Ia Tikoga na iValu
Na ivalu ka tekivu mai lomalagi sa mai tomani e vuravura. Na ka dina, sa katakata cake tikoga na ivalu ni ra vakavakarau tiko na Yalododonu ki na nona lesu mai na iVakabula.
iTaba mai vei Katarina Stefanovic © iStock/Getty Images; Moment/Getty Images
Ni dua e vakamuria tiko na itukutuku kei vuravura ena vakadinata ni da sa bula donuya tiko na gauna ni “rogoca na ivalu kei na irogorogo ni ivalu” (V&V 45:26). E ka marautaki, ni tamata kece e vuravura sa sotia tudei. Eda sa valuti ira tikoga na ivavakoso butobuto ena ivalu toso oqo a tekivu mai na bula taumada ni bera noda sucu mai.
Baleta ga ni bera noda mai vakayago, eda a vala ena iValu mai Lomalagi ena iseleiwau, dakai, se gasau kacabote. Ia na ivalu a kaukauwa sara me vaka ga na ivalu ni gauna oqo, ka bilioni era mate kina.
Na ivalu taumada a ivalu ena vosa, vakasama, veiba, kei na veivakauqeti (raica na Ai Vakatakila 12:7–9, 11). Na ivadi nei Setani o ya me vakarerei ira na tamata. Sa kila tu o koya ni rere sa sala vinaka duadua me vakarusa kina na vakabauta. Ena dau vakayagataka na ile vakaoqo: “Sa rui dredre.” “E sega ni rawa na lesu ena savasava.” “E levu na ka ena yali.” “O kila vakacava ni ko sa nuitaki Jisu Karisito tiko?” E a vuvutaka vakalevu na iVakabula o koya.
Eda vakavinavinaka, ni sa qaqa na ituvatuva ni Kalou ki na lasu i Setani. Na ituvatuva ni Kalou ena okati tiko kina na nodra bula galala na kawatamata kei na dua na solibula cecere. A bole o Jiova, eda kila ni ko Jisu Karisito, me na solibula—me vakararawataki ena vuku ni noda ivalavala ca taucoko. Sa lewa ga me solia na Nona bula ena vukudra na tacina kei na ganena me rawa vei ira sa veivutuni me ra lesu savasava mai ka yaco me ra sa vakataka na Tamada Vakalomalagi (Raica na Mosese 4:1–4; Eparaama 3:27).
E dua tale na ka vinaka a vukei Jiova me taura na yalodra na luve ni Kalou o ya na ivakadinadina kaukauwa era kaya na Nona dauveitokoni, a liutaka o Maikeli, na agilosi cecere (raica na Ai Vakatakila 12:7, 11; V&V 107:54). Ena bula taumada, a vakatokai tu o Atama me ko Maikeli, ka yacai Setani o Lusefa, ka kena ibalebale “daunirarama.”1 Ena rairai rogo tani toka na yaca i koya na ravouvou ni butobuto (raica na Mosese 7:26), ia e vakavulica na ivolanikalou ni o Setani e a “dua na agilosi ni Kalou o koya sa vakailesilesi liu e na mata ni Kalou” ni bera ni mai lutu (raica na V&V 76:25–28).
Ena rawa vakacava ki na dua na yalo sa tu vua na vuku cecere kei na kila-ka me qai lutu vakayawa? Sa baleta ga na nona viavialevu. A saqata na Tamada mai Lomalagi o Lusefa baleta ni vinakata me nona taucoko na matanitu ni Kalou.
Ena nona vosa momona “Qarauna na Yalo Viavialevu,” e vakavulica kina o Peresitedi Ezra Taft Benson (1899–1994) ni o Lusefa “a vinakata me vakarokorokotaki vakalevu cake mai vei ira kecega” kei na “nona gagadre dokadoka o ya me vakasivoya na Kalou.”2 O sa rogoca talega ni a saga o Setani me vakarusa na bula galala ni tamata, ia a sega walega ni vuna o ya a sega ni digitaki kina. A biu tani mai lomalagi ni a saqata na Tamada kei na Luvena (raica na V&V 76:25; Mosese 4:3).
