Te hōro’ara’a i tō tātou vārua te fa’aterera’a i tō tātou tino
Te hō’ē o te mau mea faufa’a roa a’e tā tātou e nehenehe e ’apo mai i roto i teie orara’a maori rā, nāhea ’ia ha’apāpū i tō tātou nātura vārua mure ’ore, ’e ’ia arai i tō tātou mau hina’aro ’ino.
E a’u mau taea’e, e a’u mau tuahine here ē, ’a fātata mai ai te ’āmuira’a rahi nō ’Ātopa i te matahiti i ma’iri a’e nei, ’ua fa’aineine au i tā’u a’ora’a nō te ’āmuira’a nō te ha’afaufa’a i te hānerera’a o te matahiti o te ’ōrama nō te ao vārua tei hōro’ahia i te peresideni Joseph F. Smith i te 3 nō ’Ātopa 1918.
Tau mahana i muri iho i tō’u fa’ataera’a i tā’u a’ora’a nō te ’īritira’a, ’ua fa’aru’e mai tō’u hoa here mure ’ore o Barbara i teie ao ’e ’ua reva atu i roto i te ao vārua.
’A ma’iri ai te mahana ’ei hepetoma, ’e ’ei ’āva’e, ’e i teienei hō’ē matahiti te pohera’a o Barbara, tē ’ite nei au ē, te rahi noa atu ra tō’u au i teie ’īrava : « E ora noa ’outou i pīha’i iho te tahi ’e i te tahi nā roto i te here, ’e ’ia pohe te tahi ra e ’oto iho ā ’outou nō rātou ra ».1 ’Ua ha’amaita’ihia māua o Barbara « ’ia ora noa i pīha’i iho te tahi ’e i te tahi nā roto i te here » e 67 matahiti. Terā rā, ’ua ha’api’i mai au nā roto iā’u iho i te aura’a mau o te parau, « e ’ia pohe te tahi ra, e ’oto iho ā ’outou » nō rātou tā tātou i here. ’Auē, ’auē ïa tō’u here ’e tō’u mihi iāna !
Tē mana’o nei au ē, ’aita te rahira’a o tātou e fa’a’ite nei i te mauruuru hope nō te mau mea tā vetahi ’ē e rave nō tātou, ’e tae roa atu ’ua reva rātou. ’Ua ’ite au ē, ’ua ’ohipa noa o Barbara i te mau taime ato’a, ’aita rā vau i māramarama hope roa i te mau tītaura’a a te ’utuāfare, te ’Ēkālesia ’e te ’oire i ni’a i tōna taime. Tē vai ra te mau tūtavara’a i te mau mahana ato’a tei ravehia e rave rahi tauatini taime i te roara’a o te mau matahiti tei tāpe’a noa i te terera’a o tō mātou ’utuāfare. ’E i roto i taua mau mea ato’a ra, ’aita hō’ē ta’ata i roto i tō mātou ’utuāfare i fa’aro’o noa a’e iāna i te fa’ateiteira’a i tōna reo, ’aore rā, i te paraura’a i te hō’ē parau teimaha.
’Ua fāri’i au i teie matahiti i ma’iri a’e nei i te mau nini’ira’a rahi o te mau ha’amana’ora’a. ’Ua feruri au i te mā’itira’a teimaha i te pae tino tāna i rave ’ia riro ’ei metua vahine nō nā tamari’i e hitu. Te rirora’a ’ei vahine ’utuāfare, ’o te tōro’a hō’ē roa ïa tāna i moemoeā, ’e ’ua ’aravihi hope roa ’oia i roto i te reira ’ohipa.
’Ua uiui pinepine au e mea nāhea tāna ’ia ha’apa’o i tā māua mau tamari’i ’e iā’u. Nō te fa’aineine noa i te mā’a, ’ua riro ïa ’ei ’ohipa teimaha mau, ’aita ïa tātou e parau ra i te mau ’ohipa mai te pu’ara’a i te rahira’a ’ahu tā te ’utuāfare e fa’arepo i te mau hepetoma ato’a, ’e te ha’apa’ora’a i te tia’a ’e te nūmera ’ahu o te mau tamari’i. Nō te tahi atu mau fifi e rave rahi ’e te faufa’a nō mātou, e fāriu mātou i ni’a iāna. ’E nō te mea e mea faufa’a nō mātou, e mea faufa’a ato’a ïa nōna. Hō’ē noa parau, e mea nehenehe ’oia—’ei vahine, ’ei metua vahine, ’ei hoa, ’ei ta’ata tāpiri, ’e ’ei tamāhine nā te Atua.
