu era vakila vata na vakaliuci ni matavuvale kei na vakabauta, kevaka mera duavata o ira kece na veivakabauta kei na matalotu ena veika e dodonu ki na vakamau, ka ra duavata ena yavunibula e dodonu me vakatikori ena veimaliwai ena itikotiko kei na matavuvale, eda sa qai duatani kina vakacava? E vakatakilai koya ka duidui vakacava na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai mai na vo ni vuravura oqo?”
Oqo na kena isau: ni da raica ka vakila na kena totoka ni vuqa sara na ka eda tautauvata kina kei na vo ni vuravura me baleta na matavuvale, sa tu duadua ga vei keda na veivakararamataki e duidui sara kei na rai tawamudu ni kosipeli vakalesui mai.
Na ka e kauta mai na kosipeli vakalesui mai ena kena veivosakitaki na vakamau kei na matavuvale e ka levu sara ka rui bibi sa sega kina ni rawa me veibataki tale tiko: eda sa cakava oqo me tawamudu! Eda sa taura na yalayala oqo kei na kena sa vakalou na vakamau ki na dua na ivakatagedegede cecere cake ena vuku ni noda vakabauta kei na kila ni matavuvale ni a tu mai liu ni bera na vuravura oqo ka rawa mera gole ki liu ki na veigauna tawamudu.
Na ivakavuvuli oqo e vakavulici vakarawarawa, vakaukauwa, ka vakatotoka sara ena itukutuku nei Ruth Gardner ena sere ni Lalai “ Rawa ni Tawamudu na Matavuvale.” Mo tu mada ka vakasamataka nodra lagata tiko na sere oqo na gone ni Lalai e vuravura taucoko ena nodra dui vosa, ka lagata mai vu ni yalodra, ena mamarau e solia duadua ga na loloma vakamatavuvale:
Na vakabauta taucoko vakalotu ni noda kosipeli vakalesui mai e kena usutu na matavuvale vata kei na veiyalayalati vou tawayalani ni vakamau. Ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, eda vakabauta ni da a bula taumada mai liu vaka-luvena vakayalo dina na Kalou na Tamada Vakalomalagi. Eda vakabauta ni da sa lewe ni Nona matavuvale mai liu, vakakina ena gauna oqo.
Eda vakabauta ni vakamau kei na isema vakamatavuvale ena rawa me laki tomani tale ki na taudaku ni ibulubulu—ni vakamau era vakayacora o ira sa soli vei ira na lewa ena Nona valetabu ena vakadonui tikoga ki na vuravura sa roro tiko mai. Na noda soqo ni vakamau e tagutuva laivi na vosa ni vakamau “me qai tinia ga ko mate” ka da sosomitaka ena noda kaya, “ena gauna oqo kei na veigauna tawamudu.”
Eda vakabauta talega ni matavuvale kaukauwa vaka-kawa era sega duadua ga ni yavu taumada ni dua na itikotiko raraba vinaka, e dua na bula vakailavo vinaka, kei na dua na itovo yavunibula vinaka—ia era sa yavu taumada talega ni veigauna tawamudu kei na vanua kei na matanitu ni Kalou.
Eda vakabauta ni veimatayavu kei na matanitu ni lomalagi ena tarai wavoki ena matavuvale kei na isema ni matavuvale.
Ena vuku ga ni noda vakabauta ni vakamau kei na matavuvale sa ka tawamudu, oi keda ena lotu, eda gadreva meda iliuliu ka vakaitavi ena veisoqosoqo e vuravura raraba meda vaqaqacotaka kina. Eda kila ni sega walega o ira era gugumatua ena lotu era wasea tiko na yavunibula tudei kei na vakaliuci ni vakamau e tawayalani kei na semati vakaukauwa ni matavuvale. E lewe levu sara na lewei vuravura era sa vakadeitaka ni vakamau kei na bula vakamatavuvale ena veiyalayalati sa ka vuku duadua, sa mamada sara, ka sala marautaki duadua meda bula kina.
Se bera vakadua ni dua me kauta cake mai e dua na sala e vinaka cake mera susugi cake kina na itabatamata era tubu cake tiko mai ni vakatauvatani ki na dua na vuvale ni itubutubu rau vakamau ka vakaluveni.
Na cava me bibi kina na vakamau kei na matavuvale—ena veivanua kecega? E vakaraitaka na nodra nanuma na lewenivanua ni vakamau se cecere tikoga ka inuinui ena kedra maliwa e lewelevu ena veiyabaki ni bula yadua—sa vakakina ki na kawatamata ni mileniumi, eda rogoca kina vakavuqa na digitaki ni tiko duadua, galala ni tamata yadua, kei na tiko vata ka sega ni vakamau. E dina sara ni lewe levu dina e vuravura taucoko era gadreva mera vakaluveni ka tauyavutaka na matavuvale e kaukauwa.
Na gauna eda sa vakamau kina kei na gauna eda sa vakaluveni kina, sa na kilai vinaka sara na nodra inakinaki dina na kawa tamata kecega. Ni da sa “tamata ni matavuvale”—se cava ga na vanua eda tiko kina se na noda vakabauta vakalotu—eda wasei vata ena dredre, tuvatuva vou, inuinui, lomaleqa, kei na tatadra ena vukudra na luveda.
