Te tātarahapa : Hōʼē māʼitiraʼa ʼoaʼoa
Na Elder Dale G. Renlund
Nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo
Maoti tō tātou Faʼaora i noaʼa ai te tātarahapara’a ʼe te ʼoaʼoa atoʼa.
Te mau taea’e ’e te mau tuahine here, i te 12raʼa o tōʼu matahiti, tē ora ra tōʼu ʼutuāfare i Göteborg, te hō’ē ’oire i te pae tahatai i apato’a nō te fenua Tuete. ’Ei ha’apāpūra’a, o te ’oire i fānauhia ai tō tātou hoa o Elder Per G. Malm,1 tei fa’aru’e mai i teie iho nei tau ve’ave’a. Tē mihi nei mātou iāna ’Ua māuruuru roa mātou nō tōna fa’ahiahia ’e tāna tāvini maita’i ’e nō te hi’ora’a o tōna ’utuāfare here mau. ’E tē pure nei mātou ’ia vai mai te mau ha’amaita’ira’a faufa’a roa a te Atua i ni’a ia rātou.
E pae ’ahuru matahiti i ma’iri i teie nei, e haere mātou i te pureraʼa i roto i te hōʼē fare tataʼihia. I te hō’ē sābati, ’ua fāriʼi mai tōʼu hoa ʼo Steffan,2 iāʼu ma te ʼanaʼatae, e diakono atoʼa hoʼi ʼoia i roto i te ’āmaʼa. ’Ua haere atu māua i roto i te tahi piha rahi ʼe ’ua ʼīriti mai ʼoia mai roto mai i tōna pute te hōʼē ahitiri rahi ʼe te māti. Ma te faʼahua riʼariʼa ʼore, ’ua rave au i te ahitiri ʼe ’ua tūtuʼi i te ʼūiti. ’Ua ʼōpua vau i te tūpohe i te ʼūiti hou te ahitiri ʼe paʼaʼina ai. I tōʼu rā na reiraraʼa ’ua paʼapaʼa tōʼu mau manimani rima ’e ’ua marua te ahitiri. ’Ua mātaʼitaʼi māua Steffan ma te riʼariʼa ’a tāmau noa ai te ʼūiti i te ʼama.
’Ua paʼaʼina te ahitiri, ʼe ’ua ʼī roa te piha ʼe te fare pureraʼa i te au auahi. ’Ua ha’aputu rū māua i te mau hu’ahuʼa ahitiri ʼe ’ua ʼīriti i te mau haʼamāramarama nō te faʼahaere atu i te hauʼa i rāpae au, ma te tiʼaturi ē ʼe ʼaore roa e taʼata i ʼite mai. Auaʼe rā, ’aita e taʼata i pēpē ʼe ’aita e fifi tei tupu mai.
I tō te mau melo taeraʼa mai i te pureraʼa, ’ua hauʼa rātou i te hauʼa pūai. E mea fifi ’ia ’ore ’ia hauʼahia te reira. ’Ua haʼafifi te hauʼa i te natura moʼa o te pureraʼa. Nō te mea hoʼi ē e mea iti roa tei mau i te ’autahu’ara’a a Aarona, ’ua ʼopere au i te ’ōroʼa ’aita rā vau i manaʼo ē ’ua tiʼamā vau i te rave i te reira nō te ʼohipa tāʼu i rave. I te taime ’a torohia mai ai te fa’ariʼi ’ōroʼa iāʼu nei, ’aita vau i rave i te pane ʼe te pape. ’Ua huru ’ē roa vau. ’Ua haʼamā vau, ʼe ’ua ʼite au ē ʼaita te Atua i māuruuru i te mea tāʼu i rave.
