Na iVunau i Karisito

Mai vei Brian K. Ashton

Karua ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Raraba ni Matawilivola ni Sigatabu

Na ivunau i Karisito e vakatarai keda meda rawata na kaukauwa vakayalo ena laveti keda mai na keda ituvaki vakayalo oqo ki na dua na ituvaki eda na rawa ni vinaka sara kina.

Na veisiko nei Jisu kivei ira na Nifai ni oti na Nona Tucaketale a tuvalaki vakamatau me vakatavulici keda ena veika bibi duadua. E a tekivu ena ivakadinadina ni Tamada kivei ira na tamata ni o Jisu sa Nona “Gone ni Toko, sa dau vinakata vakalevu [o Koya].”¹ A qai lako sobu mai o Jisu Vakaikoya ka vakadinadinataka na cabori ni Nona Veisorovaki,² ka sureti ira voli na tamata me ra “kila deivaki” ni o Koya na Karisito ena nodra lako voli ka vakila na we ni mavoa ena Sarisarina kei na we ni vako ena Ligana kei na Yavana.³ Na veivakadinadina oqo sa vakataudeitaka ena tawavakatitiqa ni sa taucoko na Veisorovaki i Jisu ka sa vakataucokotaka na Tamada na Nona veiyalayalati me vakarautaka e dua na iVakabula. A qai vakatavulici ira na Nifai o Jisu ena iwalewale mera rawata taucoko kina na veivakalougatataki ni ituvatuva ni bula marau ni Tamada, ka sa vakarautaki tu vei keda ena Veisorovaki ni iVakabula, ena nodra vakatavulici ena ivunau i Karisito.⁴

Na noqu itukutuku nikua sa vakanamata ki na ivunau i Karisito. Na ivolanikalou e vakamacalataka na ivunau i Karisito ena kena cakacakataki na vakabauti Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki, veivutuni, papitaiso, na ciqomi ni isolisoli ni Yalo Tabu, kei na vosota me yacova na ivakataotioti.⁵

Na iVunau i Karisito e Vakatarai Keda ni Rawata na Veivakalougatataki ni Veisorovaki i Karisito

Na Veisorovaki i Karisito e vakavurea na ituvaki e so eda na rawa ni nuitaka kina na “yalovinaka, kei na loloma, kei na lomasoli ni Mesaia Tabu,”⁶ “meda vinaka kina ena vuku i [Karisito],”⁷ rawata na ka vinaka kecega,⁸ ka rawata na bula tawamudu.⁹

Na ivunau i Karisito ena yasana kadua e sa sala—na sala duadua ga—eda rawata taucoko kina na veivakalougatataki ka sa vakarautaki tu vei keda mai na Veisorovaki i Karisito. Sai koya na ivunau i Karisito e vakatarai keda meda rawata na kaukauwa vakayalo ena laveti keda mai na keda ituvaki vakayalo oqo ki na dua na ituvaki eda na rawa ni vinaka sara kina me vakataka na iVakabula.¹⁰ Ena ivakarau oqo ni sucu tale, sa vakatavulica o Elder D. Todd Christofferson: “Ni da sucu tale, sa dua na ka vakaituvatuva e levu cake mai na dua na ka e a yaco ka sega ni vakataka na noda sucu mai vakayago. Na ka sa yaco ena ituvatuva oqo sai koya na iusutu ni inaki ni bula vakayago oqo.”¹¹

Meda vakadikeva mada na vu ni ka yadua ni vunau i Karisito.

Matai, vakabauti Jisu Karisito kei na Nona Veisorovaki. Era vakatavulica na parofita ni vakatekivu na vakabauta ena rogoci ni vosa i Karisito.¹² Na vosa i Karisito e vakadinadinataka na Nona isoro veivakaduavatataki ka tukuna vei keda na iwalewale meda na rawata kina na veivosoti, veivakalougatataki, kei na bula veivakacerecerei.¹³

