«Οικογενειακές συζητήσεις για την αυτοκτονία», Λιαχόνα, Ιούλιος 2024.
Οικογενειακές συζητήσεις για την αυτοκτονία
Ως γονείς, θέλουμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας για οποιονδήποτε από τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσουν. Μολονότι μπορεί να είναι άβολη η συζήτηση, η αυτοκτονία είναι ένας από αυτούς τους κινδύνους.
Η οικογενειακή ζωή είναι σαν ένα ταξίδι με ράφτινγκ. Καθώς οι οικογένειες φορούν σωσίβια και κράνη, οι γονείς μοιάζουν με τους οδηγούς του ποταμού που έχουν περάσει από αυτόν τον δρόμο και στο παρελθόν. Τα παιδιά μας χρειάζονται για να τα προειδοποιήσουμε για ισχυρά ρεύματα ή βράχια μπροστά τους. Εάν πιο κάτω στον ποταμό μπορεί να υπάρχει ένας καταστροφικός καταρράκτης, θα προειδοποιούσαμε τα παιδιά μας γι’ αυτόν; Θα τους δίναμε οδηγίες πώς να κωπηλατήσουν και πού να κατευθύνουν για να εκτρέψουν τη διαδρομή τους ή θα περιμέναμε μέχρι να κρεμαστούν από τον γκρεμό για να τους προειδοποιήσουμε;
Ως γονείς, μπορεί να νιώθουμε άβολα συζητώντας ένα θέμα τόσο δυσάρεστο όσο η αυτοκτονία, αλλά μπορούμε να βοηθήσουμε στην προστασία και προετοιμασία των παιδιών μας προτού να έχουν επικίνδυνες σκέψεις.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν να γίνονται συναισθηματικά ανθεκτικά και να ξέρουν πού μπορούν να στραφούν, όταν χρειάζονται συναισθηματική βοήθεια. Η Ρέυνα Ι. Αμπούρτο, πρώην Δεύτερος Σύμβουλος στη Γενική Προεδρία της Εταιρεία Αρωγής, δίδαξε ότι «αυτό μπορεί να περιλαμβάνει να πληροφορούμαστε για τις ψυχικές ασθένειες, να βρίσκουμε πηγές που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αυτού του δύσκολου αγώνα και τελικά να φέρουμε τον εαυτό μας και άλλους στον Χριστό, ο οποίος είναι ο Μέγας Θεραπευτής».
Ένα σημαντικό θέμα για να συζητήσετε
Ορισμένες αυτοκτονίες συμβαίνουν χωρίς καμία εμφανή προειδοποίηση. Για ορισμένους υπάρχουν μόνον ανεπαίσθητα σημάδια ή μερικές φορές τα σημάδια είναι αδιαμφισβήτητα. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε μετά βεβαιότητος τι σκέπτονται τα παιδιά μας, επομένως πρέπει να τα προετοιμάσουμε μικρά – σε περίπτωση που σκέψεις αυτοκτονίας επηρεάσουν σημαντικά τον νου τους.
Η αδελφή Αμπούρτο δήλωσε: «Είναι σημαντικό να μιλάμε για αυτά τα ζητήματα με τα παιδιά μας, την οικογένεια και τους φίλους, στο σπίτι μας, στους τομείς και στις κοινότητες».
Ο Πρεσβύτερος Ντέιλ Γ. Ρένλαντ της Απαρτίας των Δώδεκα Αποστόλων έχει διδάξει: «Καθένας από εμάς έχει μέλη της οικογένειας, αγαπητούς φίλους ή γνωστούς που έχουν βιώσει σκέψεις αυτοκτονίας, έχουν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν ή έχουν αφαιρέσει τη ζωή τους… Πολλοί τομείς και πάσσαλοι [και οικογένειες] εξετάζουν το ενδεχόμενο να έχουν μία συζήτηση για την πρόληψη των αυτοκτονιών, αφού κάποιος έχει αφαιρέσει τη δική του ζωή. Η ερώτησή μου είναι – γιατί να περιμένετε; Γιατί να μην το κάνετε τώρα; Επειδή κάποιος στον τομέα ή πάσσαλο έχει τάσεις αυτοκτονίας».
Κάθισα με τα δικά μου παιδιά πριν από αρκετά χρόνια, ύστερα από μία τραγωδία που συνέβη στην περιοχή μας. Αισθάνθηκα υποχρεωμένος να τους πω ότι μέσω του Ιησού Χριστού, υπάρχει πάντα ένας τρόπος να προχωρήσουμε. Δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσαν να κάνουν, ή να αποτύχουν να κάνουν, που θα καθιστούσε την αυτοκτονία την απάντηση. Στην τρυφερή τους ηλικία, δεν είχα λόγο να πιστεύω ότι κινδύνευαν, αλλά ήξερα ότι μπορούσα να κάνω περισσότερα για να προετοιμάσω τα παιδιά μου να χειριστούν επικίνδυνες, πιθανώς σκέψεις αυτοκτονίας.
