Vakasaqara na Turaga

Mai vei Elder José A. Teixeira

Ena Vitusagavulu

Ni gauna eda vakatitobutaka kina na noda kila vinaka na iVakabula, ena tubu na noda gadreva meda rekitaka na bula ka vakadeitaka ni sa rawa meda reki tiko.

Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, e ka rekitaki cecere meu tu e matamuni meda mai vakaitavi vata ena koniferedi raraba oqo. Na vakarorogo ki na vosa ni vuku, ivakasala, veivakacegui, kei na ivakaro e dau cauraki mai na veikoniferedi raraba ena vuqa na yabaki sa mai vakalougatataki kina vakalevu sara o Sister Teixeira, neitou matavuvale, vakakina oi au.

Ena gauna talei oqo ni yabaki, vakabibi ena Siga ni Vakacecegu ni Siga ni Mate, au sa na vakasamataka ga na inaki bibi ni ivakavuvuli ni iVakabula kei na Nona ivakaraitaki lomasoli kei na loloma ki na noqu bula.

Ni da kilai Jisu Karisito vakatitobu sara ena cecere cake noda vakanuinuitaka na veisiga ni mataka, se cava sara na noda tawa kilikili, eda yalonuidei tikoga meda rawata noda lalawa ni valavala dodonu. Ena solia talega mai meda gadreva vakalevu cake meda qaravi ira na wekada.

E kaya kina na Turaga, “Kakua ni rere se lomalomarua, ia mo ni [vakaliuci] Au e na nomuni nanuma kecega.”¹ Me ka ni veisiga na noda vakasaqara na Turaga ka vakila na Nona iserau, ni sa dua na sasaga yaga dina.

Taciqu kei na ganequ, sa qai kena levu duadua nikua, na veimadigi digitaki kei na ivurevure me noda meda vakatitobutaka kina na noda kila vinaka na ivakavuvuli i Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki. Ni da vakayagataka vakadodonu na ivurevure oqo ena vukei keda meda bulataka e dua na bula vuavuai vinaka e vakasinaiti ena reki.

Ena vosa vakatautauvata ni iVakabula baleta na vaini kei na tabana, e kaya kina: “Dou tu vei au, kau na tu vei kemudou. Me vaka sa sega ni vua rawa na tabana vakai koya, kevaka sa sega ni tu vata kei na vaini, ena vaka talega kina koi kemudou, kevaka dou sa sega ni tu vei au.”²

Na levu ga ni noda kila vinaka na itavi cecere nei Karisito ena noda bula, eda na vakayadrati tiko vakalevu baleta na noda inaki eke ena bula oqo, o ya meda na rekitaka tiko na bula. Na reki oqo, e sega ni tarovi keda meda sotava na veivakatovolei kei na bula dredre, kei na so na ka lelevu ka veimedreyaki ka rawa ni muataki keda meda vakasamataka ni sa sega na reki ena mataqali ituvaki vaka o ya.

Au kila niu sa sotava oti mai, ni sa rawa me tomani tiko noda rekitaka noda bula dodonu ka tu vata kei Karisito se cava sara na mataqali bula dredre ena vuravura oqo. Sa dau yaco, ki na bula dredre vakaoqo me vakaukauwataka, vakasavasavataka, ka dusimaki keda meda kila vinaka vakatitobu na inaki ni noda mai bula tiko oqo vakakina na Veisorovaki i Jisu Karisito. Sa dina sara, ena rawati duadua ga na taucoko ni reki, mai vei Jisu Karisito.³

“Oi au na vaini, koi kemudou na tabaqu: Ko koya sa tu vei au, koi au talega vei koya, sa vua vakalevu; ke dou sa tawase tani vei au, dou sa sega ni rawata e dua na ka.”⁴

Au vakabauta ni gauna eda vakatitobutaka kina na noda kila vinaka na iVakabula, ena tubu na noda gadreva meda rekitaka na bula ka vakadeitaka ni sa rawa meda reki tiko. Sa na qai yaco, meda sa na gugumatua sara ena noda lako voli meda marautaka na bula ka maroroya na ivakaro ni Kalou, ena veigauna mada ga ni bolebole eso.

Meda sa kakua ni lokuca ki na siga ni mataka na veika eda rawa ni cakava nikua. Sa dodonu ena gauna oqo meda gole mai vei Karisito baleta “kevaka [eda] sa vakabauti [Koya], [eda] na gumatua sara e na siga edaidai.”⁵

Meda na okata tiko ena veisiga na noda umanaki keda vakawasoma ena ivakavuvuli i Karisito. Na itovo lalai ka rawarawa kei na noda cakacaka ena veisiga ena:

Vakatitobutaka na noda kila vinaka na inaki bibi ni Turaga ki na noda bula, ka
Vukea meda wasea na kila vinaka oqo kivei ira na itabatamata era tubu cake tiko mai, era na vakila vakaidina na loloma nei Tamada Vakalomalagi kei na Luvena o Jisu Karisito, ni ra raici keda ni da bulataka tiko vakaidina na kosipeli.

Sa qai cava eso beka na itovo rawarawa tu ga ena noda gauna oqo ena yaco me ivakamavo ni yaloda me vaqaqacotaka na noda ivakadinadina baleti Karisito kei na Nona ilesilesi?

Woman on a train with a cell phone illuminating her face.