Me vaka e kaya na daunivakamacala ni New York Times o David Brooks: “Era na sega ni vinaka cake na tamata ke soli vei ira na taucoko ni bula galala yadua mera cakava kina na veika era vinakata. Era na vinaka cake ni ra sa kovuti ena veiyalayalati e vinaka cake mai na nodra digidigi vaka tamata yadua—na yalayala ki na matavuvale, Kalou, ilesilesi kei na matanitu.”4
Dua na leqa o ya ni vuqa na itukutuku kei na veivakamarautaki e wasea mai ko vuravura e sega ni tukuna tiko na veika era vakaliuca ka nodra yavunibula na lewelevu cake. Se cava na inaki, na sara TV vakasivia, sara iyaloyalo, ivakatagi, kei na Initaneti sa matataka tiko vakavinaka o ira na lewe lailai ka tukuna tiko ni ra sa lewelevu. Na bula tawa savasava kei na lailai ni bula savasava, vakatekivu mai na veivala butobuto ki na veimoceri cala, sa tukuni tiko ni sa ka dodonu ka rawa me ra vakila o ira e tiko nodra yavunibula savasava ni da sa tiko sara ena gauna makawa se mai na gauna tawakilai. Ena vuravura oqo ni itukutuku kei na Initaneti, se bera mada ni dredre me vaka oqo na nodra susugi na gone mera yalomatua ka me tudei tiko na vakamau kei na matavuvale.
Se cava sara na ka era na tukuna tiko na sala ni itukutuku kei na veivakamarautaki, kei na kena sa lutusobu tikoga na vakamau kei na matavuvale vei ira eso, era vakabauta tikoga na lewelevu ni kawatamata kaukauwa ni sa dodonu ga me rau vakamau na tagane kei na yalewa. Era vakabauta na dina ena loma ni vakamau, ka ra vakabauta na vosa bubului ena vakamau “ena tauvimate kei na bula vinaka” ka “me tawasei kedaru ga na mate.”
E dodonu me votu tiko vei keda ena so na gauna, me vaka a yaco vei au mai Roma, ena veivakadeitaki totoka ka veivakacegui ni ka dina ni vakamau kei na matavuvale era se kakavaki ka vinaka duadua tiko ki na vuqa na tamata ka da sega ni tiko duadua ena vakabauta oqo. E se bera mada ni vakaoqo na kena bolei tiko me veiraurau tiko na cakacaka, matavuvale, kei na gagadre ni tamata yadua me vaka na kena ena siga nikua. Ni da sa dua na lotu, eda gadreva meda veivuke ena veika kece eda rawata rawa meda tara cake ka tokona na vakamau kei na matavuvale.
Oqo na vuna sa vakaitavi vagumatua tiko kina na Lotu ena kena vakarautaki na veiliutaki ena veimataqali ilawalawa kei na sasaga vakamatalotu me vaqaqacotaki na matavuvale. Oqo na vuna eda wasea tiko kina na noda yavunibula vakatabakidua ni matavuvale ena itukutuku raraba kei na itukutuku vei ira na lewenivanua. Oqo na vuna eda wasea kina na noda itukutuku ni kawa kei na itukutuku veiwekani vakamatavuvale ki na veimatanitu kecega.
Eda gadreva me rogoci na domoda me valuta yani na itovo ni bula vakamatavulotaki ka digitaki cala e saga tiko me vakasosomitaka na mataisoqosoqo ni matavuvale e tauyavutaka sara ga Vakai Koya na Kalou. Eda gadreva talega me rogo na domoda me tokoni na reki kei na vakacegu e kauta mai na matavuvale dina o ya. E dodonu meda vakaraitaka tikoga na lomada e vuravura taucoko ena noda vakaraitaka raraba na vuna e rui bibi kina na vakamau kei na matavuvale, na vuna e ka dina kina na vakamau kei na matavuvale kei na vuna era na vaka tiko kina vakaoqo.
Kemuni na taciqu kei na ganequ, na kosipeli vakalesui mai e kovuta tiko na vakamau kei na matavuvale. Ena vakamau kei na matavuvale talega eda sa duavata kina kei ira na vakabauta tale eso. Ena veika baleta na vakamau kei na matavuvale eda na kunea kina ni da sa inakinaki vata kei na vo ni vuravura. Ena vakamau kei na matavuvale sa madigi talega kina ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai me sa dua na rarama e toka e delana.
Meu na tinia ena noqu ivakadinadina (ena ciwa na dekedi ni noqu bula e vuravura oqo sa rawa kina meu cavuta oqo) na levu ga ni noqu sa qase tiko mai, na levu ni noqu kila ni na matavuvale sa usutu ni bula ka sa idola ki na marau tawamudu.
Au vakavinavinaka vua na watiqu, vei iratou na luvequ, na makubuqu kei ira na makubuqu vakarua, kei ira kece na veitatacini kei na vugoqu kei na isema vakamatavuvale era sa vakaiyautaka na noqu bula, io, ka vakatawamudutaka talega. Sa noqu ivakadinadina tabu ka kaukauwa duadua ni sa dina na veika oqo ena yaca i Jisu Karisito, emeni.