Pagpabiling Matinud-anon Bisan Kon Nag-inusara
Sa dihang ang gubat, sakit, o ang ubang kahimtang naghimo sa mga miyembro nga mag-inusara sa ilang mga nasud, ania ang ilang gipanghimo kon giunsa nila aron padayong magmatinud-anon.
Kadaghanan sa mga Santos sa Ulahing mga Adllaw karon mosimba sa mga ward ug branch, diin sila “nagtigum kanunay, sa pagpuasa ug sa pag-ampo, ug sa pagpakigsulti sa usag usa mahitungod sa kaayohan sa ilang mga kalag” (Moroni 6:5). Apan si Moroni, ang propeta nga misulat niana nga mga pulong, mihimo og pipila sa iyang kinatapusang buhat dihang nagpabilin siyang nag-inusara isip disipulo human malaglag ang iyang katawhan.
Sa tibuok kasaysayan sa Simbahan, daghang Santos sa Ulahing mga Adlaw ang nagpabiling matinud-anon bisan ang mga kahimtang naghimo nilang mag-inusara. Ang uban sama ni Moroni, nagpakabuhi sa tibuok nilang kapanahunan isip mga saksi ug ehemplo alang sa umaabut nga mga henerasyon. Ang uban nabuhi nga makakita sa adlaw diin makapaambit na usab sila sa ilang pagtuo.
Pag-ampo sulod sa Katuigan alang Niining Adlawa
Mga paghulagway pinaagi ni Ken Spencer
Si Františka Brodilová mipasakop sa Simbahan sa Vienna niadtong 1913—usa ka tuig sa wala pa moulbo ang Unang Gubat sa Kalibutan—ug wala nay kontak sa ubang mga miyembro sa Simbahan hangtud sa tuig 1929.
Litrato ni Františka Vesela Brodilová sa maayong kabubut-on sa Visual Resources Library
Si Františka Brodilová siguro wala kaayo makakita sa iyang tahas sa kasaysayan sa Simbahan dihang usa ka misyonaryo nanuktok sa iyang pultahan sa Vienna niadtong 1913. Sa tuig human sa iyang pagkakabig, ang Unang Gubat sa Kalibutan nakaapekto sa Austro-Hungarian Empire, gipapauli ang mga misyonaryo, ug daghang lalaki nga mga miyembro gitawag sa military nga pagserbisyo, nga nagbilin ni Františka ug sa pipila sa ubang mga sister nga mag-abut nga sila ra.
Mao ra gyud to ang pinakadaghang mahimo nga kontak ni Františka sa mga miyembro sa Simbahan sulod sa daghang katuigan. Human sa gubat, ang bana ni Františka, si František, gisaaran og pwesto sa bag-ong gobyerno sa Czechoslovakia. Human sa ilang pagbalhin ngadto sa Prague, si Františka mao ray miyembro sa Simbahan niana nga nasud. Namatay si František pipila lang ka buwan human niadto, ug si Františka nabinlan og duha ka gagmayng anak nga mga babaye—si Frances ug Jane—aron atimanon.
Sa iyang pag-inusara, gitudloan ni Františka ang iyang mga anak sa ebanghelyo. “Nagtubo ko sa Simbahan,” miingon si Frances. “Ang simbahan mao ang among balay!”1 Misulat usab si Františka sa mga lider sa Simbahan sa Austria naghangyo nga ang mga misyonaryo ma-assign sa Czechoslovakia. Nagpanuko ang mga lider sa Simbahan kay ang katapusang misyonaryo sa Prague, mga 40 ka tuig ang milabay, gipriso tungod sa pagsangyaw ug dayon gipalayas sa siyudad. Bisan sa bag-ong panggobyerno, ang mga lider sa Simbahan nahadlok nga basin gamay ra og kausaban.