Ena 2014, a ciqomi ena veisisivi itaba ni National Geographic e 9,200 na itaba mai vei ira na dauveitaba kei na dauniveika talei rogo levu mai na 150 na matanitu. Na itaba a taura na icocovi a vakaraitaki kina e dua na yalewa ena loma ni sitima ni vanua era sinai tu kina na kena pasidia. Na rarama e waqa tiko mai na nona talevoni e ramase kina na matana. Sa tukuna sara tikoga vakamatata o koya kivei ira na vo ni pasidia: ni dina ga ni tu e kea vakayago, ia e sega dina ni tu e kea o koya.⁶

Na itukutuku ena talevoni, talevoni-vuku, kei na gacagaca veisemati vakatamata sa veisautaka sara vakalevu na ivakarau ni noda bula tiko ena vuravura oqo kei na sala ni noda veitaratara vakai keda.

Ena gauna oqo ni veika vakalivaliva, sa rawa meda gole vakatotolo sara ki na veivanua kei na soqo ka na rawa sara me vakatikitikitaki keda tani mai na veika e yaga ki na bula e vakasinaiti ena reki tawayalani.

Na bula ena veigacagaca vakaoqo, kevaka e sega tiko ni qarauni, ena rawa ni laki bibi cake na noda veimaliwai kei ira na tamata eda sega tu ni kila se bau sotava vakadua ka segai o ira na tamata eda bula vata tiko—o ira na noda matavuvale!

Ena dua tale na yasana, eda sa kila tu ni da sa vakalougatataki tu ena ivurevure totoka ni initaneti, oka kina na kena e tauyavutaka na Lotu, me vakataka na teks kei na vakarorogo ki na ivolanikalou tabu kei na koniferedi raraba, na vidio ni nona bula kei na ivakavuvuli i Jisu Karisito, na sala vakalivaliva me katona na noda tuva kawa, kei na madigi meda vakarorogo ki na sere ivakatagi veivakauqeti.

Na digidigi kei na veika meda vakaliuca ena noda gauna ena initaneti sa veivakauqeti sara. Ena rawa me veivakadeitaki ki na noda tubu vakayalo kei na yalomatua ena kosipeli kei na noda gadreva meda cau me dua na vuravura vinaka ka bula voli ena gugumatua.

Ena vuku ni ka oqo, au gadreva meu vakamacalataka e tolu na itovo rawarawa ena tauyavutaka na itaviqaravi ena initaneti. Na itovo vakaoqo ena vakavurea na qaqarauni ena veisiga ni tamata yadua sa yaga dina sara meda toso voleka ki na ivakavuvuli nei Tamada Vakalomalagi kei na Luvena, o Jisu Karisito.

iTovo Naba 1: Sikova na Mataveilawa Vakadonui ni Lotu me Baleta na iVurevure

Na noda sikova vakawasoma ena veimacawa na ivurevure oqo ena vukea meda yadrava tiko na ivakavuvuli ni kosipeli ka vakayaloqaqataka noda matavuvale kei na itokani mera vakasamataka ka nanuma tiko na veika e bibi duadua.

iTovo Naba 2: Mo Lewena na Gacagaca Veisemati iTukutuku Vakadonui ni Lotu

Na digidigi oqo ena laurai ena nomu sikirini na itukutuku e yaga dina me vakatitobutaka na nomu vakasaqara ka masuta na Turaga kei na Nona ivakavuvuli, ka na vaqaqacotaka nomu gagadre mo kila vinaka na kosipeli. Vakabibi, ni na vukei iko oqo mo nanuma tiko na veika sa namaka tiko na Karisito kivei keda yadua.

Me vaka ga “ni sega na qele vinaka ke sega na dauteitei vinaka,”⁷ sa vakakina ni na sega na tatamusuki ena initaneti savasava vakavo ga keda vakaliuca mai na kena itekivu na veika eda rawa ni taura se vakasamataka.

iTovo Naba 3: Mo Dau Vakatikitikitaka Ena so Na Gauna na Nomu Veigacagaca Livaliva Veikauyaki

E dau veivakabulabulataki meda vakatikitikitaka ena so na gauna na noda veigacagaca livaliva ka meda cega mada na ivolanikalou se taura na gauna mo veivosaki kei na nomu matavuvale kei na itokani. Vakabibi ena siga ni Turaga, mo vakila na veivakacegui ni vakaitavi ena soqoni ni sakaramede ka mo kakua ni maqusa mo raica de sa yaco mai e dua na itukutuku vou se meli vou.

Ni da vakamatautaka meda vakatikitikitaka na veigacagaca vakalivaliva ni talevoni veikauyaki ena so na gauna ena vakabulabulataka ka vakarabailevutaka na noda raica na bula, ni bula e sega ni tiko ena dua na sikirini e va na idi (10-senitimita).

E kaya kina na Turaga, “Me vaka sa lomani au ko Tamaqu, au sa lomani kemudou vaka talega kina: dou tiko ga ena noqu loloma.”⁸ E gadreva na Kalou meda reki ka vakila na Nona loloma. Ena cakava na Turaga meda taukena yadua na reki oqo. Sa tu vei keda na sala meda kilai Koya cake vakavinaka ka bulataka na Nona kosipeli.

Sa noqu ivakadinadina ni tiko na reki dina ni da maroroya na ivakaro kei na vakacegu kei na taqomaki ni da tiko ena loloma nei Tamada Vakalomalagi kei na Luvena o Jisu Karisito, na noda iVakabula. Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.