Na cava na vuna daru a valuta kina na tevoro? Eda a vala ni da yalodina tiko. Eda a lomana ka tokona na Tamada mai Lomalagi. Eda a vinakata meda vakataki Koya. A duidui na inaki i Lusefa. A vinakata me sosomitaka na Tamada (raica na Aisea 14:12–14; 2 Nifai 24:12–14). Raitayaloyalotaka mada na nona bukiveretaki rau noda iTubutubu Vakalomalagi o Setani. Eda wilika ena ivolanikalou, ni “a tagicaki koya ko lomalagi” (V&V 76:26).
Ni oti e dua na veivakayarayarataki katakata, a qaqa o Maikeli kei na nona mataivalu. E rua na ikatolu ni lewe i lomalagi era a digitaka me ra muria na Tamada (raica na V&V 29:36). A qai cemuri tani mai lomalagi o Setani kei ira nona ilawalawa, ia era a sega ni vakau tani ena gauna o ya ki na butobuto e tautuba. Taumada, era a biu mai ki na vuravura oqo (raica na Ai Vakatakila 12:7–9), na vanua me na mai sucu kina o Jisu Karisito ka na yaco kina na Nona solibula veisorovaki.
Na cava na vuna a vakatarai kina me ra a biu mai ki vuravura na ilawalawa i Setani? Era a mai veisaqasaqa vei ira era na mai vakatovolei kina eke (raica na 2 Nifai 2:11). Era na qai biu beka ki na butobuto e tautuba? Io. Ni oti na mileniumi, era qai biu tani tawamudu vakadua o Setani kei ira na nona ilawalawa.
Sa kila tiko o Setani sa vo lailai na nona siga. Ena iKarua ni Nona lako mai o Jisu, ena vesu o Setani kei ira na nona agilosi me 1,000 na yabaki (raica na iVakatakila 20:1–3; 1 Nifai 22:26; V&V 101:28). Ni sa roro tiko mai na siga oqori, era sa valu tiko vakaukauwa na tevoro me ra toboka e vuqa na tamata era rawata rawa.
A vakaraitaki vei Joni na Daunivakatakila na iValu mai Lomalagi me tiki tiko ni dua na raivotu cecere. A vakaraitaki vua na sala a cemuri tani mai kina o Setani ki vuravura me mai temaki ira na kawa tamata. Oqo na ka a kaya o Joni: “Dou na ca koi kemudou sa tiko e vuravura kei na wasawasa; ni sa lako sobu vei kemudou na tevoro, a sa cudru vakalevu, ni sa kila ko koya ni na sega ni dede na nona gauna” (Ai Vakatakila 12:12).
Cava sa qai cakava tiko o Setani e veisiga, ni sa kila tiko sa oti na nona gauna? A vola o Pita na iApositolo ni “sa veilakoyaki voli na nomudou meca na tevoro me vaka na laioni sa tagi, a sa vakasaqara eso me tiloma” (1 Pita 5:8).
Na cava a vakauqeti Setani? Ena sega vakadua me vakayago, ena sega ni vakawati se dua na nona matavuvale, ka na sega vakadua me rawata e dua na taucoko ni reki, sa qai vinakata kina me yaco vei ira na tagane kei na yalewa kecega “me ra rarawa na tamata kecega me vakataki koya” (2 Nifai 2:27).
Sa taketetaki ira na tamata kecega na tevoro, vakabibi o ira era na gumatua yani me ra bula tawamudu. E kilai vinaka ni vuvutaki ira era sa lako tiko ena salatu ni bula cecere. E vakavulica na ivolanikalou ni o Setani “sa valuti ira na tamata yalododonu ni Kalou, io sa viribaiti ira ka vakavolivoliti ira” (V&V 76:29).