I muri aʼe i te pureraʼa, ’ua ani mai te peresideni ’āmaʼa, ʼo Frank Lindbergh, te hōʼē taʼata paʼari e rouru hinahina, e ’ia haere atu vau i roto i tōna piha tōroʼa. I muri a’e i tōʼu pārahiraʼa, ’ua hiʼo mārū mai ʼoia iāʼu ʼe ’ua parau mai ʼe ’ua ʼite ʼoia ē ’aita vau i rave i te ’ōroʼa. ’Ua ani mai ʼoia nō te aha. ’Ua manaʼo vau ē ’ua ʼite ʼoia. ’Ua pāpū iāʼu ē ’ua ʼite te mau taʼata atoʼa i te mea tāʼu i rave. I muri aʼe i tōʼu faʼaʼiteraʼa atu iāna, ’ua ani mai ʼoia e aha tōʼu mau manaʼo. Ma te taʼi, ’ua parau rū noa atu vau ē te ʼoto nei au ʼe ’ua ʼite au ē ’aita vau i faʼatura i te Atua.
’Ua ’īriti mai te peresideni Lindbergh i te hōʼē buka tahito roa nō te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau ’e ’ua parau mai iā’u ’ia tai’o i te tahi mau ’īrava i renihia. ’Ua taiʼo pūai au :
« Inaha, o ’oia o tei tātarahapa i tāna ra mau hara, ’ua fa’a’orehia ïa te reira, ’e e ’ore ho’i au, o te Fatu e ha’amana‘o fa’ahou ā i te reira.
« Na roto i teie nei mea e ’ite ai ’outou e mai te mea ’ua tātarahapa te ta’ata i tāna ra mau hara—inaha, e fā‘i mai ’oia i te reira ’e e ha’apae ’ē roa atu ho‘i ».3
E ʼore roa e moʼehia iāʼu te mata aroha ʼo te peresideni Lindberg i tōʼu hiʼoraʼa atu iāna i muri aʼe i tōʼu taiʼoraʼa. Ma te here, ’ua parau mai ʼoia iāʼu ē tē manaʼo nei ʼoia e mea maitaʼi iāʼu ’ia rave faʼahou i te ’ōroʼa. I tōʼu faʼaru’eraʼa i tāna piha tōro’a, ’ua ʼite au i te ʼoaʼoa fāito ʼore.
Taua ʼoaʼoa ra o te hōʼē ïa o te mau hotu nō te tātarahapara’a. Te auraʼa o te taʼo tātarahapa « ’ia ʼite ïa i muri iho » ʼe e tītau te reira « ’ia taui »4 I roto i te reo Tuete, omvänd ïa te taʼo, ’oia hoʼi, « ’ia fāriu ».5 ’Ua pāpaʼi te taʼata pāpaʼi Keresetiano, ʼo C. S. Lewis, nō niʼa i te hinaʼaro ʼe te rāveʼa nō te taui. ’Ua parau ʼoia ē te tātarahapara’a o te « tuʼu-faʼahou-raʼa ïa i niʼa i te ’ēʼa tiʼa. E nehenehe te hōʼē hape e faʼaʼāfarohia : Na roto anaʼe rā i te hoʼiraʼa i muri e tae noa atu e ʼitehia te hape ʼe ’ia haʼa faʼahou mai taua atu vāhi ra, e ʼere rā na roto i te haere-noa-raʼa ».6 Te tauiraʼa i tō tātou huru ʼe te hoʼiraʼa i niʼa i te ’ēʼa ʼāfaro e tufaʼa ïa nō te tātarahaparaʼa, e hōʼē noa rā tufaʼa. Te tātarahapara’a mau, tei roto atoʼa ïa te fāriuraʼa i tō tātou ʼāʼau ʼe tō tātou hinaʼaro i te Atua ʼe te haʼapaeraʼa i te hara.7 Mai tei ha’amāramaramahia i roto i te Ezekiela, te tātarahapara’a o te « fāriu ïa… i te parau ʼino… ’ia rave i te mea au ʼe te mea tiʼa ra… ’ia faʼahoʼi i te mauhaʼa… [ʼe] ’ia haʼapaʼo i te parau ora ra, ʼe ʼaore i rave i te mea ino ra ».8