I teienei, ’ua reva ’oia, tē ’oa’oa nei au i te mea ē, ’ua mā’iti au ’ia pārahi i pīha’i iho iāna ’ia ho’i mai au nā te piha tōro’a i nā ’āva’e ri’i hope’a o tōna orara’a, nō te tāpe’a i tōna rima, ’a māta’ita’i ai māua i te mau hope’ara’a o te tahi mau ha’utira’a ’upa’upa auroahia e āna—nā ni’a iho ’e nā ni’a iho noa, nō te mea, nō tōna ma’i Alzheimer, ’aita tāna e nehenehe e ha’amana’o ē, ’ua māta’ita’i ’oia i te reira i te avatea nā mua atu. ’Ua riro te mau ha’amana’ora’a o terā mau taime tāpe’ara’a i te rima ’ei mau ha’amana’ora’a faufa’a rahi mau nō’u.
E te mau taea’e ’e te mau tuahine, ’eiaha e ma’iri i te hō’ē taime ’ia hi’o i roto i te mata o te mau melo o tō ’outou ’utuāfare ma te here. E te mau tamari’i ’e te mau metua, ’a toro i te rima i te tahi ’e te tahi ’e ’a fa’a’ite i tō ’outou here ’e te māuruuru. Mai iā’u, e riro te tahi pae o ’outou i te ara mai i te hō’ē mahana ’e ’ia ’ite ē, ’ua ma’iri te taime nō taua huru tūreiara’a faufa’a ra. A ’ora ’āmui i te mau mahana tāta’itahi ma te ’ā’au tei ī i te māuruuru, te mau ha’amana’ora’a maita’i, te tāvinira’a ’e te here rahi.
I te matahiti i ma’iri a’e nei, ’ua feruri rahi au, hau atu i tā’u i feruri nā mua a’e ra, nō ni’a i te fa’anahora’a a tō tātou Metua i te ao ra. A ha’api’i ai Alama i tāna tamaiti ia Korianotona, ’ua parau ’oia i te reira, « te fa’anahora’a nō te ’oa’oa ».2
Te ta’o e ho’i tāmau mai i roto i tō’u ferurira’a i teienei ’ia feruri ana’e au i te reira fa’anahora’a maori rā, e « putuputura’a ». E fa’anahora’a, ’ōpuahia e tō tātou Metua here i te ao ra, i rōpū i te reira, te ti’ara’a rahi ’e te hanahana o te putuputura’a ’utuāfare—o te ’āmui-tahi-ra’a mure ’ore o te tāne ’e te vāhine, te mau metua ’e te mau tamari’i, terā u’i ’e terā u’i i roto i te fare o te Atua.
E fa’atupu taua mana’o ra i te māhanahana ’e te ha’apāpūra’a i roto iā’u ē, e pārahi fa’ahou vau i pīha’i iho ia Barbara. Noa atu ē, ’ua fifi tōna tino i te pae hope’a o tōna orara’a, tōna rā vārua, ’ua pūai noa ïa, ’ua vai mana noa ’e te mā. ’Ua fa’aineine ’oia iāna iho i roto i te mau mea ato’a, ’e ’ia tae mai te mahana, e nehenehe tāna e ti’a i mua i « te ha’avāra’a ha’amāuruuru a te Atua »,3 ma te ī i te ti’aturi ’e te ha’apāpūra’a hau. Terā rā, teie au e 91 matahiti i roto e piti mahana, tē uiui noa nei ā vau ē, « ’ua ineine ānei au ? Tē rave ra ānei au i te mau mea ato’a i tītauhia iā’u ’ia rave e ti’a ai iā’u ’ia tāpe’a fa’ahou i tōna rima ? »
Te parau pāpū ’ōhie a’e ’e te faufa’a o te orara’a nei, teie ïa : E pohe tātou pā’āto’a. Noa atu ē, e pohe tātou e rū’au ’aore rā, e taure’are’a, e mea ’ōhie ’aore rā, e mea fifi, e mea moni ’aore rā, e mea veve, e mea herehia ’aore rā, e mea ’ōtahi, e ’ore roa te hō’ē ta’ata e ’ere i te pohe.