Na ivalu ka tekivu mai lomalagi sa tomani tiko me yacova mai oqo. Na ka dina, sa katakata cake tikoga na ivalu ni ra vakavakarau tiko na Yalododonu ki na nona lesu mai na iVakabula.
A parofisaitaka o Peresitedi Brigham Young (1801–77) ni “na tete na Lotu, sautu, tubu ka rabailevu, ia ena veiraurau kei na tete ni Kosipeli ki na veimatanitu e vuravura, na tubu ni kaukauwa nei Setani.”3
Au vakabauta ni da na vakadinata taucoko ni parofisai oqo sa mai yaco ni da sa sarava tiko na kena sa curuma yani na tamata e vuravura na veika butubuto. E vakavulica o Peresitedi Young ni gadrevi meda vulica na ivadi ni meca me rawa ni da vakadrukai koya. Meu wasea mada e va na ituvatuva nei Setani sa vakadinadinataki kei na vakasama eso me vorati kina.
iVadi nei Setani
1. Veitemaki. Sa dau doudou na tevoro me biuta na vakanananu butobuto ki na noda vakasama. E vakavulica na iVola i Momani ni dau vakasolokakanataka o Setani na vakasama dukadukali ka sega ni vinaka ka vakacuruma na vakasama ni vakatitiqa. E dau saga tikoga me da vakatotogani ena ca ka nanumi keda ga ka kocokoco. E sega ni vinakati keda meda kidava rawa na vanua e lako tiko mai kina na veivakasama oqo, sa qai dauvakasolokakana,“Au sega ni tevoro, ka ni sa sega na tevoro” (2 Nifai 28:22).
Eda na vorata rawa vakacava na veitemaki vakadodonu oqo? Dua vei ira na iyaragi qaqa o ya meda vakasavi Setani. O ya na ka ena cakava o Jisu.
E veivakasalataki na italanoa ni iVakabula ena delana ni veitemaki ena Veiyalayalati Vou. Ni oti na veitemaki yadua a vakaraitaka Vua na tevoro, a vakayagataka o Jisu e rua na ituvatuva ni tataqomaki: imatai, a vakaroti Setani me lako tani; a qai cavuta na tiki ni ivolanikalou.
Meu vakaraitaka e dua na kena ivakaraitaki: “Mo lako tani Setani,” a vakarota o Jisu, “ni sa volai, Mo vakarokoroko vei Jiova na nomu Kalou, ia mo qaravi koya duadua ga” (Maciu 4:10). E tukuna na ikarua ni tikina, “Sa qai biuti koya na tevoro, ka raica, sa lako mai eso na agilosi ka qaravi koya” (Maciu 4:11). Na tataqomaki ni iVakabula e mana sara!
Na ivola ni bula nei Peresitedi Heber J. Grant (1856–1945) e veivakararamataki ki na sala a vorata kina na tevoro o Peresitedi Grant, ni se cauravou. Ena gauna sa kila kina o Peresitedi Grant ni sa vakasolokakana tiko vua o Setani, me saga me vakavure vakatitiqa e yalona, a kaya yani ena domolevu, “Iko Tevoro, tiko lo.”4
Sa tiko na dodonu vei iko mo kaya vei Setani me lako tani ni ko sa temaki. E vakavulica na ivolanikalou, “Vorata na tevoro, ena drotani kina vei kemudou ko koya” (Jemesa 4:7).
Na ikarua ni itataqomaki nei iVakabula o ya me cavuta na tiki ni ivolanikalou. E tiko na kaukauwa ni da cavuqaqataka na ivolanikalou, me vaka a cakava o Jisu. Na tiki ni ivolanikalou ena rawa me sicini ni dakai vakayalo.