E ’aita ā teie faʼaʼiteraʼa i hope roa. ’Aita te reira i faʼaʼite pāpū mai i te mana e noaʼa ai te tātarahaparaʼa, ’oia hoʼi te tusia tāraʼehara a tō tātou Faʼaora. E tiʼa ’ia vai mai i roto i te tātarahaparaʼa mau te faʼaroʼo i te Fatu ra ia Iesu Mesia, te faʼaroʼo e nehenehe Tāna e taui ia tātou, te faʼaroʼo e nehenehe Tāna e faʼaore i tā tātou mau hara, ʼe te faʼaroʼo e tauturu ʼOia ia tātou ’ia ʼape i te tahi atu ā mau hape. Na teie huru faʼaroʼo e haʼamanuia maitaʼi i Tāna Tāra’ehara i roto i tō tātou oraraʼa. ’Ia « ʼite anaʼe tātou i muri iho » ’e ʼia « fāriu » tātou ma te tauturu a te Faʼaora, e nehenehe ïa ia tātou ’ia tiʼaturi i Tāna mau fafauraʼa ʼe te ʼoaʼoa nō te faʼa’oreraʼa hara. ’Aita ana’e te Faʼaora, e riro te tiʼaturi ʼe te ʼoaʼoa i te mōrohi ’e e riro te tātarahapa ʼei tauiraʼa noa nō te huru. Na roto rā i te faʼaʼohiparaʼa i te faʼaroʼo Iāna, e faʼafāriuhia ïa tātou i Tōna ʼaravihi ʼe Tōna hinaʼaro mau ’ia faʼa’ore i te hara.
’Ua haʼapāpū te peresideni Boyd K. Packer i te mau fafauraʼa nō te tātarahaparaʼa i te avaʼe ’-’ēperēra 2015, i roto i tāna ’āmuiraʼa rahi hopeʼa. ’Ua faʼaʼite ʼoia i te mana o te Tāra’ehara ʼa te Faʼaora ’ia faʼaora i te mea tāʼu i faʼariro ’ei titiʼaraʼa i te pa’ari tei noaʼa i roto i te ʼāfaraʼa o te tenetere nō te tāviniraʼa ’ei ’āpōsetolo. ’Ua parau te peresideni Packer ē : « E’ita te Tāra’ehara e vaiiho i te mau tāpaʼo. Te mea i mau, ua mau ïa E fa’aora noa te reira, ’e te māuiui e ora mai i te reira, e ora roa ïa ».9
Tē parau fa’ahou ra ’oia ē :
Na roto i te Tāraehara, o te nehenehe e rāpa’au ia tātou, e’ita te mau rifa e ’itehia. Tē aura’a ra, noa atu te ’ohipa tā tātou i rave, ʼe ʼaore rā te vāhi ’ua rātere tātou ʼe ʼaore rā te huru te hō’ē ʼohipa i tupu, mai te peu e tātarahapa mau tātou, ’ua parau fafau mai ʼOia ē, e tara ʼē ʼOia i te reira. E ’ia tara ē ’Oia, ua tātā’īhia ïa …
« Te Tāra’ehara… o te nehenehe e tamā roa i te pora’ora’o, noa atu te pa’ari ʼe ʼaore rā, te roa ʼe ʼaore rā, te rahira’a taime e tītau-fa’ahou-hia mai ».10
’Aita e ’ōtiʼa tō te Tāraʼehara a te Faʼaora, nō ʼoutou ʼe nōʼu nei. E ʼore roa atu te reira e faʼahepohia mai i niʼa ia tātou. Mai tā te peropheta Lehi i ha’amāramarama mai, « ’ia navaʼi tō tātou haʼapiʼiraʼahia »11 ’ia ʼite i te maitaʼi ʼe te ʼino, « e ’ua tiʼa ia tātou ’ia rave i te tiʼamā ʼe te ora mure ’ore, na roto i te Arai Rahi o te taʼata atoʼa ʼe ’ia ʼimi i te tītīraʼa ʼe te pohe ».12 ’Oia hoʼi, ’ua riro te tātarahaparaʼa ’ei hōʼē māʼitiraʼa.