Ni sa rogoci na vosa i Karisito, eda cakacakataka na vakabauta ena digidigi meda muria na ivakavuvuli kei na ivakaraitaki ni iVakabula.¹⁴ Me caka oqo, a vakatavulica o Nifai meda na vakararavi “sara ki na loloma i [Karisito,] sa kaukauwa me ia na veivakabulai.”¹⁵ Baleta ni a Kalou tu o Jisu ena bula taumada,¹⁶ bulataka e dua na bula tawacala,¹⁷ ka vakayacora rawa taucoko kina na ka sa virikotori ena vunau vei iko kei au donuya na Nona Veisorovaki,¹⁸ sa tiko Vua na kaukauwa kei na idola me vakayacora kina na tucake tale ni tamata taucoko,¹⁹ ka sa vakavuna o Koya na loloma veivueti me vakamalumalumutaka na lewa dodonu ka vakatau mai na veivutuni.²⁰ Noda sa kila vakamatata rawa ni da rawa ni rawata na loloma veivueti mai na cakavinaka i Karisito, sa na rawa ni da “vakabauta ka veivutuni.”²¹ Me da vakararavi vakataucoko ena cakavinaka i Karisito sa ikoya meda vakadinata ni a cakava o Koya na veika a veiganiti kaya na noda vakabulai ka qai cakacakataka na noda vakabauta.²²

E vakavuna talega vei keda na vakabauta meda kakua ni lomaleqataka soti na veika era nanuma e so tale me baleti keda ka tekivu meda kauwaitaka cake na veika e nanuma na Kalou me baleti keda.

Karua, veivutuni. A vakatavulica o Samuela na Leimani, “Ia kevaka dou sa vakabauta na yaca i [Karisito] [dou na] veivutuni[taka na nomudou ivalavala ca kece].”²³ Na veivutuni e sa dua na isolisoli vakasakiti mai vua na Tamada Vakalomalagi ka sa rawa duadua ga mai na solibula ni Luvena Duabau Ga sa Vakatubura. Sa ikoya na ivakarau sa solia vei keda na Tamada eda na veisau, se vukica, noda vakasama, cakacaka, kei na noda bula saraga me rawa ni da vakataka cake tikoga na iVakabula.²⁴ E sega ni baleta ga na ivalavala ca lelevu ia sa dua na ivakarau ni veisiga ni vakadikevi-koya kei na veivakavinakataki²⁵ ka vukei keda meda ulabaleta na noda ivalavala ca, noda tawadodonu, noda malumalumu, kei na noda veilecayaki.²⁶ Na veivutuni e vakavuna meda yaco meda “dau muri[a] dina” na Karisito, ka sa vakatawani keda ena loloma²⁷ ka kauta tani na noda rere.²⁸ Na veivutuni e sega ni dua na ituvatuva tuvakawawa de na mani yaco e sega ni cakacaka na noda ituvatuva meda bula vinaka sara.²⁹ Na veivutuni veitaravi voli sa sala duadua ga e rawa ni kauta mai kina vei keda na reki tudei ka vakavuna meda lesu tale ka bula vata na Tamada Vakalomalagi.

Mai na veivutuni sa yaco meda yalomalumalumu ka talairawarawa ki na loma ni Kalou. Oqo e sega ni caka duadua ga. Na vakilai ni vinaka ni Kalou kei na noda tawayaga,³⁰ cokoti vata na noda sasaga vinaka duadua meda vakaduavatataka na noda itovo ki na loma ni Kalou,³¹ e kauta mai ki na noda bula na loloma soliwale.³² Na loloma soliwale “sa ivurevure vakalou ni veivuke se kaukauwa, ka soli mai na loloma veivueti kei na loloma uasivi i Jisu Karisito … meda cakavinaka ena ka [eda] na sega beka ni rawa ni taura matua kevaka eda vakararavi voli ga ena [noda] kaukauwa.”³³ Na veivutuni ni sa baleta vakaidina meda vakataka sara na iVakabula, ka da na sega ni rawata ga vakaikeda, eda sa gadreva kusarawa kina na loloma soliwale ni iVakabula me rawa ni caka na veisau veiganiti e so ena noda bula.

Ni da veivutuni, eda sa sosomitaka na noda itovo makawa ni tawadodonu, malumalumu, tawataucoko, kei na rere ki na itovo kei na vakabauta vou e so ka kauti keda vakavoleka kivua na iVakabula ka vukei keda meda vakataki Koya.

