Na iKawakawa ki na iNuinui kei na Veivakabulai
Ena veivuke veiganiti, sa rawa vei ira era a vakasagai me ra kunea na veivakabulai era gadreva tu vakatitobu.
Droini mai vei Cristina Bernazzani
Raitayalotaka mada ni ko sa tucake tu ena dua na babavatu ka o sa saga tiko mo takoso ki yasana kadua ni barisavu titobu, ni sa tukuni oti tu vei iko ni tiko mai tai kadua na marau levu. Ni ko sa vakasaqara tiko na sala mo takoso kina, o sa kunea sara e dua na ioloolo iyaya, ni kevaka e tuvai vakadodonu, ena tara kina e dua na ikawakawa me takosova na barisavu.
Ke o sega ni kila na tara na ikawakawa, ena tawayaga na iyaya o ya ka yaco mo nuiqawaqawa ka vakanuinui matewale. Ia kevaka o kere veivuke vua e dua sa tu vua na kila ni tara ikawakawa, sa na rawa me tubu cake na nomu vuku kei na kila-ka ka drau na rawata na kena caka.
Ena 18 na yabaki sa oti, a noqu cakacaka ga meu dau vakarautaka na iyaya ni cakacaka kei na veidusimaki me vukei nodra takoso rawa na tamata ena barisavu ni vakararawataki ni yalo se vakasama. Vei ira kece na tamata au sa vakasalataka, era sega ni vakataka na nodra yaco mai ena rarawa levu o ira na vakasagai. Au sa raica na kena revurevu na ibolebole oqo ki na nona sasaga e dua na tamata me vosota vakavinaka ki na ivakataotioti.
Ia, au sa mai kila talega ni veivakacegui tawamudu mai na noda sasaga bula kei na vakararawataki sa rawa ga vua na iVakabula. Na nona loloma e laveta cake na tamata mai na butobuto ki na rarama.
Na Cava na Vuna e Vakavu Leqa kina Vakalevu na Veivakasagai
Era kaya vei au na vakalolomataki ni ra dau lomaocaoca, vakatitiqataki koya ga, kei na mosi titobu ni nodra vakasama. E vukei keda o Peresitedi Gordon B. Hinckley (1910–2008) meda kila vinaka na vuna e vakavuna kina na veivakasagai na rarawa ni yalo titobu:
“E tiko na cakacaka ni veivakasagai rerevaki, ka vakatani. E sega ni kilai rawa. E saqata vakaukauwa mai na veika vinaka e gadrevi me tiko vua e dua na tagane kei na yalewa. Sai koya na kena vakacacani na veika e tabu ka vakalou. Sa vakarusa tiko na nodra bula na gone. E sega ni dodonu ka kilikili me saqati sara yani vakaukauwa.
“Sa ka vakamadua vua e dua na tagane se yalewa me na vakasaga e dua na gone. Ni cakava oqo, e sega walega vei koya e veivakalolomataki me cakava kina na mataqali cala levu duadua ni veivakamavoataki. Sa tu kina o koya e mata ni Turaga me na cudruvi ka lewai.”1
Na kaukauwa ni vakatubu kawa sa kaukauwa tabu ka vakalou nei Tamada Vakalomalagi sa solia vei ira na Luvena. E vakavulica o Elder David A. Bednar ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua: “Sa ka bibi sara na kaukauwa vakayalo ni vakatubukawa oqo. … Erau noda dauveibuli na Tamada Vakalomalagi kei na Luvena Lomani ka rau sa vakadinati keda yadua kina dua na tiki ni Nodrau kaukauwa ni dauveibuli oqo.”2 E sega ni da kurabui me yaco ki na vakacacani na kaukauwa tabu “mena cudruvi sara vakaukauwa” ni sa vakavuna na “mataqali cala levu duadua ni veivakamavoataki.”