E nehenehe tā tātou—ʼe te rave nei tātou i te tahi mau taime—e rave i te mau mā’itira’a taʼa ʼē. E ʼere taua mau mā’itira’a ra i te mea hape roa, e ārai rā te reira ia tātou ’ia tātarahapa mau ʼe ’ia haʼafifi ia tātou ’ia tītau i te tātarahapara’a mau. ʼEi hiʼoraʼa e nehenehe tā tātou ’ia māʼiti i te faʼahapa atu ia vetahi ’ē. ’Ei taureʼareʼa 12 matahiti i Göteborg, ’ua nehenehe iāʼu ’ia faʼahapa ia Steffan. ʼO ʼoia tei ’āfaʼi mai i te ahitiri ʼe te māti i te fare pureraʼa. Te pariraʼa ia vetahi ’ē, noa atu ē mea tano, e faʼatiʼa ïa te reira i tō tātou huru. ’Ia na reira anaʼe tātou, tē huri nei ïa tātou i te hōpoi’a o tā tātou mau ʼohipa i niʼa ia vetahi ’ē. ’Ia huri-anaʼe-hia te hōpoi’a, te faʼaiti nei ïa tātou i te tītauraʼa ʼe tō tātou ʼaravihi ’ia rave i te ʼohipa. E faʼariro ïa tātou ia tātou iho ʼei feiā tei roʼohia i te ’ati, ʼeiaha rā ʼei feiā o te nehenehe e rave i tā tātou iho hōpoiʼa.13
Te tahi atu mā’itira’a o te faʼataupupūra’a i tātarahapara’a o te faʼaitiraʼa ïa i te fāito o tā tātou mau hape. I roto i te ʼohipa nō te ahitiri i Göteborg, ʼaore roa e taʼata tei pēpē, ʼaore roa e tauhaʼa tei vāvāhi-roa-hia, ʼe ’ua tupu hoʼi te pureraʼa. E mea ʼōhie ’ia parau ē ’aita e tumu nō te tātarahapa. Mai te mea e faʼaitihia te fāito nō tā māua mau hape, e ʼore ïa te hinaʼaro ’ia taui, noa atu ē ʼaita i ʼitehia te mau hopeʼaraʼa. Na teie huru hiʼoraʼa e ārai ia tātou ’ia ʼite ē e mau hopeʼa mure ʼore tā tātou mau hape ʼe mau hara.
Te tahi atu huru ’oia ho’i te manaʼora’a ē e ʼaita ʼe peʼapeʼa tā tātou mau hara nō te mea tē here nei te Atua ia tātou noa atu te mea tā tātou e rave. E mea ’ōhie hoʼi ’ia tiʼaturi i te mea tā Nehora te taʼata haʼavare i haʼapiʼi i te nunaʼa nō Zarahemela. « E faʼaorahia te mau taʼata atoʼa ra i te mahana hopeʼa ra, ʼeiaha rātou e mātaʼu, ʼeiaha hoʼi ’ia rurutaina… ʼe, i te hopeʼa ra, e noaʼa ai te ora mure ʼore i te taʼata atoʼa ra ».14 E mea hape rā teie manaʼo faʼahema. Tē here mau nei te Atua ia tātou. E mea faufaʼa rā iāna te mea tā tātou e rave. ’Ua hōroʼa mai ʼOia i te mau arataʼiraʼa māramarama e nāhea e tiʼa ai ia tātou ’ia haʼapaʼo maitaʼi. Tē piʼi nei tātou i te reira te mau faʼaueraʼa. Na tō tātou huru e faʼatupu i Tōna fāriʼiraʼa ia tātou ʼe tō tātou ora mure ʼore e tae noa atu i tō tātou hinaʼaro ’ia ’imi ma te ha’ehaʼa i te tātarahaparaʼa mau.15
A ta’a atu ai, tē haʼapae nei tātou i te tātarahapara’a mau ’ia māʼiti anaʼe tātou i te faʼataʼa ʼē i te Atua i Tāna mau faʼaueraʼa. ʼĀhiri e ʼere te ’ōroʼa i te mea moʼa, e ʼere ïa i te mea faufaʼa ’ia faʼahuehue te hauʼa o te ahitiri i te pureraʼa ’ōroa i Göteborg. E tiʼa ia tātou ’ia ara i te faʼaitiraʼa i te fāito o te peu ino na roto i te haʼafaufaʼa-ʼore-raʼa ʼaore rā i te fāriʼi-ore-raʼa ʼe ʼo te Atua te fatu nō Tāna mau faʼaueraʼa. Tē tītau nei te tātarahapara’a mau ʼe ’ia ʼitehia te tiʼaraʼa atua ʼo te Faʼaora ʼe te parau mau nō Tāna ʼohipa i te mau mahana hopeʼa nei.