Ni ko sa temaki, sa rawa mo cavuqaqataka na ivakaro me vakataka “Mo nanuma na siga ni vakacecegu, mo vakatabuya,” “Lomani ira na nomudou meca,” se “Mo qarauna me savasava tikoga na nomu vakanananu” (Lako Yani 20:8; Luke 6:27; V&V 121:45). Na kaukauwa ni ivolanikalou e sega walega ni vakamalumalumutaki Setani, ia e kauta talega mai na Yalotabu ki na yalomu, vakadeitaki iko, ka vaqaqacotaki iko mo vorata na veitemaki.
2. Na lasu kei na lawaki. Na ivolanikalou e kaya ni ko Setani “na vu ni ka lasu” (2 Nifai 9:9). Kakua ni vakabauti koya ni vakasolokakanataka mai “O sega ni cakava rawa e dua na ka dodonu,” “O sa rui valavala ca ka sega ni rawa mo vosoti,” “O na sega ni veisau rawa,” “E sega ni dua e kauwaitaki iko tu,” ka “Sega tu na nomu taledi.”
Dua tale na ka e dau lasutaka tu me vaka oqo: “E dodonu mo tovolea mada oqori vakadua ga—mo kila toka kina. O na sega ni mavoa ke vakadua mada ga.” Na ivadi vuni duka lailai e sega ni vinakata o koya mo kila ni ivalavala ca e veivakatotogani.
Dua tale na lasu veirawai ena saga o Setani vei iko: “Era cakava kece na tamata. E vinaka.” E sega ni vinaka! O koya mo qai kaya vua na tevoro ni ko sega ni via gole ki na matanitu telesitieli—dina ga ni ra gole tiko kina na tamata.
Dina ga ni na lasutaki iko o Setani, sa rawa mo nuitaka na Yalotabu me tukuna vei iko na ka dina. Oqori na vuna e rui bibi kina na isolisoli ni Yalo Tabu.
Sa vakatokai tiko na tevoro me “daulawaki kaukauwa.”5 Sa dau saga o koya me vakatanitaka na veiivakavuvuli dina e matataka na Turaga.
Mo nanuma tiko, na vakatanitaki ni ka dina e sega ni tauvata kei na veibasai ni ka. Na veibasai ni vulavula na loaloa, ia na vakatanitaki ni ka dina ni vulavula ena rawa me vulavula dromo se dravu. Na vakatanitaki ni ka dina e via vakatauvatani kei na ka dina me rawa ni lawakitaki o ira na vakawelewele tu ga. Era sa rairai moici ni dua na ka vinaka, me vakataka ga na ivakatanitaki ni ilavo dina, era sa sega ni yaga. Meu vakaraitaka mada.
Dua vei ira nona vakatanitaki ni ka dina nei Setani baleta na vakabauta o ya na vakabauta ni gauna makawa. Na nona vakatanitaka na dina ni loloma o ya na gagano ca. E vakatanitaka na dina ni matabete ena nona tauyavutaka na cakasausau, ka vakatotomuria na cakamana ni Kalou ena vakatevoro.
Sa qisia na Kalou me vakawati na tagane kei na yalewa, ia na vakamau vakamataqali vata sa vakatanitaki ni kena ka dina. E sega ni rawa kina na vakatubu kawa se bula vakacerecerei. Dina ga ni levu ni nona ituvaki veivakalasui e lawakitaka e vuqa na tamata, era sa sega ni ka dina. Era na sega ni kauta rawa mai na marau tawamudu.
Sa vakaroti keda na Kalou ena Vunau kei na Veiyalayalati me baleta na vakatanitaki ni ka dina. A kaya, “Raica na ka sa sega ni veivakatataki cake, sa sega ni mai vua na Kalou, ia sa mai vua na tevoro.” (V&V 50:23).
3. Veileti. Sa tama ni veileti o Setani. E a vakavulica na iVakabula, “Sa dau vakauqeti ira na tamata me ra veileti ka veicudruvi vakai ira” (3 Nifai 11:29).
