Gumatua ena iVakadinadina me Baleti Jisu

Mai vei Elder Quentin L. Cook

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

E sega ni rawa ni da vakalaiva me veilecayaki ka vereverea na noda ivakadinadina me baleta na iVakabula.

Na bula tawamudu na isolisoli cecere duadua ni Kalou ka soli vei ira era “muria na ivunau ni [Kalou] ka vosota me yacova na ivakataotioti.”¹ Ena yasana tale kadua na bula tawamudu kei na Tamada Vakalomalagi ena bureitaki vei ira era “sa sega ni gumatua ena ivakadinadina me baleti Jisu.”² E vica na itatao ki na noda yaloqaqa e rawa ni tarova na noda rawata na noda sasaga ki na bula tawamudu.³ E rawa ni vereverea toka na itatao; meu vakaraitaka mada.

Ena vica vata na yabaki sa oti a tara o tamaqu e dua na vale lailai ena dua na tiki ni lomanibai ni susu manumanu a susugi cake kina. E vakasakiti na irairai ni vanua. Ni sa tara cake na lalaga ni vale, au a gade yani. Au kurabui niu raica ni latia sara tu ga na matada ni da rai yani mai katubaleka e dua na duru ni livaliva ka sega soti ni yawa mai vale. Vei au, sa dua na vakasugusugu levu ki na dua na irairai vakasakiti.

Au kaya, “Ta, na cava o vakadonuya kina me ra biuta na duru ni livaliva e matamu ni o rai mai katubaleka?”

A kaya mai o tamaqu, na turaga dau cakacaka ka yalodei, ena yaloluluvu, “Quentin, na duru ni livaliva oqori na ka totoka duadua vei au ena lomanibai taucoko oqo!” Qai tokona na nona ile. “Niu raica na duru oya, au kila, sa sega ni vaka na noqu a tubu cake eke, sa na sega tale niu cola wai ni vakasaqa, me sava na liga, se wai ni sisili ena konteina mai na toyevu ki vale. Au sa na sega ni waqa kadrala se cina waiwai meu wilivola ena bogi. Au via raica na duru ni livaliva oya e lomadonu ni da rai mai katubaleka.”

E duatani na ivakarau ni nona raica o tamaqu na duru ni livaliva oya mai vei au. Vua na duru oya e ivakatakilakila ni dua na bula vinaka cake, ia vei au sa itatarabe ki na dua na irairai vakasakiti. E bibi cake vei tamaqu na livaliva, rarama, kei na savasava mai na irairai totoka. Au kila ena gauna oya ni gauna vata e itatao kina vei au na duru, sa vakaibalebale sara vakalevu vakacakacaka, kei na ivakatakarakara vei tamaqu.

Na itatarabe e “dua na ka e vakasugusugu ki na vakabauta se kilaka” se “dua na ka e vakalatilati ki na toso.”⁴ Me da tarabe vakayalo sai koya “me da tarabe ki na ivalavala ca se lakosese.”⁵ Na itatarabe e rawa ni dua ga na ka ka vagolei keda tani ma na noda rawata na noda sasaga dodonu.

E sega ni rawa ni da laiva me veilecayaki ka vereverea na noda vakadinadinataki rau na Tamada kei na Luvena ena vuku ni itatarabe. E sega ni rawa ni da coko ena dai oya. Me savasavavuka ka rawarawa tikoga na noda vakadinadinataki Rau me vaka na rawarawa ni nona taqomaka o tamaqu na duru ni livaliva oya ena vanua ni susu manumanu a tubucake kina.

Na cava eso na itatarabe dau vakavuna noda veilecayaki ka vereverea kina noda ivakadinadina savasavavuka ka rawarawa baleta na Tamada kei na Luvena ka dau vuna noda sega ni yaloqaqa ena ivakadinadina oqori?

Dua na iTatarabe na Vakasama Vakatamata

Eda vinakata na kilaka ena kena veimataqali kecega ka vakabauta ni “sa lagilagi ni Kalou na vuku.”⁶ Ia eda kila talega ni nona cakacaka taleitaki na vunica me liutaki ira tani na tamata mai vua na Kalou ka vakavuna nodra tarabe ena nona vakabibitaka na vakasama vakatamata mai vua na iVakabula kei na Nona ivakavuvuli.