ʼEiaha e ʼimi i te mau ʼōtoheraʼa, e māʼiti na tātou i te tātarahapara’a. Na roto i te tātarahapara’a, e nehenehe tā tātou ’ia ʼite i tō tātou huru mau, mai te tamaiti tei haere i te fenua roa i roto i te parabole,16 ʼe ’ia feruri i niʼa i te hopeʼa mure ʼore nō tā tātou mau ʼohipa. ’Ia māramama anaʼe tātou e nāhea tā tātou mau hara e nehenehe ai e faʼatupu i tō tātou ʼoa’oa mure ʼore, e’ita ïa tātou e tātarahapa noa ʼe tūtava atoʼa rā tātou ’ia riro ’ei mea maita’i atu ā. ’Ia faʼaruru anaʼe tātou i te faʼahemaraʼa, e ui paha tātou ia tātou iho, ’ia au i te mau parau a William Shakespeare :
Nāhea vau e maitaʼi ai ’ia noaʼa iāʼu te mea i faʼahema iāʼu ?
Te hōʼē moemoeā, te hōʼē hutiraʼa aho, te hōʼē manaʼo ʼoaʼoa poto.
’O vai te taui i te hōʼē taime ’arearea nō te hōʼē hebedoma i roto i te māuiui,
’aore rā o te vaiiho i te tahi mea faufaʼa mure ʼore nō te hōʼē taime ’arearearaʼa poto ?17
Mai te mea ’ua moʼe ia tātou te hiʼoraʼa o te ora mure ʼore nō te hōʼē hauti, e nehenehe ïa tā tātou e tātarahapa. Maoti te tāraehara a Iesu Mesia, e fana‘ora’a fa’ahou ā tō tātou. Fa’ahōho’ara’a, e nehenehe tātou e taui i te hauti tā tātou i mā’iti hape i te ho’ora’a mai ’e ’ia fāri’i fa’ahou te tia’ira’a mure ’ore. Mai tā te Fa’aora i ha’amāramarama mai, « nō te mea, inaha, ’ua faʼa’oromaʼi te Fatu o tō ʼorua Faʼaora i te pohe o tōna tino ; nō reira ’ua faʼa’oromaʼi hoʼi ʼoia i te mamae rahi o te mau taʼata atoʼa, ’ia tiʼa i te mau taʼata atoʼa ’ia tātarahapa ʼe ’ia haere mai iāna ra ».18
E nehenehe tā Iesu Mesia e faʼa’ore i te hara nō te mea ’ua aufau ʼOia i te hoʼo nō tā tātou mau hara.19
’Ua māʼiti tō tātou Tāra’ehara i te faʼaʼore i te hara nō Tōna aroha ʼe te here fāito ʼore.
’Ua hinaʼaro tō tātou Fa’aora ’ia faʼaʼore i te hara nō te mea teie te hōʼe o Tōna mau maitaʼi hanahana.