Sa vulica tu mai na tevoro ena veisenitiuri ni vanua e tiko kina na veileti, ena lako tani kina na Yalo ni Turaga. Tekivu mai na gauna a rawai Keni kina me vakamatei Epeli, sa dau veivakauqeti tiko o Setani vei ira na veitacini me ra veiba. Sa dau vakavu leqa talega ena vakamau, kedra maliwa na lewe ni tabanalevu, kei ira na veitokani daukaulotu. E marautaka me raici ira na tamata vinaka me ra veiba. E saga me tekivuna na veiba vakamatavuvale ni bera na laki Lotu ena Siga Tabu, ni vakarau na lotu vakamatavuvale ena bogi ni Moniti, kei na gauna rau tuva kina na veiwatini na gole ki valetabu. E namaka donu na nona gauna.
Ni yaco na veileti e nomu vale se vanua ni cakacaka, mo tarova na ka o cakava tiko ka saga na veisaututaki. E sega ni dua na ka o koya a tekivuna.
Na veileti e dau tekivu ena vaqara cala. E vakavulica o Josefa Simici ni “tevoro ena marautaki keda vakasivia ni da sa dodonu vakasivia, ni da vaqara tiko nodra cala eso.”6 Ni ko vakasamataka oqo, na buladodonu vakai koya ga sa vakatanitaka na buladodonu dina.
E dau taleitaka o Setani me vakatetea na veileti ena Lotu. E daukenadau toka o koya ena dusi na cala era cakava na iliuliu ni Lotu. A vunauci ira na Yalododonu o Josefa Simici ni tekivu ni kalawa ki na vuki tani o ya na kena takali na nodra nuideitaki na iliuliu ni Lotu.7
Voleka ni itukutuku taucoko ni saqati na lotu Momani e yavutaki ena lasu me baleta na bula nei Josefa Simici. E cakacaka vakaukauwa na meca me vakamaduataki Josefa baleta ni itukutuku ni Vakalesuimai e vu ga mai na itukutuku nei Parofita ni veika a yaco mai na Veikau Tabu. Sa cakacaka vakaukauwa cake tiko nikua na tevoro ni vakatauvatani ena veisiga sa oti me ra taroga tiko na lewenilotu na nodra ivakadinadina ni Vakalesuimai.
Ena veisiga e liu ni noda itabagauna oqo, e levu vei ira na matabete, era a veivutunitaka, nodra a sega ni dina tiko vua na Parofita. A dua vei ira o Lyman E. Johnson, ka a muduki tani mai na Lotu ni a caka cala. Sa qai lelevaka nona sa biuta na Lotu: “Au na laiva na ligaqu i matau me musu laivi, ke rawa meu na vakabauta tale. Au sa qai reki vakalevu ka marau sara. A totoka na noqu tadra. Niu sa yadra ena mataka sa marau na yaloqu. Au sa marau ena siga kei na bogi, sinai ena vakacegu kei na reki kei na vakavinavinaka. Ia oqo sa butobuto mai, mosi, rarawa, kei na vutugu e levu sara. Au se bera mada ni raica me vakaoqo e dua na gauna marautaki.”8
Vakasamataka mada na veivosa oqori. Era sa veivunauci tiko kivei ira na lewe ni Lotu taucoko.
Au a saumaki mai ki na Lotu. Au a papitaiso niu sa itabagone qase cake yabaki 23 ka vuli vuniwai tiko mai Arizona, e Amerika. Au kila vakai au na cakacaka nei Setani vei ira na dauvakadidike lotu me vakaveilecayakitaki ka vakayalolailaitaki ira ni ra vakasaqara tiko na dina.
Ena gauna taucoko ni cauravou, au sa raica tiko kina na nodra ivakaraitaki na itokani Yalododonu Edaidai. Au dau vakacaucautaka na nodra ivakarau ni bula. Au sa lewa kina meu vulica vakalevu na veika e baleta na Lotu, ia au sega ni vinakata meu tukuna vua e dua niu sa vulica tiko na lotu Momani. Niu gadreva meu levea nodra veiguraki na itokani, au sa mani saga meu vakadidike vakatikitiki.