Wala matarug, padayon si Františka sa pagsulat ug pag-ampo nga ang usa ka mission matukod. Niadtong 1928, human sa pag-inusara ni Františka sulod sa usa ka dekada, ang 83-anyos nga si Thomas Biesinger—ang mao gihapon nga misyonaryo nga nagsangyaw sa Prague mga tuig nang milabay—mibalik. Daw ang pagkainusara sa pamilya natapos na. Pero, sa mubo lang panahon human niadto, ang nagkakunhod nga kahimsog ni Elder Biesinger nakapugos niya nga mobiya sa nasud.
Nawad-an sa kadasig si Františka apan mihukom nga ipadayon ang pagsulat ngadto sa mga miyembro ug mga lider sa gawas sa nasud. Ang iyang pagkamakanunayon nagantihan: niadtong Hulyo 24, 1929, si Elder John A. Widstoe (1872–1952) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles miabut sa Prague kauban ang grupo sa mga misyonaryo. Nianang gabhiona, gikatkat ni Františka ug sa grupo ang bungtod duol sa Karlštejn Castle, diin gipahinungod ni Elder Widtsoe ang Czechoslovakia alang sa pagsangyaw sa ebanghelyo ug pormal nga nag-organisar sa mission. “Diyutay ra ang nakamatikud sa kalipay nga among nasinati,” misulat si Františka sa wala madugay. “Sulod sa mga katuigan kami [nag]-ampo alang niining adlawa.”2
Mitambong si Františka dihang si Elder John A. Widtsoe (naa sila sa tunga nga laray) mipahinungod sa Czechoslovakia alang sa pagsangyaw sa ebanghelyo niadtong 1929.
Sulod sa hapit unom ka bulan, ang branch nag-abut sa balay ni Františka. Sa katapusan gitabangan ni Františka ang iyang mga anak sa paghubad sa Basahon ni Mormon ngadto sa Czech ug mipahimutang sa pundasyon alang sa Simbahan sa gitawag na karon og Czech Republic.
Sama ni Františka, daghang Santos sa Ulahing mga Adlaw nag-antus sa pag-inusara. Ang mosunod nga mga lalaki ug babaye mao ang nag-unang mipaambit sa ebanghelyo ug mipahimutang sa pundasyon sa Simbahan sa ilang mga yutang natawhan, nga maoy nakahimo sa uban sa wala madugay nga makatagamtam sa pagkigdait sa mga Santos.
Ang Mapadayunong Gasa sa Tinuod nga Pagtuo
Isip presiding elder, si Fujiya Nara (naka-dark nga amerikana) mibuhat sa responsibilidad sa pagkontak sa mga miyembro human nasarado ang Japan Mission niadtong 1924.
Dihang nasirado ang Japan Mission niadtong 1924, daghang miyembro sa Simbahan ang mibati nga nawala ug biniyaan. Ang pagkapangulo sa gibanabana nga 160 ka miyembro sa Japan nabalhin ngadto kang Fujiya Nara, ang presiding nga elder sa nasud, diin ang iyang panarbaho sa riles naghimo nga mabisitahan niya ang nagkatag nga mga miyembro. Dihang wala na siya makabisita, padayon ang pakontak ni Fujiya pinaagi sa pagmantala og magasin nga giulohan og Shuro (Palm Leaf) diin ipaambit niya ang mga mensahe ug midasig sa nahibilin nga mga Santos latas sa lisud nga mga katuigan nga misunod.