Η συζήτηση για την αυτοκτονία αποτρέπει τις αυτοκτονίες
Ο οδηγός βοηθημάτων της Εκκλησίας για την πρόληψη της αυτοκτονίας πληροφορεί: «Η συζήτηση για την αυτοκτονία δεν θα κάνει κάποιον πιο πιθανό να αποπειραθεί να αυτοκτονήσει. Στην πραγματικότητα, η ανοικτή συζήτηση για την αυτοκτονία είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να βοηθήσουμε στην πρόληψη της αυτοκτονίας».
Σύμφωνα με τον Τζων Άκερμαν, διδάκτορα, κλινικό διευθυντή πρόληψης αυτοκτονιών στο Εθνικό Νοσοκομείο Παίδων: «Η δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου για να μιλήσουμε σχετικώς με την αυτοκτονία μπορεί να σώσει τη ζωή ενός παιδιού». Στην πραγματικότητα, προσθέτει: «Αν ένα παιδί παλεύει με σκέψεις αυτοκτονίας, το να γνωρίζει ότι ένας ενήλικος που ανησυχεί είναι πρόθυμος να έχει μία ανοικτή συζήτηση είναι συχνά ανακούφιση».
«Η συζήτηση για την αυτοκτονία με κατάλληλους τρόπους συμβάλλει πράγματι στην πρόληψή της παρά στην παρότρυνσή της» δίδαξε η αδελφή Αμπούρτο. Ο πατέρας της αυτοκτόνησε. Για πολλά χρόνια, απέφευγε να μιλά για τον θάνατό του με την οικογένειά της. Ωστόσο, από τότε έχει μάθει την αξία της συζήτησης για αυτό με ειλικρίνεια και απλότητα. «Τώρα έχω μιλήσει ανοιχτά για το θάνατο του πατέρα μου με τα παιδιά μου και στάθηκα μάρτυρας της ίασης που μπορεί να δώσει ο Σωτήρας και στις δύο πλευρές του καταπετάσματος».
Ανοικτές συζητήσεις σχετικά με την αυτοκτονία μπορούν να δώσουν τη δυνατότητα στα παιδιά να στηρίζονται στους γονείς τους και σε άλλους έμπιστους ενηλίκους, αντί να προσπαθούν να πλοηγηθούν σε σκέψεις αυτοκτονίας από μόνα τους, σε περίπτωση που προκύψουν.
Παιδιά από έξι ή επτά ετών έχουν αναφέρει σκέψεις αυτοκτονίας. «Κάποτε… οι ψυχαναλυτές, οι ερευνητές και οι γονείς δεν πίστευαν ότι τα μικρά παιδιά κάτω των 10 ή 11 ετών είχαν καν σκέψεις αυτοκτονίας» λέει ο δρ. Άκερμαν. «Ξέρουμε ότι στην πραγματικότητα αυτό δεν είναι αλήθεια». Υποδεικνύει ότι ακόμη και τα μικρά παιδιά μπορούν να συνδέσουν τον αυτοκτονικό ιδεασμό με το να αισθάνονται βάρος, να έχουν συναισθηματικό πόνο ή να βιώνουν απελπισία.
Η αδελφή Αμπούρτο διαβεβαίωσε: «Αν ξέρουμε πώς να αναγνωρίζουμε σημεία και συμπτώματα στον εαυτό μας και στους άλλους, μπορεί να μας βοηθήσει. Μπορούμε επίσης να μάθουμε να εντοπίζουμε ανακριβή ή μη υγιή πρότυπα σκέψης και πώς να τα αντικαθιστούμε με περισσότερο ακριβή και υγιή».
Η αυτοκτονία είναι πιο συχνή απ’ ό,τι νομίζουμε
Παγκοσμίως, σχεδόν ένας θάνατος από αυτοκτονία συμβαίνει κάθε 40 δευτερόλεπτα και είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου στον κόσμο για άτομα 15-24 ετών. Σε μία πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη ανάμεσα σε χιλιάδες εφήβους στη Γιούτα των Η.Π.Α., ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Μπρίγκαμ Γιανγκ ανακάλυψαν ότι περίπου το 12 τοις εκατό των νέων Αγίων των Τελευταίων Ημερών είχε σοβαρά σκεφθεί την αυτοκτονία και το 4 τοις εκατό είχε αποπειραθεί.
Για το ευρύτερο πλαίσιο, σε μία ομάδα 25 εφήβων, 3 από αυτούς, από στατιστικής απόψεως, έχουν σκεφθεί σοβαρά για την αυτοκτονία και ένας έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.