Tau matahiti i ma’iri a’e nei, ’ua parau te peresideni Gordon B. Hinckley i te hō’ē mea faufa’a ta’a ’ē nō ni’a i teie tumu parau : « ’Auē te marū te ha’apāpūra’a, ’auē te māhanahana te hau e tae mai nā roto i te ’itera’a ē, mai te mea e fa’aipoipo ti’a ’e e ora ti’a tātou, e tāmau noa ā ïa tō tātou auta’atira’a, noa atu e aha te pāpūra’a o te pohe ’e te terera’a o te tau ».4
’Ua pāpū iā’u ē, ’ua fa’aipoipo ti’a vau. ’Aita hō’ē tapitapira’a nō te reira. E’ita rā te reira e nava’i, ’ia au i te peresideni Hinckley. Tītau-ato’a-hia iā’u ’ia ora ti’a.5
I teie mahana, « e ora ti’a », e nehenehe ïa e riro ’ei ha’api’ira’a pāpū ’ore, mai te mea iho ā rā ē, e ha’amāu’a ’outou i te taime rahi i ni’a i te mau rāve’a tūreiara’a tōtiare, i reira ho’i te mau huru reo ato’a e fa’a’ite ai i te mau parau mau ’aore rā, te mau ha’api’ira’a hape nō ni’a i te Atua ’e tāna fa’anahora’a nō tāna mau tamari’i. Aua’e rā, tē mau nei te mau melo o te ’Ēkālesia i te mau parau tumu mau mure ’ore o te ’evanelia nō te ’ite nāhea ’ia ora, ’ia ineine maita’i a’e tātou, ’ia pohe ana’e tātou.
Tau ’āva’e noa hou ’a fānauhia mai ai au, ’ua hōro’a tō’u pāpā rū’au ’āpōsetolo, ’o Elder Melvin J. Ballard, i te hō’ē a’ora’a, nō te tahi mau ta’ata, tei fa’ata’a i te aura’a mau o tē parau ra, e ora ma te ti’a. I roto i tāna a’ora’a « ’Arora’a nō te Vārua », ’ua tātara ’oia i te parau nō te ’arora’a tāmau i rotopū i tō tātou tino tāhuti ’e tō tātou vārua mure ’ore.
Tē parau ra ’oia, « te ’arora’a rahi a’e tā te hō’ē tāne ’aore rā te hō’ē vahine e fāri’i, o te tama’i ïa i ni’a iāna iho », ma te fa’ata’a ē, e ’aro o Sātane, « te ’enemi o tō tātou vārua », ia tātou nā roto i « te nounou, te hia’ai, te nounou ti’ara’a o te tino nei ».6 Nō reira, te tama’i mātāmua, tei rotopū ïa i tō tātou huru vārua hanahana, ’e te ta’ata tino vi’ivi’i. Te mau taea’e ’e te mau tuahine, ’a ha’amana’o na, e nehenehe tātou e fāri’i i te tauturu pae vārua nā roto i te fa’aurura’a a te Vārua Maita’i o te nehenehe « e ha’api’i ia ’outou i te mau mea ato’a » 7 E nehenehe ato’a te tauturu e tae mai nā roto i te mana ’e te mau ha’amaita’ira’a nō te autahu’ara’a.
I teienei, tē ui nei au, e aha te huru nō teie tama’i i ni’a ia ’outou tāta’itahi ?