E ivakadinadina tudei kei Jisu Karisito na iApositolo o Paula baleta e dua na cakacaka mana veisautaka na bula a sotava vua na iVakabula.⁷ Na itovo ni bula nei Paula a vakarautaki koya me veikilai kei ira na veimataqali tamata. Dau taleitaka o koya na “rawarawa kei na dodonu” ni nodra bula na kai Cesalonaika kei na nodra “yalomalua dauloloma” na kai Filipai.⁸ A raica taumada ni dredre cake na veitaratara kei ira na kai Kirisi vuku ka bula vutuniyau. Mai Aceni ena Delana ko Masi, a tovolea e dua na sasaga vakavuku qai sega ni ciqomi. Vei ira mai Korinica, a gadreva me vakavulica ga “na ivakavuvuli ni nona vakamatei ena kauveilatai na Karisito.”⁹ Me vakayagataki na nona vosa sara ga o Paula na iApositolo:

“Ia na noqu vosa niu sa vunau, sa sega ni ia ena vosa vakaveitemaki ni vuku vakatamata, sa ia ga ena kena vakadinadinataki ni Yalo Tabu, kei na kaukauwa mana:

“Me kakua kina ni tu na nomudou vakabauta ena nodra vuku na tamata, ena kaukauwa ga ni Kalou.”¹⁰

Eso na italanoa vakasakiti duadua vakaivolanikalou ni iVakabula kei na Nona veiqaravi era tu ena 1 Korinica. Dua na wase—15—sa kilai e vuravura taucoko mai na vakatasuasua nei George Frideric Handel na Messiah.¹¹ e qaqana na ivakavuvulli matata me baleta na iVakabula. Ena ikatolu ni tikina ena Messiah, tarava sara ga na “Hallelujah Chorus,” e levu na ivolanikalou e vakayagataki kina era tauri mai na 1 Korinica 15. Ena vica na veitikina oqori, e vakamacalataka kina vakavinaka sara o Paula eso na ka sa cakava rawa na iVakabula:

“[Ni] sa qai tu cake tale mai na mate na Karisito, … me kedra isevu era sa moce tu.

“… Ni sa qai vu ni mate na tamata, sa qai vu ni tucake tale mai na mate na tamata talega.

“Ni sa qai mate kecega ena vukui Atama, ena vakabulai kece talega ena vukui Karisito. …

“Ko iko mate sa evei na nomu batigaga? Ko iko bulubulu, sa evei na nomu gumatua? …

“Ia me da vakavinavinaka vua na Kalou, [o koya] sa solia vei keda me da gumatua sara ena vuku ni noda Turaga ko Jisu Karisito.”¹²

Eda kila ni dua na vuna e yaco kina na Vukitani ni sa vakalevulevui cake na vakasama vakatamata mai na nona ivakavuvuli taumada ka bibi na Karisito. Ena rawarawa ni nona itukutuku na iVakabula, sa veisautaki se yali kina eso na dina matata ka vakamareqeti. Sa yaco, ni sa taura na vakabauta Vakarisito eso na ivalavala ni vakasama Vakirisi me vakaduavatataka nodra vakabauta kei na ivakarau ni bula ena gauna oya. A vola na daunitukutuku makawa o Will Durant: “A sega ni vakarusa na vakabauta tale eso na vakabauta Vakarisito; a taura. Ni sa mate yani na itovo Vakirisi, ia na bula tale mai vei ira era a moica eso na tikina.”¹³ Ena gauna makawa, vakakina ena noda gauna oqo, eso na tamata era biliraka na kosipeli i Jisu Karisito baleta, ena nodra rai, e sega soti kina na veivakasama cecere ka dredre.

Ena itekivu ni Veivakalesui mai, e vuqa era kaya ni ra muria lako na ivakavuvuli ni iVakabula. E levu na veimatanitu era raici ira ni ra matanitu Vakarisito. Ia ena gauna sara mada ga oqori sa parofisaitaki tu ni na dredre vakalevu cake na noda gauna oqo.

O Heber C. Kimball e dua vei ira na Tinikarua na iApositolo taumada ni itabagauna oqo ka iMatai ni Daunivakasala vei Peresitedi Brigham Young. A veivakasalataki o koya: “Sa roro mai na gauna ena … dredre ni da tukuna na matana e dua na Yalododonu mai na matana e dua na kedra meca na tamata ni Kalou. Oqori na gauna eda na qai raica kina na vulo cecere, ni gauna oqo ena yaco kina na veitauvuloni, ka na levu era na lutu.” Qai tinia ni lako tiko mai e dua na VEIVAKATOVOLEI.”¹⁴

Ena noda gauna, sa lailai sobu sara vakalevu na veivakayarayarataki ni vakabauta Vakarisito ena vuqa na veivanua, okati kina o Amerika. Ni sa sega na vakabauta vakalotu, sa na sega talega na yalo e vakila ni na laki tu ena mata ni Kalou ena dua na gauna. Ni sa vaqori, sa na dredre na kena tauyavutaki na yavunibula vinaka raraba. Na ivakavuvuli e dau rokovi raraba e vakavuqa ni ra sa na veisaqasaqa.

E kalouca kina, ni dau yaco talega oqo vei ira eso na lewe ni Lotu era dau butusevata nodra sala ka vakayarayarataki ena veika e yaco tiko—ka vakavuqa ni sega ni dau dodonu e vuqa vei ira.