Εάν μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να βρουν τη στήριξη που χρειάζονται προτού φθάσουν στο σημείο της κρίσης –όταν ο ιδεασμός μετατραπεί σε σχέδιο– ίσως μπορέσουμε να τα βοηθήσουμε να εκτρέψουν την πορεία τους προτού να είναι πολύ αργά.
Από πού να ξεκινήσετε
Σε πολύ μικρή ηλικία, τα παιδιά μπορούν να αρχίσουν να κατανοούν συναισθήματα, αλλά μπορούμε να τους παράσχουμε το λεξιλόγιο για να περιγράφουν σωστά τα συναισθήματά τους. Το πρώτο βήμα μπορεί να είναι να βοηθήσετε ένα μικρό παιδί να οικοδομήσει το συναισθηματικό λεξιλόγιό του. Μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά να καταλάβουν τις διαφορές μεταξύ του παράφρονος, του θλιμμένου, του απογοητευμένου και ούτω καθεξής. Εάν το παιδί μπορεί να εξηγήσει τι αισθάνεται, μπορούμε να συνεργαστούμε από εκεί και πέρα. Με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία, μπορούμε να συζητήσουμε τα έντονα συναισθήματά τους με παιδιά από έξι ετών και να τα βοηθήσουμε να προσδιορίσουν και να αντιμετωπίσουν αυτά τα συναισθήματα.
Αυτές οι πρώτες συζητήσεις θα βοηθήσουν επίσης τους γονείς να εξοικειωθούν με το τυπικό εύρος συναισθημάτων των παιδιών τους. Τα περισσότερα παιδιά περνούν από σκαμπανεβάσματα στη συναισθηματική ευημερία. Αυτό είναι κανονικό. Το να έχουν συζητήσεις νωρίς και συχνά με μικρά παιδιά μπορεί να παράσχει στους γονείς ένα συναισθηματικό θερμόμετρο για να διακρίνουν τις διαφορές ανάμεσα στα τυπικά σκαμπανεβάσματα της παιδικής ηλικίας και στον επικίνδυνο ιδεασμό.
Οι προληπτικές συζητήσεις για την αυτοκτονία είναι σαν άλλες προληπτικές εκπαιδεύσεις που παρέχουν οι γονείς. Μπορούμε να προετοιμάσουμε παιδιά και νέους για την πιθανότητα να βιώσουν τον ιδεασμό της αυτοκτονίας με τον ίδιο τρόπο που θα μπορούσαμε να τους προετοιμάσουμε για τον τρόπο οδήγησης ενός αυτοκινήτου και τι να κάνουν σε περίπτωση ατυχήματος. «Θέλουμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας να καταλάβουν τι μπορεί να συμβεί συναισθηματικά και τι θα μπορούσαν να δουν στους φίλους τους» λέει ο δρ. Άκερμαν.
Συνεχίστε τη συζήτηση
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, οι συζητήσεις που έχουμε μαζί τους θα ωριμάσουν επίσης. Μπορούμε να κάνουμε ερωτήσεις απεριορίστων απαντήσεων και κατόπιν να επιτρέψουμε στα παιδιά να απαντούν ειλικρινώς. Παροτρύνετε τα παιδιά να είναι ειλικρινή με τα δύσκολα συναισθήματά τους. Η έρευνα δείχνει ότι η αντιμετώπιση δύσκολων συναισθημάτων μπορεί να μειώσει την ένταση και τη διάρκειά τους.
Μέσω ανοικτής επικοινωνίας για την κατάθλιψη, την αυτοκτονία ή συναισθήματα αποθάρρυνσης, τα παιδιά μαθαίνουν ότι μπορούν να αναφέρουν τις ειλικρινείς σκέψεις τους και ότι είναι συναισθηματικά ασφαλή μαζί μας. »Λαμβάνουν επίσης το ξεκάθαρο μήνυμα ότι ενδιαφέρεστε βαθιά γι’ αυτά και ότι η ευτυχία και ευημερία τους έχει σημασία για εσάς» λέει ένας σύμβουλος ψυχικής υγείας.
Η αγάπη και η υποστήριξή μας για τα παιδιά μας μπορεί να διαμορφώσει την αγάπη που έχει ο Επουράνιος Πατέρας για τον καθέναν μας. «Ο Επουράνιος Πατέρας σας σάς αγαπά – τον καθέναν από εσάς» δίδαξε ο Πρόεδρος Τόμας Σ. Μόνσον (1927-2018). «Αυτή η αγάπη δεν αλλάζει ποτέ… Είναι απλώς εκεί, όταν είσθε λυπημένοι ή ευτυχισμένοι, αποθαρρυμένοι ή γεμάτοι ελπίδες. Η αγάπη του Θεού είναι εκεί για σας, είτε αισθάνεστε είτε όχι ότι αξίζετε αγάπη. Απλώς βρίσκεται πάντοτε εκεί».