’Ua parau te peresideni David O. McKay : « Te orara’a tāhuti o te ta’ata, o te hō’ē noa ïa tāmatara’a nō te hi’o ē, e fa’atumu ānei ’oia i tāna mau tauto’ora’a, tōna vārua, i ni’a i te mau mea ’ei maita’i nō tōna huru tino nei, ’aore rā, e fa’ariro ānei ’oia i te tītaura’a i te mau ’aravihi pae vārua ’ei tumu nō tōna orara’a ».8
E ’ere teie tama’i i rotopū i tō tātou nātura vi’ivi’i ’e tō tātou nātura vārua i te hō’ē mea ’āpī. I roto i tāna a’ora’a hope’a i tōna nūna’a, ’ua ha’api’i te ari’i Beniamina « nō te mea te ta’ata tino nei, ’o te ’enemi ïa o te Atua, ’e e ’enemi ’oia mai te hi’ara’a o Adamu mai ā, ’e e ’enemi ho’i a muri ’e a muri noa atu ; ’āre’a ’ia auraro ’oia i te parau a te Vārua Maita’i, ’e ’ia fa’aru’e i te mau peu a te ta’ata tino nei, ’e ’ia riro ’ei ta’ata mo’a nā roto i te tāra’ehara a te Mesia ra te Fatu ».9
’Ua ha’api’i mai te ’āpōsetolo Paulo ē, « te feiā ho’i i au i tā te tino ra, tē ha’apa’o ra ïa i tā te tino : ’Āre’a te feiā i au i tā te Vārua ra, tē ha’apa’o ra ïa i tā te Vārua.
« O te ha’apa’o ho’i i tā te tino ra, o te pohe ïa ; ’āre’a o te ha’apa’o i tā te Vārua ra, o te ora ïa ’e te hau » 10
Nō’u nei, e mea māramarama roa ē, te hō’ē o te mau mea faufa’a roa a’e tā tātou e nehenehe e ’apo mai i roto i teie orara’a maori rā, nāhea ’ia ha’apāpū i tō tātou nātura vārua mure ’ore, ’e ’ia arai i tō tātou mau hina’aro ’ino. E ’ere paha te reira i te ’ohipa fifi roa. Noa atu ra, tō tātou vārua, ’o tei vai fā’ati maoro a’e i tō tātou tino tāhuti nei, ’ua upo’oti’a a’e nā nō te mā’iti i te parau-ti’a i ni’a i te ’ino i roto i te bāsileia hou teie orara’a. Hou ’a hāmanihia ai teie fenua, i ora nā tātou i roto i te ao vārua ’ei mau tamaiti ’e ’ei mau tamāhine nā te mau Metua i te ao ra, tei here ia tātou ’e o tē tāmau nei ā i te here ia tātou i teienei.
’E ’oia mau, ’ua rave nā tātou i te mau fa’aotira’a ’e te mau mā’itira’a ’o tē taui i te orara’a i roto i taua hau ra hou te tāhuti nei. Te mau ta’ata ato’a tei ora nā ’aore rā e ora i ni’a i teie paraneta, ’ua rave rātou i te hō’ē fa’aotira’a faufa’a nō te mā’iti e fāri’i i te fa’anahora’a a te Metua i te ao ra nō tō tātou fa’aorara’a. Nō reira ’ua haere mai tātou pā’āto’a i ni’a i te fenua nei ma te parau fa’a’ite ē, ’ua fāri’i tātou i te huru pae vārua ’e te hō’ē hope’ara’a mure ’ore.
’A feruri na i te reira mā’a taime iti. Terā mau tō ’outou huru ’e tō ’outou huru mai mūta’a ihora : E tamaiti ’aore rā e tamāhine nā te Atua, ma te mau a’a pae vārua i roto i te tau a muri atu, ’e hō’ē ananahi tei ī i te mau rāve’a hope’a ’ore. E ta’ata---vārua ’outou---nā mua roa ’e i te mau taime ato’a. E nō reira, ’ia mā’iti ana’e tātou e tu’u i tō tātou nātura tino nā mua i tō tātou nātura vārua, tē mā’iti ra ïa tātou i te hō’ē mea e pāto’i ra i tō tātou huru mau, tō tātou huru vārua.