Kila Vinaka na Yaloi Koya e Vakararawataki
Droini mai vei © nuvolanevicata/iStock/Getty Images
Na veivakasagai sai koya na kena vakasaurarataki e dua ena tarai ni yago se ivakaraitaki vakasisila ni vakayagataka e dua me vakaceguya kina na nona garogaro. Sa dau vakavuqa, era dau biu tu ena veilecayaki o ira era a vakasagai ka ra yalo luluqa sara ka madua ka dau yaco sara me sega ni tabei rawa. Na mosi kei na rarawa era sotava na vakalolomataki e dau qai vakalevutaki ena nodra nanuma eso e yavutaki mai ena lecaikataki na veivakasagai kei na kena ca. Eso era vakalolomataki era beitaki ni ra lasu se sa bale ga vei ira na nodra vakasagai. Eso era tuberi cala me ra vakabauta ni dodonu me ra veivutuni, me vaka era a cala ni ra vakalolomataki.
E vuqa au vakadikeva era a sotava na vakasagai ni ra se gone se itabagone kina a tukuni vei ira me ra “uabaleta ga,” “biuta sara e muri,” se “me ra veivosoti ka guilecava ga.” Na mataqali vosa vakaoqo—vakabibi ni ra tukuna mai na itokani voleka, lewe ni matavuvale, se iliuliu ni Lotu—ena rawa ni muataki koya a vakalolomataki me vunitaki koya vakalevu ka madua ka sega ni vakabulai se kune vakacegu. Me vakataka ga e dua na mavoa bibi se gaga, na mavoa vakayalo oqo ena sega ga ni tu sa yali yani ke vakawaleni. Ia, ena tubu na veilecayaki a tekivu kina na veivakalolomataki, ni sema vata oqo kei na revurevu ni mosi ni yalo, ena rawa ni veisau na ituvaki ni vakasama, ka laki yaco me tekivu kina na itovo tawakilikili. E sega ni ka vou vei koya a vakalolomataki me kila ni veika a yaco vua e ka vakaloloma, ia ena rawa tikoga me ra tekivu itovo tawakilikili ka mosi na yalodra.
A sotava o Hannah (sa veisautaki na yacana) na vakasagai ni se gone lailai kina. Me vakataki ira ga era vakalolomataki, a tubu cake o koya ka nanuma tiko ni sa tamata ca ka tawayaga. A vakayagataka nona bula me qaravi ira na tamata me rawa ni vakaoti rarawa kina ni nanuma ni “sega soti ni vinaka” vei Tamada Vakalomalagi se dua tale me lomani koya. Ena nona veimaliwai, a rerevaka tiko ni na dua ena kilai koya dina, era na nanuma ni sa lolovira sara o koya me vaka e vakasamataka tiko. Sa vakila ni sa rere vakalevu ni na cati ka yaco me rerevaka na cakava na veika vou ena bula se cakava mada ga na veika rawarawa me vakataka nona qirita e dua ena talevoni. A vakalougatataki ena taledi ni cakacaka ni liga ia a mani biuta ni rerevaka ni na sega ni ciqoma na veivakasewasewani.
E sivia e 50 na yabaki na kena sa vakatulewataki koya tu ena veisiga na yalo ni luluqa, malumalumu, rere, cudru, veilecayaki, madua, galili, kei na tu taudua.
Sosomitaki ni Rarawa ena Vakacegu
A sotava na iVakabula “na ka rarawa, na veivakararawataki kei na veivakatovolei kecega.” A cakava oqo o Koya me rawa ni “kila kina na nodra malumalumu na nona tamata” (Alama 7:11–12). Na nona rarawa a sega walega ni baleta na noda ivalavala ca sa baleta talega na noda rarawa ni caka ca vei keda e dua.
Ke tiko oqo o Koya nikua, au raitayalotaka ni na tagi ka vakalougatataki ira era vakasagai, me vaka a tagi ka vakalougatataki ira na Nifai (raica na 3 Nifai 17). Ni sega ni tiko dina oqo o Koya, sa na tiko kei keda na Yalona, ka sa vakarautaka e dua na sala meda vakabulai kina, vakila na vakacegu, ka veivosoti.