Salavata kei na parofisai nei Heber C. Kimball, a kaya o Elder Neal A. Maxwell ena 1982: “E vuqa na tauvulo ena yaco baleta na levu ni ivalavala sega ni dodonu ka sega ni veivutunitaki. E vica era na viritaka koso na itawelu ka sega ni vosota ki na ivakataotioti. E vica era na rawai mai na malumalumu eso. E vakakina, ni so era na vakacudrui, ni sa rauta na veitabagauna yadua na kena itatarabe!”¹⁵

E Dua Tale na iTatarabe na Kena Sega ni Laurai na iValavala Ca ena kena iTuvaki Dina

Dua na ka e duatani kina noda gauna ka vakatubu lomaleqa oya ni levu na tamata era cakava na ivalavala ca ia era sega ni via wilika ni ivalavala ca. Era sega ni lomabibi se lomasoli me ra vakadinadinataka ni cala na nodra ivalavala. Eso mada ga era vakabauta na Tamana kei na Luvena era dau nanuma cala ni sega ni dodonu me lavaka na Tamada Vakalomalagi dauloloma e dua na isau ni ivalavala e saqati kina Nona ivakaro.

Oqo na vakabauta nei Korianitoni, na luvei Alama Lailai ena iVola i Momani. A cakava na ivalavala tawasavasava ka vakasalataki mai vei Alama. Eda kalougata ni a vola o Alama, o koya a sa sotava “na qara butobuto sara [kei na] …rarama lagilagi,”¹⁶ na idusidusi a solia. Ena ika 39 ni wase ni Alama, eda wilika kina nona vakasalataka na luvena ena iwalewale ni veivutuni ka vakamacalataka na nona lako mai na Karisito me kauta tani na ivalavala ca. A vakamatatataka vei Korianitoni na kena gadrevi na veivutuni baleta “ni sa sega na ka tawasavasava sa tiko [ena matanitu ni Kalou].”¹⁷

Era tu ena Alama 42 eso na ivunau vakasakiti sara ni Veisorovaki ena ivolanikalou taucoko. A vukei Korianitoni o Alama me kila ni sega ni “sega ni kilikili me ra totogitaki na tamata ivalavala ca me ra rarawa ka tawamudu.”¹⁸ Ia e dusia ni tekivu sara mai vei Atama, sa vakarautaka e dua na Kalou dauloloma e dua “na gauna ni veivutuni” baleta ni sega na veivutuni, “sa tawayaga talega na sala ni veivakabulai sa navuci oti tu.”¹⁹ Sa tukuna talega o Alama ni ituvatuva ni Kalou e dua na “[ituvatuva] me rawati kina na bula.”²⁰

Era veidusimaki vakavinaka duadua na ivakavuvuli nei Alama: “ Ia raica, na lewa dodonu ena kitaka kece sara na ka sa gadreva, kei na loloma cecere ena kaya ni sa nona ko ira sa taukena tu ko koya; ia oqo, sa sega ni dua tale, ko ira ga sa veivutuni vakaidina era na vakabulai.”²¹ Ni laurai ena kena rarama dina, rau sa rui ka bibi sara vakalevu na veivakalougatataki lagilagi ni veivutuni kei na talairawarawa ki na nona ivakavuvuli na iVakabula. E sega ni ca me da matata, me vakataki Alama vei Korianitoni, baleta na isau ni digidigi ivalavala ca kei na sega ni veivutuni. Sa dau tukuni wasoma, “Ena dua na gauna walega qo se e muri eda na dabe na tamata kece me da sotava na isau ni noda digidigi.”²²

Na veivakalougatataki vakasakiti vakaselesitieli ni nona Veisorovaki na iVakabula sai koya ena veivutuni, sa na bokoci laivi na ivalavala ca. Ni sa veivutuni o Korianitoni, qai tinia o Alama, “Me kakua tale ni vakaleqa tiko na lomamu na veika oqo, ia mo kauwaitaka ga na nomu ivalavala ca ka veivutunitaka sara.”²³

Nomu Raibaleta na Maka e Dua na iTatarabe

Na parofita o Jekope e raici ira na Jiu makawa me ra “tamata domodomoqa” ka dau beca na ivakavuvuli dina, “vakamatei ira na parofita, ka ra vinakata na veika era sega ni kila. Ia ena nodra mataboko ka sega ni raica na ka dina era na lutu kina.”²⁴