Terā rā, e mea pāpū maita’i ē, e ha’afifi te mau mana’o o te tino ’e o te ao nei i te ravera’a i te fa’aotira’a. Nā roto i te hō’ē pāruru tei hutihia i rōpū i te ao vārua hou te tāhuti nei, ’e teie ao tāhuti, e nehenehe e mo’ehia ia tātou tō tātou auta’atira’a i te Atua, ’e tō tātou nātura vārua; ’e e nehenehe tō tātou huru tino e ha’apa’o nā mua roa i te mau mea tā tātou e hina’aro i teienei. Te ha’api’ira’a ’ia mā’iti i te mau mea o te Vārua ’eiaha rā i te mau mea o te tino, ’o te hō’ē ïa o te mau tumu mātāmua, i riro ai te orara’a i te mau mea o te tino nei, ’ei tuha’a nō te fa’anahora’a a te Metua i te ao ra. Nō te reira ato’a i patuhia ai te fa’anahora’a i ni’a i te niu pa’ari ’e te pāpū o te tāra’ehara a te Fatu ’e Fa’aora, o Iesu Mesia, ’ia nehenehe ’ia ha’avīhia tā tātou mau hara, ’e te mau hape tā tātou e rave ’ia ha’apa’o ana’e tātou i tā te tino, nā roto i te hō’ē tātarahapara’a tāmau,’e e nehenehe tātou e ora ma te ha’apa’o māite i tā te vārua. Teie te taime nō te ha’avī i tō tātou mau hia’ai tino nō te ha’apa’o i te ha’api’ira’a vārua a te Mesia. Te reira te tumu e ’ore ai e ti’a ia tātou ’ia fa’ataime i te mahana o tō tātou tātarahapara’a.11
Nō reira, e riro te tātarahapa ’ei mauha’a faufa’a i roto i tā tātou tama’ira’a i ni’a ia tātou iho. I roto i te ’āmuira’a rahi i ma’iri a’e nei, tē parau ra te peresideni Russell M. Nelson nō ni’a i teie tama’i, ’e ’ua fa’aha’amana’o mai ’oia ia tātou ē, « ’ia fa’aoti ana’e tātou e tātarahapa, tē fa’aoti ra ïa tātou e taui ! Tē fa’ati’a nei tātou i te Fa’aora ’ia taui ia tātou i roto i tō tātou hōho’a maita’i roa a’e. Tē mā’iti nei tātou e tupu i te rahi i te pae vārua ’e e fāri’i i te ’oa’oa—te ’oa’oa nō te fa’aorara’a i roto iāna. ’Ia mā’iti ana’e tātou ’ia tātarahapa, tē mā’iti ra ïa tātou ’ia riro mai ia Iesu Mesia te huru ! »12
I te mau pō ato’a, ’a hi’opo’a ai au i tō’u mahana i roto i te pure ’e tō’u Metua i te ao ra, e ani au ’ia fa’a’orehia tā’u mau hapa mai te mea ē, ’ua rave au i te hō’ē mea hape ’e e fafau e tāmata vau ’ia riro ’ei mea maita’i a’e ananahi. Tē ti’aturi nei au ē, e nehenehe teie tātarahapara’a tāmau i te mau mahana ato’a e tauturu i tō’u vārua ’ia fa’aha’amana’o i tō’u tino ē, nā vai e ha’apa’o iā’u.
Te tahi atu rāve’a o te taime ïa i fa’ata’ahia nō tātou pā’āto’a i te mau hepetoma ato’a ’ia fa’a’āpī ia tātou iho i te pae vārua, nā roto i te ’amura’a i te ’ōro’a mo’a, ’ei ha’amana’ora’a i te Tāra’ehara ’e i te here parau-ti’a o tō tātou Fatu ’e Fa’aora o Iesu Mesia, nō tātou.
Te mau taea’e ’e te mau tuahine, tē fa’aitoito nei au ia ’outou ’ia haere marū ri’i ’e ’ia feruri ē, tei hea ’outou i teienei i roto i te parau nō te ha’avīra’a i tō ’outou nātura tāhuti ’e te ha’apūaira’a i tō ’outou nātura hanahana ’e pae vārua, ’ia tae mai te tau mau ra, ’ia haere atu ’outou i roto i te ao vārua nō te hō’ē ’amuira’a ’oa’oa ’e te feiā i herehia e ’outou, o tā’u e fa’a’ite pāpū atu nei ’e e pure nei ma te ha’eha’a nā roto i te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.