E vuqa vei ira sa mavoa vakayalo, na vakasama ni mosi o ya era kauta tu ena rawa me sosomitaki ena vakacegu sa vaka me dredre toka me vakabauti. Vakavuqa ka vakayabaki me ra sega tu ni kila ka raica na tamata na nodra mavoa na vakalolomataki. Na mavoa e matavulotaki tu ena matadredredre, na guta me vukei ira eso, ka bula voli me vaka ga e sega ni dua na ka e cala, ia na mosi sa dau toka ga.
Meda vakatauvatataka mada na cakacaka ni vakabulai na yalo kei na qaravi ka vakamavotaki e dua na mavoa. Taura mada ni ko se gone, a qai ramusu na yavamu. Dodonu mo a gole vei vuniwai me laki vakavinakataki, o sa qai kiso wavoki tiko me yacova ni sa oti na mosi rarawa o ya, ia sa dau mosi tiko vakalailai ni ko kalawa yani. Oti e vica na yabaki o sa gadreva me sa lako tani na mosi, o sa qai gole vei vuniwai. Me sa na vakavinakataka o vuniwai na sui, cakava laivi na vuvuce eso, simedetaka, ka vakauti iko mo laki vakaukauwataki me kaukauwa na yavamu.
Na cakacaka ni vakabulai na vakalolomataki e tautauvata ni o koya e mavoa me na kila ni mosi o ya e ka dina ni rawa me caka e dua na kena iwali. Na cakacaka oqo e oka kina na kila na ka sa yaco ka vakatara na yalo sa vakamavoataki, rere, kei na rarawa me na vakilai, ciqoma, ka vakadodonutaki. Sa vakavuqa me dau veivuke na cakacaka vata kei ira na kenadau ena cakacaka ni veivakabulai oqo. (Raici iratou na nomu iliuliu ni matabete mo kila ke tiko na Veiqaravi ni Matavuvale ni YDE ena nomu vanua.)
Ke a vukei se sega mai vei ira na kenadau o koya a vakalolomataki, sa vinaka ga me ia na masu, vulica na bula ni iVakabula kei na Nona Veisorovaki, ka sikova wasoma e dua na iliuliu ni matabete. Ena rawa vua me vakalailaitaka na icolacola ka ciqoma na veivakauqeti vakayalo me vukei koya e vakalolomataki me kila na nona yaga vakalou kei na veiwekani vata kei Tamana mai Lomalagi kei na iVakabula. Me vaka e kaya o Sister Carole M. Stephens, iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei: “Ena taura toka e dua na gauna balavu na veivakabulai. Ena gadreva mo vakasaqara ena masumasu, na veituberi, kei na veivuke e ganiti, oka kina na mua yani kivei ira na lewe ni matabete era sa tabaki vakadodonu. Ni ko sa vulica mo veitaratara e matanalevu, biuta na iyalayala ka yaga mo vakasaqara na ivakasala mai vei ira na kenadau. Sa ka bibi sara nomu maroroya toka nomu bula vakayalo ena gauna taucoko oqori!”3
Vei Hannah, e a veilecayaki sara na nona bula ka sa gadreva kina na veivuke. E kila mai na nona ivakadinadina ni sa rawa me vakila na vakacegu kei na yalo vinaka ena nona bula ia a sega ni vakila ena veigauna taucoko. Ena masumasu kei na veivosaki kei bisopi, a dusimaki me vakasalataki, me rawa ni taura kina na iyaya e gadreva me ciluma na dina mai na butobuto ka wasea yani na icolacola bibi a colata duadua voli. Ni caka oqo, sa qai taluva mai vua na rarawa ka kunea na vakacegu a yalataka na iVakabula (raica na Joni 14:27). Ena vakacegu kei na yalo vinaka oqo e yaco mai na gagadre kei na gu me veivosoti.