E levu tu na ivakaraitaki ni raibaleta na maka,²⁵ e dua ka kilalevu ena noda gauna na vakabibitaka cake. Na vakabibitaka cake na kosipeli sai koya na nona vakalevulevuya cake e dua na tamata e dua na ivakavuvuli ni kosipeli mai na dua tale erau tautauvata ga na kena bibi ka rai ena dua na rai e sivia cake se veisaqasaqa ki na nodra ivakavuvuli na iliuliu ni Lotu. E dua na kena ivakaraitaki ni dua e vunautaka me vakaikuri, veisau, se vakabibitaka cake e dua na tiki ni Vosa ni Vuku. E dua tale na vakavakarau isau levu ki na ivakataotioti. Ena ivakaraitaki ruarua oqo, era vakayaloqaqataki kina na so me ra ciqoma na ivakadewa ni tamata yadua. “Kevaka eda vukica e dua na lawa ni bula se dua tale na ivakavuvuli ki na dua tale na nanamaki vakalotu, eda sa raibaleta tiko na maka.”²⁶

Ni vosa tiko me baleta na ivakavuvuli bibi, a tukuna na Turaga, “Ia ko koya sa vakuria se kauta tani e dua na tikina mai na noqu ivakavuvuli, sa sega ni lewe ni noqu lotu, ia sa noqu meca ga.”²⁷ Ni da vakalevulevuya e dua na ivakavuvuli ena dua na ivakarau ka na vakalailaitaka na noda dinata na ivakavuvuli tale eso ka tautauvata na kedra bibi se vakabauta e dua na ka e veisaqasaqa se sivia na nodra ivakavuvuli na iliuliu ni Lotu, eda sa raibaleta tiko na maka.

Kena ikuri, eso na lewenilotu era vakalevulevuya cake eso na vunika, e vuqa vei ira e vinaka, ki na dua na itutu cecere cake mai na ivakavuvuli taumada ni kosipeli. Era vakaisosomitaka na nodra dina kina vunika me imatai ni nodra itavi ka vakalailaitaka na nodra yalodina vua na iVakabula kei na Nona ivakavuvuli me ikarua ni ka. Kevaka eda vakalevulevuya e dua na ka me levu cake mai na noda dina vua na iVakabula, kevaka eda raici Koya ena noda ivalavala me dua walega na qasenivuli ka sega ni Luvena vakalou na Kalou, eda sa raibaleta tiko na maka. O Jisu Karisito na maka!

Na ika 76 ni wase ni Vunau kei na Veiyalayalati e vakamatatataka ni noda “gumatua ena ivakadinadina baleti Jisu”²⁸ sai koya na veivakatovolei rawarawa yaga sara vei ira era na rawata na veivakalougatataki ni matanitu selesitieli kei ira ena matanitu teresitieli lailai sobu. Me da gumatua eda na gadreva me da vakanamata ena kaukauwa nei Jisu Karisito kei na Nona isoro ni veivakaduavatataki me da rawati mate kina ka, ena veivutuni, me vakasavasavataki keda mai na valavala ca ka muria na ivakavuvuli i Karisito.²⁹ Eda gadreva talega na rarama kei na kilaka me baleta na nona bula kei na ivakavuvuli na iVakabula me tuberi keda ena salatu ni veiyalayalati okati kina na veicakacaka vakalotu tabu ni valetabu. Me da tudei vei Karisito, kana magiiti ena Nona vosa, ka vosota me yacova na ivakataotioti.³⁰

iTinitini

Kevaka me da gumatua ena noda ivakadinadina baleti Jisu, sa dodonu me da levea na itatarabe ka na vakataotaka ka tarova na nodra toso e vuqa na turaga kei na marama dokai. Me da vakatulewa me da na dauveiqaravi tikoga ena Vukuna. Ni da vakasaqara na kilaka, eda gadreva me da levea na vakasama vakatamata ka na vakalailaitaka na noda yalodina vua na iVakabula. Me da raica na ivalavala ca ena kena irairai dina ka ciqoma Nona Veisorovaki na iVakabula ena veivutuni. Eda gadreva me da levea na raibaleta na maka ka vakanamata vei Jisu Karisito, noda iVakabula ka Dauveivueti, ka muria Nona ivakavuvuli.

E raica ko tamaqu na duru me idewadewa ni kena vakarautaki na livaliva, rarama, kei na wai me baleta na vakasaqa kei na savasava. E dua na ikalawa ena kena vakavinakataki cake nona bula.

E dua na dauvolavola e vakatura ni itatarabe e rawa ni caka me “ikakalawa ki na ivakarau ni bula vakaturaga cake kei Lomalagi.”³¹

Vei keda, na noda gumatua ena noda ivakadinadina baleti Jisu sa ikakalawa ki na noda vakadonui ena nona loloma soli wale na iVakabula kei na matanitu selesitieli. Sai Jisu Karisito duadua ga na yaca ena rukui lomalagi eda rawa ni vakabulai kina.³² Au wasea na noqu ivakadinadina dei baleta ruarua, na Nona vakalou kei na Nona itavi vakalou ena ituvatuva nei Tamana. Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.