’E, ’ei Tia’i Mamoe Maita’i ’Oia, e ʼoaʼoa ’Oia ’ia mā’iti ana’e tātou i te tātarahapa.20
Noa atu e ʼite tātou i te ʼoto e au i te Atua ra nō tā tātou mau ʼohipa,21 ’ia māʼiti anaʼe tātou ’ia tātarahapa, e tītau manihini ïa tātou i te Faʼaora i tera ihoa taime ’ia tomo mai i roto i tō tātou oraraʼa. Mai tā Amuleka i haʼapiʼi, « ’ia haere mai ʼoutou, ʼe ’ia ʼore ʼoutou ’ia faʼaetaeta i tō ʼoutou ʼāʼau ; inaha hoʼi, o te taime teie, ʼe te mahana o tō ʼoutou ora ; e nō reira ’ia tātarahapa ʼoutou, ʼe ’ia ʼore ’ia faʼaetaeta i tō ʼoutou ʼāʼau, e faʼatupu-vave-hia te rāveʼa rahi o te ora nō ʼoutou ».22 E nehenehe tā tātou e ʼite i te ʼoto e au i te Atua ra nō tā tātou mau ʼohipa ʼe ’ia ʼite i te hōʼē ā taime te ʼoaʼoa i te fāriʼiraʼa i te tauturu a te Faʼaora.
Nō te mea e nehenehe ia tātou ’ia tātarahapa o te parau ʼāpī maita’i ïa ō te ʼevānelia !23 E « horoi-’ē-hia » te manaʼo hara.24 E ’ī tātou i te ʼoaʼoa, i te fāriʼira’a i te matararaʼa o tā tātou mau hara, ’e e fāriʼi i te « hau ō te ʼāʼau ».25 E faʼatiʼamāhia tātou i te mau manaʼo hepohepo ʼe te faʼatītīraʼa a te hara. E faʼaʼīhia tātou i te māramarama maere ʼo te Atua ʼe « e ʼore ā te ʼāʼau e māuiui ».26 Maoti tō tātou Faʼaora i noaʼa ai te tātarahapara’a ʼe te ʼoaʼoa atoʼa. Tē haʼamanaʼo noa nei ā vau i te mau manaʼo tāʼu i ʼite i roto i te piha tōroʼa o te peresideni ’āmaʼa i muri aʼe i te ʼohipa tei tupu ʼe te ahitiri. ’Ua ʼite au ē ’ua faʼaʼorehia tāʼu mau hape. ’Ua mōrohi tōʼu mau manaʼo hara, ’ua ʼanaʼanatae tōʼu manaʼo, ’e ’ua māmā tōʼu ʼāʼau.
Te mau taea’e ’e te mau tuahine, ʼa faʼaoti ai tātou i teie ’āmuiraʼa, tē ani manihini nei au ia ʼoutou ē ’ia rahi atu ā tō ʼoutou ʼoaʼoa i roto i tō ʼoutou oraraʼa : te ʼoaʼoa i roto i te ʼiteraʼa ē e mea mau te Tāra’ehara a Iesu Mesia ; te ʼoaʼoa i te ’aravihi, te manaʼo pāpū, ʼe te hinaʼaro o te Faʼaora ’ia faʼaʼore i te hara ; ’e te ʼoaʼoa i roto i te māʼitiraʼa ’ia tātarahapa. E peʼe na tātou i te arataʼiraʼa a te Faʼaora ’ia « huti i te pape… ma te ʼoaʼoa nō te tumu o te pape ora ra ».27 E māʼiti na tātou ’ia tātarahapa, ’ia faʼaru’e i tā tātou mau hara, ’e ’ia fāriu atu tō tātou ʼāʼau ʼe tō tātou mau manaʼo pāpū nō te peʼe i tō tātou Faʼaora. Tē faʼaʼite nei au ē, tē ora mau nei ʼOia. ’Ua ʼite ʼe ’ua fāriʼi tāmau vau i Tōna aroha ʼe Tōna here fāito ʼore. Tē pure nei au e ’ia fāriʼi ʼoutou i te mau haʼamaitaʼiraʼa faʼaora nō Tāna Tāra’ehara nō ’outou paha i teie nei—’e fa’ahou ’e fa’ahou ā i roto i tō ’outou orara’a,28 mai te reira i roto i tō’u nei. Na roto i te i‘oa o Iesu Mesia, amene.