Αμέσως μετά τη συζήτηση περί αυτοκτονίας με τα δικά μου παιδιά, ο εννιάχρονος γιος μου ρώτησε αν θα μπορούσε να μου μιλήσει κατ’ ιδίαν. Μου είπε για στιγμές που είχε φαντασθεί να αφαιρεί την ίδια του τη ζωή, συμπληρώνοντας με τον τρόπο που θα το έκανε. Δεν θα μπορούσα ποτέ να φαντασθώ ότι είχε τέτοιες σκέψεις. Τον αγκάλιασα, τον ευχαρίστησα για τη γενναιότητά του που μου είπε και του είπα πως ό,τι κι αν έκανε ή σκεπτόταν ποτέ, ήταν πολύτιμος και τον χρειαζόμασταν στην οικογένειά μας. Και δεσμεύτηκα να τον προσέχω για περαιτέρω σημεία αυτοκτονίας ή διανοητικής ασθένειας.
Η αυτοκτονία δεν είναι η απάντηση
Ορισμένοι νέοι μπορεί να φοβούνται ότι η αυτοκτονία είναι η μόνη τους διέξοδος από την απελπισία τους. Ο Πρόεδρος Τζέφρυ Ρ. Χόλλαντ, Αναπληρωτής Πρόεδρος της Απαρτίας των Δώδεκα Αποστόλων, διαβεβαιώνει: «Όσα πολλά λάθη αισθάνεστε ότι έχετε κάνει… ή όσο μακριά από το σπίτι και την οικογένεια και τον Θεό αισθάνεστε ότι έχετε ταξιδέψει, καταθέτω μαρτυρία ότι δεν έχετε ταξιδέψει πέρα από την απόσταση της θεϊκής αγάπης. Δεν είναι δυνατόν να βουλιάξετε πιο χαμηλά από ό,τι το αιώνιο φως της Εξιλέωσης του Χριστού φωτίζει».
Εκτός από τη συζήτηση με τα μικρά παιδιά μας, μπορούμε να μιλήσουμε στους νέους που ακολουθούν το πρότυπο που δόθηκε από τον Πρόεδρο Χόλλαντ: «Προς όλους τους νέους μας εκεί έξω οι οποίοι αγωνίζεστε, όποιες κι αν είναι οι ανησυχίες ή οι δυσκολίες σας, σίγουρα η αυτοκτονία δεν είναι η απάντηση. Δεν θα ανακουφίσει τον πόνο που νιώθετε ή που νομίζετε ότι προκαλείτε. Σε έναν κόσμο που τόσο απεγνωσμένα χρειάζεται όλο το φως που μπορεί να πάρει, παρακαλώ μην ευτελίζετε το αιώνιο φως που ο Θεός έβαλε στην ψυχή σας από καταβολής κόσμου… Μην καταστρέψετε μια ζωή που ο Χριστός έδωσε τη ζωή Του για να σώσει. Μπορείτε να αντέξετε τους αγώνες αυτής της θνητής ζωής, διότι εμείς θα σας βοηθήσουμε να τους αντέξετε. Είστε δυνατότεροι απ’ ό,τι νομίζετε. Η βοήθεια είναι διαθέσιμη, από άλλους ανθρώπους και ιδιαιτέρως από τον Θεό. Σας αγαπούν, σας εκτιμούν και σας χρειάζονται. Σας χρειαζόμαστε!»
Εσείς και η σύζυγός σας μπορείτε να συζητήσετε πότε είναι καλή στιγμή να αρχίσετε να μιλάτε γι’ αυτό – πολύ πριν έρθει η κρίση, εάν έρθει. Μπορείτε να επιζητείτε με προσευχή το Πνεύμα για να σας βοηθήσει στην καθοδήγηση τόσο της χρονικής στιγμής όσο και στα λόγια των συζητήσεων με τα παιδιά σας.
Δεν είμαστε ποτέ υπεύθυνοι για την επιλογή κάποιου άλλου να θέσει τέλος στη ζωή του, αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε στην πρόληψη. Όπως δίδαξε ο Πρόεδρος Χόλλαντ:
«Ο Μονογενής Υιός του Θεού ήλθε να μας δώσει ζωή νικώντας τον θάνατο.
»Πρέπει να δεσμευθούμε πλήρως στο δώρο εκείνο της ζωής και να τρέξουμε να βοηθήσουμε εκείνους που κινδυνεύουν να παραδώσουν αυτό το ιερό δώρο».