Na Gagadre ni Veivosoti
Na vakasama ni veivosoti e dau dredre toka vei ira era vakalolomataki me ra vakarorogo e dau lecavi. Kevaka era vakasamataka na veivosoti me drobula kina o dauveivakalolomataki se kaya ni sega ni dua na ka o ya, ena sega ni vakila na dodonu o koya e vakalolomataki. Ni da sa vakaroti meda veivosoti (raica na V&V 64:10), ena ituvaki e titobu kina na rarawa, me na tekivu taumada na veivakabulai ni bera na taucoko ni veivosoti nei koya a vakalolomataki.
O ira era sotava tiko na rarawa e vu mai na veivakalolomataki era rawa ni kune vakacegu ena ivakasala oqo mai na iVola i Momani: “Raica, koi au ko Jekope, au na vosa mada vei kemudou sa yalosavasava. Dou vakararavi vua na Kalou e na yalomudou taucoko ka masu vua e na nomudou vakabauta taucoko, ia ena vakacegui kemudou ko Koya e na nomudou rarawa ka na totaki kemudou ka cudruvi ira era sa segata me vakacacani kemudou.” (Jekope 3:1). Na gadrevi ni lewa dodonu kei na dodonu ni veivakatudonutaki ena rawa me vagolei vua na Turaga me rawa kina Vua me sosomitaka na noda rarawa ena vakacegu.
Sa qai raica kina o Hannah ni sa rawa vua me vagolea na gadrevi ni lewa dodonu vua na iVakabula ka yaco kina me vakila na vakacegu ki na nona bula e se bera mada ni sotava e liu. Taumada, a dau rerevaka me tiko ena soqo vakamatavuvale ni na rawa ni tiko kina o koya a veivakalolomataki. Ia oqo, ni sa qai lomana dina me bolea na dredre ni mavoa ni yalo ena ilakolako ki na veivakabulai, sa sega kina ni rere me raici dauveivakalolomataki ka rawa sara me lomani koya ni sa qase sara.
Galala Mai na iColacola Tawayaga
E kaya kina o Elder Richard G. Scott (1928–2015) ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua ni “na yaco mai na taucoko ni veivakabulai ena nomu vakabauti Jisu Karisito kei na Nona kaukauwa kei na gugumatua, mai na Nona Veisorovaki, me vakamavotaka na mawe ni mavoa sega ni dodonu ka sega ni gadrevi. …
“E lomani iko o Koya. A solia na Nona bula me rawa ni ko galala mai na icolacola tawayaga. Ena vukei iko o koya mo cakava. Au kila ni sa tiko Vua na kaukauwa me vakabulai iko.”4
O vu-ni-meca e vinakata me vesuki ira tiko na tamata ena mosi kei na rarawa baleta ni bula rarawa tiko o koya (raica na 2 Nifai 2:27). Ena veivuke ni noda iVakabula, o Jisu Karisito, ena sosomitaki vakaidina na rarawa ena vakacegu, ni sa nona ga na iVakabula me solia, ka rawa meda bula reki kina. “Sa lutu ko Atama me sucu kina na tamata, ia sa sucu na tamata me rawata na marau” (2 Nifai 2:22–25). Na bula voli ena reki ena solia na gauna ni vakatovolei me rawa ni vosoti ka rawa meda vuli ka tubu ka yaco meda vakataka cake na Tamada mai Lomalagi.
Au yalomalumalumu ena veivakalougatataki e yaco ki na noqu bula meu dabe vata kei ira era mavoa ena veivakalolomataki ka raica rawa na cakamana ni veivakabulai e yaco dina ga mai vua na iVakabula. Ke o sotava tiko na rarawa, yalovinaka mo goleva ena masumasu na veivuke. E sega ni gadrevi mo colata duadua tiko na icolacola bibi. Au kila ni dau veivakabulai o Koya, niu sa vakadinadinataka oqo ena veigauna tawawili rawa.