Dihang nabalhin ang panarbaho ni Fujiya ngadto sa Manchuria ug ang kapuli niya nga presiding elder kalit nga namatay niadtong 1937, ang kontak sa mga miyembro sa Japan nawala sa wala madugay. “Bisan og wala kami komunikasyon sa Salt Lake City,” miingon si Fujiya, “… may kombiksyon kami nga maabli og balik ang Simbahan [dinhi].”3
Atol sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan, mibalik si Fujiya sa Tokyo, diin gisangyawan niya ang iyang mga silingan ug giorganisar ang sinemana nga mga miting sa Sunday School. Human sa gubat, nakakita og pahibalo si Fujiya nga gibutang ni Edward L. Clissold—usa ka Santos sa Ulahing Adlaw nga nagserbisyo sa American military—nga nagdapit sa mga miyembro sa Simbahan sa maong nasud sa pagkontak kaniya. Gibisitahan dayon ni Fujiya si Edward sa iyang kwarto sa hotel. Dihang mitambong si Edward sa mga miting sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa Tokyo, nasurprisa siya sa pagkakita nga dunay hapit 100 ka tawo ang nanambong.
“Tungod niining tanan,” miingon si Fujiya sa wala madugay, “ang pinakatalgsaong gasa, ug padayon nga gasa, mao ang pagkahibalo ug paghangop sa tinuod nga tinuohan—nga mao ang pagkaila sa Langitnong Amahan, kang Jesukristo ug sa Espiritu Santo.”4
Pagpalig-on sa Simbahan sa Hawaii
Usa sa mga nag-unang mga kinabig sa Hawaii, si Jonathan Napela mitabang sa paghubad sa Basahon ni Mormon ngadto sa Hawaiian.
Litrato ni Jonathan Napela sa maayong kabubut-on sa Church History Library and Archives
Si Jonathan H. Napela usa ka tinahud nga huwes sa isla sa Maui sa wala pa siya ug ang iyang asawa, si Kiti, mabunyagi niadtong 1851. Human si Jonathan napugos sa pag-resign sa iyang pagka-huwes tungod sa pagpasakop sa Simbahan, gipahinungod niya ang iyang kusog sa pagpalig-on sa Simbahan ngadto sa mga Hawaiian og pinulongan. Gitudloan ni Jonathan ang misyonaryo nga si George Q. Cannon sa pinulongan, mitabang sa paghubad sa Basahon ni Mormon, ug mipalambo sa unang programa sa pagbansay sa mga misyonaryo sa bisan unsang langyaw nga pinulongan.
Isip resulta, kapin sa 3,000 ka lumad nga mga Hawaiian ang mipasakop sa Simbahan sulod sa tulo ka tuig. “Klaro kaayo kanamo nga mao kini ang simbahan sa Dios,” misulat si Jonathan. “Dunay daghan niini nga isla ang nakaangkon og lig-ong pagtuo pinaagi sa grasya sa Dios, pinaagi ni Jesukristo ang Ginoo, aron kami makadawat sa Espiritu Santo.”5
Niadtong 1872, natakdan si Kiti Napela og sangla ug gikinahanglang mobalhin ngadto sa leper colony sa Moloka’i. Imbis magpabilin kauban sa mga Santos, mipetisyon si Jonathan didto sa colony nga i-admit usab siya. “Atol sa mubong panahon nga nahibilin,” misulat siya sa board of health, “gusto nakong ikauban ang akong asawa.”6 Gitugutan ang petisyon, ug si Jonathan nahimong branch president sa Moloka’i. Nakigtambayayong si Jonathan sa lokal nga kaparian sa Katoliko, nga si Father Damien, aron mangalagad niadtong gitakbuyan sa mao nga sakit. Sa katapusan si Jonathan namatay sa sakit nga sangla nga mitakud kaniya didto sa colony.
“Akong Gikalipay ang Pagkahimong Instrumento sa mga Kamot sa Dios”
Si Wilhelm Friedrichs (ikaduha gikan sa wala) ug Emil Hoppe (sa tunga sa luyo nga laray) mitambong sa unang mga bunyag sa Argentina.