A yaco oqo ni se bera sara na Initaneti, kau sa mani gole ki na valenivola dolararaba. Au a raica kina e dua na iVola i Momani kei na dua na ivola e yacana na A Marvelous Work and a Wonder, mai vei Elder LeGrand Richards (1886–1983) ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua. Ena gagadre levu au sa qai tekivu wilika na ivola e rua oqo, kau raica ni rau veivakauqeti sara.
Ni sa gadreva tiko na yaloqu meu vulica vakalevu, sa qai vakasolokakana mai o Setani e daligaqu. A kaya ni gadrevi me taucoko na kena inaki, ena gadrevi talega meu wilika na veika era vola talega na dausaqata na Lotu. Au a lesu ki na laibari ka tekivu vakararai wavoki. E dina sara, au a raica kina e dua na ivola e vakacalai Parofita Josefa.
Au a veilecayaki niu wilika na ivola oqo e saqata na lotu Momani. Au sa vakayalia na yalo vinaka o ya kei na veivakauqeti a dusimaki au ki na noqu vakadidike. Au sa yalokatakata kau sa voleka sara ni biuta na noqu vakasaqara na dina. Au a qai masulaka tiko na isaunitaro niu sa wilika tiko na ivola e saqata na lotu Momani!
Au kurabui, ni sa qiriti au mai e dua na itokani e koronivuli torocake a vuli tiko ena Brigham Young Univesiti. A sureti au meu sikovi koya yani e Utah, ka yalataka niu na taleitaka na totoka ni vanua e lakovi. A sega tiko ni kila o koya niu vakadikeva vuni tiko na nona Lotu.
Au sa mani ciqoma na nona veisureti. A vakatura o noqu itokani me keirau gole ki Salt Lake City ka laki sikova na Rara ni Valetabu. A kurabui o koya niu a marautaka sara vakalevu. A sega ni kila o koya niu sa maqusa tiko meu vulica na dina baleti Josefa Simici kei na Vakalesuimai.
Rau a veivuke sara vakalevu oi rau na goneyalewa daukaulotu ena Rara ni Valetabu. Rau sega ni kila, ni rau sa sauma tiko e vuqa na noqu taro. A vakauqeti au sara na nodrau ivakadinadina “meu vakatitiqataka na [noqu] vakatitiqa,”9 ka tekivu me tubu na noqu vakabauta. Ena sega ni rawa me vakawaleni na kaukauwa ni ivakadinadina vakilai vakatitobu.
A wasea talega o noqu itokani na nona ivakadinadina ka sureti au meu masulaka ka taroga vua na Kalou ke dina na Lotu. Ena ilakolako balavu lesu i Arizona, au sa tekivu masu ena vakabauta—ena imatai ni gauna ena “yalodina e na yalomudou taucoko” (Moronai 10:4). Ena dua na gauna ena ilakolako lesu, sa vaka me caudre cake na noqu motoka ena rarama. Au sa vulica kina vakai au ni rarama ena vakaotia na butobuto.
Au sa mani lewa meu sa papitaiso, a saga na tevoro na iotioti ni sasaga. A cakacaka ena noqu matavuvale, ka ra saga ena nodra kaukauwa taucoko me ra vakayalolailaitaki au, ka ra sega ni via tiko ena noqu papitaiso.
Au sa mani papitaiso ga, ka yaco me vakamalumalumutaki mai na yalodra. E ratou a vukea meu vakasaqaqara ena tuvakawa. Ni oti e vica na yabaki, au a papitaisotaki taciqu gone. Na itokani a sureti au meu sikovi koya yani ki Utah sa marama watiqu tiko ena gauna oqo.