Katolu, papitaiso kei na sakaramede. A vakatavulica na parofita o Momani ni “sa vua ni veivutuni na papitaiso.”³⁴ Me taucoko sara, na veivutuni sa dodonu me cokoti vata kei na cakacaka vakalotu ni papitaiso ka qarava e dua e taura tu na dodonu ni lewa ni matabete ni Kalou. Me baleti ira na lewe ni Lotu, na veiyalayalati a caka ena papitaiso kei na gauna tale e so sa ra vakavoui ni da vakayagataka na sakaramede.³⁵

Ena veicakacaka vakalotu ni papitaiso kei na sakaramede, eda yalataka ni muria na ivunau ni Tamada kei na Luvena, dau nanumi Karisito tikoga, ka lomada meda taura na yaca i Karisito (se Nona cakacaka kei na ivalavala³⁶) kivei keda.³⁷ Me kena isau oqori sa yalataka na iVakabula, me vosota, se bokoca, na noda ivalavala ca³⁸ ka sovaraka sara mai vakalevu na Nona Yalotabu kivei keda.³⁹ Sa yalataka talega o Karisito me vakarautaki keda ki na bula tawamudu ni vukei keda voli meda vakataki Koya.⁴⁰

A vola o Douglas D. Holmes, na iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Raraba ni Cauravou: “Na cakacaka vakalotu ni papitaiso kei na sakaramede e matanataka ruarua na isoqoni kece kei na ivakarau ni sucu tale. Ena papitaiso, eda vakanadakuya na noda sala makawa vakayago ka lako mai ki na dua na bula vou sara.⁴¹ Ena sakaramede, eda vulica ni veisau oqo e sa dua na ivakarau ni veitaravi kalawa, [ka] lailai vaka lailai, macawa vaka macawa, eda sa veisautaki ni da veivutuni, veiyalayalati, ka mai na tosocake ni edaumeni ni Yalotabu [yaco me vakataka na iVakabula].”⁴²

Na cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati e so sa ra veiganiti kei na ivunau i Karisito. Sa ikoya na kena ciqomi voli ena bula kilikili na veicakacaka vakalotu ni matabete kei na maroroi ni veiyalayalati veitokoni e so e sa vakatakilai kina na kaukauwa vakalou ena noda bula.⁴³ Vakamacalataka o Elder D. Todd Christofferson ni “kaukauwa vakalou oqo’ e curuma na tamata mai na veivakayarayarataki ni Yalo Tabu.”⁴⁴

Kava, na isolisoli ni Yalo Tabu. Ni oti na papitaiso sa soli vei keda na isolisoli ni Yalo Tabu ena cakacaka vakalotu ni veivakadeitaki.⁴⁵ Na isolisoli oqo, keda ciqoma, sa vakatarai keda ni rawata na veitokani deivaki ni Kalou⁴⁶ kei na rawati veitaravi ni loloma soliwale ka lako vakadoudou mai na Nona veivakayarayarataki.

Ni sa noda itokani deivaki, sa solia vei keda na Yalo Tabu na ikuri ni qaqa se kaukauwa meda maroroya na noda veiyalayalati.⁴⁷ Sa vakatabui keda talega o Koya,⁴⁸ kena ibalebale me rawa ni da “galala mai na ivalavala ca, bula dodonu, savasava, ka vakatabui mai na veisorovaki i Jisu Karisito.”⁴⁹ Na ivakarau ni veivakasavasavataki e sega walega ni savai keda, ia e taubeni keda talega ena veisolisoli vakayalo gadrevi se ivalavala vakalou e so ni iVakabula⁵⁰ ka veisautaka saraga na keda ituvaki,⁵¹ ni “keimami sa biuta tani na gagadre ca.”⁵² Na gauna yadua eda ciqoma kina na Yalo Tabu ki na noda bula ena vakabauta, veivutuni, cakacaka vakalotu, veiqaravi va-Karisito, kei na iwalewale dodonu tale eso, eda sa veisautaki ena ikalawa yadudua, ka vakalalai meda sa vakataki Karisito.⁵³

Kalima, vosota me yacova na ivakataotioti. A vakatavulica na parofita o Nifai ni oti na ciqomi ni isolisoli ni Yalo Tabu, sa dodonu meda “vosota me yacova na ivakataotioti, ni muria voli na ivakaraitaki ni Luve ni Kalou bula.”⁵⁴ Sa vakamacalataka vakaoqo o Elder Dale G. Renlund na ivakarau ni vosota me yacova na ivakataotioti: “Ni sa rawa meda vakataucokotaki ena vakararavi vakataucoko vakaveitaravi ka vakawasoma … ni cakacakataki na vakabauti [Karisito], veivutuni, vakayagataki ni sakaramede me vakavoui na veiyalayalati kei na veivakalougatataki ni papitaiso, kei na ciqomi ni Yalo Tabu me itokani tudei cecere cake. Ni da cakava vakakina, eda na vakataki Karisito cake ka sa rawa ni da vosota me yacova na ivakataotioti, vata na ka taucoko e okati vata kaya.”⁵⁵