Ang pamilyang Friedrichs ug Hoppe mao lamang ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa Argentina dihang namalhin sila didto gikan sa Germany sa sayo nga bahin sa 1920. Si Wilhelm Friedrichs ug Emil Hoppe naningkamot nga mapaambit ang ebanghelyo sa bag-o nilang nasud, nag-apud-apod og mga pamphlet ug nagdapit sa uban aron moapil sa ilang mga miting. “Duna koy hingpit nga pagsalig sa akong Langitnong Amahan nga ipadala niya ang sinsero niyang mga higala kinsa modawat sa ebanghelyo,” misulat si Wilhelm, “kay nagmaya ako sa pagkahimong instrumento sa mga kamot sa Dios.”7
Dunay makahuluganong mga hagit, bisan pa. Ang mga pamilya managlagyo ang gipuy-an ug kinahanglan pang mobiyahe og duha ka oras aron magkapundok. Tungod kay deacon si Emil ug si Wilhelm usa ka teacher sa Aaronic Priesthood, wala sila makapangalagad sa mga ordinansa sama sa sakrament og paghatag og mga panalangin sa priesthood.
Niadtong 1924, nanganak si Hildegarde Hoppe og usa ka batang babaye, kinsa namatay paglabay sa duha ka bulan. Samtang nagbangutan siya, nangutana si Hildegarde kon unsaon nga ang ngalan sa bata malakip sa mga rekord sa Simbahan. Isip resulta, nagsugod si Wilhelm og pakigkontak sa mga lider sa Simbahan sa Salt Lake City.
Paglabay sa usa ug tunga ka tuig, si Elder Melvin J. Ballard (1873–1939) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles gipadala kauban sa ubang mga misyonaryo aron makigtagbo sa nagkadako nga pundok sa mga kinabig sa Buenos Aires. Dihang nangabut sila niadtong Disyembre 1925, nakabunyag si Elder Ballard og pipila ka mga kinabig ug miorganisar og usa ka branch. Sa Adlaw sa Pasko, gipahinungod ni Elder Ballard ang South America alang sa misyonaryo nga buhat ug miorganisar sa unang misyon sa kontinente.
Pagpadala sa Ebanghelyo Balik sa Iyang Katawhan
Dihang si Phillipe ug Annelies Assard (dapit sa wala) nakigtagbo ni Lucien ug Agathe Affoué sa Côte d’Ivoire, nagmaya silang duha ka magtiayon sa pagkahibalo nga wala sila mag-inusara sa Simbahan didto.
Si Phillipe ug Annelies Assard nakatukod og usa ka komportabling kinabuhi dihang ang mga misyonaryo nanuktok sa ilang pultahan sa Köln, Germany, niadtong 1980. Gidawat dayon nila ang ebangheyo ug mibati sa “naghingapin nga mga panalangin.” Gibati dayon ni Phillipe ang dako kaayong tinguha nga mobalik sa iyang nasud nga natawhan sa Côte d’Ivoire aron mopaambit sa gipahiuli nga ebanghelyo. “Mao nga niadtong 1986, human sa daghang pag-ampo ug pagpuasa uban sa akong asawa,” gisugilon ni Phillipe, “mihukom ko nga mobalik sa Ivory Coast aron ihatag kon unsa may akong nadawat, aron mapalambo ang kahimtang sa akong pamilya ug akong katawhan.”8
Sa wala pa mobiya sa Germany, gikonsulta ni Phillipe ang mga lider sa Simbahan. Bisan og walay mga unit sa Simbahan sa Côte d’Ivoire, dunay mga miyembro didto nga mipasakop sa Simbahan samtang naa pa sa laing mga nasud. Ang mga Assards gihatagan og lista sa ilang mga ngalan ug sa misunod nga tuig gikugihan nila ang pagsulat matag usa kanila. Sa ngadto-ngadto, nadagkutan pagbalik sa mga Assard ang kidlap sa pagtuo sa uban ug gihatagan og pagtugot nga sugdan og balik ang paghimo og mga miting sa Dominggo diha sa ilang balay. Misunod ang pagkatukod sa mga ward ug branch, ug niadtong 1997 naorganisar ang unang stake sa Côte d’Ivoire.