4. Veivakayalolailaitaki. E dau vakayagataka mana sara o Setani na iyaragi oqo vei ira na Yalododonu yalodina ni sa druka na ka kece. Vei au, niu sa tekivu meu yalolailai, ena vukei au meu kila o cei e saga tiko meu rusa. Oqo e dau vakacudrui au kau sa yaloqaqa ga—meu vakasevai Setani.
Ena vica na yabaki sa oti, a vosa kina o Peresitedi Benson ena ulutaga “Kakua ni Lomaleqa.” Ena vosa veivakararamataki oqo, a veivunauci kina “Sa saga tikoga o Setani me rawati ira na Yalododonu ena lomaleqa, yalolailai, yalorusa, kei na lomaocaoca.”10 A vakauqeti ira na lewe ni Lotu o Peresitedi Benson me ra vakaisasabai, ka solia kina e 12 na vakatutu bula me valuti kina na yalolailai.
A vakatura talega mera qaravi ira na tamata; cakacaka kaukauwa ka kakua ni vucesa; me ra itovo bulabula vakayago, oka kina na vakaukauwa yago ka kania na kakana se bulabula tu; vakasaqara na veivakalougatataki ni matabete; vakarorogo ki na sereivakatagi veivakauqeti vakayalo; wilika nomu kalougata, ka tuva lalawa. Ka kena usutu, me vaka e vakavulici ena ivolanikalou, me da sa na masu tikoga me rawa ni da vakadrukai Setani (raica na V&V 10:5).11
E dau sautaninini o Setani ni raica
E dua na yalododonu malumalumu duadua ni tekiduru tiko ena masu.12
Sa ka bibi meda kila ni vakaiyalayala ga na kaukauwa ni butobuto. Na vakaiyalayala oqo e ratou cakava na Lewe Tolu Vakalou, ka sega vei Setani na kaukauwa me takosova rawa. Me ivakaraitaki, sa vakadeitaka vei keda na ivolanikalou ni “sa sega ni soli vei Setani na kaukauwa me temaki ira kina na gone lalai” (V&V 29:47).
E dua tale na vakaiyalayala kilai levu o ya ni o Setani e sega ni kila na noda vakanananu. A vakamacalataka kina na iVakabula “Ni sa kila na Kalou na nanuma kei na inaki ni lomamu” (V&V 6:16).
E rairai ni vuna beka oqo sa solia kina vei keda na Turaga na ivakaro me vakataka “Mo kakua ni rarawa” (V&V 9:6) kei na “Mo kakua ni vosa vakacacataka na kai nomu” (V&V 42:27). Kevaka o rawa ni vesuka na yamemu (raica na Jemesa 1:26), o na sega ni na soli itukutuku vakalevu vua na tevoro. Ni rogoca o koya ni ko rarawa, kudru, ka veivakacacani, sa dau nanuma vinaka sara tiko o koya. Na nomu vosa ni veicavilaki ena vakaraitaka na nomu malumalumu vei kemu meca.
Oqo e dua na itukutuku talei vei kemuni. Na mataivalu ni Kalou e levu cake sara mai na mataivalu nei Lusefa. O na rairai veiraiyaki ka kaya e lomamu, “Sa ca tikoga mai vakalevu o vuravura. Sa rairai qaqa tiko beka o Setani ena ivalu.” Kakua ni vakacalai. Na dina oqo, eda sa lewelevu cake mai vua na meca. Nanuma tiko, ni a dua nai katolu na luve ni Kalou era a digitaka na ituvatuva nei Tamada.
Taciqu kei na ganequ, mo ni raica ni ko ni sa valu tiko ena yasana ni Turaga. Mo raica ni ko sa lave tiko na seleiwau ni Yalotabu.
Sa noqu masu ni sa vakarau cava na noda bula, sa rawa mo kaya vata kei Paula na iApositolo, “Au sa vala oti ena ivalu vinaka, au sa ciciva oti na cere, au sa taura matua na vakabauta” (2 Timoci 4:7).