Ena kena ivosavosa tale, na rawati ni Yalo Tabu kei na veisau e vakavurea vei keda na kena rawati oya e taracake tale na noda vakabauta. Na vakabauta toroicake sa muataki ki na ikuri ni veivutuni. Ni da sa mai cabora vakatakarakara na yaloda kei na noda ivalavala ca ena icabocabo ni sakaramede, eda sa ciqoma na Yalo Tabu ena dua na ivakatagedegede levu cake. Na ciqomi ni Yalo Tabu ki na dua na ivakatagedegede levu cake e tosoi keda tale yani ena sala ni sucu tale. Ni da tomana tiko na ivakarau oqo ka ciqoma na taucoko ni veicakacaka vakalotu ni veivakabulai kei na veiyalayalati ni kosipeli, eda sa ciqoma na “loloma e vakaikuritaki” me yacova ni da sa rawata na iukuuku kecega.⁵⁶

Sa Dodonu Meda Tugana na iVunau i Karisito ena Noda Bula

Kemuni na taciqu kei na ganequ, ni da sa tugana na ivunau i Karisito ena noda bula, eda sa vakalougatataki ruarua vakayago ka vakayalo, ena veivakatovolei talega. Kena itinitini eda sa rawa ni “kitaka tikoga na veika vinaka.”⁵⁷ Au vakadinadinataka ni sa yaco na ivakarau oqo ka sa tomani na kena caka ena noqu bula, ena veikalawa yadudua, ka vakayalalai.

Ia sa ka bibi sara, meda tugana na ivunau i Karisito ena noda bula baleta ni sa vakarautaka na sala duadua ga ni lesu kivua na Tamada Vakalomalagi. Sa ikoya na sala duadua ga me ciqomi kina na iVakabula ka yaco meda Luvena tagane kei na yalewa.⁵⁸ Vakaidina, na sala duadua ga meda vueti kina mai na ivalavala ca ka toso ki liu vakayalo oya meda tugana na ivunau i Karisito ena noda bula.⁵⁹ Ena kena tale e dua, a vakatavulica na iApositolo o Joni ni “o koya yadua … sa sega ni tudei ena ivakavuvuli kei Karisito, sa sega ni tu vei koya na Kalou.”⁶⁰ O Jisu Vakaikoya a tukuna vei iratou na Nifai Le Tinikarua ni kevaka eda sega ni cakacakataka na vakabauti Karisito, veivutuni, papitaiso, kei na vosota me yacova na ivakataotioti, eda na “muduki tani ka biu ki na bukawaqa me tawamudu.”⁶¹

Ia sa rawa vakacava ni da tugana vakayauyau cake na ivunau i Karisito ena noda bula? Dua na sala oya me caka e dua na sasaga matau ena veimacawa meda vakavakarau ki na sakaramede ena tauri ni so na gauna meda navuca kina ena masumasu na tikina eda gadreva vakalevu meda vakavinakataka. Sa rawa ni da qai mai cabora e dua mada ga na ka e tarovi keda tu ni vakataki Jisu Karisito ki na icabocabo ni sakaramede, ka kere veivuke voli ena vakabauta, kerea tiko na veisolisoli vakayalo veiganiti, ka veiyalayalati voli mo vinaka cake ena macawa ka tarava.⁶² Ni da cakava vakakina, ena lako mai ki na noda bula na Yalo Tabu ki na dua na ivakatagedegede levu cake, ka na tiko vei keda na kaukauwa vakaikuritaki meda ulabaleta na noda tawataucoko tu.

Au vakadinadinataka ni o Jisu Karisito sa iVakabula kei vuravura ka ni sa Yacana duadua ga eda na bula rawa kina.⁶³ Na ka kece ga sa vinaka sa vu duadua ga mai Vua.⁶⁴ Ia meda dau “kitaka tikoga na veika vinaka,”⁶⁵ oka kina na bula tawamudu, sa dodonu meda tugana tikoga na ivunau i Karisito ena noda bula. Ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.